«Դիոգենես Լայերտացի»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիոգենես Լայերտացի; հին հունարեն՝ Διογένης ὁ Λαέρτιος
Ծնվել է	180
Մահացել է	240
Քաղաքացիություն	Հին Հռոմ
Մասնագիտություն	պատմաբան, կենսագիր, բանաստեղծ, փիլիսոփա, փիլիսոփայության պատմաբան և գրող
Գործունեության ոլորտ	փիլիսոփայություն
Տիրապետում է լեզուներին	հին հունարեն
	Diogenes Laërtius Վիքիպահեստում

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

04:29, 17 Օգոստոսի 2013-ի տարբերակ

Դիոգենես Լայերտացի (Διογένης Λαέρτιος, Diogenes Laertios; մ.թ. 3-րդ դար), հույն փիլիսոփաների և Անտիկ հունական փիլիսոփայության կենսագիր և պատմագիր: Հեղինակի մասին կենսագրական տվյալ գրեթե չեն պահպանվել: Նրա «Նշանավոր փիլիսոփաների կյանքը, ուսմունքն ու հայացքները» (հուն․՝ Βίοι καὶ γνῶμαι τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ εὐδοκιμησάντων) 10 գրքից բաղկացած երկը համարվում է հույն փիլիսոփայության պատմության ուսումնասիրության կարևորագույն աղբյուրներից մեկը:

Անունն ու անվան ծագումնաբանության խնդիրը

Առ այսօր անհայտ է մնում կենսագրի իսկական և անվան ճիշտ գրությունը: Դիոգենես Լայերտացի անվանաձևը ենթադրում է, որ ինչպես ընդունված է եղել անտիկ աշխարհում, նրա անվան երկրորդ հատվածը նշանակում է, թե որտեղ է նա ծնվել: Սակայն Լայերտ կամ նման այլ քաղաքի անվանում չի հանդիպում ու հիշատակվում հին աշխարհի տեղանունների թվում: Ուսումնասիրողները տարբերակ են առաջ քաշում, որ նա կարող է ծնված լինել Կիլիկիայի Լաերտի քաղաքում: Լայերտի անվան մեկ այլ ստուգաբանությամբ, այն կարող է փոխառնված լինել Հոմերոսի հայտնի ստեղծագործությունից, որում διογενής (Զևսի որդի), и հին հունարեն. Λᾱερτιάδης (Լայերտաի որդի) — նշանակությունն ունի և Ոդիսևսին բնորոշող մականուններից մեկն էր: Մասնագետների շրջանում քննարկվում է նաև տարբերակ, որ հեղինակը որպես այդպիսին մտացածին է և իրականում հայտնի չէ այդ անվան տակ ստեղծագործած հեղինակ-հեղինակների իրական անունները:

«Նշանավոր փիլիսոփաների կյանքը, ուսմունքն ու հայացքները» աշխատություն

Որոշակի դժվարություն է առաջացնում նաև Լայերտացու կենսագործունեության թվագրությունը: Միանշանակ է, որ նա ապրել և ստեղծագործել է ավելի ուշ քան Սեքստ Էմպիրիկը, ում նա հիշատակում է իր աշխատության մեջ, սակայն և ապրել է ավելի վաղ քան նեոպլատոնական, փիլիսոփա Ստեփանոս Բյուզանդացին` 527—565:^[2] Ի դեպ, Ստեփանոս Բյուզանդացին առաջինն է, ով վկայակոչում է Դիոգենես Լայերտացուն:

Ամենաուշ շրջանի փիլիսոփան, ով արժանանում է Դիոգենեսի Լայերտացու հիշտակմանը, դա Սատուրնինն է` Սեքստ Էմպիրիկի ամենահայտնի աշխակերտը` ապրած մ.թ. 200-ականներին: Սակայն և հեղինակը որևէ կերպ ուշադրության չի արժանացնում ուշ շրջանի հելլենիստական փիլիսոփայության ամենահայտնի նեոպլատոնական Պլոտինոսին` 203 - 269: Իսկ եթե հաշվի առնենք, որ հայտնի է Պլոտինոսի ստեղծագործելու թվագրության գործոնը` սկսած 250 թվականից, ապա ստացվում է, որ Դիոգենես Լայերտացու կյանքն ու ստեղծագործությունը կարելի է թվագրել մ.թ. 200- 250 թվականներով:^[3]

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 CONOR.Sl
↑ Diogenes Laertius. Lives of eminent Philosophers, with an english translation by R. D. Hicks, vol. 1 I. London - Cambridge (Mass.), 1958, Testimonia, p. XLVI
↑ Диоген Лаэрций - О жизни, учениях и изречениях знаменитых философов, Диоген Лаэрций и его метод, Общие сведения о Диогене Лаэрции, стр. 6, Москва "Мысль" 1979

[_27cb06d3f9fdcdf1-1] 1,0 ^1,1 CONOR.Sl

[2] Diogenes Laertius. Lives of eminent Philosophers, with an english translation by R. D. Hicks, vol. 1 I. London - Cambridge (Mass.), 1958, Testimonia, p. XLVI

[3] Диоген Лаэрций - О жизни, учениях и изречениях знаменитых философов, Диоген Лаэрций и его метод, Общие сведения о Диогене Лаэрции, стр. 6, Москва "Мысль" 1979

[1]

[2]

[3]

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
 {{Տեղեկաքարտ Փիլիսոփա
-| անուն                                                  =Դիոգենես Լայերտացի
+| անուն     =Դիոգենես Լայերտացի
-| գույն                                          =green
+| գույն    =green
-| պատկեր                                            = Laertii Diogenis De Vitis Dogmatis et Apophthegmatis Eorum Qui in Philosophia Claruerunt.jpg
+| պատկեր    = Laertii Diogenis De Vitis Dogmatis et Apophthegmatis Eorum Qui in Philosophia Claruerunt.jpg
-| գույն                                                    = (հետևի պլանի գույնը)
+| գույն     = (հետևի պլանի գույնը)
-| նկարագրում                                    =Կենսագիր
+| նկարագրում   =Կենսագիր
-| ծնունդ                                                = անհայտ
+| ծնունդ    = անհայտ
-| մահ                                                     = անհայտ
+| մահ     = անհայտ
-|դպրոց_ավանդ                                  =
+|դպրոց_ավանդ   =
 |գլխավոր_հետաքրքրություններ = Փիլիսոփայության պատմություն, կենսագրություն
-|գրառելի_գաղափարներ                =
+|գրառելի_գաղափարներ  =
-| ազդեցություններ                                          = անհայտ
+| ազդեցություններ    = անհայտ
-| ազդեցածներ                                              = անհայտ
+| ազդեցածներ    = անհայտ
 }}
@@ Տող 18. / Տող 18. @@
 ==Անունն ու անվան ծագումնաբանության խնդիրը==
 Առ այսօր անհայտ է մնում կենսագրի իսկական և անվան ճիշտ գրությունը: Դիոգենես Լայերտացի անվանաձևը ենթադրում է, որ ինչպես ընդունված է եղել անտիկ աշխարհում, նրա անվան երկրորդ հատվածը նշանակում է, թե որտեղ է նա ծնվել: Սակայն Լայերտ կամ նման այլ քաղաքի անվանում չի հանդիպում ու հիշատակվում հին աշխարհի տեղանունների թվում:
-Ուսումնասիրողները տարբերակ են առաջ քաշում, որ նա կարող է ծնված լինել [[Կիլիկիա|Կիլիկիայի]] Լաերտի քաղաքում: Լայերտի անվան մեկ այլ ստուգաբանությամբ, այն կարող է փոխառնված լինել [[Հոմերոս]]ի հայտնի ստեղծագործությունից, որում διογενής ([[Զևս]]ի որդի), и հին հունարեն. Λᾱερτιάδης (Լայերտաի որդի) — նշանակությունն ունի և [[Ոդիսևս]]ին բնորոշող մականուններից մեկն էր: Մասնագետների շրջանում քննարկվում է նաև տարբերակ, որ հեղինակը որպես այդպիսին մտացածին է և իրականում հայտնի չէ այդ անվան տակ ստեղծագործած հեղինակ-հեղինակների իրական անունները:
+Ուսումնասիրողները տարբերակ են առաջ քաշում, որ նա կարող է ծնված լինել [[Կիլիկիա]]յի Լաերտի քաղաքում: Լայերտի անվան մեկ այլ ստուգաբանությամբ, այն կարող է փոխառնված լինել [[Հոմերոս]]ի հայտնի ստեղծագործությունից, որում διογενής ([[Զևս]]ի որդի), и հին հունարեն. Λᾱερτιάδης (Լայերտաի որդի) — նշանակությունն ունի և [[Ոդիսևս]]ին բնորոշող մականուններից մեկն էր: Մասնագետների շրջանում քննարկվում է նաև տարբերակ, որ հեղինակը որպես այդպիսին մտացածին է և իրականում հայտնի չէ այդ անվան տակ ստեղծագործած հեղինակ-հեղինակների իրական անունները:
 ==«Նշանավոր փիլիսոփաների կյանքը, ուսմունքն ու հայացքները» աշխատություն==
-Որոշակի դժվարություն է առաջացնում նաև Լայերտացու կենսագործունեության թվագրությունը: Միանշանակ է, որ նա ապրել և ստեղծագործել է ավելի ուշ քան [[Սեքստ Էմպիրիկ]]ը, ում նա հիշատակում է իր աշխատության մեջ, սակայն և ապրել է ավելի վաղ քան նեոպլատոնական, փիլիսոփա [[Ստեփանոս Բյուզանդացի]]ն`  527—565:<ref>Diogenes Laertius. Lives of eminent Philosophers, with an english translation by R. D. Hicks, vol. 1 I. London - Cambridge (Mass.), 1958, Testimonia, p. XLVI</ref> Ի դեպ, Ստեփանոս Բյուզանդացին առաջինն է, ով վկայակոչում է Դիոգենես Լայերտացուն:
+Որոշակի դժվարություն է առաջացնում նաև Լայերտացու կենսագործունեության թվագրությունը: Միանշանակ է, որ նա ապրել և ստեղծագործել է ավելի ուշ քան [[Սեքստ Էմպիրիկ]]ը, ում նա հիշատակում է իր աշխատության մեջ, սակայն և ապրել է ավելի վաղ քան նեոպլատոնական, փիլիսոփա [[Ստեփանոս Բյուզանդացի]]ն` 527—565:<ref>Diogenes Laertius. Lives of eminent Philosophers, with an english translation by R. D. Hicks, vol. 1 I. London - Cambridge (Mass.), 1958, Testimonia, p. XLVI</ref> Ի դեպ, Ստեփանոս Բյուզանդացին առաջինն է, ով վկայակոչում է Դիոգենես Լայերտացուն:
 Ամենաուշ շրջանի փիլիսոփան, ով արժանանում է Դիոգենեսի Լայերտացու հիշտակմանը, դա [[Սատուրնին]]ն է` [[Սեքստ Էմպիրիկ]]ի ամենահայտնի աշխակերտը` ապրած մ.թ. 200-ականներին: Սակայն և հեղինակը որևէ կերպ ուշադրության չի արժանացնում ուշ շրջանի հելլենիստական փիլիսոփայության ամենահայտնի նեոպլատոնական [[Պլոտինոս]]ին` 203 - 269: Իսկ եթե հաշվի առնենք, որ հայտնի է Պլոտինոսի ստեղծագործելու թվագրության գործոնը` սկսած 250 թվականից, ապա ստացվում է, որ Դիոգենես Լայերտացու կյանքն ու ստեղծագործությունը կարելի է թվագրել մ.թ. 200- 250 թվականներով:<ref>Диоген Лаэрций - О жизни, учениях и изречениях знаменитых философов, Диоген Лаэрций и его метод, Общие сведения о Диогене Лаэрции, стр. 6, Москва "Мысль" 1979</ref>
@@ Տող 29. / Տող 29. @@
 {{Փիլիսոփայություն}}
-<!-- interwiki -->
 [[Կատեգորիա:Փիլիսոփայություն]]
 [[Կատեգորիա:Անտիկ դարաշրջանի հույն փիլիսոփաներ]]
-[[Կատեգորիա:հռետորներ]]
+[[Կատեգորիա:Հռետորներ]]
-[[Կատեգորիա:կենսագիրներ]]
+[[Կատեգորիա:Կենսագիրներ]]
+<!-- interwiki -->