«Աղավնիճ»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ Bot: Migrating 23 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q165290 (translate me) |
No edit summary |
||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
{{Տաքսոտուփ |
|||
[[Պատկեր:Verbena officinalis2pl.jpg|մինի|աջից|Դեղատու աղավնիճ]] |
|||
| name =Աղավնիճ |
|||
| image file =Verbena officinalis2pl.jpg |
|||
| image title =Աղավնիճ |
|||
| image descr =Աղավնիճ |
|||
| regnum = Բույսեր |
|||
| ref = |
|||
| comment = |
|||
| rang = |
|||
| latin = '''''Verbéna''''' |
|||
| author = |
|||
| syn = |
|||
| typus = |
|||
| range map = |
|||
| range map caption = |
|||
| range map width = |
|||
| range legend = |
|||
| wikispecies =Verbéna |
|||
| commons = Category:Verbéna |
|||
| itis = |
|||
| ncbi = |
|||
| eol = |
|||
| grin = |
|||
| ipni = |
|||
}} |
|||
'''Աղավնիճ''' ([[լատիներեն]]` ''Verbéna''), [[աղավնիճազգիներ]]ի (''Verbenáceae'') ընտանիքի բույսերի ցեղ, որի տեսակները միամյա, բազմամյա խոտաբույսեր և կիսաթփեր են։<ref name="ՀՍՀ">ՀՍՀ, հատոր 1։</ref> |
'''Աղավնիճ''' ([[լատիներեն]]` ''Verbéna''), [[աղավնիճազգիներ]]ի (''Verbenáceae'') ընտանիքի բույսերի ցեղ, որի տեսակները միամյա, բազմամյա խոտաբույսեր և կիսաթփեր են։<ref name="ՀՍՀ">ՀՍՀ, հատոր 1։</ref> |
||
10:05, 30 Մայիսի 2013-ի տարբերակ
| Աղավնիճ | ||
|---|---|---|
 | ||
| Գիտական դասակարգում | ||
|
||
| Լատիներեն անվանում | ||
| Verbéna
| ||
|
|
Աղավնիճ (լատիներեն` Verbéna), աղավնիճազգիների (Verbenáceae) ընտանիքի բույսերի ցեղ, որի տեսակները միամյա, բազմամյա խոտաբույսեր և կիսաթփեր են։[1]
Տարածվածությունը
Հայրենիքը Հարավային Ամերիկան է (Բրազիլիա, Պերու)[2]։ Առավելապես տարածված է արևադարձային և մերձարևադարձային գոտիներում։ ՀՀ-ում աճում է Դեղատու աղավնիճը (Verbéna officinalis), որը 30-100 սմ բարձրությամբ, խոր կտրտված և հակադիր տերևներով բազմամյա մոլախոտ է, ծաղկաբույլը` հասկ, ծաղիկները` մանր և մանուշակագույն։[1]
Օգտագործումը
Հիմնականում օգտագործվում է ծաղկային ձևավորումներում (ղևանդներ, միքսբորդերներ, ծաղկաթմբեր) և առանձին խմբավորումներում[2]։ Եթերային յուղ ստանալու համար մշակվում է Կիտրոնային աղավնիճ[1]։ Ն. Պ. Կրասինսկու կարծիքով, աղավնիճը կարելի է մշակել քիմիական արտադրություն ունեցող գործարանների բակերում։
Մշակումը
Տնկումը կատարվում է արևոտ տեղերում, սննդանյութերով հարուստ հողերում։ Ոռոգումը պետք է կատարել չափավոր։ Verbéna hybrida Hort տեսակի և Verbéna hybrida Mammouth-ի բույսերը տնկում են մեկը մյուսից 25-30 սմ հեռավորության վրա, քանի որ ունեն գետնի վրա տարածված երկար ցողուններ։ Այս տեսակներից ցածր գորգ ստանալու նպատակով անհրաժեշտ է ցողունները փայտե կարթերով ամրացնել գետնին, որի շնորհիվ դրանք անդալիսի նման արմատակալում են։ Աղավնիճ կնճռոտը (Verbéna venosa Gill et Hook), որի ծաղիկները միայն կապույտ, մանուշակագույն են, միջբուսային տարածությունը տրվում է 20-25 սմ։ Խոնավության նկատմամբ պահանջը մեծ չէ, սակայն ջրի պակասի դեպքում ծաղկումը սկսում է դադարել։ Ծաղկումը սկսում է հունիսից և տևում մինչև ուշ աշուն։ Կնճռոտ աղավնիճը նախորդների հետ համեմատած ավելի կարճատև է ծաղկում։
Ցանքը ջերմատներում կատարվում է փետրվար-մարտ ամիսներին։ 18-20° ջերմության դեպքում սերմերը ծլում են 10-14 օրվա ընթացքում։ Ցանքը կարելի է կատարել նաև բաց գրունտում։ Երևանի պայմաններում աշնանը թափված սերմերը հաջորդ տարի գարնանը ծլում են։
Բազմացումը
Աղավնիճը բազմանում է սերմերով և կտրոններով։ Սերմնահավաքը կատարելիս չպետք է թողնել, որ ծաղկակոթի վրա սերմնապատիճները ամբողջովին բացվեն, քանի որ մինչև վերին պատիճների մեջ եղած սերմերը հասունանան և պատիճները բացվեն, ապա ներքևիններից սերմերը կթափվեն։ Բույսը կտրոններով բազմացնելիս, որը երբեմն արվում է տարբեր գույնի ծաղիկներ ստանալու նպատակով, պահվում է ջերմատան լուսավոր մասերում, 12-15° ջերմության պայմաններում։
Սերմերը
Սերմերը նման են փոքրիկ փայտիկների, մոտավորապես 3 մմ երկարությամբ։ Սերմը հասուն վիճակում դեղին, բաց շականակագույն է, մեկ ծայրի հաստ մասում ունի փոքրիկ բաց գույնի ակոսիկ։ Մեկ գրամում պարունակում է մոտավորապես 350 հատիկ։ Ծլունակությունը պահպանում է 3-4 տարի։[2]