Ֆտոր

Ֆտոր

F

Ֆտոր, քիմիական տարր է, որի նշանն է F և ատոմային թիվը՝ 9։

Հայտնագործման պատմություն

Ֆտորը (F₂) հայտնագործել է Կարլ Վիլհելմ Շեելեն 1771թ., իսկ առաջին անգամ մաքուր վիճակում ստացել է Անրի Մուասսանը (1886թ.)։ Իր անունը ստացել է հունարեն ֆտորոս-քայքայում բառից։ Այն սովորական պայմաններում անգույն, քլորի հոտին նմանվող հոտով, խիստ թունավոր գազ է, t_եռ=-183C, t_հալ =-219 C։

Քիմիական հատկություններ

Ստանում են կալիումի հիդրոֆտորիդի (KHF₂) հալույթի էլեկտրոլիզով:

2KHF₂ → 2K + H₂ + 2F₂

Ամենաուժեղ օքսիդիչն է, օքսիդացնում է նույնիսկ քսենոնին (Xe)

2F₂ + 2H₂O → 4HF + O₂

F₂ + H₂ → 2HF (պայթյունով)

Cl₂ + F₂ → 2ClF

Xe + F₂ → XeF₂

Ֆտորաջրածինը (HF) անգույն, սուր հոտով գազ է, լավ լուծվում է ջրում, t_հալ=-83,4 °C, t_եռ=19,5 °C: Ջրային լուծույթը թույլ թթու է (պլավիկյան թթու)։

HF → H ⁺ + F^-

Միակ թթուն է, որը լուծում է ապակին, շնորհիվ հետևյալ ռեակցիայի.

SiO₂ + 4HF → SiF₄ + 2H₂O կամ SiO₂ + 6HF → H₂(SiF₆) + 2H₂O

Այդ պատճառով պլավիկյան թթուն պահում են պլաստմասսայե կամ մոմապատ ամաններում։

Օքսիդը (F₂O) անգույն, բնորոշ հոտով գազ է, t_հալ=-224 °C, t_եռ=19,5 °C: Ստանում են ֆտորի և ալկալիների փոխազդեցությունից.

2F₂ + 2NaOH → 2NaF + H₂O + F₂O

Ֆտորն օգտագործում են հատուկ պլաստմասսաների (տեֆլոն), ֆրեոնների և հեղուկ հրթիռային վառելիքի օքսիդիչի ստացման համար։

Տես նաև

• Պարբերական աղյուսակ