«Իլիական»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ Bot: Migrating 96 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q8275 (translate me) |
clean up, replaced: : → ։ (12) oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 1. | Տող 1. | ||
'''Իլիական''' (հին հունարեն՝ Ἰλιάς), [[Հոմերոս]]ին վերագրվող վիպերգ (էպիկական պոեմ), հին հունական գրականության հնագույն հուշարջձաններից |
'''Իլիական''' (հին հունարեն՝ Ἰλιάς), [[Հոմերոս]]ին վերագրվող վիպերգ (էպիկական պոեմ), հին հունական գրականության հնագույն հուշարջձաններից մեկը։ «Իլիականի» նյութը շարադրված է 15,700 տողում, որոնք դեռ անտիկ գիտնականները, ըստ հին հունական այբուբենի տառերի թվի, բաժանել են 24 գրքի կամ երգի։ |
||
Աշխարհաբար հայերենի թարգմանվել է երկու անգամ՝ (գրաբարից) [[Մկրտիչ Խերանյան]]ի և (հունարենից) [[Համազասպ Համբարձումյան]]ի կողմից <ref>Իլիական / Հոմերոս; Գրաբարից թարգմ.՝ Մ. Խերանյան; Երևան : ԵՊՀ, 1987. - 500 էջ: |
Աշխարհաբար հայերենի թարգմանվել է երկու անգամ՝ (գրաբարից) [[Մկրտիչ Խերանյան]]ի և (հունարենից) [[Համազասպ Համբարձումյան]]ի կողմից <ref>Իլիական / Հոմերոս; Գրաբարից թարգմ.՝ Մ. Խերանյան; Երևան : ԵՊՀ, 1987. - 500 էջ:</ref><ref>Իլիական : [Վիպերգ] / Հոմերոս; Հին հուն. բնագր. թարգմ.՝ Հ. Համբարձումյան; Խմբ.՝ Ս. Վահունի. - Երևան : Հայպետհրատ, 1955. - 512 էջ : դիմանկ. ; 24 սմ. Ծանոթագր.՝ էջ 471-492 Բառարան՝ էջ 492-510 Համբարձումյան, Համազասպ Ասատուրի, 1880-1965 թարգմ. Վահունի, Սուրեն Վահանի, 1910-1983 խմբ. Հունական անտիկ գրականություն - Վիպերգ</ref>։ |
||
== «Իլիական»-ի սկիզբը == |
== «Իլիական»-ի սկիզբը == |
||
[[Պատկեր:Beginning Iliad.svg|thumb|right|«Իլիական»-ի առաջին տողերը` հունարեն]] |
[[Պատկեր:Beginning Iliad.svg|thumb|right|«Իլիական»-ի առաջին տողերը` հունարեն]] |
||
Տող 24. | Տող 24. | ||
== «Իլիականի» և «Ոդիսականի» հիմքում ընկած հունական առասպելի համառոտ սյուժեն == |
== «Իլիականի» և «Ոդիսականի» հիմքում ընկած հունական առասպելի համառոտ սյուժեն == |
||
[[Տրոյա]] քաղաք-պետության արքայազն Ալեքսանդրը փախցնում է հույների [[Սպարտա]]յի թագավոր Մենելայոսի կնոջը` [[Հեղինե]] |
[[Տրոյա]] քաղաք-պետության արքայազն Ալեքսանդրը փախցնում է հույների [[Սպարտա]]յի թագավոր Մենելայոսի կնոջը` [[Հեղինե]]ին։ Հեղինեն [[Զևս]]ի դուստրն էր, որն ուներ առասպելական գեղեցկություն։ Ահա այս գեղեցկուհուն առևանգում է տրոյացի արքայազն Պարիսը, և այս հանգամանքը դառնում է [[տրոյական պատերազմ]]ի պատճառը (իսկ ավելի շուտ՝ պատրվակը)։ [[Հույներ]]ի (աքայացիների) զորքերի հրամանատարը Ագամեմնոնն է։ Նրանց կողմից են հերոսներ [[Աքիլես]]ը, Պատրոկլեսը, հնարամիտ [[Ոդիսևս]]ը և ուրիշներ։ Պատերազմը ձգձգվում է, և տաս տարի անց հակամարտության վերջը չի երևում։ Սակայն Ոդիսևսը իր հնարամտությամբ վերջ է դնում պատերազմին։ Նրա խորհրդով կառուցվում է փայտե մի մեծ ձի, որի մեջ թաքնվում են մի քանի հույն հերոսներ՝ Ոդիսևսը նրանց թվում։ Ձին թողնվում է քաղաքի դարպասների առաջ, իսկ հունական զորքը թաքնվում է հարևան կղզիներում, այդպիսով թողնելով տպավորություն որ հույները ընդունել են իրենց պարտությունը և վերադարձել տուն։ Տրոյացիները փայտե ձին ներս են տանում, և տոնում են իրենց «հաղթանակը»։ Գիշերով, երբ խրախճանքից հարբած տրոյացիները քնած են, հույն հերոսները դուրս են գալիս ձիուց, կոտորում քաղաքի պահակազորը, և բացում դարպասները։ Հունական զորքը ներխուժում է Տրոյա, որի բնակչությունը կամ սրի է քաշվում, կամ գերևարվում։ Հինավուրց քաղաքը կրակի է մատնվում և ավիրվում։ Հեղինեն վերադարձվում է ամուսնուն, իսկ հույները տուն են մեկնում հսկայական ավարով։ |
||
[[Պատկեր:Helene Paris Louvre K6.jpg|thumb|250px|right|Հեղինեն և Պարիսը]] |
[[Պատկեր:Helene Paris Louvre K6.jpg|thumb|250px|right|Հեղինեն և Պարիսը]] |
||
Տող 33. | Տող 33. | ||
[[Կատեգորիա:Հին հունական գրականություն]] |
[[Կատեգորիա:Հին հունական գրականություն]] |
||
{{Link FA|bar}} |
{{Link FA|bar}} |
16:15, 19 Օգոստոսի 2013-ի տարբերակ
Իլիական (հին հունարեն՝ Ἰλιάς), Հոմերոսին վերագրվող վիպերգ (էպիկական պոեմ), հին հունական գրականության հնագույն հուշարջձաններից մեկը։ «Իլիականի» նյութը շարադրված է 15,700 տողում, որոնք դեռ անտիկ գիտնականները, ըստ հին հունական այբուբենի տառերի թվի, բաժանել են 24 գրքի կամ երգի։
Աշխարհաբար հայերենի թարգմանվել է երկու անգամ՝ (գրաբարից) Մկրտիչ Խերանյանի և (հունարենից) Համազասպ Համբարձումյանի կողմից [1][2]։
«Իլիական»-ի սկիզբը
Թարգմանությունը` Մ. Խերանյանի | Թարգմանությունը` Հ. Համբարձումյանի |
---|---|
Երգի'ր, Մուսա, քենը երգի'ր Պելևսածին Աքիլլեսի,
|
Զայրույթն երգիր, աստվածուհի, Պելևսածին Աքիլլեսի,
|
«Իլիականի» և «Ոդիսականի» հիմքում ընկած հունական առասպելի համառոտ սյուժեն
Տրոյա քաղաք-պետության արքայազն Ալեքսանդրը փախցնում է հույների Սպարտայի թագավոր Մենելայոսի կնոջը` Հեղինեին։ Հեղինեն Զևսի դուստրն էր, որն ուներ առասպելական գեղեցկություն։ Ահա այս գեղեցկուհուն առևանգում է տրոյացի արքայազն Պարիսը, և այս հանգամանքը դառնում է տրոյական պատերազմի պատճառը (իսկ ավելի շուտ՝ պատրվակը)։ Հույների (աքայացիների) զորքերի հրամանատարը Ագամեմնոնն է։ Նրանց կողմից են հերոսներ Աքիլեսը, Պատրոկլեսը, հնարամիտ Ոդիսևսը և ուրիշներ։ Պատերազմը ձգձգվում է, և տաս տարի անց հակամարտության վերջը չի երևում։ Սակայն Ոդիսևսը իր հնարամտությամբ վերջ է դնում պատերազմին։ Նրա խորհրդով կառուցվում է փայտե մի մեծ ձի, որի մեջ թաքնվում են մի քանի հույն հերոսներ՝ Ոդիսևսը նրանց թվում։ Ձին թողնվում է քաղաքի դարպասների առաջ, իսկ հունական զորքը թաքնվում է հարևան կղզիներում, այդպիսով թողնելով տպավորություն որ հույները ընդունել են իրենց պարտությունը և վերադարձել տուն։ Տրոյացիները փայտե ձին ներս են տանում, և տոնում են իրենց «հաղթանակը»։ Գիշերով, երբ խրախճանքից հարբած տրոյացիները քնած են, հույն հերոսները դուրս են գալիս ձիուց, կոտորում քաղաքի պահակազորը, և բացում դարպասները։ Հունական զորքը ներխուժում է Տրոյա, որի բնակչությունը կամ սրի է քաշվում, կամ գերևարվում։ Հինավուրց քաղաքը կրակի է մատնվում և ավիրվում։ Հեղինեն վերադարձվում է ամուսնուն, իսկ հույները տուն են մեկնում հսկայական ավարով։
Ծանոթագրություններ
- ↑ Իլիական / Հոմերոս; Գրաբարից թարգմ.՝ Մ. Խերանյան; Երևան : ԵՊՀ, 1987. - 500 էջ:
- ↑ Իլիական : [Վիպերգ] / Հոմերոս; Հին հուն. բնագր. թարգմ.՝ Հ. Համբարձումյան; Խմբ.՝ Ս. Վահունի. - Երևան : Հայպետհրատ, 1955. - 512 էջ : դիմանկ. ; 24 սմ. Ծանոթագր.՝ էջ 471-492 Բառարան՝ էջ 492-510 Համբարձումյան, Համազասպ Ասատուրի, 1880-1965 թարգմ. Վահունի, Սուրեն Վահանի, 1910-1983 խմբ. Հունական անտիկ գրականություն - Վիպերգ