«Կուլոնի օրենք»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Content deleted Content added
չ Ռոբոտը ավելացնում է․: en:Coulomb's law
չ r2.7.3) (Ռոբոտը ավելացնում է․: sh:Kulonov zakon
Տող 52. Տող 52.
[[ar:قانون كولوم]]
[[ar:قانون كولوم]]
[[az:Kulon qanunu]]
[[az:Kulon qanunu]]
[[bn:কুলম্বের সূত্র]]
[[be:Закон Кулона]]
[[be:Закон Кулона]]
[[be-x-old:Закон Кулёна]]
[[be-x-old:Закон Кулёна]]
[[bg:Закон на Кулон]]
[[bg:Закон на Кулон]]
[[bn:কুলম্বের সূত্র]]
[[ca:Llei de Coulomb]]
[[ca:Llei de Coulomb]]
[[cs:Coulombův zákon]]
[[cs:Coulombův zákon]]
[[da:Coulombs lov]]
[[da:Coulombs lov]]
[[de:Coulombsches Gesetz]]
[[de:Coulombsches Gesetz]]
[[et:Coulombi seadus]]
[[el:Νόμος του Κουλόμπ]]
[[el:Νόμος του Κουλόμπ]]
[[es:Ley de Coulomb]]
[[en:Coulomb's law]]
[[en:Coulomb's law]]
[[eo:Kulomba leĝo]]
[[eo:Kulomba leĝo]]
[[es:Ley de Coulomb]]
[[et:Coulombi seadus]]
[[eu:Coulomb-en legea]]
[[eu:Coulomb-en legea]]
[[fa:قانون کولن]]
[[fa:قانون کولن]]
[[fi:Coulombin laki]]
[[fr:Loi de Coulomb (électrostatique)]]
[[fr:Loi de Coulomb (électrostatique)]]
[[gl:Lei de Coulomb]]
[[gl:Lei de Coulomb]]
[[ko:쿨롱 법칙]]
[[he:חוק קולון]]
[[hi:कूलम्ब का नियम]]
[[hi:कूलम्ब का नियम]]
[[hr:Coulombov zakon]]
[[hr:Coulombov zakon]]
[[ht:Lwa koulon]]
[[hu:Coulomb-törvény]]
[[is:Kúlombskraftur]]
[[is:Kúlombskraftur]]
[[it:Forza di Coulomb]]
[[it:Forza di Coulomb]]
[[ja:クーロンの法則]]
[[he:חוק קולון]]
[[ka:კულონის კანონი]]
[[ka:კულონის კანონი]]
[[km:ច្បាប់គូឡុំ]]
[[ht:Lwa koulon]]
[[lv:Kulona likums]]
[[ko:쿨롱 법칙]]
[[lt:Kulono dėsnis]]
[[lt:Kulono dėsnis]]
[[hu:Coulomb-törvény]]
[[lv:Kulona likums]]
[[mk:Кулонов закон]]
[[mk:Кулонов закон]]
[[ml:കൂളംബ് നിയമം]]
[[ml:കൂളംബ് നിയമം]]
[[mn:Кулоны хууль]]
[[mn:Кулоны хууль]]
[[nl:Wet van Coulomb]]
[[ne:कूलम्बको नियम]]
[[ne:कूलम्बको नियम]]
[[nl:Wet van Coulomb]]
[[ja:クーロンの法則]]
[[no:Coulombs lov]]
[[nn:Coulomb-lova]]
[[nn:Coulomb-lova]]
[[no:Coulombs lov]]
[[km:ច្បាប់គូឡុំ]]
[[pms:Laj ëd Coulomb]]
[[pl:Prawo Coulomba]]
[[pl:Prawo Coulomba]]
[[pms:Laj ëd Coulomb]]
[[pt:Lei de Coulomb]]
[[pt:Lei de Coulomb]]
[[ro:Legea lui Coulomb]]
[[ro:Legea lui Coulomb]]
[[ru:Закон Кулона]]
[[ru:Закон Кулона]]
[[sq:Ligji i Kulombit]]
[[sh:Kulonov zakon]]
[[simple:Coulomb's law]]
[[simple:Coulomb's law]]
[[sk:Coulombov zákon]]
[[sk:Coulombov zákon]]
[[sl:Coulombov zakon]]
[[sl:Coulombov zakon]]
[[sq:Ligji i Kulombit]]
[[sr:Кулонов закон]]
[[sr:Кулонов закон]]
[[fi:Coulombin laki]]
[[sv:Coulombs lag]]
[[sv:Coulombs lag]]
[[ta:கூலும் விதி]]
[[tl:Batas ni Coulomb]]
[[tl:Batas ni Coulomb]]
[[tr:Coulomb yasası]]
[[ta:கூலும் விதி]]
[[tt:Кулон законы]]
[[tt:Кулон законы]]
[[tr:Coulomb yasası]]
[[uk:Закон Кулона]]
[[uk:Закон Кулона]]
[[ur:قانون کولمب]]
[[ur:قانون کولمب]]

06:13, 22 փետրվարի 2013-ի տարբերակ

Կուլոնի օրենք, ֆիզիկայի օրենքներից, նկարագրում է լիցքավորված մասնիկների էլեկտրաստատիկ փոխազդեցությունը: Ձևակերպել է ֆրանսիացի գիտնական Շառլ Օգյուստեն Կուլոնը 1785թ.: Էական դեր է խաղացել դասական էլեկտրամագնիսական տեսության մշակման մեջ: Ըստ Կուլոնի օրենքի, երկու կետային լիցքավորված մասնիկների փոխադարձ ձգողության կամ վանողության ուժը ուղիղ համեմատական է նրանց լիցքերի մեծության արտադրյալին և հակադարձ համեմատական է հեռավորության քառակուսուն[1]: Կուլոնի օրենքը բազմիցս ստուգվել և հաստատվել է ճշգրիտ փորձերով:

Պատմությունը

Շառլ Կուլոն
Կուլոնի տորսիոնային կշեռքը

1785թ. ֆրանսիացի ֆիզիկոս Կուլոնը հրապարակեց երեք աշխատություններ էլեկտրականության և մագնիսականության մասին, որտեղ էլ ձևակերպեց այս օրենքը: Լիցքավորված մասնիկների ձգողական և վանողական ուժերն ուսումնասիրելու համար Կուլոնը օգտագործեց տորսիոնային կշեռք՝ դրա օգնությամբ հայտնաբերելով, որ էլեկտրական ուժի մեծությունը ուղիղ համեմատական է լիցքերի արտադրյալին և հակադարձ համեմատական է նրանց միջև եղած հեռավորության քառակուսուն:

Լիցքավորված մարմինների փոխազդեցության ուժի կախումը լիցքից և հեռավորությունից հայտնաբերել էր նաև Հենրի Կավենդիշը 1770թ., սակայն չէր հրապարակել: Այլ հետազոտողներ, ինչպես օրինակ Ժոզեֆ Պրիստլին 1767թ., նույնպես նկատել էին օրինաչափությունը Կուլոնից առաջ[2]: 1769թ. շոտլանդացի ֆիզիկոս Ջոն Ռոբիսոնը չափումների հիման վրա ստացավ, որ նույնանուն լիցքավորված երկու գնդերի վանողության ուժը փոխվում է x-2.06 օրենքով[3][4]:

Մաթեմատիկական ձևակերպումը

Երկու կետային լիցքավորված մասնիկների փոխադարձ ձգողության կամ վանողության ուժը ուղիղ համեմատական է նրանց լիցքերի մեծության արտադրյալին և հակադարձ համեմատական է հեռավորության քառակուսուն:

Կուլոնի օրենքի պատկերումը
Կուլոնի օրենքի պատկերումը

Եթե էլեկտրական լիցքերը նույնանուն են, նրանց փոխազդեցության էլեկտրաստատիկ ուժը վանողական է, հակառակ դեպքում՝ ձգողական:

Կուլոնի օրենքը սկալյար տեսքով գրվում է հետևյալ կերպ՝

:

Վեկտորական տեսքով՝

:


ke գործակիցը

ՍԳՎ համակարգում լիցքի չափման միավորն ընտրված է այնպես, որ k գործակցի արժեքը լինի 1:

ՍԻ համակարգում հիմնական միավորներից մեկը էլեկտրական հոսանքի ուժի միավորն է՝ ամպերը, իսկ լիցքի միավորը՝ կուլոնը, ածանցվում է ամպերից: Ամպերի մեծությունը որոշվում է այնպես, որ k = c2•10-7 Հն/մ = 8,9875517873681764×109 Ն•մ2/Կլ2 (Կամ Ֆ−1•մ): ՄՄՀ-ում ke գործակիցը գրվում է

տեսքով, որտեղ  ≈ 8,854187817×10−12 Ֆ/մ էլեկտրական հաստատունն է:

Համասեռ իզոտրոպ նյութում բանաձևի հայտարարում հարկ է ավելացնել միջավայրի ε հարաբերական դիէլեկտրական թափանցելիությունը:

ՍԳՎ համակարգում

:

ՄՄ համակարգում

:

Հղումներ

  1. «Առաջին հուշագրությունը էլեկտրականության և մագնիսականության մասին» Histoire de l’Académie Royale des Sciences, էջ. 569-577 Կուլոնը ուսումնասիրում է նույնանուն լիցքավորված մասնիկների վանողական ուժը.

    Էջ 574 : Il résulte donc de ces trois essais, que l'action répulsive que les deux balles électrifées de la même nature d'électricité exercent l'une sur l'autre, suit la raison inverse du carré des distances.

    Անգլ. : It follows therefore from these three tests, that the repulsive force that the two balls -- [that were] electrified with the same kind of electricity -- exert on each other, follows the inverse proportion of the square of the distance.

    «Երկրորդ հուշագրությունը էլեկտրականության և մագնիսականության մասին» Histoire de l’Académie Royale des Sciences, էջ. 578-611. Կուլոնը ցույց է տալիս, որ տարանուն լիցքավորված մարմինները ենթարկվում են հակադարձ քառակուսային օրենքին
  2. Ժոզեֆ Պրիստլի, Էլեկտրականության պատմությունը և ներկա վիճակը. սկզբնական փորձերը (Լոնդոն, 1767), էջ 732
  3. Ջոն Ռոբիսոն Մեխանիկական փիլիսոփայության համակարգը (Լոնդոն, John Murray, 1822), հատ. 4: 68-դ էջում հեղինակը նշում է, որ 1769թ. նա հայտնել է լիցքավորված գնդերի փոխազդեցության ուժի վերաբերյալ ուսումնասիրությունների մասինէջ 73 հեղինակը նշում է, որ այդ ուժը փոխվում է x-2.06 օրենքով:
  4. Ջեյմս Մաքսվել, խմբ., Մեծաևգո Հենրի Կավենդիշի հետազոտությունները էլեկտրականության շուրջ... (Քեմբրիջ, Քեմբրիջի համալսարանի հրատարակություն, 1879), էջ. 104-113: «Էլեկտրականության փորձեր. էլեկտրական ուժի օրենքի փորձնական սահմանումը»