«Կետանմաններ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

20:23, 26 Դեկտեմբերի 2013-ի տարբերակ

՞

Կետանմաններ

Գիտական դասակարգում

Թագավորություն	Կենդանիներ
Տիպ	Քորդավորներ
Դաս	Կաթնասուններ
Կարգ	Կետանմաններ

Լատիներեն անվանում

Cetacea

Brisson, 1762

Ենթակարգեր

Դասակարգումը
Վիքիցեղերում

Պատկերներ
Վիքիպահեստում

ITIS 180403
NCBI 9721
EOL 7649

Կետանմաններ, կետեր (լատին․՝ Cetacea), ջրային կաթնասունների կարգ: Հսկա չափերի (1,2-33 մ) կենդանիներ են: Մարմինը մերկ է, իլիկանման և աննկատելիորեն անցնում է պոչի, որը վերջանում է հորիզոնական երկթիակ լողակով: Առջևի վերջավորությունները վեր են ածվել լողակների, ետինները անհետացել են:Մազածածկը, քրտինքային, ճարպային գեղձերը և արտաքին ականջը ետ են զարգացել: Մաշկային ճարպաշերտը շատ հաստ է, որը փոքրացնում է մարմնի տեսակարար քաշը և պաշտպանում ջերմային կորուստներից: Քթանցքերը ծածկված են փականներով: Թոքերը խիստ առաձգական են:

Կմախքը սպունգանման է, ողնաշարը սրբոսկր չունի: Կողերը 17 զույգ են, սակայն կրծոսկրի հետ միացած են 1 -1 զույգը: Լավ զարգացած են լսողությունը, համի, շոշափելիքի և մաշկային զգացողությունը: Շոշափելիքի օրգան են ծառայում գլխի վրայի վիբրիսները:Աչքերը մանր են, արցունքագեղձեր չունեն:

Կետերի կարգն ունի 2 ենթակարգ. անատամ կետեր կամ բեղավորներ կետեր, ունեն 3 ընտանիք, և ատամնավոր կետերն ունեն 4 ընտանիք: Հայտնի է 38 սեռ, 83 տեսակ՝ տարածված համաշխարհային օվկիանոսում՝ Արկտիկայից մինչև Անտարկտիկա:ՍՄՀՄ-ում՝ 25 սեռ, 32 տեսակ: Մեծ մասը ձմռանը գնում են դեպի տաք ջրեր (բազմանալու), ամռանը՝ սառը ջրեր (գիրանալու, ճարպ կուտակելու): Ատամնավոր կետերը սնվում են ձկներով, գլխոտանի փափկամորթներով, անատամները՝ պլանկտոնային խեցգետնանմաններով:Ատամների քանակը 2-ից մինչե 240 է: Ծնում են 1 խոշոր ձագ: Սեռահասուն են 2-6 տարում,կյանքի տևողությունը 30-50 տարի է:Ապրում են ընտանիքով կամ հոտերով:Կետերի նախնիները (հավանաբար կրեոդոնտները) ջրային կյանքի են անցել համարյա 60 մլն տարի առաջ: Հայտնի են 127 սեռի բրածո կետեր: ԱԱՀՄ-ում բրածո կետերն գտնվել են ստորին օլիգոցենի շերտերում (Կովկասում) և վերին միոցենի շերտերում (Մոլդավիայում, Ղրիմում, Կովկասում): Կետորսության օբյեկտ են, որը կարգավորում է Միջազգային կետորսության հանձնաժողովը: Որոշ տեսակների միսը օգտագործվում է որպես սնունդ, ստանում են մեծ քանակությամբ կետաճարպ:

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
+{{taxobox
- [[Պատկեր:Eubalaena glacialis with calf.jpg|աջից|մինի|200px|կետեր]]
+|name = Կետանմաններ
-'''Կետեր''', և [[կետանմաններ]] (Cetacea), ջրային [[կաթնասուններ]]ի կարգ: Հսկա չափերի (1,2-33 մ) կենդանիներ են:
+|image file = Eubalaena glacialis with calf.jpg
-Մարմինը մերկ է, իլիկանման և աննկատելիորեն անցնում է պոչի, որը վերջանումէ հորիզոնական երկթիակ լողակով: Առջևի վերջավորությունները վեր են ածվել լողակների, ետինները անհետացել են:Մազածածկը, քրտինքային, ճարպային գեղձերը և արտաքին ականջը ետ են զարգացել: Մաշկային ճարպաշերտը շատ հաստ է, որը փոքրացնում է մարմնի տեսակարար քաշը և պաշտպանում ջերմային կորուստներից: Քթանցքերը ծածկված են փականներով: Թոքերը խիստ առաձգական են:
+|image descr =
+|regnum = Կենդանիներ
+|phylum = [[Քորդավորներ]]
+|classis = [[Կաթնասուններ]]
+|ordo = [[Կետանմաններ]]
+|latin = Cetacea
+|author = Brisson, 1762
+|syn =
+|typus =
+|section name = Ենթակարգեր
+|section text=
+* † {{bt-armlat|Հնագույն կետեր|Archaeoceti}}
+* {{bt-armlat|Բեղավոր կետեր|Mysticeti}}
+* {{bt-armlat|Ատամնավոր կետեր|Odontoceti}}
+|commons = Category:Cetacea
+|wikispecies = Cetacea
+|itis = 180403
+|ncbi = 9721
+|eol = 7649
+}}
+'''Կետանմաններ''', '''կետեր''' ({{lang-lat|Cetacea}}), ջրային [[կաթնասուններ]]ի կարգ: Հսկա չափերի (1,2-33 մ) կենդանիներ են:
+Մարմինը մերկ է, իլիկանման և աննկատելիորեն անցնում է պոչի, որը վերջանում է հորիզոնական երկթիակ լողակով: Առջևի վերջավորությունները վեր են ածվել լողակների, ետինները անհետացել են:Մազածածկը, քրտինքային, ճարպային գեղձերը և արտաքին ականջը ետ են զարգացել: Մաշկային ճարպաշերտը շատ հաստ է, որը փոքրացնում է մարմնի տեսակարար քաշը և պաշտպանում ջերմային կորուստներից: Քթանցքերը ծածկված են փականներով: Թոքերը խիստ առաձգական են:
-Կմախքը սպունգանման է, ողնաշարը [[սրբոսկր]] չունի: Կողերը 17 զույգ են, սակայնկրծոսկրի հետ միացած են 1 -1 զույգը: Լավ զարգացած են լսողությունը, համի, շոշափելիքի և մաշկային զգացողությունը: Շոշափելիքի օրգան են ծառայում գլխի վրայի [[վիբրիսները]]:Աչքերը մանր են, [[արցունքագեղձեր]] չունեն:
+[[Կմախք]]ը սպունգանման է, ողնաշարը [[սրբոսկր]] չունի: Կողերը 17 զույգ են, սակայն [[կրծոսկր]]ի հետ միացած են 1 -1 զույգը: Լավ զարգացած են լսողությունը, համի, շոշափելիքի և մաշկային զգացողությունը: Շոշափելիքի օրգան են ծառայում գլխի վրայի [[վիբրիսները]]:Աչքերը մանր են, [[արցունքագեղձեր]] չունեն:
-Կետերի կարգն ունի 2 ենթակարգ. անատամ կետեր, կամ [[բեղավորներ]], ունեն 3 ընտանիք, և ատամնավոր, կետերն ունեն 4 ընտանիք: Հայտնի է 38 սեռ, 83 տեսակ՝ տարածված համաշխարհային օվկիանոսում՝ [[Արկտիկա]]յից մինչև [[Անտարկտիկա]]:ՍՄՀՄ-ում՝ 25 սեռ, 32 տեսակ: Մեծ մասը ձմռանը գնում են դեպի տաք ջրեր (բազմանալու), ամռանը՝ սառը ջրեր (գիրանալու, ճարպ կուտակելու): Ատամնավոր կետերը սնվում են ձկներով, գլխոտանի [[փափկամորթներ]]ով, անատամները՝ պլանկտոնային [[խեցգետնանմաններ]]ով:Ատամների քանակը 2-ից մինչե 240 է: Ծնում են 1 խոշոր ձագ: Սեռահասուն են 2-6 տարում,կյանքի տևողությունը 30-50 տարի է:Ապրում են ընտանիքով կամ հոտերով:Կետերի նախնիները (հավանաբար [[կրեոդոնտները]]) ջրային կյանքի են անցել համարյա 60 մլն տարի առաջ: Հայտնի են 127 սեռի բրածո կետեր: ԱԱՀՄ-ում բրածո կետերն գտնվել են ստորին [[օլիգոցեն]]ի շերտերում (Կովկասում) և վերին [[միոցեն]]ի շերտերում ([[Մոլդավիա]]յում, [[Ղրիմ]]ում, [[Կովկաս]]ում): Կետորսության օբյեկտ են, որը կարգավորում է Միջազգային կետորսության հանձնաժողովը: Որոշ տեսակների միսը օգտագործվում է որպես սնունդ, ստանում են մեծ քանակությամբ կետաճարպ: {{ՀՍՀ}} [[Կատեգորիա:Կենդանիներ]]
+Կետերի կարգն ունի 2 ենթակարգ. [[անատամ կետեր]] կամ [[բեղավորներ կետեր]], ունեն 3 ընտանիք, և [[ատամնավոր կետեր]]ն ունեն 4 ընտանիք: Հայտնի է 38 սեռ, 83 տեսակ՝ տարածված համաշխարհային օվկիանոսում՝ [[Արկտիկա]]յից մինչև [[Անտարկտիկա]]:ՍՄՀՄ-ում՝ 25 սեռ, 32 տեսակ: Մեծ մասը ձմռանը գնում են դեպի տաք ջրեր (բազմանալու), ամռանը՝ սառը ջրեր (գիրանալու, ճարպ կուտակելու): Ատամնավոր կետերը սնվում են ձկներով, գլխոտանի [[փափկամորթներ]]ով, անատամները՝ պլանկտոնային [[խեցգետնանմաններ]]ով:Ատամների քանակը 2-ից մինչե 240 է: Ծնում են 1 խոշոր ձագ: Սեռահասուն են 2-6 տարում,կյանքի տևողությունը 30-50 տարի է:Ապրում են ընտանիքով կամ հոտերով:Կետերի նախնիները (հավանաբար [[կրեոդոնտները]]) ջրային կյանքի են անցել համարյա 60 մլն տարի առաջ: Հայտնի են 127 սեռի բրածո կետեր: ԱԱՀՄ-ում բրածո կետերն գտնվել են ստորին [[օլիգոցեն]]ի շերտերում (Կովկասում) և վերին [[միոցեն]]ի շերտերում ([[Մոլդավիա]]յում, [[Ղրիմ]]ում, [[Կովկաս]]ում): Կետորսության օբյեկտ են, որը կարգավորում է Միջազգային կետորսության հանձնաժողովը: Որոշ տեսակների միսը օգտագործվում է որպես սնունդ, ստանում են մեծ քանակությամբ կետաճարպ: {{ՀՍՀ}} [[Կատեգորիա:Կենդանիներ]]