«Տիեզերագնացություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

15:12, 4 Ապրիլի 2013-ի տարբերակ

Տիեզերագնացությունը և նրան հարակից տեխնիկական տիեզերագնացությունը երկրի մթնոլորտից դուրս նավարկության տեսությունն ու պրակտիկան է: Այլ կերպ ասած դեպի տիեզերք թռիչքի գիտությունն ու տեխնոլոգիան է:

Պատմություն

Տիեզերագնացության վաղ պատմությունը տեսական է՝ տիեզերքի տեղաշարժման հիմնարար մաթեմատիկան տվել է Իսահակ Նյուտոնը իր 1687թ իր Բնության փիլիսոփայության մաթեմատիկական սկզբունքները հիմնարար աշխատությունում: 18-րդ և 19-րդ դարերում այլ մաթեմատիկոսներ՝ շվեյցարացի Լեոնարդ Էյլերը և իտալացի Ժոզեֆ Լագրանժը նույնպես էական ներդրում ունեցան: Սակայն տիեզերագնացություն տիեզերագնացությունը միայն 20-րդ դարի կեսերին դարձավ պրակտիկ բնագավառ: Ժամանակակից տեիեզերանացության հիմքերը դրվել են դեռ 13-րդ դարում երբ Չինաստանում տոնակատարությունների համար սկսեցին օգտագործել բոց արձակող հրթիռներ: Դրանք փոքրիկ խողովակներ էին, որոնց մեջ վառոդ էին լցնում ու վառում: Կրակի շիթը մեծ ճնշումով դուրս էր ալիս խողովակից ու առաջ տանում այն, ու այդպես խողովակը թռչում էր: 17-րդ դարում ավելի եղեցիկ տեսարան ստանալու համար գերմանացի վարպետները ստեղծեցին բազմաաստիճան հրթիռներ: Հրթիռի մի մասը վառվելուց հետո, մեկ այլ գույնով վառվում էր մյուս մասը: 18-րդ դարում ռուս և գերմանացի գիտնականները կարողացան հրթիռի քաշը հասցնել 40 կիլոգրամի: Ապա, գիտության և տեխնիկայի զարգացման հետ գիտնականները սկսեցին մշակել նաև հրթիռային տեխնիկայի գիտական հիմունքները: Այստեղ մեծ դեր ունեցավ ռուս գիտնական Կոնստանտին Ցիոլկովսկին(1857-1935: Նա համարվում է տիեզերագնացության հիմնադիրը: 16 տարեկանում, երբ նա կարդաց Ժյուլ Վեռնի “Ճանապահորդություն դեպի լուսին” ֆանտաստիկ վեպը, որոշեց զբաղվել տիեզերանավ կառուցելու գործով: 1883 թ. նա փորձարկեց ռեակտիվ տիեզերանավի աշխատանքի իր գաղափարըª բացելով բարձր ճնշման օդով լցված կաթսան և կաթսան տեղից շարժվեց: Այստեղից նա եզրակացրեց, որ դուրս եկող ազի ճնշումը փոխելով կարելի է մեծացնել կամ փոքրացնել կաթսայի արագությունը: Այդ սկզբումքով կառուցված իր առաջին շարժիչը նա ստեղծեց 1898թ.: Ապա նա հրատարակեց մի հոդված, որտեղ մաթեմատիկորեն հիմնավորեց իր գաղափարը: Այդ բանաձևը գիտության մեջ մտավ որպես ՙՑիոլկովսկու բանաձև՚ և դարձավ տիեզերագնացության հիմքը: Նրանք մտածում էին, որ կարելի հրթիռով հաղթահարել երկրի ձգողական դաշտն տիեզերանավ դուրս բերել ու դուրս գալ տեզերք: Սկզբում այդ տիեզերանավը պետք է պտտվեր երկրի ձգողական դաշտում, ինչպես լուսինը ապա լքեր այն: Իր մահից մեկ տարի առաջª ի մի բերելով բոլոր աշխատանքները նա սահմանեց այն հիմունքները, որոնց վրա հետագայում կառուցվեցին երկրի ձողական դաշտը հաղթահարող տիեզերանավերի շարժիչները: Սկսած 1920-ական թվականներից, նրա հետ զուգահեռաբար տիեզերական տեխնիկայի հիմունքների մշակման մեջ մեծ ավանդ ունեցան ամերկացի Ռոբերտ Գոդարդը և գերմանացի Վեռներ Ֆոն Բրաունը: Առաջին անգամ հրթիռը հաղթահարեց երկրի ձգողական դաշտը 1957 թ.: Խորհրդային Միությունը կարողացավ երկրի շուրջ ուղեծիր դուրս բերել ՙՍպուտնիկ-1՚ մի փոքրիկ մետաղյա թիթեղից պատրաստված գունդ, որը ռադոալիքներով կապվում էր երկրի հետ: Այն պտտվում էր երկրի մակերևույթից մոտավորապես 300 կմ բարձրության վրա: Ապա, հաջորդ տարի ամերիկացիները լուսին ուղարկեցին հետազոտական մի մեքենա, որը 45 վայրկյան շարժվեց լուսնի մակերևույթով: Բայց մարդիկ միշտ ձգտել են իրենք թռչել և 1957 թ.-ից այդ նպատակով սկսեցին փորձարկել տարբեր կենդանիներ: Այդ տարի Լայկա անունով շունը դարձավ առաջին կենդանին, որ թռավ տիեզերք ապա վերադարձավ երկիր անվնաս: Առաջին մարդը, որ տիեզերանավով թռավ ռուս Յուրի Գագարինն էր: Նա երկրի ձգողական դաշտը հաղթահարեց 1961 թ. ապրիլի 12-ին: Նրա տիեզերանավը 108 րոպեում մեկ պտույտ գործեց երկրի շուրջն ու վայրէջք կատարեց: Այդ օրը նշվում է որպես տիեզերագնացության օր: Հետագայում հարյուրավոր տիեզերագնացներ դարձան երկրի շուրջը պտտվող արհեստական արբանյակների բնակիչներ, իսկ այսօր երկրի շուրջը գործում է տիեզերակայանª մի հսկա շենքի չափեր ունեցող կոնստրուկցիա, որտեց հետազոտական աշխատանքներ են կատարում տարբեր երկրների տիեզերագնացներ և գիտնականներ: 1969 թ. ամերիկացիները կարողացան մարդ իջեցնել լուսնի մակերևույթի վրա: Առա այսօր դեպի լուսին կատարվել է 11 արշավանք: Տիեզերագնացությունը նաև մեծ դեր ունի գիտւության զարգացման համար: Տիեզերքում գործում են բազմաթիվ լաբորատորիաներ, որոնք ուսումնասիրում են ոչ միայն Երկիր մոլորակը, նրա շրջակայքը այլ նաև արեգակնային համակարգից դուրսª տիեզերքի խորքերը: Այժմ աշխատանք է կատարվում Մարս մոլորակ թռչելու ուղղությամբ: Նախատեսվում է այն իարկանցնել առաջիկա 20 տարվա ընթացքում: Այդ անելու համար անհրաժեշտ են բոլորովին նոր տիպի հրթիռային շարժիչներ և տիեզերանավեր:

@@ Տող 24. / Տող 24. @@
 [[Կատեգորիա:Տիեզերագնացություն]]
-[[br:Ijinerezh aeregorel]]
-[[ca:Astronàutica]]
-[[cs:Kosmonautika]]
-[[de:Astronautik]]
-[[el:Αστροναυτική]]
-[[en:Astronautics]]
-[[eo:Kosmonaŭtiko]]
-[[es:Astronáutica]]
-[[eu:Astronautika]]
-[[fr:Astronautique]]
-[[gl:Astronáutica]]
-[[he:אסטרונאוטיקה]]
-[[hr:Astronautika]]
-[[ia:Astronautica]]
-[[it:Astronautica]]
-[[ja:宇宙工学]]
-[[ka:კოსმონავტიკა]]
-[[lmo:Astronautica]]
-[[lt:Astronautika]]
-[[lv:Kosmonautika]]
-[[oc:Astronautica]]
-[[pl:Astronautyka]]
-[[pt:Astronáutica]]
-[[ro:Astronautică]]
 [[ru:Космонавтика]]
-[[sk:Kozmonautika]]
-[[sl:Astronavtika]]
-[[sq:Astronautika]]
-[[sr:Астронаутика]]
-[[ur:خلائیات]]
-[[wa:Cirnaiviaedje]]