«Հյուսվածք»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

10:13, 31 Օգոստոսի 2013-ի տարբերակ

Հյուսվածքը բջիջների և միջբջջային նյութի ընդհանուր ծագում, որոշակի կազմություն և ֆունկցիաներ ունեցող միասնական համակարգ է։ Հյուսվածքների կազմությունը և ֆունկցիաները մշակվել են կենդանական աշխարհի էվոլյուցիայի ընթացքում։ Այդ ժամանակաընթացքում օրգանիզմի և արտաքին միջավայրի փոխազդեցությունը, գոյության պայմաններին հարմարվելու անհրաժեշտությունը նպաստել են որոշակի ֆունկցիաներով օժտված չորս տեսակ հյուսվածքների առաջացմանը՝ էպիթելային, շարակցական, մկանային, նյարդային։

Էպիթելային հյուսվածք

Էպիթելային հյուսվածքը պատում է մարդու և կենդանիների մարմնի արտաքին մակերևույթը, մարմնի բոլոր խոռոչները, սնամեջ օրգանների և անոթների ներքին պատերը, մտնում գեղձերի բաղադրամասերի մեջ։ Տարբերում են հարթ, գեղձային և թարթչավոր էպիթելային հյուսվածքի տարատեսակներ։

Հարթ էպիթելը կազմված է միմյանց կիպ հարող բջիջներից, որոնք պատում են մաշկի մակերևույթը, բերանի խոռոչը, կերակրափողը, թոքաբշտիկները։ Մաշկային էպիթելը բազմաշերտ է, և նրա ածանցյալներն են եղունգներն ու մազերը:Գեղձային էպիթելը մտնում է գեղձերի կազմի մեջ և կատարում հյութազատական գործառույթ: Աղիքային էպիթելը մարսողական ուղու պատը ծածկող լորձաթաղանթն է։ Այն մասնակցում է նաև գեղձերի (ենթաստամոքսային գեղձ, լյարդ, թքագեղձ) առաջացմանը։ Թարթչավոր էպիթելը պատում է շնչուղիների խոռոչը։ Էպիթելային բջիջները բազմանում են արագ և փոխարինվում մահացած բջիջներին։

Շարակցական հյուսվածք

Շարակցական հյուսվածքը կազմված է նոսր դասավորված բջիջներից,որոնց արանքում առկա է մեծ քանակությամբ թելակազմ միջբջջային նյութ:Շարակցական հյուսվածքը կազմում է կմախքը,ենթամաշկային ճարպային շերտը,արյունը,ավիշը:Այն մտնում է բոլոր ներքին օրգանների կազմության մեջ,օժտված է արագ վերականգնվելու հատկությամբ:Վերջինիս կազմված է թելիկներից և հիմնական անձև նյութից:Տարբերում են բուն շարակցական,աճառային և ոսկրային հյուսվածքներ:

Բուն շարակցական հյուսվածքի տարատեսակներն են փուխր թելավոր,ամուր թելավոր,ցանցանման,ճարպային և այլն:Թելավոր շարակցական հյուսվածքը հանդիպում է համարյա բոլոր օրգաններում:Նրանցից են կազմված բուն մաշկը,ջլերը,կապանները,թաղանթները:Փուխր շարակցական հյուսվածքը գտնվում է ներքին օրգանների միջև (օրինակ՝ ենթամաշկային ճարպային շերտը),իսկ ցանցանմանը՝ կարմիր ոսկրածուծը,փայծաղը և ավշային հանգույցները:Հեղուկ շարակցական հյուսվածք են արյունը և ավիշը,որոնք կազմված են միջբջջային հեղուկ նյութից և նրա մեջ լողացող ձևավոր տարրերից:Աճառային հյուսվածքը կազմված է աճառային,կլոր,ձվաձև բջիջներից և միջբջջային նյութից.գտնվում է ողերը միացնող միջնաշերտում,պատում է հոդային մակերեսները և կատարում է հենարանային դեր:

Ոսկրային հյուսվածքը կազմված է միջբջջային նյութից՝ ոսկրային թիթեղներից,որոնց արանքում տեղավորված են ոսկրային բջիջներ:Միջբջջային նյութը հարուստ է անօրգանական նյութերով,մասնավորապես կալցիումի աղերով:

Շարակցական հյուսվածքները տարածված են ամբողջ օրգանիզմում՝ իրականացնելով հենարանային,սնուցողական,պաշտպանական,փոխադրող և այլ գործառույթներ:

Մկանային հյուսվածք

Մկանային հյուսվածքը կազմված է մկանաթելերից (մկանային բջիջ) և միջբջջային նյութից:Մկանային բջիջների ցիտոպլազմայում կան մանրադիտակային թելիկներ,որոնք կծկվում են և ապահովում մկանի կծկողական գործառույթը:Մկանային հյուսվածքը լինում է միջաձիգ զոլավոր և հարթ:Հարթ մկանային հյուսվածքը գտնվում է ներքին օրգաններում,արյան և ավշային անոթների պատերում և մաշկում:Այն կազմված է մանր՝ 0,1 մմ երկարությամբ իլիկաձև միակորիզ բջիջներից,որոնց բջջապլազմայում կան կծկվող թելեր և կծկվում են ոչ կամային:Նրանց կծկողական ուժը և արագությունը փոքր է,քան կմախքային մկաններինը:Միջաձիգ զոլավոր մկանային հյուսվածքը կազմված է կամային կծկվող 10-12 սմ երկարությամբ բազմակորիզ մկանաբջիջներից,որոնց լայնական դասավորված մուգ ու բաց շերտերը հաջորդում են միմյանց:Միջաձիգ զոլավոր են կմախքի,դեմքի,լեզվի,կոկորդի,կերակրափողի վերին մասի և ստոծանու մկանները:Նրանց կծկումները կամային են:Սրտամկանն ունի հատուկ կառուցվածք.նրա միջաձիգ զոլավոր մկանաթելերը տեղ-տեղ իրան են միանում կամրջակներով և կծկվում են հարթ մկանաթելերի նման՝ ոչ կամային:

Նյարդային հյուսվածք

Նյարդային հյուսվածքը կազմված է նյարդային բջիջներից՝ նեյրոններից,ուղեկից բջիջներից և միջբջջային նյութից:Նեյրոններն ունեն մարմին և ելուստներ:Մարմինը կազմված է ցիտոպլազմայից և կորիզից:Ելուստները լինում են կարճ և ճյուղավորված:Դրանք կոչվում են դենդրիտներ,որոնք ընկալում են նյարդային գրգիռը և փոխանցում նեյրոնի մարմնին:Նեյրոններն ունեն նաև երկար (մինչև 1 մ երկարությամբ) ելուստներ,որոնք պատված են միելինային թաղանթով:Երկար ելուստները կոչվում են աքսոններ,որոնց միջոցով գրգիռը հաղորդում է մեկ նյարդային բջջից մյուսին կամ աշխատող օրգանին:Նյարդային հյուսվածքում,բացի նեյրոնից,կան նաև ուղեկից բջիջներ,որոնք նեյրոնից փոքր են 3-4 անգամ,կազում են կենտրոնական նյարդային համակարգի 40 %-ը:Տարիքի մեծացման զուգընթաց ուղեկից բջիջների թիվը ավելանում է,իսկ նեյրոնները ընդհակառակը պակասում են:Դա պայմանավորված է այն բանով,որ կյանքի ընթացքում նեյրոնների մի մասը մահանում է,իսկ նոր նեյրոններ չեն առաջանում (նյարդային բջիջները չեն բաժանվում):Ուղեկից բջիջները կատարում են հենարանային,պաշտպանական և սնուցողական գործառույթներ:

Նյարդային համակարգում ազդակը մի բջջից մյուսին փոխանցվում է հատուկ միջբջջային հպումներով՝ սինապսներով:Նյարդային հյուսվածքը մտնում է գլխուղեղի,ողնուղեղի,նյարդային հանգույցների կազմության մեջ:

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
 [[Պատկեր:Illu epithelium.jpg|thumb|Էպիթելային հյուսվածք]]
@@ Տող 12. / Տող 11. @@
 Էպիթելային հյուսվածքը պատում է մարդու և կենդանիների մարմնի արտաքին մակերևույթը, մարմնի բոլոր խոռոչները, սնամեջ օրգանների և անոթների ներքին պատերը, մտնում գեղձերի բաղադրամասերի մեջ։ Տարբերում են հարթ, գեղձային և թարթչավոր էպիթելային հյուսվածքի տարատեսակներ։
-Հարթ էպիթելը կազմված է միմյանց կիպ հարող բջիջներից, որոնք պատում են [[մաշկ]]ի մակերևույթը, բերանի խոռոչը, [[կերակրափող]]ը, թոքաբշտիկները։ Մաշկային էպիթելը բազմաշերտ է, և նրա ածանցյալներն են եղունգներն ու մազերը:Գեղձային էպիթելը մտնում է [[գեղձ]]երի  կազմի  մեջ   և  կատարում  հյութազատական գործառույթ:  Աղիքային էպիթելը մարսողական ուղու պատը ծածկող լորձաթաղանթն է։ Այն մասնակցում է նաև գեղձերի (ենթաստամոքսային գեղձ, [[լյարդ]], թքագեղձ) առաջացմանը։ Թարթչավոր էպիթելը պատում է շնչուղիների խոռոչը։ Էպիթելային բջիջները բազմանում են արագ և փոխարինվում մահացած բջիջներին։
+Հարթ էպիթելը կազմված է միմյանց կիպ հարող բջիջներից, որոնք պատում են [[մաշկ]]ի մակերևույթը, բերանի խոռոչը, [[կերակրափող]]ը, թոքաբշտիկները։ Մաշկային էպիթելը բազմաշերտ է, և նրա ածանցյալներն են եղունգներն ու մազերը:Գեղձային էպիթելը մտնում է [[գեղձ]]երի կազմի մեջ  և կատարում հյութազատական գործառույթ: Աղիքային էպիթելը մարսողական ուղու պատը ծածկող լորձաթաղանթն է։ Այն մասնակցում է նաև գեղձերի (ենթաստամոքսային գեղձ, [[լյարդ]], թքագեղձ) առաջացմանը։ Թարթչավոր էպիթելը պատում է շնչուղիների խոռոչը։ Էպիթելային բջիջները բազմանում են արագ և փոխարինվում մահացած բջիջներին։
 == Շարակցական հյուսվածք ==
@@ Տող 18. / Տող 17. @@
 Շարակցական հյուսվածքը կազմված է նոսր դասավորված բջիջներից,որոնց արանքում առկա է մեծ քանակությամբ թելակազմ միջբջջային նյութ:Շարակցական հյուսվածքը կազմում է [[կմախք]]ը,ենթամաշկային ճարպային շերտը,[[արյուն]]ը,[[ավիշ]]ը:Այն մտնում է բոլոր ներքին [[օրգան]]ների կազմության մեջ,օժտված է արագ վերականգնվելու հատկությամբ:Վերջինիս կազմված է թելիկներից և հիմնական անձև նյութից:Տարբերում են բուն շարակցական,աճառային և ոսկրային հյուսվածքներ:
-Բուն շարակցական հյուսվածքի տարատեսակներն են փուխր թելավոր,ամուր թելավոր,ցանցանման,ճարպային և այլն:Թելավոր շարակցական հյուսվածքը հանդիպում է համարյա բոլոր օրգաններում:Նրանցից են կազմված բուն [[մաշկ]]ը,ջլերը,կապանները,թաղանթները:Փուխր շարակցական հյուսվածքը գտնվում է ներքին օրգանների միջև (օրինակ՝ ենթամաշկային ճարպային շերտը),իսկ ցանցանմանը՝ կարմիր ոսկրածուծը,[[փայծաղ]]ը և ավշային հանգույցները:Հեղուկ շարակցական հյուսվածք են արյունը և ավիշը,որոնք կազմված են միջբջջային հեղուկ նյութից և  նրա մեջ լողացող ձևավոր տարրերից:Աճառային հյուսվածքը կազմված է աճառային,կլոր,ձվաձև բջիջներից և միջբջջային նյութից.գտնվում է ողերը միացնող միջնաշերտում,պատում է հոդային մակերեսները և կատարում է հենարանային դեր:
+Բուն շարակցական հյուսվածքի տարատեսակներն են փուխր թելավոր,ամուր թելավոր,ցանցանման,ճարպային և այլն:Թելավոր շարակցական հյուսվածքը հանդիպում է համարյա բոլոր օրգաններում:Նրանցից են կազմված բուն [[մաշկ]]ը,ջլերը,կապանները,թաղանթները:Փուխր շարակցական հյուսվածքը գտնվում է ներքին օրգանների միջև (օրինակ՝ ենթամաշկային ճարպային շերտը),իսկ ցանցանմանը՝ կարմիր ոսկրածուծը,[[փայծաղ]]ը և ավշային հանգույցները:Հեղուկ շարակցական հյուսվածք են արյունը և ավիշը,որոնք կազմված են միջբջջային հեղուկ նյութից և նրա մեջ լողացող ձևավոր տարրերից:Աճառային հյուսվածքը կազմված է աճառային,կլոր,ձվաձև բջիջներից և միջբջջային նյութից.գտնվում է ողերը միացնող միջնաշերտում,պատում է հոդային մակերեսները և կատարում է հենարանային դեր:
 Ոսկրային հյուսվածքը կազմված է միջբջջային նյութից՝ ոսկրային թիթեղներից,որոնց արանքում տեղավորված են ոսկրային բջիջներ:Միջբջջային նյութը հարուստ է անօրգանական նյութերով,մասնավորապես [[կալցիում]]ի աղերով: