Սոֆյա Լևիցկայա

Սոֆյա Լևիցկայա; ուկրաիներեն՝ Софія Пилипівна Левицька
Ծնվել է	մարտի 9, 1874 կամ մարտի 9, 1882
Ծննդավայր	Վիխիլևկա, Յարմոլինի շրջան, Խմելնիցկիի մարզ, ԽՍՀՄ
Վախճանվել է	սեպտեմբերի 20, 1937 կամ 1937
Մահվան վայր	Փարիզ
Քաղաքացիություն	Ֆրանսիա
Կրթություն	Փարիզի Գեղեցիկ արվեստների ազգային բարձրագույն դպրոց
Մասնագիտություն	նկարչուհի և նկարիչ-փորագրող
Ոճ	Պոստիմպրեսիոնիզմ
	Sonia Lewitska Վիքիպահեստում

Սոֆյա Լևիցկայա (լեհ.՝ Sofia Lewicka, ուկրաիներեն՝ Cофія Пилипівна Левицька, ֆր.՝ Sonia Lewitska, ռուս.՝ София (Соня) Филипповна Левицкая, մարտի 9, 1874(1874-03-09)^[1] կամ մարտի 9, 1882(1882-03-09)^[2], Վիխիլևկա, Յարմոլինի շրջան, Խմելնիցկիի մարզ, ԽՍՀՄ^[1] - սեպտեմբերի 20, 1937(1937-09-20) կամ 1937^[2]^[3], Փարիզ)^[4], լեհական ծագման ֆրանսիացի նկարչուհի։

Կենսագրություն

Սոֆյա Լևիցկայան ուկրաինական ծագմամբ պոստիմպրեսիոնիստ նկարիչ էր, փորագրիչ և պատկերազարդող, ուկրաինացի գրող և դիվանագետ Մոդեստ Լևիցկու քույրը։ Հայրը Պոդոլիա գավառի հանրային դպրոցների վերահսկիչ էր։ Նա Վոլոդիմիր Անտոնովիչի և Թադեյ Ռիլսկիի ընկերն էր, ակտիվորեն հետաքրքրված էր հասարակական ու մշակութային աշխատանքով։ Սոֆյայի մանկությունն անցել է Կիևում և Օլխովցիում։ Նրա մայրը` Մոդեստա Բիշովսկան, Լեշինսկի ազնվական տոհմից էր։ Նրա ընտանիքը լավ կրթված էր, ուներ դեմոկրատական հայացքներ, ընտանիքում խոսում էին ուկրաիներեն, վարժ տիրապետում էին գերմաներենին, ֆրանսերենին, լեհերենին։ Սոնյան ավարտել է Ժիտոմիրի Գեղարվեստի դպրոցը։ 19 տարեկանում այդ քաղաքում նա ամուսնացել է տեղացի բժիշկ Յուստին Մանիլովսկու հետ, սակայն վերջինս չարաշահում էր ալկոհոլը։ Գեղարվեստի դպրոցն ավարտելուց հետո նա հեռացել է ամուսնուց, գնալով ծնողների մոտ ու թողնելով մտավոր խնդիրներ ունեցող դստերը։ Դրանից հետո Կիևում սկսել է արվեստ ուսումնասիրել Սերհիյ Սվետոսլավսկու հետ։ Վերջինս նրան խորհուրդ է տվել Փարիզ գնալ, և Սոֆյան 1905 թվականին տեղափոխվել է Փարիզ` արվեստ ուսումնասիրելու։

Սոֆյան զբաղվել է նրբագեղ արվեստով` առանց կորցնելու այն, ինչը բանաստեղծն անվանել է «մանկության նվեր»։ Անկախ լինելով` նա զգուշացել է արվեստի բոլոր տեսություններից և վերցրել է միայն իր համար լավագույն մեթոդները` իր տեսությունն արվեստի վերածելու համար։ Հաճախ ոգեշնչվել է սլավոնական ֆոլկլորով։ Լևիցկայան Փարիզի խմբի վաղ անդամներից մեկն էր։ 1905 թվականին նա հաստատվել է Փարիզում և շարունակել է իր ուսումնառությունը Ժան Մերչանդի հետ, ով ավելի ուշ դարձել է նրա ամուսինը։ Սկսելով որպես կուբիստ և ֆովիստ` հետագայում նա անցել է պոստիմպրեսիոնիզմին և հայտնի է դարձել գրքերի իր սահմանափակ քանակությամբ պատկերազարդումներով։

Նա ցուցադրվել է Աշնանային սալոնում (1910–1913, 1919–1925, 1927–1934), Անկախների սալոնում (1910–1914, 1920–1922)^[5], Section d'Or-ում^[6], Salon des Tuileries-ում (1929, 1932, 1933), փարիզյան ցուցասրահներում և միջազգային ցուցահանդեսներում։

1933 թվականին մասնակցել է Salon de Echanges-ին։ Միևնույն ժամանակ իր ընկերոջ` Հենրիտեա Տիրմանի հետ օգնել է Անդրե Ֆաուին ու Ֆրանսիզ Թիեկին^[7]` սենյակների ձևավորման հարցում։ Նա նաև օգնել է իր ընկերներին երկրի ծանր տնտեսական ճգնաժամի ժամանակ^[8]։

1937 թվականին Հենրիետա Տիրմանն իր ընկերների հետ իր տանն ստեղծել է Սոնյա Լևիցկայայի ընկերների համայնքը, որը 1938 թվականին կազմակերպել է նկարչի աշխատանքների հետահայաց երկու ցուցադրություն Սագոտ Լե Գարրե պատկերասրահում^[9]^[10]։

Պատկերազարդումներ

Ժան Կոկտո, Բերթրանդ Գոգեն (1892–1943); L'almanach de Club des Cent|Cocagne pour l'an 1920–1922, Dédié aux vrais Gourmands Et aux Francs Buveurs (1921)^[11]

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 колектив авторів Енциклопедія сучасної України (укр.) — Інститут енциклопедичних досліджень НАН України, 2001. — ISBN 966-02-2075-8
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Delarge J. Le Delarge (ֆր.) — Paris: Gründ, Jean-Pierre Delarge, 2001. — ISBN 978-2-7000-3055-6
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 https://collection.centrepompidou.fr/artworks/authors/LEWITSKA%20Sophie↹LEWITSKA%20Sophie
↑ Le Petit Parisien (Paris), 1937-09-23; Journal des débats politiques et littéraires, 1937/09/24 (Numéro 264), p,2, death date Sonia Lewitska – 1937/09/20 Bnf
↑ Salon des indépendants (26 ; 1910), no.3283-3288; Gallica BnF
↑ La Section d'Or, 1912; kubisme.info
↑ Work of Francis Thieck (decorator, ceramist, painter) Արխիվացված 2016-03-05 Wayback Machine; catalogue.gazette-drouot.com; L'Oeil de Paris pénètre partout,1934/01/06 (A7,N270), p.15, Le bar-exposition; Gallica BnF
↑ Comoedia (Paris. 1907), 1933/12/21 (A27,N7621), p.1, Le Salon de Echanges..; Gallica BnF
↑ Journal officiel de la République française, 1938/12/02 (A70,N282), p.48; Gallica BnF
↑ sagot-legarrec.com
↑ Notice WorldCat; sudoc; BnF. Engraved on wood and unpublished drawings of: Matisse, J. Marchand, R. Dufy, Sonia Lewitska, André Dunoyer de Segonzac, Jean Émile Laboureur, Othon Friesz, Marquet, Pierre Laprade, Signac, Louis Latapie, Suzanne Valadon, Henriette Tirman and others.'

Արտաքին հղումներ

Works Sonia Lewitzka, artnet.com
Benezit Dictionary of Artists, 2006, site Oxford Index (subscription or library membership required)
Искусство и архитектура Русского зарубежья, Левицкая София (Соня) Филипповна; artrz.ru
Van Gogh Museum Journal 1995, p.176, Portrait of Mme Sonya Lewitzka, 1932, by Emile Bernard; no.S407M/1990; dbnl.org
Comoedia (Paris), 1935-04-11, Une exposition qui nous oblige à méditer sur le cubisme éternel; BNF
Alexis Gritchenko, Mes rencontres avec les artistes français, L'Harmattan, 2010, pp. 160–166 (978-2296117686)
(en) Vita Susak, Ukrainian artists in Paris. 1900–1939, Lviv, Rodovid Press, 2010 (978-9667845407)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սոֆյա Լևիցկայա» հոդվածին։

[_dc749c6a336f3f6e-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 колектив авторів Енциклопедія сучасної України (укр.) — Інститут енциклопедичних досліджень НАН України, 2001. — ISBN 966-02-2075-8

[_1d2d26cd2b2cbc99-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Delarge J. Le Delarge (ֆր.) — Paris: Gründ, Jean-Pierre Delarge, 2001. — ISBN 978-2-7000-3055-6

[_55562ec8b63f9fe7-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 https://collection.centrepompidou.fr/artworks/authors/LEWITSKA%20Sophie↹LEWITSKA%20Sophie

[4] Le Petit Parisien (Paris), 1937-09-23; Journal des débats politiques et littéraires, 1937/09/24 (Numéro 264), p,2, death date Sonia Lewitska – 1937/09/20 Bnf

[5] Salon des indépendants (26 ; 1910), no.3283-3288; Gallica BnF

[6] La Section d'Or, 1912; kubisme.info

[7] Work of Francis Thieck (decorator, ceramist, painter) Արխիվացված 2016-03-05 Wayback Machine; catalogue.gazette-drouot.com; L'Oeil de Paris pénètre partout,1934/01/06 (A7,N270), p.15, Le bar-exposition; Gallica BnF

[8] Comoedia (Paris. 1907), 1933/12/21 (A27,N7621), p.1, Le Salon de Echanges..; Gallica BnF

[9] Journal officiel de la République française, 1938/12/02 (A70,N282), p.48; Gallica BnF

[10] sagot-legarrec.com

[11] Notice WorldCat; sudoc; BnF. Engraved on wood and unpublished drawings of: Matisse, J. Marchand, R. Dufy, Sonia Lewitska, André Dunoyer de Segonzac, Jean Émile Laboureur, Othon Friesz, Marquet, Pierre Laprade, Signac, Louis Latapie, Suzanne Valadon, Henriette Tirman and others.'

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]