Ծննդաբերություն

ԾՆՆԴԱԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆ, հղիությունն ավարաող ֆիզիոլոգիական բարդ պրոցես, որի դեպքում բնական ծննդաբերական ուղիներով անցնում և մայրական օրգանիզմից արտամղվում են պտուղը, ընկերքն ու պտղաթաղանթները: Տարբերում են հասուն պտղով կամ բնականոն Ծ., որը տեղի է ունենում հղիության 40-րդ շաբաթվա վերջում, և անհաս, բայց կենսունակ պտղով Ծ. (վաղաժամ), հղիության 29—39-րդ շաբաթվա ընթացքում: Ծ-յան նախապատրաստմանը և իրականացմանը մասնակցում են կենտրոնական և ծայրամասային նյարդային համակարգերը, ներզատիչ գեղձերը, հորմոնները, պտոսլընկերք համակարգում գոյացող կենսբ. այլ ակտիվ նյութեր և արգանդի նյարդամկանային ապարատը: Ծ-յան պրոցեսին մասնակցում են ծննդաբերական խողովակը, պտուղն իր հավելյաւ մասերով, ծննդաբերական արտամղող ուժերը:Ծննդաբերական խողովակը կազմված է փոքր կոնքի ոսկրերից ու փափուկ հյուսվածքներից (արգանդի պարանոց, հեշտոց, կոնքի հատակի մկաններ): Պ տ ու ղ ն արտամղվում է իր գլխային մասով, որը պտղի ամենամեծ և ամենակարծր մասն է: Ծննդաբերա կան արտամղող ուժերը պայ¬ մանավորված են արգանդի մկանների կծկումներով (ծննդաբերական կծկանք ներ), որոնք հետագայում փոխարինվում են ճիգերով: Ծննդաբերության սկզբում կծկանքները կրկնվում են 10—15, հետա գայում՝ 2—3 ր մեկ անգամ: Ծ. ընթանում է 3 շրջանով, առաջին՝ պարանոցի բացման շրջան, >երկրորդ՝ պտղի արտամղման շըր ջան, երրորդ՝ ընկերքային շրջան: Առա ջին շրջանում արգանդի պարանոցն աս տիճանաբար հարթվում է, ծննդաբերական խողովակը լայնանում, ուր տեղադրվում են պտղաձվի ստորին բևեռի թաղանթնե¬ րը՝ շուրջպտղային հեղուկի հետ միասին: Լրիվ բացումից հետո պտղապարկը պա- տըռվում է, և պտղաջրերն արտահոսում են: Երբեմն պտղապարկը պատռվում է ա- վելի վաղ և դժվարացնում Ծ-յան ընթացքը («չոր Ծ.*): Հազվադեպ պտղապարկն ուշ է պատռվում և անհրաժեշտ է անմիջապես միջամտել: Արտամղման շրջանում պտուղն սկսում է առաջ շարժվել ծննդաբերական խողովակով: Կծկանքներին միանում են արտամղող ուժերը՝ ճիգերը, որոնց ազդե¬ ցության տակ պտղի առաջադիր մասը հաղ¬ թահարում է ոսկրային կոնքի և փափուկ հյուսվածքների խոչընդոտը:tԱյսtշրջա¬ նում, ծննդաբերական ուղիներով անցնե¬ լով, պտղի գլուխը կատարում է մի շարք շարժումներ, որոնցով կազմվում է «ծննդա¬ բերության մեխանիզմը»: Կոնքամուտքում պտղի գլխի նետաձև կարանը համընկնում է կոնքի միջաձիգ չափին, այնուհետև կա¬ տարում է խոնարհում և կզակը մոտեցնում կրծքավանդակին: Կոնքի խոռոչոււք գլու¬ խը կաւոարում է պտտական շարժում՝ աստիճանաբար ծոծրակային մասը առաջ մղելով:tՀետագաtճիգերիtժամանակ գլուխն սկսում է երևալ սեռական ճեղ¬ քից («դրսևորվել»):tԾոծրակայինtմասը ցայլքի տակ ֆիքսվելուց հետո գլու- խըն սկսում է կաւոարե) ապախոնար- հում, այնուհետև երևում է ճակատը և ամբողջ դեմքը: Գլուխը ծնվելուց անմի¬ ջապես հետո ծնվում են ուսերը և պտղի մարմինը: Պտուղը ծնվելուց հետո սկսվում է ընկերքային շրջանը, ար¬ գանդի մկանունքի կծկման շնորհիվ ըն¬ կերքն անջատվում է արգանդի պատից, արգանդ-ընկերքային անոթները պատըռ- վում են, ընկերքի և արգանդի պատի միջև առաջանում է ետընկերքային արյունա¬ կույտ, որն իր հերթին նպաստում է ըն¬ կերքի հետագա պոկվելուն և լրիվ պոկվե¬ լուց հետո իջնում է պարանոց ու հեշտոց, ճիգերի շնորհիվ՝ արտամղվում: Առաջնա¬ ծինների մոտ Ծ-յան ընդհանուր տևողու¬ թյունը 15—24 ժ է, կրկնածիններինը՝ 10— 12 ժ: Ընկերքը ծնվելուց հետո սկսվում է ետծննդյան շրջանը:tՆ.tՀովսեփյան