«Արքեաներ»–ի խմբագրումների տարբերություն
չNo edit summary |
չNo edit summary |
||
| Տող 21. | Տող 21. | ||
Արքեաները և բակտերիաները ձևով և չափերով միմյանց շատ նման են, չնայած որ հանդիպում են որոշ արքեաներ, որոնք ունեն տարօրինակ ձև (օրինակ՝ տափակ և քառակուսաձև ''Haloquadratum walsbyi''-ն): Արքեաները ունեն այնպիսի [[գեներ]] և [[նյութափոխանակություն]], որով ավելի շատ նմանվում են էուկարիոտներին, քան՝ բակտերիաներին: Արքեաները կարող են օգտագործել բազմազան էներգիայի աղբյուրներ, որոնք կարող են լինել [[օրգանական միացություն]]ներ ([[ածխաջրեր]]), [[ամոնիում]], մետաղի [[իոն]]ներ և նույնիսկ [[ջրածին]]: Աղադիմացկուն արքեաները որպես էներգիայի աղբյուր օգտագործում են արևի էներգիան կամ ֆիքսում են ածխածինը: Սակայն ի տարբերություն բույսերի, անհայտ են արքեաների անյպիսի տեսակներ, որոնք իրականացնում են երկուսը միաժամանակ: Արեաները բազմանում են [[անսեռ բազմացում|անսեռ եղանակով]]՝ ուղղակի կիսման միջոցով, հատվածներով կամ բողբոջմամբ: Ի տարբերություն բակտերիաների արքեաները [[սպոր]]ներ չի առաջացնում: |
Արքեաները և բակտերիաները ձևով և չափերով միմյանց շատ նման են, չնայած որ հանդիպում են որոշ արքեաներ, որոնք ունեն տարօրինակ ձև (օրինակ՝ տափակ և քառակուսաձև ''Haloquadratum walsbyi''-ն): Արքեաները ունեն այնպիսի [[գեներ]] և [[նյութափոխանակություն]], որով ավելի շատ նմանվում են էուկարիոտներին, քան՝ բակտերիաներին: Արքեաները կարող են օգտագործել բազմազան էներգիայի աղբյուրներ, որոնք կարող են լինել [[օրգանական միացություն]]ներ ([[ածխաջրեր]]), [[ամոնիում]], մետաղի [[իոն]]ներ և նույնիսկ [[ջրածին]]: Աղադիմացկուն արքեաները որպես էներգիայի աղբյուր օգտագործում են արևի էներգիան կամ ֆիքսում են ածխածինը: Սակայն ի տարբերություն բույսերի, անհայտ են արքեաների անյպիսի տեսակներ, որոնք իրականացնում են երկուսը միաժամանակ: Արեաները բազմանում են [[անսեռ բազմացում|անսեռ եղանակով]]՝ ուղղակի կիսման միջոցով, հատվածներով կամ բողբոջմամբ: Ի տարբերություն բակտերիաների արքեաները [[սպոր]]ներ չի առաջացնում: |
||
Սկզբնապես արքեաները դիտարկվել են որպես [[էքստրեմոֆիլ]]ներ, որոնք կարող են դիմակայել դաժան պայմաններին, ինչպիսին ջերմային աղբյուրներն են կամ աղի լճերը, սակայն արքեաներ հանդիպում են նաև [[հող]]ում, [[օվկիանոս]]ում, [[ճահիճն]]երում, մարդու [[հաստ աղի|հաստ աղում]] և [[պորտ]]ում |
Սկզբնապես արքեաները դիտարկվել են որպես [[էքստրեմոֆիլ]]ներ, որոնք կարող են դիմակայել դաժան պայմաններին, ինչպիսին ջերմային աղբյուրներն են կամ աղի լճերը, սակայն արքեաներ հանդիպում են նաև [[հող]]ում, [[օվկիանոս]]ում, [[ճահիճն]]երում, մարդու [[հաստ աղի|հաստ աղում]] և [[պորտ]]ում<ref name=Dunn>{{cite web|last=Dunn|first=Rob|title=After 2 Years Scientists Still Can't Solve Belly Button Mystery, Continue Navel-Gazing|url=http://blogs.scientificamerican.com/guest-blog/2012/11/07/after-two-years-scientists-still-cant-solve-belly-button-mystery-continue-navel-gazing/|work=Guest Blog|publisher=Scientific American|accessdate=16 January 2013}}</ref>: Արքեաները մեծաքանակ են օվկիանոսներում. [[պլանկտոն]]ում արքեաները կարող են լինել Երկրի վրա հանդիպող ամենաբազմաքանակ խմբերից մեկը: Արքեաները կարևոր դեր են խաղում [[ածխածնի շրջապտույտ|ածխածնի]] և [[ազոտի շրջապտույտ]]ում: [[Ախտածին]] կամ [[մակաբույծ]] արքեայի տեսակ դեռևս հստակ հայտնի չէ, արքեաները մեծամասամբ [[մուտուալիզմ|մուտուալիստ]] կամ [[կոմենսալիզմ|կոմենսալիստ]] են: |
||
== Ծանոթագրություններ == |
== Ծանոթագրություններ == |
||
20:19, 19 Հոկտեմբերի 2013-ի տարբերակ
| Արքեաներ |
|---|
 Հալոբակտերիա |
| Գիտական դասակարգում |
|
|
| Լատիներեն անվանում |
| Archaea |
| Տիպերը |
Crenarchaeota |
Արքեան միաբջիջ կենդանի օրգանիզմների վերնաթագավորություն է կամ թագավորություն: Այս միկրօրգանիզմները պրոկարիոտներ են, որը նշանակում է, որ նրանք չունեն բջջակորիզ և այլ մեմբրանային օրգանոիդներ: Անցյալում արքեաները դասակարգվում էին բակտերիաների հետ և անվանվում էին արքեոբակտերիա կամ մոներա, սակայն այս դասակարգումը այժմ համարվում է հնեցած[1]: Իրականում արքեաները ունեն առանձին անկախ էվոլյուցիոն պատմություն և կյանքի մյուս ձևերից տարբերվում են իրենց կենսաքիմիայով: Այս պատճառով արքեաները այժմ երեք դոմենային համակարգում առանձնացված են առաձին վերնաթագավորության մեջ: Երեք դոմենային համակարգում տարբերում են ֆիլոգենետիկորեն առանձին 3 վերնաթագավորություններ՝ արքեաներ, բակտերիաներ և էուկարիոտներ: Իր հերթին արքեան բաժանվում է 4 տիպերի մեջ: Այս խմբերից առավել լավ են ուսումնասիրված ''Crenarchaeota'' և ''Euryarchaeota'' տիպերը: Արքեաների կարգաբանությունը դեռևս խրթին է, քանի որ տեսակների մեծամասնությունը լաբորատորիայում ուսումնասիրված չեն, այլ միայն նրանց նուկլեինաթթուն հայտնաբերված է արտաքին միջավայրից վերցրած նմուշներում:
Արքեաները և բակտերիաները ձևով և չափերով միմյանց շատ նման են, չնայած որ հանդիպում են որոշ արքեաներ, որոնք ունեն տարօրինակ ձև (օրինակ՝ տափակ և քառակուսաձև Haloquadratum walsbyi-ն): Արքեաները ունեն այնպիսի գեներ և նյութափոխանակություն, որով ավելի շատ նմանվում են էուկարիոտներին, քան՝ բակտերիաներին: Արքեաները կարող են օգտագործել բազմազան էներգիայի աղբյուրներ, որոնք կարող են լինել օրգանական միացություններ (ածխաջրեր), ամոնիում, մետաղի իոններ և նույնիսկ ջրածին: Աղադիմացկուն արքեաները որպես էներգիայի աղբյուր օգտագործում են արևի էներգիան կամ ֆիքսում են ածխածինը: Սակայն ի տարբերություն բույսերի, անհայտ են արքեաների անյպիսի տեսակներ, որոնք իրականացնում են երկուսը միաժամանակ: Արեաները բազմանում են անսեռ եղանակով՝ ուղղակի կիսման միջոցով, հատվածներով կամ բողբոջմամբ: Ի տարբերություն բակտերիաների արքեաները սպորներ չի առաջացնում:
Սկզբնապես արքեաները դիտարկվել են որպես էքստրեմոֆիլներ, որոնք կարող են դիմակայել դաժան պայմաններին, ինչպիսին ջերմային աղբյուրներն են կամ աղի լճերը, սակայն արքեաներ հանդիպում են նաև հողում, օվկիանոսում, ճահիճներում, մարդու հաստ աղում և պորտում[2]: Արքեաները մեծաքանակ են օվկիանոսներում. պլանկտոնում արքեաները կարող են լինել Երկրի վրա հանդիպող ամենաբազմաքանակ խմբերից մեկը: Արքեաները կարևոր դեր են խաղում ածխածնի և ազոտի շրջապտույտում: Ախտածին կամ մակաբույծ արքեայի տեսակ դեռևս հստակ հայտնի չէ, արքեաները մեծամասամբ մուտուալիստ կամ կոմենսալիստ են:
Ծանոթագրություններ
- ↑ Pace NR (2006). «Time for a change». Nature. 441 (7091): 289. Bibcode:2006Natur.441..289P. doi:10.1038/441289a. PMID 16710401.
{{cite journal}}: Unknown parameter|month=ignored (օգնություն) - ↑ Dunn, Rob. «After 2 Years Scientists Still Can't Solve Belly Button Mystery, Continue Navel-Gazing». Guest Blog. Scientific American. Վերցված է 16 January 2013-ին.