Սնդիկ

Սնդիկ

Սնդիկ, քիմիական տարր է որի նշանն է Hg և ատոմային թիվը՝ 80: Սնդիկի Hg նշանակումն առաջացել է լատիներեն Hydrargyrum բառից, որը հունարեն նշանակում է հեղուկ արծաթ:

Ֆիզիկական հատկությունները

Սնդիկը սենյակի ջերմաստիճանի պայմաններում հեղուկ վիճակում գտնվող միակ մետաղն է: Հալման ջերմաստիճանն է -38.83°C-ը, եռում է 356.73°C-ի դեպքում: Նորմալ պայմաններում սնդիկի խտությունը հավասար է 13 500 կգ/մ³:

Ամալգամներ

Շատ մետաղների հետ ստեղծում է հեղուկ եւ պինդ ձուլվածքներ` ամալգամներ: Ամալգամացման հանդեպ կայուն մետաղներն են վանադիումը, երկաթը, մոլիբդենը, ցեզիումը, նիոբիումը, տանտալը, վոլֆրամը:

• Արծաթի ամալգամը կիրառվում է ատամնաբուժության մեջ` ատամի պլոմբ պատրաստելու համար:
  
• Քանի որ երկաթը չի ամալգամացվում, սնդիկը փոխադրելու համար սովորաբար օգտագործվում են պողպատե տարողություններ:
  
• Նատրիումի ամալգամն օգտագործվում է բարձր ճնշման նատրիումային լամպերում:

Իզոտոպները

Սնդիկի յոթը հատ կայուն իզոտոպներից ամենատարածվածն է ²⁰²Hg-ը` 29.86%: Ամենաերկարակյացներն են <sup>194</sup>Hg-ը` 444 տարի եւ ²⁰³Hg-ը` 46 612 օր կիսատրոհման պարբերություններով: Մնացած իզոտոպներից շատերն ունեն մեկ օրից պակաս կիսատրոհման պարբերություն:

Վնասակարությունը

Սնդիկի գոլորշին չափազանց թունավոր է: Պատմության մեջ սնդիկային ամենածանր աղտոտումը պատահել է 1956թ. ճապոնական Մինամատա քաղաքում, որի արդյունքում տուժել է ավելի քան երեք հազար մարդ, ովքեր կամ մահացել են, կամ տուժել են Մինամատայի հիվանդությունից:

Արդյունահանումը

Սնդիկը հազվագյուտ մետաղ է: Սնդիկի աշխարհի խոշորագույն հանքերը գտնվում են Իսպանիայում (Ալմադեն): Հայտնի են նաեւ Դաղստանում, Հայաստանում,Տաջիկստանում, Սլովենիայում, Ղրղզստանում, Ուկրաինայում գտնվող հանքերը:

• Պարբերական աղյուսակ