«Նիկոլայ I»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
չ clean up, replaced: |thumb → |մինի oգտվելով ԱՎԲ
No edit summary
Տող 1. Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ միապետ
⚫
[[Պատկեր:Franz Krüger - Portrait of Emperor Nicholas I - WGA12289.jpg|մինի|250px|Նիկոլայ I]]
| անուն = Նիկոլայ I
⚫
'''Նիկոլայ I Պավլովիչ''' ({{lang-ru|''Николай I Павлович''}}, [[հուլիսի 6]], [[1796]], [[Ցարսկոե Սելո]] - [[մարտի 2]], [[1855]], [[Սանկտ Պետերբուրգ]]), [[Ռուսաստան]]ի կայսր [[1825]]-[[1855]] թվականներին, [[Լեհաստան]]ի [[ցար]] և [[Ֆինլանդիա]]յի մեծ իշխան։ [[Ռոմանովներ]]ի հարստության ներկայացուցիչ։ [[Պավել I]]-ի և [[Մարիա Ֆյոդորովնա]]յի երրորդ զավակը, [[Ալեքսանդր I]] ցարի հարազատ եղբայրը, [[Ալեքսանդր II]]-ի հայրը։
| տիտղոս = Կայսր
⚫
| պատկեր = [[Պատկեր:Franz Krüger - Portrait of Emperor Nicholas I - WGA12289.jpg|200px]]
| կալանք =
| իշխանություն = [[Մարտի 24]], [[1801]]– [[Դեկտեմբերի 1]], [[1825]]
| թագադրում = [[Սեպտեմբերի 15]] [[1801]]
| լրիվ անուն = Նիկոլայ Պավլովիչ Ռոմանով
| մայրենի_լեզու1 = [[Ռուսերեն]]
| մայրենի_լեզու1_անուն1 =Александр I Павлович
| մայրենի_լեզու2 =
| մայրենի_լեզու2_անուն1 =
| հաջորդող = [[Նիկոլայ I]]
| թագուհի = [[Ելիզավետա Ալեքսեևնա]]
| տոհմ = [[Ռոմանովներ]]
| հայր = [[Պավել I]]
| մայր = [[Սոֆիա Վյուտենբուրգցի]]
| ծնունդ = {{Birth date|df=yes|1796|6|6}}
| ծննդավայր = [[Ցարսկոե Սելո]], {{դրոշավորում|Ռուսական կայսրություն}}
| մահ = {{Death date and age|df=yes|1855|3|2|1796|6|6}}
| վախճանի վայր = [[Սանկտ Պետերբուրգ]], {{դրոշավորում|Ռուսական կայսրություն}}
| թաղում = [[1855]] թվական
| թաղման վայր = [[Պողոս-Պետրոս միջնաբերդ]], [[Սանկտ Պետերբուրգ]]
| ազգություն = [[Ռուս]]
}}
⚫
'''Նիկոլայ I Պավլովիչ''' ({{lang-ru|''Николай I Павлович''}}, [[հուլիսի 6]], [[1796]], [[Ցարսկոե Սելո]] - [[մարտի 2]], [[1855]], [[Սանկտ Պետերբուրգ]]), [[Ռուսական կայսրություն|Ռուսական կայսրության]] կայսր, [[Ֆինլանդիա]]յի մեծ իշխան, [[Լեհաստան]]ի թագավոր։ [[Ռոմանովներ]]ի հարստության ներկայացուցիչ։ [[Պավել I]]-ի և [[Մարիա Ֆյոդորովնա]]յի երրորդ զավակը, [[Ալեքսանդր I]] ցարի հարազատ եղբայրը, [[Ալեքսանդր II]]-ի հայրը։
[[19-րդ դար]]ը կայսրության պատմության մեջ նշանավորվում է նրանով, որ [[Ռուսաստան]]ում գահ են բարձրանում գերմանացի կայսրեր։ Դեռ [[1762]] թվականին գահ բարձրացած [[Պետրոս III]]-ը արդեն հոր կողմից գերմանաացի էր, իսկ նրա կինը՝ Եկատերինա II Մեծը, բնիկ գերմնացի էր։ Վերջինիս մահից հետո գահ է բարձրանում [[Պավել I]]-ը ([[1796]]–[[1801]])։ Հաջորդ կես դարը իշխում են իր որդիները՝ Ալեքսանդր I-ը ([[1801]]–[[1825]]) և [[Նիկոլայ I]]-ը ([[1825]]–[[1855]])։

Կայսր եղբայրները շարունակել են իրենց նախորդների նվաճողական քաղաքականությունը։ [[1825]] թվականի [[դեկտեմբեր]]ին հանկարծամահ է լինում Ալեքսանդր կայսրը, և նրան փոխարինում է 30-ամյա եղբայրը՝ Նիկոլայը: Ռուս զինվորականության մի մասը ապստամբում է և չի ճանաչում նրա իշխանությունը: Պատմության մեջ այս ընդվզումը հայտնի է «[[Դեկաբրիստների ապստամբություն]]» անունով: Աայն ավարտվում է ապստամբների պարտությամբ, որոնք աքսորի են ենթարկվում: Նիկոլայ I-ը ժառանգում է ոչ միայն Ռուսաստանի կայսերական, այլև [[Լեհաստան]]ի թագավորական ու [[Ֆինլանդիա]]յի իշխանական թագը:
[[Պատկեր:Charlotte of Prussia with children.jpg|մինի|ձախից|Նիկոլայ կայսեր կինը՝ Ալեքսանդրան, իրենց երեխաների՝ ապագա կայսր Ալեքսանդր II-ի և Մեծ իշխանուհի Մարիայի հետ]]
[[1826]] թվականին, օգտվելով Ռուսաստանում ստեղծված իրավիճակից, պարսից գահաժառանգ [[Աբբաս-Միրզա]]ն հարձակվում է կայսրության հողերի վրա՝ ձգտելով վերանվաճել կորցրած տարածքները: [[Պարսիկներ]]ին դիմադրություն է ցույց տալիս [[Շուշիի բերդ]]ը: Ռուսական բանակը արագ ուշքի է գալիս և անցնոմ հարձակման: Հաջորդ տարում նրանք գրավում են [[Երևան]]ը, ապա՝ [[Նախիջևան]]ը: Ռուսներին մեծ օգնություն են ցույց տալիս հայ կամավորական ջոկատները և տեղի հայ բնակչությունը: Ռուսները գրավում են [[Արևելյան Հայաստան]]ի մյուս քաղաքները՝ [[Խոյ]]ը, [[Ուրմիա]]ն, [[Մակու]]ն և մոտենում [[Թավրիզ]]ի մատույցներին: Պարսիկները հաշտություն են խնդրում: [[1828]] թվականին կնքվում է [[Թուրքմենչայի պայմանագիր|Թուրքմենչայի հաշտություն]]ը, որով պարսկական կողմը ճանաչում է Ռուսաստանի իրավունքները ամբողջ Անդրկովկասի, այդ թվում՝ Արևելյան Հայաստանի հյուսիսային գավառների վրա: Հարավային հատվածում [[Մակուի խանություն|Մակուի]], [[Ուրմիայի խանություն|Ուրմիայի]], [[Խոյի խանություն]]ները հետ են վրադարձվոււմ Իրանին: Երկու պետությունների միջև հաստատվում են բարիդրացիական դիվանագիտական հարաբերություններ:

[[1828]] թվականին սկսվում է ռուս-թուրքական հհրթական պատերազմը: Այն մղվում էր 2 ճակատներով՝ բալկանյան և կովկասյան: [[Բալկանյան թերակղզի|Բալկանյան թերակղզ]]ում ռուսական զորքերն ազաատագրում են [[Ռումինիա]]յի և [[Բուլղարիա]]յի տարածքը, գրավում [[Ադրիանապոլիս]]ը և մոտենում մայրաքաղաք [[Կոստանդնուպոլիս|Կոստանդնուպոլ]]սին: Կովկասյան ճակատում ռուսները գրավում են Սև ծովի արևելյան ափերը՝ [[Աբխազիա]]ն, [[Իմերեթիա]]ն և [[Քութայիս]]ը, ինչպես նաև՝ [[Ախալցխա]]ն և [[Ախալքալաք]]ը: Ազատագրվում, բայց պատերազմի ավարտից հետո Թուրքիային է վերադարձվում [[Արևմտյան Հայաստան]]ի զգալի մասը՝ [[Կարս]]ը, [[Էրզրում]]ը, [[Մուշ]]ը և [[Բայազետ]]ը: [[1829]] թվականին կնքված Ադրիանապոլսի պայմնագրով Ռուսաստանը հաստատում է իր տիրապետությունը վերոնշյալ տարածքներում:


[[Կատեգորիա:Ռուսաստանի կայսրեր]]
[[Կատեգորիա:Ռուսաստանի կայսրեր]]

13:47, 27 Մայիսի 2014-ի տարբերակ

Նիկոլայ I
Կայսր
ԻշխանությունՄարտի 24, 1801– Դեկտեմբերի 1, 1825
ԹագադրումՍեպտեմբերի 15 1801
Լրիվ անունՆիկոլայ Պավլովիչ Ռոմանով
ՌուսերենАлександр I Павлович
Զինվորական կոչումEngineer-General? և inspector general?
Ծնվել է՝1796 հունիսի 6
ԾննդավայրՑարսկոե Սելո, Ռուսական կայսրություն Ռուսական կայսրություն
Մահացել է՝2 մարտի 1855(1855-03-02) (տարիքը 58) բնական մահով
Վախճանի վայրՍանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն Ռուսական կայսրություն
Թաղվել է՝Պողոս-Պետրոս միջնաբերդ, Սանկտ Պետերբուրգ
Պողոս-Պետրոս տաճար
Երկիր Ռուսական կայսրություն
ԱզգությունՌուս
ՀաջորդողՆիկոլայ I
ՈւղեկիցԵլիզավետա Ալեքսեևնա
ՏոհմՌոմանովներ
կառավարիչ և միապետ
ՀայրՊավել I
ՄայրՍոֆիա Վյուտենբուրգցի
ԵրեխաներԱլեքսանդր II, Մարիա Նիկոլաևնա, Ոլգա Նիկոլաևնա[1][2][3][…], Ալեքսանդրա Ֆեոդորովնա, Կոնստանտին Նիկոլաևիչ[4][5][6], Նիկոլայ Նիկոլաևիչ Ռոմանով, Միխայիլ Նիկոլաևիչ, Ելիզավետա Նիկոլաևնա[7], Joséphine Koberwein?[7], unnamed daughter Romanov?[7], second unnamed daughter Romanov?[7], third unnamed daughter Romanov?[7], Olga Karoline Albrecht?[7] և Ալեքսեյ Պասխին[7]
ՀավատքՌուս ուղղափառ եկեղեցի և ուղղափառություն
Պարգևներ

Նիկոլայ I Պավլովիչ (ռուս.՝ Николай I Павлович, հուլիսի 6, 1796, Ցարսկոե Սելո - մարտի 2, 1855, Սանկտ Պետերբուրգ), Ռուսական կայսրության կայսր, Ֆինլանդիայի մեծ իշխան, Լեհաստանի թագավոր։ Ռոմանովների հարստության ներկայացուցիչ։ Պավել I-ի և Մարիա Ֆյոդորովնայի երրորդ զավակը, Ալեքսանդր I ցարի հարազատ եղբայրը, Ալեքսանդր II-ի հայրը։

19-րդ դարը կայսրության պատմության մեջ նշանավորվում է նրանով, որ Ռուսաստանում գահ են բարձրանում գերմանացի կայսրեր։ Դեռ 1762 թվականին գահ բարձրացած Պետրոս III-ը արդեն հոր կողմից գերմանաացի էր, իսկ նրա կինը՝ Եկատերինա II Մեծը, բնիկ գերմնացի էր։ Վերջինիս մահից հետո գահ է բարձրանում Պավել I-ը (1796–1801)։ Հաջորդ կես դարը իշխում են իր որդիները՝ Ալեքսանդր I-ը (1801–1825) և Նիկոլայ I-ը (1825–1855)։

Կայսր եղբայրները շարունակել են իրենց նախորդների նվաճողական քաղաքականությունը։ 1825 թվականի դեկտեմբերին հանկարծամահ է լինում Ալեքսանդր կայսրը, և նրան փոխարինում է 30-ամյա եղբայրը՝ Նիկոլայը: Ռուս զինվորականության մի մասը ապստամբում է և չի ճանաչում նրա իշխանությունը: Պատմության մեջ այս ընդվզումը հայտնի է «Դեկաբրիստների ապստամբություն» անունով: Աայն ավարտվում է ապստամբների պարտությամբ, որոնք աքսորի են ենթարկվում: Նիկոլայ I-ը ժառանգում է ոչ միայն Ռուսաստանի կայսերական, այլև Լեհաստանի թագավորական ու Ֆինլանդիայի իշխանական թագը:

Նիկոլայ կայսեր կինը՝ Ալեքսանդրան, իրենց երեխաների՝ ապագա կայսր Ալեքսանդր II-ի և Մեծ իշխանուհի Մարիայի հետ

1826 թվականին, օգտվելով Ռուսաստանում ստեղծված իրավիճակից, պարսից գահաժառանգ Աբբաս-Միրզան հարձակվում է կայսրության հողերի վրա՝ ձգտելով վերանվաճել կորցրած տարածքները: Պարսիկներին դիմադրություն է ցույց տալիս Շուշիի բերդը: Ռուսական բանակը արագ ուշքի է գալիս և անցնոմ հարձակման: Հաջորդ տարում նրանք գրավում են Երևանը, ապա՝ Նախիջևանը: Ռուսներին մեծ օգնություն են ցույց տալիս հայ կամավորական ջոկատները և տեղի հայ բնակչությունը: Ռուսները գրավում են Արևելյան Հայաստանի մյուս քաղաքները՝ Խոյը, Ուրմիան, Մակուն և մոտենում Թավրիզի մատույցներին: Պարսիկները հաշտություն են խնդրում: 1828 թվականին կնքվում է Թուրքմենչայի հաշտությունը, որով պարսկական կողմը ճանաչում է Ռուսաստանի իրավունքները ամբողջ Անդրկովկասի, այդ թվում՝ Արևելյան Հայաստանի հյուսիսային գավառների վրա: Հարավային հատվածում Մակուի, Ուրմիայի, Խոյի խանությունները հետ են վրադարձվոււմ Իրանին: Երկու պետությունների միջև հաստատվում են բարիդրացիական դիվանագիտական հարաբերություններ:

1828 թվականին սկսվում է ռուս-թուրքական հհրթական պատերազմը: Այն մղվում էր 2 ճակատներով՝ բալկանյան և կովկասյան: Բալկանյան թերակղզում ռուսական զորքերն ազաատագրում են Ռումինիայի և Բուլղարիայի տարածքը, գրավում Ադրիանապոլիսը և մոտենում մայրաքաղաք Կոստանդնուպոլսին: Կովկասյան ճակատում ռուսները գրավում են Սև ծովի արևելյան ափերը՝ Աբխազիան, Իմերեթիան և Քութայիսը, ինչպես նաև՝ Ախալցխան և Ախալքալաքը: Ազատագրվում, բայց պատերազմի ավարտից հետո Թուրքիային է վերադարձվում Արևմտյան Հայաստանի զգալի մասը՝ Կարսը, Էրզրումը, Մուշը և Բայազետը: 1829 թվականին կնքված Ադրիանապոլսի պայմնագրով Ռուսաստանը հաստատում է իր տիրապետությունը վերոնշյալ տարածքներում:

  1. ↑ Николай I (ռուս.) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1897. — Т. XXI. — С. 119—124.
  2. ↑ Николай I (ռուս.) // Нарушевич — Ньютон — 1916. — Т. 28. — С. 556—579.
  3. ↑ Ум. Ольга Николаевна, дочь Николая I (ռուս.) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1897. — Т. XXIа. — С. 911.
  4. ↑ Константин Николаевич (ռուս.) // Русский биографический словарь — СПб.: 1903. — Т. 9. — С. 120—155.
  5. ↑ Константин Николаевич (ռուս.) // Военная энциклопедия — СПб.: Иван Дмитриевич Сытин, 1913. — Т. 13. — С. 134—138.
  6. ↑ Мякотин В. А. Константин Николаевич (ռուս.) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1895. — Т. XVI. — С. 74.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 Lundy D. R. The Peerage
  8. ↑ https://www.defensie.nl/onderwerpen/onderscheidingen/dapperheidsonderscheidingen/databank-dapperheidsonderscheidingen/1826/05/11/romanov-nicolaas-i-pavlovitsj
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Նիկոլայ_I&oldid=2310437» էջից