«Ղազախստան»–ի խմբագրումների տարբերություն

Փոխել հղումները
Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
չ clean up, փոխարինվեց: : → ։ (64), → (9) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 35. Տող 35.
'''Ղազախստանը'''<ref name="ՏՈՒՏ">{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=51}}</ref> ({{lang-kz|Қазақстан}} {{IPA|[qɑzɑqˈstɑn]}}) [[Եվրասիա]]կան պետություն է։ Նախկինում մի տևական ժամանակ, Հոկտեմբերյան հեղափոխության հաղթանակից (1917 թ) հետո, մինչև 1936 թ, Ղազախստանը եղել է Ռուսաստանի Սովետական Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետության կազմում որպես '''ինքնավար հանրապետություն'''։ Հետագայում, մինչև անկախացումը (1991 թ) ունեցել է ԽՍՀՄ միութենական հանրապետության կարգավիճակ և մյուս 14 հանրապետությունների հետ միասին ուղղակիորեն ենթարկվել է միութենական կենտրոնական կառավարությանը։ Այդ ընթացքում մայրաքաղաքը եղել է [[Ալմա Աթա]]ն, անկախացումից հետո տեղափոխվել է [[Աստանա]]։<br />
'''Ղազախստանը'''<ref name="ՏՈՒՏ">{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=51}}</ref> ({{lang-kz|Қазақстан}} {{IPA|[qɑzɑqˈstɑn]}}) [[Եվրասիա]]կան պետություն է։ Նախկինում մի տևական ժամանակ, Հոկտեմբերյան հեղափոխության հաղթանակից (1917 թ) հետո, մինչև 1936 թ, Ղազախստանը եղել է Ռուսաստանի Սովետական Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետության կազմում որպես '''ինքնավար հանրապետություն'''։ Հետագայում, մինչև անկախացումը (1991 թ) ունեցել է ԽՍՀՄ միութենական հանրապետության կարգավիճակ և մյուս 14 հանրապետությունների հետ միասին ուղղակիորեն ենթարկվել է միութենական կենտրոնական կառավարությանը։ Այդ ընթացքում մայրաքաղաքը եղել է [[Ալմա Աթա]]ն, անկախացումից հետո տեղափոխվել է [[Աստանա]]։<br />
Ղազախստանը ընդարձակ, բերրի հողերով ծածկված տափաստանների, ինչպես նաև անջուր անապատների երկիր է։ Նրա ընդերքում հայտնաբերված են մարդկությանը հայտնի գրեթե բոլոր օգտակար հանածոները։<br />
Ղազախստանը ընդարձակ, բերրի հողերով ծածկված տափաստանների, ինչպես նաև անջուր անապատների երկիր է։ Նրա ընդերքում հայտնաբերված են մարդկությանը հայտնի գրեթե բոլոր օգտակար հանածոները։<br />
Ղազախստանին բնորոշ է տարածքի յուրացվածության ցածր մակարդակը, նոսր բնակեցվածությունը, այն [[Կենտրոնական Ասիա]]յի՝ տարածքով ամենամեծ պետությունն է<ref>[http://encyclopedia.am/pages.php?bId=1&hId=489 Ղազախստան, Դպրոցական Մեծ Հանրագիտարան]</ref>:
Ղազախստանին բնորոշ է տարածքի յուրացվածության ցածր մակարդակը, նոսր բնակեցվածությունը, այն [[Կենտրոնական Ասիա]]յի՝ տարածքով ամենամեծ պետությունն է<ref>[http://encyclopedia.am/pages.php?bId=1&hId=489 Ղազախստան, Դպրոցական Մեծ Հանրագիտարան]</ref>։
Ներկայումս տնտեսական զարգացման գլխավոր ուղղվածությունը հումքային բնույթից հրաժարումն է, մշակող ճյուղերի զարգացման խրախուսումը, տեխնոլոգիական հետամնացության հաղթահարումը և ժամանակակից ենթակառուցվածքների ստեղծումը։
Ներկայումս տնտեսական զարգացման գլխավոր ուղղվածությունը հումքային բնույթից հրաժարումն է, մշակող ճյուղերի զարգացման խրախուսումը, տեխնոլոգիական հետամնացության հաղթահարումը և ժամանակակից ենթակառուցվածքների ստեղծումը։
Տող 46. Տող 46.


== Բնակչությունը ==
== Բնակչությունը ==
Ղազախստանը բազմազգ պետություն է: Բնակչության 1/3-ից քիչ ավելին ղազախներ, 30%-ը ռուսներ, 3,7%-ը՝ ուկրաինացիներ, մնացածը ուզբեկներ, գերմանացիներ, թաթարներ և տասնյակ այլ ազգերի ներկայացուցիչներ:
Ղազախստանը բազմազգ պետություն է։ Բնակչության 1/3-ից քիչ ավելին ղազախներ, 30%-ը ռուսներ, 3,7%-ը՝ ուկրաինացիներ, մնացածը ուզբեկներ, գերմանացիներ, թաթարներ և տասնյակ այլ ազգերի ներկայացուցիչներ։
Այժմ հետխորհրդային տարիներին փոխվում է բնակվության ազգային կազմը:
Այժմ հետխորհրդային տարիներին փոխվում է բնակվության ազգային կազմը։
Երկրից հեռանում է ռուսախոս բնակչությունը( [[ռուս]]ներ,[[ուկրաինա]]ցիներ,[[գերմանիա|գերմանացիներ]])՝ հիմնականում որակյալ աշխատույժը:
Երկրից հեռանում է ռուսախոս բնակչությունը( [[ռուս]]ներ,[[ուկրաինա]]ցիներ,[[գերմանիա|գերմանացիներ]])՝ հիմնականում որակյալ աշխատույժը։


[[File:Population of Kazakhstan.PNG|thumb|Ղազախստանի բնակչության գրաֆիկը]]
[[File:Population of Kazakhstan.PNG|thumb|Ղազախստանի բնակչության գրաֆիկը]]
Տող 72. Տող 72.
|-
|-
|}
|}
Խոշոր քաղաքներն են [[Ալմա Աթա]]ն, [[Պավլոդար]]ը, [[Կարագանդա]]ն, նոր [[մայրաքաղաք]] [[Աստանա]]ն:
Խոշոր քաղաքներն են [[Ալմա Աթա]]ն, [[Պավլոդար]]ը, [[Կարագանդա]]ն, նոր [[մայրաքաղաք]] [[Աստանա]]ն։
Հայտնի է նաև [[Բայկանուր]]ը, որը եղել է [[ԽՍՀՄ]] խոշորագույն տիեզերանավակայաններից մեկը( գործում է նաև այժմ): Այստեղից է արձակվել աշխարհում առաջին արհեստական արբանյակը, տիեզերք է թռել [[Գագարին Յուրի|Յու.Գագարինը]]:
Հայտնի է նաև [[Բայկանուր]]ը, որը եղել է [[ԽՍՀՄ]] խոշորագույն տիեզերանավակայաններից մեկը( գործում է նաև այժմ)։ Այստեղից է արձակվել աշխարհում առաջին արհեստական արբանյակը, տիեզերք է թռել [[Գագարին Յուրի|Յու.Գագարինը]]։
Առավել խտաբնակ են Կարագանդայի և Ալմա Աթայի մարզերը, թույլ են բնակեցված արևմտյան Կասպից ծովին հարող, ինչպես նաև կենտրոնական շրջանները:
Առավել խտաբնակ են Կարագանդայի և Ալմա Աթայի մարզերը, թույլ են բնակեցված արևմտյան Կասպից ծովին հարող, ինչպես նաև կենտրոնական շրջանները։


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|-
|-
! № !! [[Քաղաք]]ի անունը !! [[Մարզ]] !! Բնակչություն !! № !! [[Քաղաք]]ի անունը !! [[Մարզ]] !! Բնակչություն
! № !! [[Քաղաք]]ի անունը !! [[Մարզ]] !! Բնակչություն !! № !! [[Քաղաք]]ի անունը !! [[Մարզ]] !! Բնակչություն
|-
|-
| 1 || [[Ալմաթա]] || || 1 507 737 || 12 || [[Կիզիլորդա]] || [[Կիզիլորդայի մարզ]] || 213 165
| 1 || [[Ալմաթա]] || || 1 507 737 || 12 || [[Կիզիլորդա]] || [[Կիզիլորդայի մարզ]] || 213 165
|-
|-
| 2 || [[Աստանա]] || || 814 401 || 13 || [[Պետրոպավլովսկ]] || [[Հյուսիս-Ղազախստանյան մարզ]] || 207 402
| 2 || [[Աստանա]] || || 814 401 || 13 || [[Պետրոպավլովսկ]] || [[Հյուսիս-Ղազախստանյան մարզ]] || 207 402
|-
|-
| 3 || [[Շիմկենտ]] || [[Հարավ-Ղազախստանյան մարզ]] || 683 273 || 14 || [[Ատիրաու]] || [[Ատիրաուսկայի մարզ]] || 196 494
| 3 || [[Շիմկենտ]] || [[Հարավ-Ղազախստանյան մարզ]] || 683 273 || 14 || [[Ատիրաու]] || [[Ատիրաուսկայի մարզ]] || 196 494
Տող 90. Տող 90.
| 5 || [[Ակտոբե]] || [[Ակտյուբինայի մարզ]] || 377 520 || 16 || [[Տեմիրտաու]] || [[Կարագանդայի մարզ]] || 175 632
| 5 || [[Ակտոբե]] || [[Ակտյուբինայի մարզ]] || 377 520 || 16 || [[Տեմիրտաու]] || [[Կարագանդայի մարզ]] || 175 632
|-
|-
| 6 || [[Տարազ]] || [[Ժամբիլի մարզ]] || 351 476 || 17 || [[Թուրքեստան]] || [[Հարավ-Ղազախստանյան մարզ]] || 155 549
| 6 || [[Տարազ]] || [[Ժամբիլի մարզ]] || 351 476 || 17 || [[Թուրքեստան]] || [[Հարավ-Ղազախստանյան մարզ]] || 155 549
|-
|-
| 7 || [[Պավլոդար]] || [[Պավլոդարի մարզ]] || 329 901 || 18 || [[Կոկչետավ]] || [[Աքմոլայի մարզ]] || 140 846
| 7 || [[Պավլոդար]] || [[Պավլոդարի մարզ]] || 329 901 || 18 || [[Կոկչետավ]] || [[Աքմոլայի մարզ]] || 140 846
Տող 98. Տող 98.
| 9 || [[Սեմեյ]] || [[Արևելա-Ղազախստանյան մարզ]] || 312 065 || 20 || [[Էկիբաստուզ]] || [[Պավլոդարի մարզ]] || 130 903
| 9 || [[Սեմեյ]] || [[Արևելա-Ղազախստանյան մարզ]] || 312 065 || 20 || [[Էկիբաստուզ]] || [[Պավլոդարի մարզ]] || 130 903
|-
|-
| 10 || [[Ուրալսկ]] || [[Արևմտա-Ղազախստանյան մարզ]] || 227 385 || 21 || [[Ռուդնիյ]] || [[Կոստանայի մարզ]] || 114 170
| 10 || [[Ուրալսկ]] || [[Արևմտա-Ղազախստանյան մարզ]] || 227 385 || 21 || [[Ռուդնիյ]] || [[Կոստանայի մարզ]] || 114 170
|-
|-
| 11 || [[Կոստանայ]] || [[Կոստանայի մարզ]] || 221 970 || 22 || [[Ժանաոզեն]] || [[Մանգիստաուի մարզ]] || 106 221
| 11 || [[Կոստանայ]] || [[Կոստանայի մարզ]] || 221 970 || 22 || [[Ժանաոզեն]] || [[Մանգիստաուի մարզ]] || 106 221
Տող 105. Տող 105.
== Վարչական բաժանում ==
== Վարչական բաժանում ==
[[File:Kazakhstan obl ru.svg|thumb|Ղազախստանի վարչական բաժանումը]]
[[File:Kazakhstan obl ru.svg|thumb|Ղազախստանի վարչական բաժանումը]]
Ղազախստանը [[ունիտար պետություն]] է: Ղազախստանի կազմի մեջ մտնում են 14 [[մարզ]]եր, 86 [[քաղաք]]ներ, 168 շրջաններ և 174 [[գյուղ]]եր:
Ղազախստանը [[ունիտար պետություն]] է։ Ղազախստանի կազմի մեջ մտնում են 14 [[մարզ]]եր, 86 [[քաղաք]]ներ, 168 շրջաններ և 174 [[գյուղ]]եր։
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|-
|-
! № !! Մարզ/Քաղաք !! Վարչական կենտրոն !! Տարածք (կմ<sup>2</sup>) !! Բնակչություն (01.10.[[2013]]) !! Խտություն (մարդ/կմ<sup>2</sup>)
! № !! Մարզ/Քաղաք !! Վարչական կենտրոն !! Տարածք (կմ<sup>2</sup>) !! Բնակչություն (01.10.[[2013]]) !! Խտություն (մարդ/կմ<sup>2</sup>)
|-
|-
| 1 || [[Ալմաթա]] || || 451|| 1 494 590 || 3313,95
| 1 || [[Ալմաթա]] || || 451|| 1 494 590 || 3313,95
|-
|-
| 2 || [[Աստանա]]<ref>[http://www.parlam.kz/Information.aspx?doc=1&lan=ru-RU Ղազախստանի պառլամենտի գլխավոր կայքը]</ref> || || 710 || 804 474 || 1133,06
| 2 || [[Աստանա]]<ref>[http://www.parlam.kz/Information.aspx?doc=1&lan=ru-RU Ղազախստանի պառլամենտի գլխավոր կայքը]</ref> || || 710 || 804 474 || 1133,06
|-
|-
| 3 || [[Բայկանուր]] || || 57 || 38 970 || 683,68
| 3 || [[Բայկանուր]] || || 57 || 38 970 || 683,68
|-
|-
| 4 || [[Աքմոլայի մարզ]] || [[Կոկչետավ]] || 146 219 || 735 232 || 5,03
| 4 || [[Աքմոլայի մարզ]] || [[Կոկչետավ]] || 146 219 || 735 232 || 5,03
Տող 128. Տող 128.
| 9 || [[Ժամբիլի մարզ]] || [[Տարազ]] || 144 264 || 1 081 907 || 7,50
| 9 || [[Ժամբիլի մարզ]] || [[Տարազ]] || 144 264 || 1 081 907 || 7,50
|-
|-
| 10 || [[Արևմտա-Ղազախստանյան մարզ]] || [[Ուրալսկ]] || 151 339 || 151 339 || 4,11
| 10 || [[Արևմտա-Ղազախստանյան մարզ]] || [[Ուրալսկ]] || 151 339 || 151 339 || 4,11
|-
|-
| 11 || [[Կարագանդայի մարզ]] || [[Կարագանդա]] || 427 982 || 1 367 512 || 3,20
| 11 || [[Կարագանդայի մարզ]] || [[Կարագանդա]] || 427 982 || 1 367 512 || 3,20
Տող 144. Տող 144.
| 17 || [[Հարավ-Ղազախստանյան մարզ]] || [[Շիմկենտ]] || 117 249 || 2 721 676 || 23,21
| 17 || [[Հարավ-Ղազախստանյան մարզ]] || [[Շիմկենտ]] || 117 249 || 2 721 676 || 23,21
|-
|-
| || Ամբողջը || || 2 724 902 || 17 098 546 || 6,27
| || Ամբողջը || || 2 724 902 || 17 098 546 || 6,27
|-
|-
|}
|}


== Հայերը Ղազախստանում ==
== Հայերը Ղազախստանում ==
[[Հայ]]երը ղազախստանում բնակչություն են հաստատել հիմնականում խորհրդայնացումից հետո: Հաստատվել են քաղաքներում և զբաղվել են արդյունաբերության և [[շինարար|շինարարության]] բնագավառներում: Եղել են նաև ղեկավար աշխատանքներում: 30-ական թվականներին Ղազախական [[ԽՍՀ]] կոմկուսի կենտկոմի առաջին քարտուղարի՝ հանրապետությունում ամենաբարձր պաշտոնը զբաղեցրել է հայ ազգի Լևոն Միրզոյանը: [[1940]]-ական թվականներին հայերի թիվը ավելացավ ի հաշիվ հայաստանից, վրաստանից, ղրիմից աքսորվածների: [[1980]] թվականի վերջին հայերի մի մասը հեռացել էր Ղազախստանից, իսկ [[1990]] թվականից սկսած հայեի արտագաղթը աշխուժացավ: Հիմա Ղազախստանում ապրում է 25000 [[հայ]]:
[[Հայ]]երը ղազախստանում բնակչություն են հաստատել հիմնականում խորհրդայնացումից հետո։ Հաստատվել են քաղաքներում և զբաղվել են արդյունաբերության և [[շինարար]]ության բնագավառներում։ Եղել են նաև ղեկավար աշխատանքներում։ 30-ական թվականներին Ղազախական [[ԽՍՀ]] կոմկուսի կենտկոմի առաջին քարտուղարի՝ հանրապետությունում ամենաբարձր պաշտոնը զբաղեցրել է հայ ազգի Լևոն Միրզոյանը։ [[1940]]-ական թվականներին հայերի թիվը ավելացավ ի հաշիվ հայաստանից, վրաստանից, ղրիմից աքսորվածների։ [[1980]] թվականի վերջին հայերի մի մասը հեռացել էր Ղազախստանից, իսկ [[1990]] թվականից սկսած հայեի արտագաղթը աշխուժացավ։ Հիմա Ղազախստանում ապրում է 25000 [[հայ]]։


== Տնտեսությունը ==
== Տնտեսությունը ==
Ղազախստանը ունի հզոր տնտեսական ներուժ: Հետ խորհրդային տարիների տնտեսական անկմանը փոխարինել է դանդաղ բայց կայուն աճը: Նկատվում է արտասահմանյան կապիտալի ներհոսք: Հիմնական ներդրողները եվրոպական և ճապոնական ընկերություններն են: Տնտեսության առաջատար ճյուղը արդյունաբերությունն է, որը տալիսէ համախառն ներքին արդյունքի գրեթե 40%-ը: Զարգացած են լեռնա[[հանք]]ային, վառելիքաէներգետիկ, մետաղաձուլական, մեքենաշինական, քիմիական, սննդի ճյուղերը:
Ղազախստանը ունի հզոր տնտեսական ներուժ։ Հետ խորհրդային տարիների տնտեսական անկմանը փոխարինել է դանդաղ բայց կայուն աճը։ Նկատվում է արտասահմանյան կապիտալի ներհոսք։ Հիմնական ներդրողները եվրոպական և ճապոնական ընկերություններն են։ Տնտեսության առաջատար ճյուղը արդյունաբերությունն է, որը տալիսէ համախառն ներքին արդյունքի գրեթե 40%-ը։ Զարգացած են լեռնա[[հանք]]ային, վառելիքաէներգետիկ, մետաղաձուլական, մեքենաշինական, քիմիական, սննդի ճյուղերը։


=== Վառելիքաէներգետիկ ճյուղ ===
=== Վառելիքաէներգետիկ ճյուղ ===
Վառելիքաէներգետիկ ճյուղում առաջատարը քարածխի հանույթն է: Գլխավոր հանքավայրերն են Կարագանդան և Էքիբաստուզը: [[Մանղշլաղ]] և [[Բուզոնչի]] թերակղզիներում արդյունահանում են [[նավթ]] և այրվող [[գազ]], որոնք խողովակաշարերով ուղակվում են երկրի արդյուաբերական կենտրոններ և արտասահման:
Վառելիքաէներգետիկ ճյուղում առաջատարը քարածխի հանույթն է։ Գլխավոր հանքավայրերն են Կարագանդան և Էքիբաստուզը։ [[Մանղշլաղ]] և [[Բուզոնչի]] թերակղզիներում արդյունահանում են [[նավթ]] և այրվող [[գազ]], որոնք խողովակաշարերով ուղակվում են երկրի արդյուաբերական կենտրոններ և արտասահման։


[[File:KazMunayGaz.JPG|thumb|ԿազՄունայԳազ ընկերության շենքը]]
[[File:KazMunayGaz.JPG|thumb|ԿազՄունայԳազ ընկերության շենքը]]


=== Սև մետաղաձուլություն ===
=== Սև մետաղաձուլություն ===
Սև մետաղաձուլությանը զարգանում է սեփական հումքի և վառելիքի բազայի վրա: Ամենախոշոր ձեռնարկությունը [[Կարագանդա]]յի հարևանությամբ գտնվող [[Տեմիրթաու]]ի մետաղաձուլական կոմբինատն է: Զարգացած է նաև պղնձաձուլությունը, [[կապար]]ի, [[ցինկ]]ի, ազնիվ և հազվագյուտ [[մետաղ]]ների ձուլումը:
Սև մետաղաձուլությանը զարգանում է սեփական հումքի և վառելիքի բազայի վրա։ Ամենախոշոր ձեռնարկությունը [[Կարագանդա]]յի հարևանությամբ գտնվող [[Տեմիրթաու]]ի մետաղաձուլական կոմբինատն է։ Զարգացած է նաև պղնձաձուլությունը, [[կապար]]ի, [[ցինկ]]ի, ազնիվ և հազվագյուտ [[մետաղ]]ների ձուլումը։



=== Քիմիական արդյունաբերություն ===
=== Քիմիական արդյունաբերություն ===
[[Քիմիա]]կան արդյունաբերության ձեռնարկություններն աշխատում են [[նավթ]], [[ֆոսֆորիտ]]ների, [[սև]] և գունավոր մետաղաձուլության թափոնների բազայի վրա: Արտադրում են նավթամթերքներ, [[ֆոսֆոր]]ական պարարտանյութեր, թթուներ, դեղորայք:
[[Քիմիա]]կան արդյունաբերության ձեռնարկություններն աշխատում են [[նավթ]], [[ֆոսֆորիտ]]ների, [[սև]] և գունավոր մետաղաձուլության թափոնների բազայի վրա։ Արտադրում են նավթամթերքներ, [[ֆոսֆոր]]ական պարարտանյութեր, թթուներ, դեղորայք։


=== Մեքենաշինություն ===
=== Մեքենաշինություն ===
[[Մեքենա]]շինությունը արդյունաբերության ամենաարագ զարգացող ճյուղերից է: Արտադրում են մեքենաներ և սարքավորումներ [[լեռ]]նահանքային ու [[մետաղ]]աձուլական [[ձեռնրկություն]]ների համար, [[տրակտոր]]ներ, [[գյուղ]]ատնտեսական այլ մեքենաներ:
[[Մեքենա]]շինությունը արդյունաբերության ամենաարագ զարգացող ճյուղերից է։ Արտադրում են մեքենաներ և սարքավորումներ [[լեռ]]նահանքային ու [[մետաղ]]աձուլական [[ձեռնրկություն]]ների համար, [[տրակտոր]]ներ, [[գյուղ]]ատնտեսական այլ մեքենաներ։


=== Թեթև արդյունաբերություն ===
=== Թեթև արդյունաբերություն ===
Թեթև արդյունաբերության կարևոր ճյուղերն են [[Կաշի|կաշվի]], մորթու, կարի, [[մետաքս]]ի արդյունաբերությունը: Զարգացած է բամբակյա գործվածքների և կահույքի արտադրությունը:
Թեթև արդյունաբերության կարևոր ճյուղերն են [[Կաշի|կաշվի]], մորթու, կարի, [[մետաքս]]ի արդյունաբերությունը։ Զարգացած է բամբակյա գործվածքների և կահույքի արտադրությունը։
=== Սննդի արդյունաբերություն ===
=== Սննդի արդյունաբերություն ===
Սննդի արդյունաբերության գլխավոր ճյուղը մսի արտադրությունն է, որի խոշոր կենտրոններն են Պետրոպավլովսկը, Ալմա Աթան: Զբաղվում են նաև բոուսական հումքի վերամշակմամբ: Շաքարի գործարաններ կան [[Ալմա Աթայ]]ի, [[Տալդի Կուրգան]]ի [[մարզ]]երում: Կասպից և [[Արալի ծով]]երում, [[Բալխաշ լիճ|Բալխաշ լճում]] զբաղվում են ձկնորսությամբ: Ղազախստանի ընդհանուր առմամբ թույլ բնակեցված տարածքում ձևավորվել են մի քանի արդյունաբերական շրջաններ և հանգույցներ:
Սննդի արդյունաբերության գլխավոր ճյուղը մսի արտադրությունն է, որի խոշոր կենտրոններն են Պետրոպավլովսկը, Ալմա Աթան։ Զբաղվում են նաև բոուսական հումքի վերամշակմամբ։ Շաքարի գործարաններ կան [[Ալմա Աթայ]]ի, [[Տալդի Կուրգան]]ի [[մարզ]]երում։ Կասպից և [[Արալի ծով]]երում, [[Բալխաշ լիճ|Բալխաշ լճում]] զբաղվում են ձկնորսությամբ։ Ղազախստանի ընդհանուր առմամբ թույլ բնակեցված տարածքում ձևավորվել են մի քանի արդյունաբերական շրջաններ և հանգույցներ։


=== Կենտրոնական շրջան ===
=== Կենտրոնական շրջան ===
Կենտրոնական շրջանը աչքի է ընկնում ծանր արդյունաբերության ճյուղերով՝ածխարդյունաբերություն, սև և գունավոր մետաղաձուլություն, [[քիմիա]]կան արդյունաբերություն: Խոշոր կենտրոններն են [[Կարագանդա]]ն և Տեմիրթաուն:
Կենտրոնական շրջանը աչքի է ընկնում ծանր արդյունաբերության ճյուղերով՝ածխարդյունաբերություն, սև և գունավոր մետաղաձուլություն, [[քիմիա]]կան արդյունաբերություն։ Խոշոր կենտրոններն են [[Կարագանդա]]ն և Տեմիրթաուն։
=== Արևելյան արդյունաբերական շրջան ===
=== Արևելյան արդյունաբերական շրջան ===
Արևեկյան արդյունաբերական շրջանի գլխավոր ճյուղերն են մետաղաձուլությունը և ՝լեկտրաէներգետիկան: Խոշոր Ուստ-Կամենոգորսկը [[Պավլոդար]]ը:
Արևեկյան արդյունաբերական շրջանի գլխավոր ճյուղերն են մետաղաձուլությունը և ՝լեկտրաէներգետիկան։ Խոշոր Ուստ-Կամենոգորսկը [[Պավլոդար]]ը։


=== Հյուսիսային Ղազախստան ===
=== Հյուսիսային Ղազախստան ===
Հյուսիսային Ղազախստանում նույնպես ձևավորվել է բազմաճյուղ արդյունաբերություն: Արդյունահանվում է երկաթաքար, որն արտահանվում է [[Ռուսաստան]], Հարավային [[Ուրալ]]ի մետաղաձուլական գործարաններ: Պետրոպավլովսկում զարգացած է բազմաճյուղ մեքենաշինությանը, [[Կուստանա]]յում՝ [[ավտոմոբիլ]]աշինությունը:
Հյուսիսային Ղազախստանում նույնպես ձևավորվել է բազմաճյուղ արդյունաբերություն։ Արդյունահանվում է երկաթաքար, որն արտահանվում է [[Ռուսաստան]], Հարավային [[Ուրալ]]ի մետաղաձուլական գործարաններ։ Պետրոպավլովսկում զարգացած է բազմաճյուղ մեքենաշինությանը, [[Կուստանա]]յում՝ [[ավտոմոբիլ]]աշինությունը։


=== Արևմտյան Ղազախստան ===
=== Արևմտյան Ղազախստան ===
Արևմտյան Ղազախստանում՝ կասպից ծովին հարող շրջաններում ձևավորվքւմ են արդյունաբերական հանգույցներ նավթի և գազի հանույթի վերամշակման բազայի վրա: Արդյունահանում են նաև [[քրոմիտ]], [[նիկել]], [[կոբալտ]], [[ֆոսֆորիտ]]ներ: Ղազախստանի գյուղատնտեսության համախառն ներքին արդյունքի կեսից ավելին տալիս է անասնաբուծությունըմ, որի համար կերային բազա են հանդիսանում ատապատային և կիսաանապատային գոտիների ընդարձակ արոտավայրերը: Գլխավոր ճյուղը [[ոչխար]]աբուծությունն է: Բուսաբուծության ոլորտում գլխավորը հացահատիկի մշակումն է: Այդպիսին այն դարձավ անցյալ [[դար]]ի 60-ական թվականներից: [[ԽՍՀՄ]] բոլոր հանրապետւթյունների միասնական ջանքերով հիմնադրվեցին բազմաթիվ խոշոր տնտեսություններ, որոնք մասնագիտացան ցորենի մշակության մեջ: Հարավային շրջաններում մշակում են նաև [[բրինձ]], [[կորեկ]], շաքարի ճակնդեղ, [[բամբակ]], [[արևածաղիկ]], կարտոֆիլ: Ոռոգովի (7,3 մլն հեկտար) [[հող]]ահանդերում ստանում են կայուն բերք:
Արևմտյան Ղազախստանում՝ կասպից ծովին հարող շրջաններում ձևավորվքւմ են արդյունաբերական հանգույցներ նավթի և գազի հանույթի վերամշակման բազայի վրա։ Արդյունահանում են նաև [[քրոմիտ]], [[նիկել]], [[կոբալտ]], [[ֆոսֆորիտ]]ներ։ Ղազախստանի գյուղատնտեսության համախառն ներքին արդյունքի կեսից ավելին տալիս է անասնաբուծությունըմ, որի համար կերային բազա են հանդիսանում ատապատային և կիսաանապատային գոտիների ընդարձակ արոտավայրերը։ Գլխավոր ճյուղը [[ոչխար]]աբուծությունն է։ Բուսաբուծության ոլորտում գլխավորը հացահատիկի մշակումն է։ Այդպիսին այն դարձավ անցյալ [[դար]]ի 60-ական թվականներից։ [[ԽՍՀՄ]] բոլոր հանրապետւթյունների միասնական ջանքերով հիմնադրվեցին բազմաթիվ խոշոր տնտեսություններ, որոնք մասնագիտացան ցորենի մշակության մեջ։ Հարավային շրջաններում մշակում են նաև [[բրինձ]], [[կորեկ]], շաքարի ճակնդեղ, [[բամբակ]], [[արևածաղիկ]], կարտոֆիլ։ Ոռոգովի (7,3 մլն հեկտար) [[հող]]ահանդերում ստանում են կայուն բերք։


== Տրանսպորտ ==
== Տրանսպորտ ==
Երկաթուղային ցանցի երկարությունը գերազանցում է 13 հազար կմ-ը,սակայն դա երկրի հսկայական մակերեսի համար բավարար չէ: Երկաթուղիների ոչ մեծ խտությունը լռացվում է ավտոճանապարհներով, որոնց մեծ մասը երկրի տարածքը հատող ավտոմայրուղիներն են: Ավտո[[ճանապարհ]]ների ընդանուր երկարությունը 260 հազար կմ է:
Երկաթուղային ցանցի երկարությունը գերազանցում է 13 հազար կմ-ը,սակայն դա երկրի հսկայական մակերեսի համար բավարար չէ։ Երկաթուղիների ոչ մեծ խտությունը լռացվում է ավտոճանապարհներով, որոնց մեծ մասը երկրի տարածքը հատող ավտոմայրուղիներն են։ Ավտո[[ճանապարհ]]ների ընդանուր երկարությունը 260 հազար կմ է։


== Արտաքին տնտեսական կապերը ==
== Արտաքին տնտեսական կապերը ==
Ղազախստանը աշխատանքի միջազգային աշխարհագրական բաժանման համակարգում ավելի հայտնի է արտահանումով, քան ներմուծումով: Արտահանում է [[նավթ]] ու նավթամթերքներ, մետաղներ, [[քիմիկատ]]ներ, հացահատիկ, անասնապահական մթերքներ: Ներմուծում է [[մեքենա]]ներ ու սարքավորումներ: Գլխավոր [[գործընկեր]]ներն են [[Ռուսաստան]]ը,[[Գերմանիա]]ն, [[Չինաստան]]ը:
Ղազախստանը աշխատանքի միջազգային աշխարհագրական բաժանման համակարգում ավելի հայտնի է արտահանումով, քան ներմուծումով։ Արտահանում է [[նավթ]] ու նավթամթերքներ, մետաղներ, [[քիմիկատ]]ներ, հացահատիկ, անասնապահական մթերքներ։ Ներմուծում է [[մեքենա]]ներ ու սարքավորումներ։ Գլխավոր [[գործընկեր]]ներն են [[Ռուսաստան]]ը,[[Գերմանիա]]ն, [[Չինաստան]]ը։


== Ֆոտոալբոմ ==
== Ֆոտոալբոմ ==

14:22, 8 Մայիսի 2014-ի տարբերակ

Ղազախստանի Հանրապետություն
Қазақстан Республикасы
Ղազախստանի դրոշ
Դրոշ		 Ղազախստանի զինանշանը
Զինանշան
Ազգային օրհներգ՝ Իմ Ղազախստանը
Ղազախստանի դիրքը
Ղազախստանի դիրքը
ՄայրաքաղաքԱստանա
Ամենամեծ քաղաք Ալմաթա
Պետական լեզուներ ղազախերեն
ռուսերեն
Անկախություն
Տարածք
 -  Ընդհանուր 2,724,900 կմ² 
 -  Ջրային (%) 1.7
Բնակչություն
 -  2006 նախահաշիվը 15,217,700 
 -  1999 մարդահամարը 14,953,100 
 -  Խտություն 5.4 /կմ² 
14.0 /մղոն²
Արժույթ տենգե (KZT)
Ժամային գոտի (ՀԿԺ+5/+6)
 -  Ամռանը (DST)  (ՀԿԺ+5/+6)
Ազգային դոմեն .kz
Հեռախոսային կոդ +7

Ղազախստանը[1] (ղազ.՝ Қазақстан [qɑzɑqˈstɑn]) Եվրասիական պետություն է։ Նախկինում մի տևական ժամանակ, Հոկտեմբերյան հեղափոխության հաղթանակից (1917 թ) հետո, մինչև 1936 թ, Ղազախստանը եղել է Ռուսաստանի Սովետական Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետության կազմում որպես ինքնավար հանրապետություն։ Հետագայում, մինչև անկախացումը (1991 թ) ունեցել է ԽՍՀՄ միութենական հանրապետության կարգավիճակ և մյուս 14 հանրապետությունների հետ միասին ուղղակիորեն ենթարկվել է միութենական կենտրոնական կառավարությանը։ Այդ ընթացքում մայրաքաղաքը եղել է Ալմա Աթան, անկախացումից հետո տեղափոխվել է Աստանա։
Ղազախստանը ընդարձակ, բերրի հողերով ծածկված տափաստանների, ինչպես նաև անջուր անապատների երկիր է։ Նրա ընդերքում հայտնաբերված են մարդկությանը հայտնի գրեթե բոլոր օգտակար հանածոները։
Ղազախստանին բնորոշ է տարածքի յուրացվածության ցածր մակարդակը, նոսր բնակեցվածությունը, այն Կենտրոնական Ասիայի՝ տարածքով ամենամեծ պետությունն է[2]։ Ներկայումս տնտեսական զարգացման գլխավոր ուղղվածությունը հումքային բնույթից հրաժարումն է, մշակող ճյուղերի զարգացման խրախուսումը, տեխնոլոգիական հետամնացության հաղթահարումը և ժամանակակից ենթակառուցվածքների ստեղծումը։

Զարգացման գլխավոր նախադրյալները

Ղազախստանը դասական հարթավայրային երկիր է, թույլ բլրապատ մակերևույթով։ Միայն հարավարևելյան սահմանների երկայնքով է, որ ձգվում են մինչև 5000 մ բարձրության լեռներ։ Մանղշլաղ թերակղզու մակերևույթը համաշխարհային օվկիանոսի մակարդակից ցածր է։

Կլիմա

Կլիման ցամաքային է, միջին հուլիսյան ջերմաստիճանը +19°C +26°C է, հունվարյանը՝ -4°C - 19°C։ Մթնոլորտային տեղումները 200-400մմ է։

Ջրային ցանց

Գետային ցանցը նոսր է, համեմատաբար խիտ է հյուսիսում և արևելքում։ Ամենամեծ գետը Իրտիշն է, որը նավարկելի է։ Սիրդարյան և Նարին գետերը համեմատաբար սակավաջուր են և օգտագործվում են ոռոգման համար, ամռանը ստորին հոսանքում մինչև Արալի ծովը հասնելը հաճախ ցամաքում են։ Ամենախոշոր լիճը Բալխաշն է։ Լանդշաֆտները հերթափոխվում են հյուսիսից հարավ՝ անտառատափաստաններից մինչև կիսաանապատներն ու անապատները։ Միջին և հարավային գոտու շատ շրջաններում ձյան շերտի փոքր հաստությունը հնարավորություն է տալիս նույնիսկ ձմռանը դրանք օգտագործել որպես արոտավայրեր։ Հարավային շրջաններում գյուղատնտեսությունը կարիք ունի արհեստական ոռոգման։

Բնակչությունը

Ղազախստանը բազմազգ պետություն է։ Բնակչության 1/3-ից քիչ ավելին ղազախներ, 30%-ը ռուսներ, 3,7%-ը՝ ուկրաինացիներ, մնացածը ուզբեկներ, գերմանացիներ, թաթարներ և տասնյակ այլ ազգերի ներկայացուցիչներ։ Այժմ հետխորհրդային տարիներին փոխվում է բնակվության ազգային կազմը։ Երկրից հեռանում է ռուսախոս բնակչությունը( ռուսներ,ուկրաինացիներ,գերմանացիներ)՝ հիմնականում որակյալ աշխատույժը։

Ղազախստանի բնակչության գրաֆիկը
Ազգեր 1989[3] թվականի տվյալներով 1999 թվականի տվյալներով 2009 թվականի տվյալներով 2011 թվականի տվյալներով 2013[4] թվականի տվյալներով
Ամբողջ բնակչությունը 16 600 14 955 16 005 16 442 17 099
ղազախներ 6 536 7 971 10 099 10 527 11 174
ռուսներ 6 228 4 490 3 797 3 753 3 712
ուզբեկներ 332 370 457 481 514
ուկրաինացիներ 896 549 333 321 310
ույգուրներ 185 210 223 233 245
թաթարներ 328 249 203 204 205
գերմանացիներ 958 356 178 180 183

Խոշոր քաղաքներն են Ալմա Աթան, Պավլոդարը, Կարագանդան, նոր մայրաքաղաք Աստանան։ Հայտնի է նաև Բայկանուրը, որը եղել է ԽՍՀՄ խոշորագույն տիեզերանավակայաններից մեկը( գործում է նաև այժմ)։ Այստեղից է արձակվել աշխարհում առաջին արհեստական արբանյակը, տիեզերք է թռել Յու.Գագարինը։ Առավել խտաբնակ են Կարագանդայի և Ալմա Աթայի մարզերը, թույլ են բնակեցված արևմտյան Կասպից ծովին հարող, ինչպես նաև կենտրոնական շրջանները։

№ Քաղաքի անունը Մարզ Բնակչություն № Քաղաքի անունը Մարզ Բնակչություն
1 Ալմաթա 1 507 737 12 Կիզիլորդա Կիզիլորդայի մարզ 213 165
2 Աստանա 814 401 13 Պետրոպավլովսկ Հյուսիս-Ղազախստանյան մարզ 207 402
3 Շիմկենտ Հարավ-Ղազախստանյան մարզ 683 273 14 Ատիրաու Ատիրաուսկայի մարզ 196 494
4 Կարագանդա Կարագանդայի մարզ 484 596 15 Ակտաու Մանգիստաուի մարզ 181 526
5 Ակտոբե Ակտյուբինայի մարզ 377 520 16 Տեմիրտաու Կարագանդայի մարզ 175 632
6 Տարազ Ժամբիլի մարզ 351 476 17 Թուրքեստան Հարավ-Ղազախստանյան մարզ 155 549
7 Պավլոդար Պավլոդարի մարզ 329 901 18 Կոկչետավ Աքմոլայի մարզ 140 846
8 Ուստ-Կամենոգորսկ Արևելա-Ղազախստանյան մարզ 314 014 19 Տալդիկորգան Ալմաթայի մարզ 135 217
9 Սեմեյ Արևելա-Ղազախստանյան մարզ 312 065 20 Էկիբաստուզ Պավլոդարի մարզ 130 903
10 Ուրալսկ Արևմտա-Ղազախստանյան մարզ 227 385 21 Ռուդնիյ Կոստանայի մարզ 114 170
11 Կոստանայ Կոստանայի մարզ 221 970 22 Ժանաոզեն Մանգիստաուի մարզ 106 221

Վարչական բաժանում

Ղազախստանի վարչական բաժանումը

Ղազախստանը ունիտար պետություն է։ Ղազախստանի կազմի մեջ մտնում են 14 մարզեր, 86 քաղաքներ, 168 շրջաններ և 174 գյուղեր։

№ Մարզ/Քաղաք Վարչական կենտրոն Տարածք (կմ2) Բնակչություն (01.10.2013) Խտություն (մարդ/կմ2)
1 Ալմաթա 451 1 494 590 3313,95
2 Աստանա[5] 710 804 474 1133,06
3 Բայկանուր 57 38 970 683,68
4 Աքմոլայի մարզ Կոկչետավ 146 219 735 232 5,03
5 Ակտյուբինայի մարզ Ակտոբե 300 629 805 117 2,68
6 Ալմաթայի մարզ Տալդիկորգան 223 911 1 977 324 8,83
7 Ատիրաուսկայի մարզ Ատիրաու 118 631 564 936 4,76
8 Արևելա-Ղազախստանյան մարզ Ուստ-Կամենոգորսկ 283 226 1 394 382 4,92
9 Ժամբիլի մարզ Տարազ 144 264 1 081 907 7,50
10 Արևմտա-Ղազախստանյան մարզ Ուրալսկ 151 339 151 339 4,11
11 Կարագանդայի մարզ Կարագանդա 427 982 1 367 512 3,20
12 Կոստանայի մարզ Կոստանայ 196 001 880 775 4,49
13 Կիզիլորդինի մարզ Կիզիլորդա 226 019 737 122 3,26
14 Մանգիստաուի մարզ Ակտաու 165 642 582 361 3,52
15 Պավլոդարի մարզ Պավլոդար 124 755 752 057 6,03
16 Հյուսիս-Ղազախստանյան մարզ Պետրոպավլովսկ 97 993 576 748 5,89
17 Հարավ-Ղազախստանյան մարզ Շիմկենտ 117 249 2 721 676 23,21
Ամբողջը 2 724 902 17 098 546 6,27

Հայերը Ղազախստանում

Հայերը ղազախստանում բնակչություն են հաստատել հիմնականում խորհրդայնացումից հետո։ Հաստատվել են քաղաքներում և զբաղվել են արդյունաբերության և շինարարության բնագավառներում։ Եղել են նաև ղեկավար աշխատանքներում։ 30-ական թվականներին Ղազախական ԽՍՀ կոմկուսի կենտկոմի առաջին քարտուղարի՝ հանրապետությունում ամենաբարձր պաշտոնը զբաղեցրել է հայ ազգի Լևոն Միրզոյանը։ 1940-ական թվականներին հայերի թիվը ավելացավ ի հաշիվ հայաստանից, վրաստանից, ղրիմից աքսորվածների։ 1980 թվականի վերջին հայերի մի մասը հեռացել էր Ղազախստանից, իսկ 1990 թվականից սկսած հայեի արտագաղթը աշխուժացավ։ Հիմա Ղազախստանում ապրում է 25000 հայ։

Տնտեսությունը

Ղազախստանը ունի հզոր տնտեսական ներուժ։ Հետ խորհրդային տարիների տնտեսական անկմանը փոխարինել է դանդաղ բայց կայուն աճը։ Նկատվում է արտասահմանյան կապիտալի ներհոսք։ Հիմնական ներդրողները եվրոպական և ճապոնական ընկերություններն են։ Տնտեսության առաջատար ճյուղը արդյունաբերությունն է, որը տալիսէ համախառն ներքին արդյունքի գրեթե 40%-ը։ Զարգացած են լեռնահանքային, վառելիքաէներգետիկ, մետաղաձուլական, մեքենաշինական, քիմիական, սննդի ճյուղերը։

Վառելիքաէներգետիկ ճյուղ

Վառելիքաէներգետիկ ճյուղում առաջատարը քարածխի հանույթն է։ Գլխավոր հանքավայրերն են Կարագանդան և Էքիբաստուզը։ Մանղշլաղ և Բուզոնչի թերակղզիներում արդյունահանում են նավթ և այրվող գազ, որոնք խողովակաշարերով ուղակվում են երկրի արդյուաբերական կենտրոններ և արտասահման։

Պատկեր:KazMunayGaz.JPG
ԿազՄունայԳազ ընկերության շենքը

Սև մետաղաձուլություն

Սև մետաղաձուլությանը զարգանում է սեփական հումքի և վառելիքի բազայի վրա։ Ամենախոշոր ձեռնարկությունը Կարագանդայի հարևանությամբ գտնվող Տեմիրթաուի մետաղաձուլական կոմբինատն է։ Զարգացած է նաև պղնձաձուլությունը, կապարի, ցինկի, ազնիվ և հազվագյուտ մետաղների ձուլումը։

Քիմիական արդյունաբերություն

Քիմիական արդյունաբերության ձեռնարկություններն աշխատում են նավթ, ֆոսֆորիտների, սև և գունավոր մետաղաձուլության թափոնների բազայի վրա։ Արտադրում են նավթամթերքներ, ֆոսֆորական պարարտանյութեր, թթուներ, դեղորայք։

Մեքենաշինություն

Մեքենաշինությունը արդյունաբերության ամենաարագ զարգացող ճյուղերից է։ Արտադրում են մեքենաներ և սարքավորումներ լեռնահանքային ու մետաղաձուլական ձեռնրկությունների համար, տրակտորներ, գյուղատնտեսական այլ մեքենաներ։

Թեթև արդյունաբերություն

Թեթև արդյունաբերության կարևոր ճյուղերն են կաշվի, մորթու, կարի, մետաքսի արդյունաբերությունը։ Զարգացած է բամբակյա գործվածքների և կահույքի արտադրությունը։

Սննդի արդյունաբերություն

Սննդի արդյունաբերության գլխավոր ճյուղը մսի արտադրությունն է, որի խոշոր կենտրոններն են Պետրոպավլովսկը, Ալմա Աթան։ Զբաղվում են նաև բոուսական հումքի վերամշակմամբ։ Շաքարի գործարաններ կան Ալմա Աթայի, Տալդի Կուրգանի մարզերում։ Կասպից և Արալի ծովերում, Բալխաշ լճում զբաղվում են ձկնորսությամբ։ Ղազախստանի ընդհանուր առմամբ թույլ բնակեցված տարածքում ձևավորվել են մի քանի արդյունաբերական շրջաններ և հանգույցներ։

Կենտրոնական շրջան

Կենտրոնական շրջանը աչքի է ընկնում ծանր արդյունաբերության ճյուղերով՝ածխարդյունաբերություն, սև և գունավոր մետաղաձուլություն, քիմիական արդյունաբերություն։ Խոշոր կենտրոններն են Կարագանդան և Տեմիրթաուն։

Արևելյան արդյունաբերական շրջան

Արևեկյան արդյունաբերական շրջանի գլխավոր ճյուղերն են մետաղաձուլությունը և ՝լեկտրաէներգետիկան։ Խոշոր Ուստ-Կամենոգորսկը Պավլոդարը։

Հյուսիսային Ղազախստան

Հյուսիսային Ղազախստանում նույնպես ձևավորվել է բազմաճյուղ արդյունաբերություն։ Արդյունահանվում է երկաթաքար, որն արտահանվում է Ռուսաստան, Հարավային Ուրալի մետաղաձուլական գործարաններ։ Պետրոպավլովսկում զարգացած է բազմաճյուղ մեքենաշինությանը, Կուստանայում՝ ավտոմոբիլաշինությունը։

Արևմտյան Ղազախստան

Արևմտյան Ղազախստանում՝ կասպից ծովին հարող շրջաններում ձևավորվքւմ են արդյունաբերական հանգույցներ նավթի և գազի հանույթի վերամշակման բազայի վրա։ Արդյունահանում են նաև քրոմիտ, նիկել, կոբալտ, ֆոսֆորիտներ։ Ղազախստանի գյուղատնտեսության համախառն ներքին արդյունքի կեսից ավելին տալիս է անասնաբուծությունըմ, որի համար կերային բազա են հանդիսանում ատապատային և կիսաանապատային գոտիների ընդարձակ արոտավայրերը։ Գլխավոր ճյուղը ոչխարաբուծությունն է։ Բուսաբուծության ոլորտում գլխավորը հացահատիկի մշակումն է։ Այդպիսին այն դարձավ անցյալ դարի 60-ական թվականներից։ ԽՍՀՄ բոլոր հանրապետւթյունների միասնական ջանքերով հիմնադրվեցին բազմաթիվ խոշոր տնտեսություններ, որոնք մասնագիտացան ցորենի մշակության մեջ։ Հարավային շրջաններում մշակում են նաև բրինձ, կորեկ, շաքարի ճակնդեղ, բամբակ, արևածաղիկ, կարտոֆիլ։ Ոռոգովի (7,3 մլն հեկտար) հողահանդերում ստանում են կայուն բերք։

Տրանսպորտ

Երկաթուղային ցանցի երկարությունը գերազանցում է 13 հազար կմ-ը,սակայն դա երկրի հսկայական մակերեսի համար բավարար չէ։ Երկաթուղիների ոչ մեծ խտությունը լռացվում է ավտոճանապարհներով, որոնց մեծ մասը երկրի տարածքը հատող ավտոմայրուղիներն են։ Ավտոճանապարհների ընդանուր երկարությունը 260 հազար կմ է։

Արտաքին տնտեսական կապերը

Ղազախստանը աշխատանքի միջազգային աշխարհագրական բաժանման համակարգում ավելի հայտնի է արտահանումով, քան ներմուծումով։ Արտահանում է նավթ ու նավթամթերքներ, մետաղներ, քիմիկատներ, հացահատիկ, անասնապահական մթերքներ։ Ներմուծում է մեքենաներ ու սարքավորումներ։ Գլխավոր գործընկերներն են Ռուսաստանը,Գերմանիան, Չինաստանը։

Ֆոտոալբոմ

  • Աստանա
    Աստանա
  • Աստանայի նոր թաղամաս
    Աստանայի նոր թաղամաս
  • Գիշերային Ալմաթին
    Գիշերային Ալմաթին
  • Խան-Տենգրի լեռը
    Խան-Տենգրի լեռը
  • Ղազախստանի ազգային անսամբլը
    Ղազախստանի ազգային անսամբլը
  • Տամգալի-Տաս բնակավայրը
    Տամգալի-Տաս բնակավայրը
  • Կուրդակ-ղազախական ազգային կերակրատեսակ
    Կուրդակ-ղազախական ազգային կերակրատեսակ
  • Ժայռապատկեր
    Ժայռապատկեր
  • Աստանայի կենտրոնական մզկիթը
    Աստանայի կենտրոնական մզկիթը
  • «Դրուժբա» գնացքը
    «Դրուժբա» գնացքը
  • Խոջա Ահմեդ Յասավիի դամբարանը Թուրքեստան քաղաքում
    Խոջա Ահմեդ Յասավիի դամբարանը Թուրքեստան քաղաքում

Ծանոթագրություններ

  1. ↑ Հովհաննես Բարսեղյան (2006). «Աշխարհագրական անունների հայերեն տառադարձության մասին որոշում». Տերմինաբանական և ուղղագրական տեղեկատու. Երևան: 9-րդ հրաշալիք. էջ 51. ISBN 99941-56-03-9.
  2. ↑ Ղազախստան, Դպրոցական Մեծ Հանրագիտարան
  3. ↑ Ղազախստանի ազգային կազմը
  4. ↑ Ղազախստանի բնակչությունը ըստ 2013 թվականի տվյալների
  5. ↑ Ղազախստանի պառլամենտի գլխավոր կայքը

Արտաքին հղումներ

Վիիքպահեստ
Ինքնիշխան պետություններ
Չճանաչված կամ մասամբ ճանաչված
Կախյալ տարածքներ և հատուկ վարչական շրջաններ
Ավստրալիա
Չինաստան
Մեծ Բրիտանիա
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ղազախստան&oldid=2288680» էջից