«Կետանմաններ»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary |
չ clean up, փոխարինվեց: , → , (26), ՝ → ՝ (5), → (30), ), → ), (3), ( → ( (8), : → ։ (27) oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 6. | Տող 6. | ||
|phylum = [[Քորդավորներ]] |
|phylum = [[Քորդավորներ]] |
||
|classis = [[Կաթնասուններ]] |
|classis = [[Կաթնասուններ]] |
||
|ordo = |
|ordo = Կետանմաններ |
||
|latin = Cetacea |
|latin = Cetacea |
||
|author = Brisson, 1762 |
|author = Brisson, 1762 |
||
Տող 22. | Տող 22. | ||
|eol = 7649 |
|eol = 7649 |
||
}} |
}} |
||
'''Կետանմաններ''', '''կետեր''' ({{lang-lat|Cetacea}}), ջրային [[կաթնասուններ]]ի |
'''Կետանմաններ''', '''կետեր''' ({{lang-lat|Cetacea}}), ջրային [[կաթնասուններ]]ի կարգ։ Հսկա չափերի (1, 2-33 մ) կենդանիներ են։ |
||
Մարմինը մերկ է, իլիկանման և աննկատելիորեն անցնում է պոչի, որը վերջանում է հորիզոնական երկթիակ |
Մարմինը մերկ է, իլիկանման և աննկատելիորեն անցնում է պոչի, որը վերջանում է հորիզոնական երկթիակ լողակով։ Առջևի վերջավորությունները վեր են ածվել լողակների, ետինները անհետացել են։Մազածածկը, քրտինքային, ճարպային գեղձերը և արտաքին ականջը ետ են զարգացել։ Մաշկային ճարպաշերտը շատ հաստ է, որը փոքրացնում է մարմնի տեսակարար քաշը և պաշտպանում ջերմային կորուստներից։ Քթանցքերը ծածկված են փականներով։ Թոքերը խիստ առաձգական են։ |
||
[[Կմախք]]ը սպունգանման է, ողնաշարը [[սրբոսկր]] |
[[Կմախք]]ը սպունգանման է, ողնաշարը [[սրբոսկր]] չունի։ Կողերը 17 զույգ են, սակայն [[կրծոսկր]]ի հետ միացած են 1-1 զույգը։ Լավ զարգացած են լսողությունը, համի, շոշափելիքի և մաշկային զգացողությունը։ Շոշափելիքի օրգան են ծառայում գլխի վրայի [[վիբրիսները]]։ Աչքերը մանր են, [[արցունքագեղձեր]] չունեն։ |
||
Կետերի կարգն ունի 2 ենթակարգ. [[անատամ կետեր]] կամ [[բեղավորներ կետեր]] (ունեն 3 ընտանիք), իսկ [[ատամնավոր կետեր]]ն ունեն 4 |
Կետերի կարգն ունի 2 ենթակարգ. [[անատամ կետեր]] կամ [[բեղավորներ կետեր]] (ունեն 3 ընտանիք), իսկ [[ատամնավոր կետեր]]ն ունեն 4 ընտանիք։ Հայտնի է 38 սեռ, 83 տեսակ՝ տարածված համաշխարհային օվկիանոսում՝ [[Արկտիկա]]յից մինչև [[Անտարկտիկա]]։ ԽՍՀՄ-ում՝ 25 սեռ, 32 տեսակ։ Մեծ մասը ձմռանը գնում են դեպի տաք ջրեր (բազմանալու), ամռանը՝ սառը ջրեր (գիրանալու, ճարպ կուտակելու)։ Ատամնավոր կետերը սնվում են ձկներով, գլխոտանի [[փափկամորթներ]]ով, անատամները՝ պլանկտոնային [[խեցգետնանմաններ]]ով։ Ատամների քանակը 2-ից մինչե 240 է։ Ծնում են 1 խոշոր ձագ։ Սեռահասուն են 2-6 տարում, կյանքի տևողությունը 30-50 տարի է։ Ապրում են ընտանիքով կամ հոտերով։ Կետերի նախնիները (հավանաբար [[կրեոդոնտները]]) ջրային կյանքի են անցել համարյա 60 մլն տարի առաջ։ Հայտնի են 127 սեռի բրածո կետեր։ ԽՍՀՄ-ում բրածո կետերը գտնվել են ստորին [[օլիգոցեն]]ի շերտերում (Կովկասում) և վերին [[միոցեն]]ի շերտերում ([[Մոլդովա]]յում, [[Ղրիմ]]ում, [[Կովկաս]]ում)։ Կետորսության օբյեկտ են, որը կարգավորում է Միջազգային կետորսության հանձնաժողովը։ Որոշ տեսակների միսը օգտագործվում է որպես սնունդ, ստանում են մեծ քանակությամբ կետաճարպ։ |
||
{{ՀՍՀ}} |
{{ՀՍՀ}} |
||
[[Կատեգորիա:Կաթնասուններ]] |
[[Կատեգորիա:Կաթնասուններ]] |
00:51, 9 Հունիսի 2014-ի տարբերակ
Կետանմաններ | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Գիտական դասակարգում | ||||||||
|
||||||||
Լատիներեն անվանում | ||||||||
Cetacea
Brisson, 1762
|
||||||||
Ենթակարգեր | ||||||||
| ||||||||
|
Կետանմաններ, կետեր (լատին․՝ Cetacea), ջրային կաթնասունների կարգ։ Հսկա չափերի (1, 2-33 մ) կենդանիներ են։ Մարմինը մերկ է, իլիկանման և աննկատելիորեն անցնում է պոչի, որը վերջանում է հորիզոնական երկթիակ լողակով։ Առջևի վերջավորությունները վեր են ածվել լողակների, ետինները անհետացել են։Մազածածկը, քրտինքային, ճարպային գեղձերը և արտաքին ականջը ետ են զարգացել։ Մաշկային ճարպաշերտը շատ հաստ է, որը փոքրացնում է մարմնի տեսակարար քաշը և պաշտպանում ջերմային կորուստներից։ Քթանցքերը ծածկված են փականներով։ Թոքերը խիստ առաձգական են։
Կմախքը սպունգանման է, ողնաշարը սրբոսկր չունի։ Կողերը 17 զույգ են, սակայն կրծոսկրի հետ միացած են 1-1 զույգը։ Լավ զարգացած են լսողությունը, համի, շոշափելիքի և մաշկային զգացողությունը։ Շոշափելիքի օրգան են ծառայում գլխի վրայի վիբրիսները։ Աչքերը մանր են, արցունքագեղձեր չունեն։
Կետերի կարգն ունի 2 ենթակարգ. անատամ կետեր կամ բեղավորներ կետեր (ունեն 3 ընտանիք), իսկ ատամնավոր կետերն ունեն 4 ընտանիք։ Հայտնի է 38 սեռ, 83 տեսակ՝ տարածված համաշխարհային օվկիանոսում՝ Արկտիկայից մինչև Անտարկտիկա։ ԽՍՀՄ-ում՝ 25 սեռ, 32 տեսակ։ Մեծ մասը ձմռանը գնում են դեպի տաք ջրեր (բազմանալու), ամռանը՝ սառը ջրեր (գիրանալու, ճարպ կուտակելու)։ Ատամնավոր կետերը սնվում են ձկներով, գլխոտանի փափկամորթներով, անատամները՝ պլանկտոնային խեցգետնանմաններով։ Ատամների քանակը 2-ից մինչե 240 է։ Ծնում են 1 խոշոր ձագ։ Սեռահասուն են 2-6 տարում, կյանքի տևողությունը 30-50 տարի է։ Ապրում են ընտանիքով կամ հոտերով։ Կետերի նախնիները (հավանաբար կրեոդոնտները) ջրային կյանքի են անցել համարյա 60 մլն տարի առաջ։ Հայտնի են 127 սեռի բրածո կետեր։ ԽՍՀՄ-ում բրածո կետերը գտնվել են ստորին օլիգոցենի շերտերում (Կովկասում) և վերին միոցենի շերտերում (Մոլդովայում, Ղրիմում, Կովկասում)։ Կետորսության օբյեկտ են, որը կարգավորում է Միջազգային կետորսության հանձնաժողովը։ Որոշ տեսակների միսը օգտագործվում է որպես սնունդ, ստանում են մեծ քանակությամբ կետաճարպ։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ |