«Նիհիլիզմ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

20:08, 30 Հոկտեմբերի 2013-ի տարբերակ

Նիհիլիզմը (լատին․՝ nihil ոչինչ) փիլիսոփայական ուսմունք է, որը բացառում է կյանքի ենթադրելի իմաստի գոյությունը։ Ավելի հաճախ նիհիլիզմը արտահայտվում է էքզիստենցիալ նիհիլիզմով, համաձայն որի կյանքը չունի որևէ օբյեկտիվ նպատակ, իմաստ և արժեքայնություն^[1]։ Բարոյական նիհիլիզմը համարում է, որ գոյություն չունի սերնդեսերունդ փոխանցվող բարոյականություն և ցանկացած ձևավորվող բարոյական արժեք մտացածին բնույթ է կրում։ Նիհիլիզմը կարող է ընդունել նաև իմացաբանական (էպիստեմոլոգիական) կամ գոյաբանական (օնտոլոգիական) ձևեր, պնդելով, որ որոշակի առումով իմացության գոյությունը հնարավոր չէ կամ որ իրականությունը փաստացի գոյություն չունի։

Տերմինը հաճախ օգտագործվում է անոմիայի հետ հարաբերության մեջ՝ գոյության անիմաստությունը զգալուց առաջացող ընդհանուր հիասթափության վիճակը բացատրելու նպատակով, երբ ինչ-որ մեկը հասկանում է նորմերի, օրենքների և կանոնների անհրաժեշտության ավելորդությունը^[2]։ Ֆուտուրիզմը, դեկոնստրուկցիոնիզմը^[3] և այլ շարժումներ տարբեր ժամանակներում և տարբեր կոնտեքստներով բնորոշվել են որպես նիհիլիստիկ։ Նիհիլիզմը օգտագործվել է նաև տարբեր ժամանակաշրջանները բնութագրելու համար, օրինակ՝ Ժան Բոդրիլարը և այլոք պոստմոդերնիզմը անվանել են նիհիլիստիկ ժամանակաշրջան^[4]։ Որոշ քրիստոնյա աստվածաբաններ և կրոնական այլ հեղինակություններ պնդում են, որ պոստմոդերնիզմը^[5] և մոդերնիզմի շատ տեսակետներ^[3] բացառում են թեիզմը, որն իրեն հերթին առաջ է բերում նիհիլիզմ։

Նիհիլիզմի տեսակները

Նիհիլիզմը ունի տարբեր իմաստներ և օգտագործվում է տարբեր փիլիսոփայական տեսակետներ բացատրելու նպատակով։ Տարբերում են նիհիլիզմի հետևյալ տեսակները՝

Մետաֆիզիկական նիհիլիզմը փիլիսոփայական տեսություն է, համաձայն որի իրականության մեջ օբյեկտների գոյությունը անհրաժեշտ չէ։
Իմացաբանական (էպիստոմոլոգիական) նիհիլիզմը կարող է ընդունվել, որպես սկեպտիցիզմի ծայրահեղ ձև, որը ընդհանրապես բացառում է իմացության գոյությունը^[6]։
Մերեոլոգիական նիհիլիզմը տեսակետ է, որի համաձայն մասերից կազմված օբյեկտները (ինչպես տարածական, այնպես էլ ժամանակի մեջ գոյություն ունեցող օբյեկտները) գոյություն չունեն։
Էքզիստենցիալ նիհիլիզմը տեսակետ է, որի համաձայն կյանքը չունի որևէ իմաստ և արժեք։ Էքզիստենցիալ նիհիլիզմը պնդում է, որ մարդը կամ նույնիսկ բոլոր մարդիկ միասին տիեզերքի համեմատ որևէ նշանակություն չունեն։ Կյանքի անիմաստության գաղափարը շատ հաճախ է հանդիպում էքզիստենցիալիստական դպրոցներում։
Բարոյական նիհիլիզմը բացառում է բարոյականության գոյությունը, գոյություն չունեն բարոյական և ոչ բարոյական արժեքներ։
Քաղաքական նիհիլիզմը անհրաժեշտ չի համարում քաղաքական և հասարակական շատ կառույցների գոյությունը, ինչպիսիք են կառավարությունը, ընտանիքը, օրենքը^[7]։

Ծանոթագրություններ

↑ Internet Encyclopaedia of Philosophy
↑ Macmillan, 1967, Vol. 5, "Nihilism", 514 ff, p. 515.
↑ ^3,0 ^3,1 Phillips, Robert (1999). «Deconstructing the Mass». Latin Mass Magazine (Winter).
↑ Woodward, Ashley: Nihilism and the Postmodern in Vattimo's Nietzsche, ISSN 1393-614X Minerva - An Internet Journal of Philosophy, Vol. 6, 2002, fn 1.
↑ For example, Leffel, Jim. «The Postmodern Challenge: Facing the Spirit of the Age». Christian Research Institute. «…the nihilism and loneliness of postmodern culture...» {{cite web}}: Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (օգնություն)
↑ Internet Encyclopedia of Philosophy
↑ L. Strauss, “German Nihilism”, Interpretation 26 (3) (1999): pp. 353-378.

Տես նաև

[1] Internet Encyclopaedia of Philosophy

[2] Macmillan, 1967, Vol. 5, "Nihilism", 514 ff, p. 515.

[phillips-3] 3,0 ^3,1 Phillips, Robert (1999). «Deconstructing the Mass». Latin Mass Magazine (Winter).

[4] Woodward, Ashley: Nihilism and the Postmodern in Vattimo's Nietzsche, ISSN 1393-614X Minerva - An Internet Journal of Philosophy, Vol. 6, 2002, fn 1.

[5] For example, Leffel, Jim. «The Postmodern Challenge: Facing the Spirit of the Age». Christian Research Institute. «…the nihilism and loneliness of postmodern culture...» {{cite web}}: Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (օգնություն)

[6] Internet Encyclopedia of Philosophy

[7] L. Strauss, “German Nihilism”, Interpretation 26 (3) (1999): pp. 353-378.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
-'''Նիհիլիզմը''' ({{lang-lat|nihil}} ոչինչ) [[փիլիսոփայություն|փիլիսոփայական]] [[ուսմունք]] է, որը բացառում է [[կյանք]]ի ենթադրելի իմաստի գոյությունը: Ավելի հաճախ նիհիլիզմը արտահայտվում է էքզիստենցիալ նիհիլիզմով, համաձայն որի կյանքը չունի որևէ օբյեկտիվ նպատակ, իմաստ և արժեքայնություն<ref>[http://www.utm.edu/research/iep/n/nihilism.htm Internet Encyclopaedia of Philosophy]</ref>: Բարոյական նիհիլիզմը համարում է, որ գոյություն չունի սերնդեսերունդ փոխանցվող [[բարոյականություն]] և ցանկացած ձևավորվող [[բարոյական արժեք]] մտացածին բնույթ է կրում:  Նիհիլիզմը կարող է ընդունել նաև [[իմացաբանություն|իմացաբանական]] ([[էպիստեմոլոգիա]]կան) կամ [[գոյաբանություն|գոյաբանական]] ([[օնտոլոգիա]]կան) ձևեր, պնդելով, որ որոշակի առումով [[իմացություն|իմացության]] գոյությունը հնարավոր չէ կամ որ [[իրականություն]]ը փաստացի գոյություն չունի:
+'''Նիհիլիզմը''' ({{lang-lat|nihil}} ոչինչ) [[փիլիսոփայություն|փիլիսոփայական]] [[ուսմունք]] է, որը բացառում է [[կյանք]]ի ենթադրելի իմաստի գոյությունը։ Ավելի հաճախ նիհիլիզմը արտահայտվում է էքզիստենցիալ նիհիլիզմով, համաձայն որի կյանքը չունի որևէ օբյեկտիվ նպատակ, իմաստ և արժեքայնություն<ref>[http://www.utm.edu/research/iep/n/nihilism.htm Internet Encyclopaedia of Philosophy]</ref>։ Բարոյական նիհիլիզմը համարում է, որ գոյություն չունի սերնդեսերունդ փոխանցվող [[բարոյականություն]] և ցանկացած ձևավորվող [[բարոյական արժեք]] մտացածին բնույթ է կրում։  Նիհիլիզմը կարող է ընդունել նաև [[իմացաբանություն|իմացաբանական]] ([[էպիստեմոլոգիա]]կան) կամ [[գոյաբանություն|գոյաբանական]] ([[օնտոլոգիա]]կան) ձևեր, պնդելով, որ որոշակի առումով [[իմացություն|իմացության]] գոյությունը հնարավոր չէ կամ որ [[իրականություն]]ը փաստացի գոյություն չունի։
-Տերմինը հաճախ օգտագործվում է [[անոմիա]]յի հետ հարաբերության մեջ` գոյության անիմաստությունը զգալուց առաջացող ընդհանուր հիասթափության վիճակը բացատրելու նպատակով, երբ ինչ-որ մեկը հասկանում է նորմերի, օրենքների և կանոնների անհրաժեշտության ավելորդությունը<ref>Macmillan, 1967, Vol. 5, "Nihilism", 514 ''ff'', p. 515.</ref>: [[Ֆուտուրիզմ]]ը, [[դեկոնստրուկցիոնիզմ]]ը<ref name=phillips>{{cite journal | last = Phillips | first = Robert | title = Deconstructing the Mass | journal = Latin Mass Magazine | issue = Winter | year = 1999 | url = http://www.latinmassmagazine.com/articles/articles_1999_WI_Phillips.html}}</ref> և այլ շարժումներ տարբեր ժամանակներում և տարբեր կոնտեքստներով  բնորոշվել են որպես նիհիլիստիկ:
+Տերմինը հաճախ օգտագործվում է [[անոմիա]]յի հետ հարաբերության մեջ՝ գոյության անիմաստությունը զգալուց առաջացող ընդհանուր հիասթափության վիճակը բացատրելու նպատակով, երբ ինչ-որ մեկը հասկանում է նորմերի, օրենքների և կանոնների անհրաժեշտության ավելորդությունը<ref>Macmillan, 1967, Vol. 5, "Nihilism", 514 ''ff'', p. 515.</ref>։ [[Ֆուտուրիզմ]]ը, [[դեկոնստրուկցիոնիզմ]]ը<ref name=phillips>{{cite journal | last = Phillips | first = Robert | title = Deconstructing the Mass | journal = Latin Mass Magazine | issue = Winter | year = 1999 | url = http://www.latinmassmagazine.com/articles/articles_1999_WI_Phillips.html}}</ref> և այլ շարժումներ տարբեր ժամանակներում և տարբեր կոնտեքստներով  բնորոշվել են որպես նիհիլիստիկ։
-Նիհիլիզմը օգտագործվել է նաև տարբեր ժամանակաշրջանները բնութագրելու համար, օրինակ` [[Ժան Բոդրիլար]]ը և այլոք [[պոստմոդերնիզմ]]ը անվանել են նիհիլիստիկ ժամանակաշրջան<ref> Woodward, Ashley: [http://www.ul.ie/~philos/vol6/nihilism.html Nihilism and the Postmodern in Vattimo's Nietzsche], ISSN 1393-614X ''Minerva - An Internet Journal of Philosophy'', Vol. 6, 2002, fn 1.</ref>: Որոշ [[քրիստոնեություն|քրիստոնյա]] [[աստվածաբանություն|աստվածաբաններ]] և կրոնական այլ հեղինակություններ պնդում են, որ պոստմոդերնիզմը<ref>For example, {{cite web | publisher = Christian Research Institute | title = The Postmodern Challenge: Facing the Spirit of the Age | first = Jim | last = Leffel | coauthors = Dennis McCallum | quote = …the nihilism and loneliness of postmodern culture... | url = http://www.equip.org/free/DP321.htm}}</ref> և մոդերնիզմի շատ տեսակետներ<ref name=phillips/>  բացառում են [[թեիզմ]]ը, որն իրեն հերթին առաջ է բերում նիհիլիզմ:
+Նիհիլիզմը օգտագործվել է նաև տարբեր ժամանակաշրջանները բնութագրելու համար, օրինակ՝ [[Ժան Բոդրիլար]]ը և այլոք [[պոստմոդերնիզմ]]ը անվանել են նիհիլիստիկ ժամանակաշրջան<ref> Woodward, Ashley: [http://www.ul.ie/~philos/vol6/nihilism.html Nihilism and the Postmodern in Vattimo's Nietzsche], ISSN 1393-614X ''Minerva - An Internet Journal of Philosophy'', Vol. 6, 2002, fn 1.</ref>։ Որոշ [[քրիստոնեություն|քրիստոնյա]] [[աստվածաբանություն|աստվածաբաններ]] և կրոնական այլ հեղինակություններ պնդում են, որ պոստմոդերնիզմը<ref>For example, {{cite web | publisher = Christian Research Institute | title = The Postmodern Challenge: Facing the Spirit of the Age | first = Jim | last = Leffel | coauthors = Dennis McCallum | quote = …the nihilism and loneliness of postmodern culture... | url = http://www.equip.org/free/DP321.htm}}</ref> և մոդերնիզմի շատ տեսակետներ<ref name=phillips/>  բացառում են [[թեիզմ]]ը, որն իրեն հերթին առաջ է բերում նիհիլիզմ։
 == Նիհիլիզմի տեսակները ==
-Նիհիլիզմը ունի տարբեր իմաստներ և օգտագործվում է տարբեր փիլիսոփայական տեսակետներ բացատրելու նպատակով: Տարբերում են նիհիլիզմի հետևյալ տեսակները՝
+Նիհիլիզմը ունի տարբեր իմաստներ և օգտագործվում է տարբեր փիլիսոփայական տեսակետներ բացատրելու նպատակով։ Տարբերում են նիհիլիզմի հետևյալ տեսակները՝
-*''Մետաֆիզիկական նիհիլիզմը'' փիլիսոփայական տեսություն է, համաձայն որի իրականության մեջ օբյեկտների գոյությունը անհրաժեշտ չէ:
+*''Մետաֆիզիկական նիհիլիզմը'' փիլիսոփայական տեսություն է, համաձայն որի իրականության մեջ օբյեկտների գոյությունը անհրաժեշտ չէ։
-*''Իմացաբանական (էպիստոմոլոգիական) նիհիլիզմը'' կարող է ընդունվել, որպես [[սկեպտիցիզմ]]ի ծայրահեղ ձև, որը ընդհանրապես բացառում է իմացության գոյությունը<ref>[http://www.utm.edu/research/iep/n/nihilism.htm Internet Encyclopedia of Philosophy]</ref>:
+*''Իմացաբանական (էպիստոմոլոգիական) նիհիլիզմը'' կարող է ընդունվել, որպես [[սկեպտիցիզմ]]ի ծայրահեղ ձև, որը ընդհանրապես բացառում է իմացության գոյությունը<ref>[http://www.utm.edu/research/iep/n/nihilism.htm Internet Encyclopedia of Philosophy]</ref>։
-*''Մերեոլոգիական նիհիլիզմը'' տեսակետ է, որի համաձայն մասերից կազմված օբյեկտները (ինչպես տարածական, այնպես էլ ժամանակի մեջ գոյություն ունեցող [[օբյեկտ]]ները) գոյություն չունեն:
+*''Մերեոլոգիական նիհիլիզմը'' տեսակետ է, որի համաձայն մասերից կազմված օբյեկտները (ինչպես տարածական, այնպես էլ ժամանակի մեջ գոյություն ունեցող [[օբյեկտ]]ները) գոյություն չունեն։
-*''Էքզիստենցիալ նիհիլիզմը'' տեսակետ է, որի համաձայն կյանքը չունի որևէ իմաստ և արժեք: Էքզիստենցիալ նիհիլիզմը պնդում է, որ մարդը կամ նույնիսկ բոլոր մարդիկ միասին [[տիեզերք]]ի համեմատ որևէ նշանակություն չունեն: Կյանքի անիմաստության գաղափարը շատ հաճախ է հանդիպում էքզիստենցիալիստական դպրոցներում:
+*''Էքզիստենցիալ նիհիլիզմը'' տեսակետ է, որի համաձայն կյանքը չունի որևէ իմաստ և արժեք։ Էքզիստենցիալ նիհիլիզմը պնդում է, որ մարդը կամ նույնիսկ բոլոր մարդիկ միասին [[տիեզերք]]ի համեմատ որևէ նշանակություն չունեն։ Կյանքի անիմաստության գաղափարը շատ հաճախ է հանդիպում էքզիստենցիալիստական դպրոցներում։
-*''Բարոյական նիհիլիզմը'' բացառում է բարոյականության գոյությունը, գոյություն չունեն բարոյական և  ոչ բարոյական արժեքներ:
+*''Բարոյական նիհիլիզմը'' բացառում է բարոյականության գոյությունը, գոյություն չունեն բարոյական և  ոչ բարոյական արժեքներ։
-*''Քաղաքական նիհիլիզմը'' անհրաժեշտ չի համարում քաղաքական և հասարակական շատ կառույցների գոյությունը, ինչպիսիք են [[կառավարություն]]ը, [[ընտանիք]]ը, [[օրենք]]ը<ref>L. Strauss, “German Nihilism”, ''Interpretation'' 26 (3) (1999): pp. 353-378.</ref>:
+*''Քաղաքական նիհիլիզմը'' անհրաժեշտ չի համարում քաղաքական և հասարակական շատ կառույցների գոյությունը, ինչպիսիք են [[կառավարություն]]ը, [[ընտանիք]]ը, [[օրենք]]ը<ref>L. Strauss, “German Nihilism”, ''Interpretation'' 26 (3) (1999): pp. 353-378.</ref>։