«Ալենուշ Տերյան»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary |
չ clean up, փոխարինվեց: , → , (25), ։ → ։ (20), ՝ → ՝ (3), → (39), ( → ( (4) oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 14. | Տող 14. | ||
}} |
}} |
||
'''Ալենուշ Տերյանը''' ({{lang-fa|آلينوش طريان}}) (ծ. [[1920]], [[նոյեմբերի 9]], [[Թեհրան]], [[Իրան]] – [[2011]], [[մարտի 4]], [[Թեհրան]], [[Իրան]]) Իրանի [[ֆիզիկա]]յի առաջին կին-պրոֆեսոր, և առաջին [[արևային աստղադիտակ]]ի և [[աստղադիտարան]]ի հիմնադիրն է Իրանի ասղագիտության պատմության մեջ։ |
'''Ալենուշ Տերյանը''' ({{lang-fa|آلينوش طريان}}) (ծ. [[1920]], [[նոյեմբերի 9]], [[Թեհրան]], [[Իրան]] – [[2011]], [[մարտի 4]], [[Թեհրան]], [[Իրան]]) Իրանի [[ֆիզիկա]]յի առաջին կին-պրոֆեսոր, և առաջին [[արևային աստղադիտակ]]ի և [[աստղադիտարան]]ի հիմնադիրն է Իրանի ասղագիտության պատմության մեջ։ |
||
==Կենսագրություն== |
==Կենսագրություն== |
||
Ալենուշ Տերյանը ծնվել է 1920 թվականին թեհրանահայ ընտանիքում։ Մայրը ուսանել էր [[Շվեյցարիա]]յում և ֆրանսերենի ուսուցչուհի էր, իսկ հայրը Իրանի [[Ջուղա]]յի հայերից էր և գրող էր, կյանքի վերջին 20 տարիներին ծառայել է որպես Իրանի «Սեփահ բանկի» տնօրեն։ Ծնողները տիրապետել են [[հայերեն]]ին, [[պարսկերեն]]ին, և [[ֆրանսերեն]]ին։ Հայրը նաև [[Ֆիրդուսի|Ֆիրդուսու]] բանաստեղծություններից հայերեն թարգմանությունների հեղինակ է, որոնք հրատարկվել են իր գրքում »Արիզադի Պոեզիայի Հավաքածո» ([[պարսկերեն|պարսկ.]]՝ ''ديوان اشعار آريزاد'') անվամբ։<ref>{{cite web|title=Հարցազրույց Տիկին Ալենուշ Տերյանի հետ (պարսկերեն)|url=http://www.farheekhtegan.ir/content/view/8930/44/|date= 2010-05-04|accessdate= 2010-06-29}}</ref> |
Ալենուշ Տերյանը ծնվել է 1920 թվականին թեհրանահայ ընտանիքում։ Մայրը ուսանել էր [[Շվեյցարիա]]յում և ֆրանսերենի ուսուցչուհի էր, իսկ հայրը Իրանի [[Ջուղա]]յի հայերից էր և գրող էր, կյանքի վերջին 20 տարիներին ծառայել է որպես Իրանի «Սեփահ բանկի» տնօրեն։ Ծնողները տիրապետել են [[հայերեն]]ին, [[պարսկերեն]]ին, և [[ֆրանսերեն]]ին։ Հայրը նաև [[Ֆիրդուսի|Ֆիրդուսու]] բանաստեղծություններից հայերեն թարգմանությունների հեղինակ է, որոնք հրատարկվել են իր գրքում »Արիզադի Պոեզիայի Հավաքածո» ([[պարսկերեն|պարսկ.]]՝ ''ديوان اشعار آريزاد'') անվամբ։ <ref>{{cite web|title=Հարցազրույց Տիկին Ալենուշ Տերյանի հետ (պարսկերեն)|url=http://www.farheekhtegan.ir/content/view/8930/44/|date= 2010-05-04|accessdate= 2010-06-29}}</ref> |
||
1947 թվականի մայիսին Ալենուշը ավարտում է ուսումը [[Թեհրանի համալսարան]]ի Գիտության ֆակուլտետում և նույն տարվա սեպտեմբերից աշխատանքի անցնում նույն ֆակուլտետի ֆիզիկայի լաբորատորիայում, իսկ մեկ տարի հետո նշանակվում լաբորատորիայի գործառությունների պետ։ |
1947 թվականի մայիսին Ալենուշը ավարտում է ուսումը [[Թեհրանի համալսարան]]ի Գիտության ֆակուլտետում և նույն տարվա սեպտեմբերից աշխատանքի անցնում նույն ֆակուլտետի ֆիզիկայի լաբորատորիայում, իսկ մեկ տարի հետո նշանակվում լաբորատորիայի գործառությունների պետ։ |
||
Տող 25. | Տող 25. | ||
1959-ին, [[Արևմտյան Գերմանիայի Ֆեդերալ Հանրապետություն]]ը թոշակ է տրամադրում Թեհրանի համալսարանին, [[արևային ֆիզիկա]]յի աստղադիտարանում 4 ամիս սովորելու համար և Տերյանն է ընտրվում որպես թոշակի շահառու։ 1961-ի մարտին չորս ամսով մեկնում է Գերմանիա, ապա վերադառնում Իրան, և 1964 թվականի մայիսի 30-ին արժանանում [[պրոֆեսոր]]ի կոչման, և այդպիսով դառնում Իրանի առաջին կին պրոֆեսորը։ |
1959-ին, [[Արևմտյան Գերմանիայի Ֆեդերալ Հանրապետություն]]ը թոշակ է տրամադրում Թեհրանի համալսարանին, [[արևային ֆիզիկա]]յի աստղադիտարանում 4 ամիս սովորելու համար և Տերյանն է ընտրվում որպես թոշակի շահառու։ 1961-ի մարտին չորս ամսով մեկնում է Գերմանիա, ապա վերադառնում Իրան, և 1964 թվականի մայիսի 30-ին արժանանում [[պրոֆեսոր]]ի կոչման, և այդպիսով դառնում Իրանի առաջին կին պրոֆեսորը։ |
||
1966 թվականի նոյեմբերի 20-ին ընտրվում է Թեհրանի համալսարանի [[Երկրաֆիզիկա]]յի կոմիտեի անդամ, իսկ երեք տարի հետո նշանակվում Թեհրանի համալսարանի Երկրաֆիզիկայի հիմնարկի արևային ֆիզիկայի հետազոտությունների խմբի նախագահ և աշխատանքի անցնում արևային ֆիզիկայի աստղադիրանում, որի հիմնադրման մեջ ինքը մեծ դեր էր կատարել։<ref>{{cite web|title=Հարցազրույց Ալենուշ Տերյանի հետ (անգլերեն)|url=http://www.payvand.com/news/07/dec/1183.html|date= 2007-12-19|accessdate= 2012-06-02}}</ref> |
1966 թվականի նոյեմբերի 20-ին ընտրվում է Թեհրանի համալսարանի [[Երկրաֆիզիկա]]յի կոմիտեի անդամ, իսկ երեք տարի հետո նշանակվում Թեհրանի համալսարանի Երկրաֆիզիկայի հիմնարկի արևային ֆիզիկայի հետազոտությունների խմբի նախագահ և աշխատանքի անցնում արևային ֆիզիկայի աստղադիրանում, որի հիմնադրման մեջ ինքը մեծ դեր էր կատարել։ <ref>{{cite web|title=Հարցազրույց Ալենուշ Տերյանի հետ (անգլերեն)|url=http://www.payvand.com/news/07/dec/1183.html|date= 2007-12-19|accessdate= 2012-06-02}}</ref> |
||
Տերյանը Իրանում [[աստղաֆիզիկա]] դասավանդող առաջին անձն էր։ 1979 թվականին պաշտոնաթողման դիմում է ներկայացրել և պաշտոնաթող եղել։ Նա կտակում բնակարանը նվիրել է Ջուղայի հայերին և այն ուսանողներին, որոնք հարմար բնակատեղի չունեն, կյանքի վերջը անց է կացրել Թեհրանի Թոհիդ ծերանոցում։ |
Տերյանը Իրանում [[աստղաֆիզիկա]] դասավանդող առաջին անձն էր։ 1979 թվականին պաշտոնաթողման դիմում է ներկայացրել և պաշտոնաթող եղել։ Նա կտակում բնակարանը նվիրել է Ջուղայի հայերին և այն ուսանողներին, որոնք հարմար բնակատեղի չունեն, կյանքի վերջը անց է կացրել Թեհրանի Թոհիդ ծերանոցում։ |
||
==Գնահատականներ== |
==Գնահատականներ== |
||
Իրանի հեռուստատեսության «Իմաստուններ» ծրագրի կողմից որպես գիտության ոլորտի մնայուն դեմք է ճանաչվել։ 2003 թվականին նրա կյանքի մասին վավերական ֆիլմ է ստեղծվել Իրանի հեռուստատեսության պատվերով, «Դեպի արև» ([[պարսկերեն|պարսկ.]]՝ ''سوي خورشيد'') անվամբ։<ref name=ebtekar>{{cite web|title=Իրանի աստղագիտության մայրը մոռացության շեմին (պարսկերեն)|url=http://www.ebtekarnews.com/ebtekar/news.aspx?nid=23063|date= 2007-11-10|accessdate= 2010-06-29}}</ref> |
Իրանի հեռուստատեսության «Իմաստուններ» ծրագրի կողմից որպես գիտության ոլորտի մնայուն դեմք է ճանաչվել։ 2003 թվականին նրա կյանքի մասին վավերական ֆիլմ է ստեղծվել Իրանի հեռուստատեսության պատվերով, «Դեպի արև» ([[պարսկերեն|պարսկ.]]՝ ''سوي خورشيد'') անվամբ։ <ref name=ebtekar>{{cite web|title=Իրանի աստղագիտության մայրը մոռացության շեմին (պարսկերեն)|url=http://www.ebtekarnews.com/ebtekar/news.aspx?nid=23063|date= 2007-11-10|accessdate= 2010-06-29}}</ref> |
||
2006 թվականի հուլիսին Իրանի նախագահ [[Մահմուդ Ահմադինեժադ]]ի կողմից գնահատագրի ու շքանշանի է արժանացել։ |
2006 թվականի հուլիսին Իրանի նախագահ [[Մահմուդ Ահմադինեժադ]]ի կողմից գնահատագրի ու շքանշանի է արժանացել։ |
05:41, 8 Հունիսի 2014-ի տարբերակ
آلينوش طريان Ալենուշ Տերեան | |
---|---|
Ծնվել է | նոյեմբերի 9, 1920 |
Ծննդավայր | Թեհրան, Իրան |
Մահացել է | մարտի 4, 2011 |
Մահվան վայր | Թեհրան, Իրան |
Գերեզման | Dulab Cemetery |
Քաղաքացիություն | Իրան |
Մայրենի լեզու | պարսկերեն |
Կրթություն | Փարիզի համալսարան[1] և Թեհրանի համալսարան[1] |
Գիտական աստիճան | գիտությունների դոկտոր[1][2] (1956) |
Մասնագիտություն | ֆիզիկոս և աստղագետ |
Աշխատանք | Իրանի ֆիզիկայի առաջին կին-պրոֆեսոր, Իրանի առաջին արևային աստղադիտարանի և հեռադիտակի հիմնադիր |
Աշխատավայր | Թեհրանի համալսարան[1] |
Ծնողներ | հայր՝ Արտո Տերյան[1], մայր՝ Վարթո Տերյան |
Alenush Terian (astronomer) Վիքիպահեստում |
Ալենուշ Տերյանը (պարս.՝ آلينوش طريان) (ծ. 1920, նոյեմբերի 9, Թեհրան, Իրան – 2011, մարտի 4, Թեհրան, Իրան) Իրանի ֆիզիկայի առաջին կին-պրոֆեսոր, և առաջին արևային աստղադիտակի և աստղադիտարանի հիմնադիրն է Իրանի ասղագիտության պատմության մեջ։
Կենսագրություն
Ալենուշ Տերյանը ծնվել է 1920 թվականին թեհրանահայ ընտանիքում։ Մայրը ուսանել էր Շվեյցարիայում և ֆրանսերենի ուսուցչուհի էր, իսկ հայրը Իրանի Ջուղայի հայերից էր և գրող էր, կյանքի վերջին 20 տարիներին ծառայել է որպես Իրանի «Սեփահ բանկի» տնօրեն։ Ծնողները տիրապետել են հայերենին, պարսկերենին, և ֆրանսերենին։ Հայրը նաև Ֆիրդուսու բանաստեղծություններից հայերեն թարգմանությունների հեղինակ է, որոնք հրատարկվել են իր գրքում »Արիզադի Պոեզիայի Հավաքածո» (պարսկ.՝ ديوان اشعار آريزاد) անվամբ։ [3]
1947 թվականի մայիսին Ալենուշը ավարտում է ուսումը Թեհրանի համալսարանի Գիտության ֆակուլտետում և նույն տարվա սեպտեմբերից աշխատանքի անցնում նույն ֆակուլտետի ֆիզիկայի լաբորատորիայում, իսկ մեկ տարի հետո նշանակվում լաբորատորիայի գործառությունների պետ։
Տերյանը փորձում է համոզել իր դասախոս Մահմուդ Հեսաբիին, որ օգնի իրեն կրթաթոշակ ստանալ՝ Ֆրանսիայում ուսումը շարունակելու համար։ Սակայն կին լինելու պատճառով մերժվում է։ Չնայած դրան, հոր ֆինանսական օգնությամբ մեկնում է Փարիզ և Սորբոնի համալսարանի Մթնոլորտային ֆիզիկայի ֆակուլտետում շարունակում ուսումը։ 1956 թվականին ստանում է ասպիրանտուրայի աստիճան և Սորբոնում նրան դասախոսության պաշտոն է առաջարկվում։ Սակայն Իրանին ծառայելու համար որոշում է վերադառնալ և որպես դասախոս սկսում է թերմոդինամիկա դասավանդել Թեհրանի համալսարանի ֆիզիկայի ֆակուլտետում։
1959-ին, Արևմտյան Գերմանիայի Ֆեդերալ Հանրապետությունը թոշակ է տրամադրում Թեհրանի համալսարանին, արևային ֆիզիկայի աստղադիտարանում 4 ամիս սովորելու համար և Տերյանն է ընտրվում որպես թոշակի շահառու։ 1961-ի մարտին չորս ամսով մեկնում է Գերմանիա, ապա վերադառնում Իրան, և 1964 թվականի մայիսի 30-ին արժանանում պրոֆեսորի կոչման, և այդպիսով դառնում Իրանի առաջին կին պրոֆեսորը։
1966 թվականի նոյեմբերի 20-ին ընտրվում է Թեհրանի համալսարանի Երկրաֆիզիկայի կոմիտեի անդամ, իսկ երեք տարի հետո նշանակվում Թեհրանի համալսարանի Երկրաֆիզիկայի հիմնարկի արևային ֆիզիկայի հետազոտությունների խմբի նախագահ և աշխատանքի անցնում արևային ֆիզիկայի աստղադիրանում, որի հիմնադրման մեջ ինքը մեծ դեր էր կատարել։ [4]
Տերյանը Իրանում աստղաֆիզիկա դասավանդող առաջին անձն էր։ 1979 թվականին պաշտոնաթողման դիմում է ներկայացրել և պաշտոնաթող եղել։ Նա կտակում բնակարանը նվիրել է Ջուղայի հայերին և այն ուսանողներին, որոնք հարմար բնակատեղի չունեն, կյանքի վերջը անց է կացրել Թեհրանի Թոհիդ ծերանոցում։
Գնահատականներ
Իրանի հեռուստատեսության «Իմաստուններ» ծրագրի կողմից որպես գիտության ոլորտի մնայուն դեմք է ճանաչվել։ 2003 թվականին նրա կյանքի մասին վավերական ֆիլմ է ստեղծվել Իրանի հեռուստատեսության պատվերով, «Դեպի արև» (պարսկ.՝ سوي خورشيد) անվամբ։ [5]
2006 թվականի հուլիսին Իրանի նախագահ Մահմուդ Ահմադինեժադի կողմից գնահատագրի ու շքանշանի է արժանացել։
Աղբյուրներ
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 https://iranwire.com/en/features/69285/
- ↑ https://www.bbc.com/persian/iran/2011/03/110307_l03_terian_dies
- ↑ «Հարցազրույց Տիկին Ալենուշ Տերյանի հետ (պարսկերեն)». 2010-05-04. Վերցված է 2010-06-29-ին.
- ↑ «Հարցազրույց Ալենուշ Տերյանի հետ (անգլերեն)». 2007-12-19. Վերցված է 2012-06-02-ին.
- ↑ «Իրանի աստղագիտության մայրը մոռացության շեմին (պարսկերեն)». 2007-11-10. Վերցված է 2010-06-29-ին.