«Բալլադ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Content deleted Content added
չ Bot: Migrating 44 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q182659 (translate me)
No edit summary
Տող 1. Տող 1.
'''Բալլադ''' ([[իտալերեն]]` ballare - պարել, պարերգ) - չափածո պատմողական բնույթի ստեղծագործություն։
'''Բալլադ''' ({{lang-it|ballare}}, «պարել», «պարերգ», «պարերգություն») - չափածո պատմողական բնույթի ստեղծագործություն <ref>{{cite book|author=Էդ. Ջրբաշյան, Հ. Մախչանյան|title=Գրականագիտական բառարան|publisher=«Լույս»|location=Երևան|year=1972|page=էջ 40-41}}</ref>։


Բալլադը քնարա-վիպերգական բանաստեղծություն է, որի մեջ ավանդական, պատմական կամ այլ թեմայով ստեղծված [[սյուժե]]ն ծավալվում է հեղինակի հույզերի և խոհերի բացահայտմանը զուգընթաց։
Բալլադը քնարա-վիպերգական բանաստեղծություն է, որի մեջ ավանդական, պատմական կամ այլ թեմայով ստեղծված [[սյուժե]]ն ծավալվում է հեղինակի հույզերի և խոհերի բացահայտմանը զուգընթաց։


Միջին դարերերում եվրոպական երկրներում ([[Իտալիա]], [[Ֆրանսիա]]) բալլադ կոչվում էին երգի ու պարի ուղեկցությամբ կատարվող քնարական բանաստեղծությունները։ Բալլադը մեծամասամբ բաղկացած էր 28 տողից և ուներ կառուցվածքի կայուն ձև (երեք ութտողանի տներ և վորջում մեկ քառյակ, որոնց մեջ գործ են ածվում միևնույն [[հանգ]]երը և կրկնվում է միևնույն եզրափակիչ տողը)։
Միջին դարերերում եվրոպական երկրներում ([[Իտալիա]], [[Ֆրանսիա]]) բալլադ կոչվում էին երգի ու պարի ուղեկցությամբ կատարվող քնարական բանաստեղծությունները, որոնք հատուկ տաղաչափական կառուցվածք ունեին: Բալլադը մեծամասամբ բաղկացած էր 28 տողից և ուներ կառուցվածքի կայուն ձև (երեք ութտողանի տներ և վորջում մեկ քառյակ, որոնց մեջ գործ են ածվում միևնույն [[հանգ]]երը և կրկնվում է միևնույն եզրափակիչ տողը)։


18-րդ դարի վերջերից բալլադի թե' [[բովանդակություն]]ը, թե' [[ձև]]ը զգալի փոփոխության են ենթարկվում։ Բալլադ սկսեցին կոչել որևէ ժողովրդական ավանդության գեղարվեստական մշակումը, որն ուներ հերոսական կամ ֆանտաստիկ թեմա, դեպքերի սեղմ ընթացք և քնարական ուժեղ գունավորում։ Բալլադի հիմքում դրված է որևէ լարված, դրամատիկ, սրընթաց զարգացող սյուժե։ Բնորոշ է որոշ տողերի ու տների կրկնությունը, երբեմն մեծ տեղ են գրավում [[երկխոսություն]]ները։


18-րդ դարի վերջերից բալլադի թե՛ [[բովանդակություն]]ը, թե՛ [[ձև]]ը զգալի փոփոխության են ենթարկվում։ Ռոմանտի բանաստեղծները բալլադ սկսեցին կոչել որևէ ժողովրդական ավանդության գեղարվեստական մշակումը, որն ուներ անսովոր, հերոսական կամ ֆանտաստիկ թեմա, դեպքերի սեղմ ընթացք և քնարական ուժեղ գունավորում, ոչ մեծ ծավալի սյուժետային գործերը։ Բալլադի հիմքում դրված է որևէ լարված, սուր դրամատիկ, սրընթաց ու արագ զարգացող սյուժե։ Բնորոշ է որոշ տողերի ու տների կրկնությունը, երբեմն մեծ տեղ են գրավում [[երկխոսություն]]ները, որոնց միջոցով էլ հաճախ առաջ է շարժվում գործողությունը։ Դեպքերի նկարագրությունը միշտ ենթարկվում էր հեղինակի քնարական մտահղացմանը, հուզական ուժեղ տպավորության հասնելու նպատակին: Պատմվում են միայն գործողության հիմնական օղակները, առանց կապակցող բացատրությունների: Այդ հատկանիշների, որոնք արդեն հատուկ էին [[Ֆրիդրիխ Շիլլեր|Շիլլերի]], [[Յոհան Վոլֆգանգ ֆոն Գյոթե|Գյոթեի]], [[Վալտեր Սքոթ]]ի բալլադներին, զգալի չափով պահպանվեցին նաև ժանրի պատմության հետագա փուլերում:
Այս [[ժանր]]ի դասական օրինակներ են անգլիական ժողովրդական բալլադները [[Ռուբին Հուդ]]ի մասին, [[Գյոթե]]ի «Անտառի արքան», [[Ալեքսանդր Պուշկին]]ի «Օլեգի երգը», «Ջրահեղձը», [[Հովհաննես Թումանյան]]ի «Փարվանան», «Ախթամարը», «Աղավնու վանքը», [[Ավետիք Իսահակյան]]ի «Հավերժական սերը», «Ժողովրդի քնարը» և այլն։<ref>{{cite book|author=Էդ. Ջրբաշյան, Հ. Մախչանյան|title=Գրականագիտական բառարան|publisher=«Լույս»|location=Երևան|year=1972|page=էջ 40-41}}</ref>

Ռոմանտիկ բանաստեղծների բալլադներում գործողությունը հաճախ իրական աշխարհ ից տեղափոխվում էր երևեկայության ոլորտը, ներկայացվում իբրև խորհրդավոր ուժերի և հրաշապատում երևույթների թատերաբեմ: Հաճախ հանդես էին գալիս ուրվականներ, կենդանացող մեռելներ, ոգիներ, սատանաներ ու կմախքներ, չարագուշակ գերեզման ու խորհրդավոր լուսին: Իսկ ռեալիստ բանաստեղծները՝ [[Ալեքսանդր Պուշկին|Ա. Պուշկինը]], [[Ռոբերտ Բըրնս]]ը, [[Հովհաննես Թումանյան|Հ. Թումանյանը]], պահպանելով հադերձ սյուժեի ավանդական-լեգենդային հիմքը, շատ պատկերների պայմանական և անսովոր բնույթը, բալլադն օժտեցին կյանքի իրական գծերով, կենդանի խոսակցական լեզվով (օր.՝ [[Ալեքսանդր Պուշկին|Ա. Պուշկինի]] «Ջրահեղձը»):

[[Ժանր]]ի դասական օրինակներ են անգլիական ժողովրդական բալլադները [[Ռուբին Հուդ]]ի մասին, [[Գյոթե]]ի «Անտառի արքան», [[Ալեքսանդր Պուշկին]]ի «Օլեգի երգը», «Ջրահեղձը»: [[Հայ գրականություն|Հայ գրականության]] մեջ բալլադի լավագույն օրինակներ են [[Հովհաննես Թումանյան|Հ. Թումանյանի]] «Փարվանան», «Ախթամարը», «Աղավնու վանքը», [[Ավետիք Իսահակյան]]ի «Հավերժական սերը», «Ժողովրդի քնարը», «Ասպետի սերը», [[Հովհաննես Հովհաննիսյան|Հովհ. Հովհաննիսյանի]] «Արտավազդը» և այլն։

Բալլադի պատմությունը ցույց է տալիս, որ, չնայած բոլոր փոփոխություններին, նրա մեջ պահպանվել են մի քանի կայուն գծեր, որոնց վրա և հենվում է ժանրի միասնությունը: Դա դեպքերի և դեմքերի քնարական ուժեղ գունավորումն է, լարվածությունն ու դինամիզմը, համեմատաբար ոչ մեծ ծավալը և այլն: Ամենից կարևորը պետք է համարել բալլադի [[բովանդակություն|բովանդակության]] անսովոր, հաճախ հերոսական կամ ողբերգական բնույթը, պայմանական, նույնիսկ ֆանտաստիկ պատկերների առատություն: [[Բովանդակություն|Բովանդակության]] այդ կողմերն ընդգծելու համար երբեմն փոխաբերաբար բալլադ են կոչում այլ ժանրի երկեր, ինչպես՝ [[Օսկար Ուայլդ|Օ. Ուայլդի]] «Ռեդինգի բանտի բալլադը» պոեմը, [[Լիոն Ֆոյխտվանգեր|Լ. Ֆոյխտվանգերի]] «Իսպանական բալլադ» վեպը, [[Վահան Թոթովենց|Վ. Թոթովենցի]] «Արաբական քաղաք» պատմվածքը, Գ. Չուխրայի «Բալլադ զինվորի մասին» կինոֆիլմը և այլն<ref>{{cite book|author=Էդ. Ջրբաշյան, Հ. Մախչանյան|title=Գրականության տեսություն|publisher=«ԵՊՀ»|location=Երևան|year=1980|page=էջ 369-370}}</ref>:



== Աղբյուրներ ==
== Աղբյուրներ ==
Տող 13. Տող 19.


[[Կատեգորիա:Գրական ժանրեր]]
[[Կատեգորիա:Գրական ժանրեր]]
[[Կատեգորիա:Գրականագիտություն]]

15:42, 12 Հուլիսի 2013-ի տարբերակ

Բալլադ (իտալ.՝ ballare, «պարել», «պարերգ», «պարերգություն») - չափածո պատմողական բնույթի ստեղծագործություն [1]։

Բալլադը քնարա-վիպերգական բանաստեղծություն է, որի մեջ ավանդական, պատմական կամ այլ թեմայով ստեղծված սյուժեն ծավալվում է հեղինակի հույզերի և խոհերի բացահայտմանը զուգընթաց։

Միջին դարերերում եվրոպական երկրներում (Իտալիա, Ֆրանսիա) բալլադ կոչվում էին երգի ու պարի ուղեկցությամբ կատարվող քնարական բանաստեղծությունները, որոնք հատուկ տաղաչափական կառուցվածք ունեին: Բալլադը մեծամասամբ բաղկացած էր 28 տողից և ուներ կառուցվածքի կայուն ձև (երեք ութտողանի տներ և վորջում մեկ քառյակ, որոնց մեջ գործ են ածվում միևնույն հանգերը և կրկնվում է միևնույն եզրափակիչ տողը)։


18-րդ դարի վերջերից բալլադի թե՛ բովանդակությունը, թե՛ ձևը զգալի փոփոխության են ենթարկվում։ Ռոմանտի բանաստեղծները բալլադ սկսեցին կոչել որևէ ժողովրդական ավանդության գեղարվեստական մշակումը, որն ուներ անսովոր, հերոսական կամ ֆանտաստիկ թեմա, դեպքերի սեղմ ընթացք և քնարական ուժեղ գունավորում, ոչ մեծ ծավալի սյուժետային գործերը։ Բալլադի հիմքում դրված է որևէ լարված, սուր դրամատիկ, սրընթաց ու արագ զարգացող սյուժե։ Բնորոշ է որոշ տողերի ու տների կրկնությունը, երբեմն մեծ տեղ են գրավում երկխոսությունները, որոնց միջոցով էլ հաճախ առաջ է շարժվում գործողությունը։ Դեպքերի նկարագրությունը միշտ ենթարկվում էր հեղինակի քնարական մտահղացմանը, հուզական ուժեղ տպավորության հասնելու նպատակին: Պատմվում են միայն գործողության հիմնական օղակները, առանց կապակցող բացատրությունների: Այդ հատկանիշների, որոնք արդեն հատուկ էին Շիլլերի, Գյոթեի, Վալտեր Սքոթի բալլադներին, զգալի չափով պահպանվեցին նաև ժանրի պատմության հետագա փուլերում:

Ռոմանտիկ բանաստեղծների բալլադներում գործողությունը հաճախ իրական աշխարհ ից տեղափոխվում էր երևեկայության ոլորտը, ներկայացվում իբրև խորհրդավոր ուժերի և հրաշապատում երևույթների թատերաբեմ: Հաճախ հանդես էին գալիս ուրվականներ, կենդանացող մեռելներ, ոգիներ, սատանաներ ու կմախքներ, չարագուշակ գերեզման ու խորհրդավոր լուսին: Իսկ ռեալիստ բանաստեղծները՝ Ա. Պուշկինը, Ռոբերտ Բըրնսը, Հ. Թումանյանը, պահպանելով հադերձ սյուժեի ավանդական-լեգենդային հիմքը, շատ պատկերների պայմանական և անսովոր բնույթը, բալլադն օժտեցին կյանքի իրական գծերով, կենդանի խոսակցական լեզվով (օր.՝ Ա. Պուշկինի «Ջրահեղձը»):

Ժանրի դասական օրինակներ են անգլիական ժողովրդական բալլադները Ռուբին Հուդի մասին, Գյոթեի «Անտառի արքան», Ալեքսանդր Պուշկինի «Օլեգի երգը», «Ջրահեղձը»: Հայ գրականության մեջ բալլադի լավագույն օրինակներ են Հ. Թումանյանի «Փարվանան», «Ախթամարը», «Աղավնու վանքը», Ավետիք Իսահակյանի «Հավերժական սերը», «Ժողովրդի քնարը», «Ասպետի սերը», Հովհ. Հովհաննիսյանի «Արտավազդը» և այլն։

Բալլադի պատմությունը ցույց է տալիս, որ, չնայած բոլոր փոփոխություններին, նրա մեջ պահպանվել են մի քանի կայուն գծեր, որոնց վրա և հենվում է ժանրի միասնությունը: Դա դեպքերի և դեմքերի քնարական ուժեղ գունավորումն է, լարվածությունն ու դինամիզմը, համեմատաբար ոչ մեծ ծավալը և այլն: Ամենից կարևորը պետք է համարել բալլադի բովանդակության անսովոր, հաճախ հերոսական կամ ողբերգական բնույթը, պայմանական, նույնիսկ ֆանտաստիկ պատկերների առատություն: Բովանդակության այդ կողմերն ընդգծելու համար երբեմն փոխաբերաբար բալլադ են կոչում այլ ժանրի երկեր, ինչպես՝ Օ. Ուայլդի «Ռեդինգի բանտի բալլադը» պոեմը, Լ. Ֆոյխտվանգերի «Իսպանական բալլադ» վեպը, Վ. Թոթովենցի «Արաբական քաղաք» պատմվածքը, Գ. Չուխրայի «Բալլադ զինվորի մասին» կինոֆիլմը և այլն[2]:


Աղբյուրներ

  1. Էդ. Ջրբաշյան, Հ. Մախչանյան (1972). Գրականագիտական բառարան. Երևան: «Լույս». էջ էջ 40-41.
  2. Էդ. Ջրբաշյան, Հ. Մախչանյան (1980). Գրականության տեսություն. Երևան: «ԵՊՀ». էջ էջ 369-370.