«Ավտոմեքենա»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ Ռոբոտը ավելացնում է․: hif:Motar |
չ Bot: Migrating 132 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q1420 (translate me) |
||
Տող 36. | Տող 36. | ||
{{Link GA|eo}} |
{{Link GA|eo}} |
||
[[af:Motorvoertuig]] |
|||
[[als:Auto]] |
|||
[[am:መኪና]] |
|||
[[an:Auto]] |
|||
[[ar:سيارة]] |
|||
[[arc:ܪܕܝܬܐ]] |
|||
[[arz:اوتوموبيل]] |
|||
[[ast:Automóvil]] |
|||
[[az:Avtomobil]] |
|||
[[ba:Автомобиль]] |
|||
[[bat-smg:Automuobėlis]] |
|||
[[be:Аўтамабіль]] |
|||
[[be-x-old:Аўтамабіль]] |
|||
[[bg:Автомобил]] |
|||
[[bn:গাড়ি]] |
|||
[[br:Karr-tan]] |
|||
[[bs:Automobil]] |
|||
[[bug:Oto]] |
|||
[[ca:Automòbil]] |
|||
[[chy:Amâho'hestôtse]] |
|||
[[co:Vittura]] |
|||
[[cr:ᐅᒑᐹᓂᔥ]] |
|||
[[cs:Automobil]] |
|||
[[cu:Аѵтокїнито]] |
|||
[[cy:Car]] |
|||
[[da:Bil]] |
|||
[[de:Automobil]] |
|||
[[diq:Erebe]] |
|||
[[el:Αυτοκίνητο]] |
|||
[[en:Automobile]] |
|||
[[eo:Aŭtomobilo]] |
|||
[[es:Automóvil]] |
|||
[[et:Auto]] |
|||
[[eu:Automobil]] |
|||
[[fa:خودرو]] |
|||
[[fi:Auto]] |
|||
[[fiu-vro:Auto]] |
|||
[[fr:Automobile]] |
|||
[[fy:Auto]] |
|||
[[ga:Gluaisteán]] |
|||
[[gan:汽車]] |
|||
[[gl:Automóbil]] |
|||
[[glk:ماشین]] |
|||
[[gn:Mba'yruguata]] |
|||
[[gu:મોટરગાડી]] |
|||
[[gv:Gleashtan]] |
|||
[[he:מכונית]] |
|||
[[hi:मोटरवाहन]] |
|||
[[hif:Motar]] |
|||
[[hr:Automobil]] |
|||
[[ht:Machin]] |
|||
[[hu:Autó]] |
|||
[[id:Mobil]] |
|||
[[io:Automobilo]] |
|||
[[is:Bifreið]] |
|||
[[it:Autovettura]] |
|||
[[ja:自動車]] |
|||
[[jv:Montor]] |
|||
[[ka:ავტომობილი]] |
|||
[[kk:Автомобиль]] |
|||
[[kn:ಮೋಟಾರು ವಾಹನ]] |
|||
[[ko:자동차]] |
|||
[[ky:Автомобиль]] |
|||
[[la:Autocinetum]] |
|||
[[lad:Otomobil]] |
|||
[[lmo:Vetüra]] |
|||
[[lo:ລົດ]] |
|||
[[lt:Automobilis]] |
|||
[[lv:Automašīna]] |
|||
[[mg:Fiarakodia]] |
|||
[[mi:Motokā]] |
|||
[[mk:Автомобил]] |
|||
[[ml:കാർ]] |
|||
[[mn:Автомашин]] |
|||
[[mr:मोटारवाहन]] |
|||
[[ms:Kereta]] |
|||
[[my:ကား]] |
|||
[[na:Auto]] |
|||
[[nah:Tepozmalacatl]] |
|||
[[nds-nl:Auto]] |
|||
[[new:अटोमोबाइल]] |
|||
[[nl:Auto]] |
|||
[[nn:Bil]] |
|||
[[no:Bil]] |
|||
[[nrm:Qùérette]] |
|||
[[nv:Chidí]] |
|||
[[oc:Automobila]] |
|||
[[os:Хæдтулгæ]] |
|||
[[pdc:Maschien]] |
|||
[[pl:Samochód]] |
|||
[[pms:Automòbil]] |
|||
[[pnb:کار]] |
|||
[[pnt:Αραπάν]] |
|||
[[pt:Automóvel]] |
|||
[[qu:Antawa]] |
|||
[[ro:Automobil]] |
|||
[[ru:Автомобиль]] |
|||
[[rue:Автомобіл]] |
|||
[[sco:Automobile]] |
|||
[[sh:Automobil]] |
|||
[[si:මෝටර් රථ]] |
|||
[[simple:Car]] |
|||
[[sk:Automobil]] |
|||
[[sl:Avtomobil]] |
|||
[[so:Baabuur]] |
|||
[[sq:Automobili]] |
|||
[[sr:Аутомобил]] |
|||
[[stq:Automobil]] |
|||
[[su:Otomotif]] |
|||
[[sv:Bil]] |
|||
[[sw:Motokaa]] |
|||
[[szl:Auto]] |
|||
[[ta:தானுந்து]] |
|||
[[te:కారు]] |
|||
[[tg:Автомобил]] |
|||
[[th:รถยนต์]] |
|||
[[tl:Kotse]] |
|||
[[tr:Otomobil]] |
|||
[[tt:Автомобиль]] |
|||
[[ug:ئاپتوموبىل]] |
|||
[[uk:Автомобіль]] |
|||
[[ur:خودمتحرک]] |
|||
[[uz:Avtomobil]] |
|||
[[vec:Machina automobile]] |
|||
[[vi:Ô tô]] |
|||
[[wa:Oto]] |
|||
[[war:Awto]] |
|||
[[yi:אויטאמאביל]] |
|||
[[za:Giceh]] |
|||
[[zh:汽车]] |
|||
[[zh-min-nan:Chū-tōng-chhia]] |
|||
[[zh-yue:汽車]] |
11:21, 14 Մարտի 2013-ի տարբերակ
Ավտոմեքենա (ծագել է՝ հին հունարեն՝ αὐτο − ինքնուրույն և լատին․՝ mobilis − շարժվող), ինքնագնաց տրանսպորտային միջոց է, որը հարմարեցված է ցամաքի վրա տեղաշարժման համար: Ավտոմեքենաների շտապ և կոմֆորտային տեղաշարժման համար կառուցվում են հատուկ ավտոմայրուղիներ կամ պինդ ծածկով ճանապարներ:
Առաջին ավտոմեքենան
Ավտոմեքենան կամ ինքնաշարժը սեփական շարժիչով տրանսպորտի միջոց է: Այն լայնորեն տարածված է ողջ աշխարհում, թեև ընդամենը 2 հարյուրամյակի պատմություն ունի: Քամու կամ մարդու մկանային ուժով շարժման մեջ դրվող սայլակների ստեղծման փորձեր կատարել են շատ վաղուց: Մարդիկ մտածում էին նաև այնպիսի սայլ ստեղծել, որը շարժվեր ինքնիրեն՝ առանց ձիերի: 18-րդ դարի 2-րդ կեսին շոգեմեքենայի հայտնագործումը դրդեց ֆրանսիացի ճարտարագետ Կյունոյին սայլի վրա շոգեմեքենա դնել, և 1769թ-ին նա ստեղծեց առաջին շոգեավտոմեքենան, որը, սակայն, շատ ծանր էր: Ավտոմեքենայի լայն օգտագործումը՝ որպես տրանսպորտի միջոց, սկսվեց ներքին այրման շարժիչի երևան գալուց (1880թ.)հետո: Առաջին իսկական ավտոմեքենան եռանիվ էր, ստեղծել է գերմանացի ինժեներ Կառլ Բենցը 1885թ.: Դրանից հետո գերմանացի ճարտարագետ Գոտլիբ Դայմլերը և Կառլ Բենցը ստեղծեցին քառանիվ ավտոմեքենա:
Ավտոմեքենաշինության արշալույսին մեքենաները բաց էին՝ ծածկ չունեին: Առաջին ավտոմեքենաները նաև շատ թանկ էին, և միայն 1907թ-ին Հենրի Ֆորդը ԱՄՆ-ի Դետրոյթ քաղաքում սկսեց հարահոս եղանակով թողարկել «Մոդել T» նոր ավտոմեքենան, որն անհամեմատ էժան էր: Ոչ թանկ ավտոմեքենաների մեծ ընտրություն կար արդեն 1920-ական թվականների վերջին: Հատկապես մեծ պահանջարկ ունեին փակ թափքով մոդելները:
Սկզբում ավտոմեքենաները նախատեսված էին միայն ուղևորների համար, այնուհետև դրանցով սկսեցին նաև բեռներ փոխադրել: Բենզինային շարժիչով բեռնատարներն առաջին անգամ թողարկվեցին 1900-ական թվականներին (1914-18) դրանք լայնորեն օգտագործվում էին բեռնափողադրության համար: 1920-ական թվականներին ստեղծվեցին հուսալի և հզոր դիզելային շարժիչեր, որոնք բեռնատարներում են մինչ օրս:
1960-ական թվականներին սկսեցին ավտոմեքենաների վրա տեղադրել էլեկտրոնային սարքավորումներ: Ներկայումս էլեկտրոնային համակարգով ղեկավարվող շարժիչով ավտոմեքենան գրեթե 2 անգամ ավելի խնայող է, քան կես դար առաջ: 1990-ական թվականներից ավտոմեքենաների բազմաթիվ խոշորագույն արտադրողներ ձեռնամուխ են եղել էլեկտրամոբիլների արտադրությանը: Ստեղծվել են նաև արևի էներգիայով մեքենաներ:
Մարդատար ավտոմեքենաները
Ներկայումս աշխարհում հաշվվում է ավելի քան 500 մլն մարդատար ավտոմեքենա, և ամեն տարի արտադրվում են ևս 50 մլն նորերը: Մարդատար ավտոմեքենաների մեծ մասը քառանիվ է, կան նաև եռանվավորներ, իսկ մոդելներից մեկն ունի նույնիսկ 26 անիվ: Մարդատար ավտոմեքենաները լինում են փակ թափքերով՝ սեդան , լիմուզին, կուպե, ունիվերսալ, և վերևից բացվող թափքերով կաբրիոլետ, րոդսթեր, ֆաետոն, լանդո նմուշների: Բազմանպատակ ավտոմեքենաները, որոնց անվանում են նաև զբոսամեքենաներ, ամենատարողունակն են: Լիմուզինները խոշոր, շքեղ ավտոմոբիլներ են, որոնցով երթևեկում են շատ հարուստ մարդիկ: Դրանք օգտագործվում են նաև հանդիսավոր իրադարձությունների ժամանակ, օրինակ՝ հարսանիքներում: Փոքրալիտրաժները ոչ մեծ ավտոմեքենաներ են, որոնք առավել խնայողական են և ունեն բարձր մանևրայնություն: Մեքենաների մեծ մասը 2 տանող անիվներով է (հետևի կամ կամ առջևի): Սակայն կան և այնպիսիները, որոնցում տանող են բոլոր 4 անիվները, օրինակ՝ քրոսսովեր Նիվա և այլն: Այսպիսի քառահաղորդակ ավտոմեքենաները նախատեսված են դժվարանցանելի ճանապարհներով երթևեկելու համար:
Բեռնատարներ և ավտոբուսներ
Բեռնատարները և ավտոբուսներն ավտոճանապարհներով ծանր բեռներ ու մեծաքանակ ուղևորներ տեղափոխող տրանսպորտային խոշոր միջոցներ են: Ավտոբուսները մարդկանց փոխադրում են տեղական երթուղիներով, բայց կան նաև հեռավոր տարածությունների երթուղային ավտոբուսներ, որոնք հանդերձված են երկարատև ճանապարհորդության համար նախատեսնած բոլոր հարմարություններով: Ամենածանր բեռնատարների քաշը հասնում է 40տ-ի, իսկ անիվների թիվը՝ 16-ի: Բեռնատարների մեծ մասի վրա տեղադրված են դիզելային շարժիչներ: Բեռնատարները կազմված են վարորդի խցիկից շրջանակից(շասսի), որի վրա, ըստ նշանակման, ամրացված են տարբեր տեսակի թափքեր:
Հատուկ ավտոմեքենաներ
Պարզվում է ավտոմեքենաները կարող են տարբեր «մասնագիտություններ» ունենալ : Կան հրշեջ ու սանիտարական, փոստային և շինարարական, ռազմական ու մարտական ավտոմեքենաներ: Կան նաև բեռներ բեռնաթափող (ինքնաթափեր), գլանատակառներով (ցիստեռն) հեղուկներ ը սառնարաններով սառեցրած մթերք տեղափոխող (սառնավտո) մեքենաներ: Դրանցից մի քանիսն ապշեցնում են իրենց չափերով և հզորությամբ՝ կարող են տեղափոխել 60-70տ բեռ: Կան նաև ավտոգնացքներ, որոնք իսկական հսկաներ են: միանգամից փոխադրում են 120տ բեռ: Դրանք աշխատում են խոշոր կառույցներում և բաց հանքերում, փոխադրում են հող, խիճ, հանքաքար:
Ավտոմեքենաների անվտանգությունը
Ժամանակակից ավտոմեքենաները ստեղծվում են առավելագույն անվտանգության հաշվարկներով: Ուղևորասրահը նախագծվում է այնպես, որ այն չձևախախտվի, երբ վթարից ավտոմեքենայի թափարգելն ու բեռնախցիկը ճզմվեն:
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Ավտոմեքենա կատեգորիայում։ |