Սուրբ Փրկիչ եկեղեցի (Անի)
 |
Այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։ Դուք կարող եք բարելավել հոդվածը՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով դրանց հղումները հոդվածին։ Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։ |
Սուրբ Փրկիչ եկեղեցի (Անի)
| |
| Եկեղեցի | |
|---|---|
 Եկեղեցին ռուսական վերանորոգումից հետո | |
| Տեղադրություն | Այրարատ, Անի |
| Աշխարհ | Այրարատ |
| Պատմական երկիր |  Բագրատունյաց Հայաստան |
| Կրոնադավանանք |  Հայ Առաքելական եկեղեցի |
Պատմություն | |
| Հիմնադիր(ներ) | Աբլղարիբ Պահլավունի |
Ճարտարապետություն | |
| Կարգավիճակ | Կիսականգուն հիմա վերականգնվում է |
| Ակտիվ է | Ոչ |
| Ճարտարապ. ոճ | Հայկական |
| Կառուցման սկիզբ | 11-րդ դար |
  |
|
 |
|
| 40°30′25″ հս․ լ. 43°34′33″ ավ. ե.HGЯO | |
Անիի Սուրբ Փրկիչ եկեղեցի, հայկական եկեղեցի Անի քաղաքում։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
.gif)
1035 թ. այս մեծ եկեղեցին ստացել է իր ամբողջական տեսքը։ Եկեղեցու պատերի երկար և նրբագեղ արձանագրությունները շատ բան են պատմում ժամանակաշրջանի մասին։ Վերևում մասամբ մեջբերված արձանագրությունը նշում է, որ Աբլղարիբ Պահլավունի իշխանը այս եկեղեցին կառուցել է Սուրբ խաչի մասունքները պահպանելու համար։ Այս սրբազան մասունքը ձեռք է բերել Կոստանդնուպոլիս գնալիս։ Արձանագրության մեջ հրամայում է՝ մինչ Հիսուսի երկրորդ գալուստը եկեղեցում կազմակերպել գիշերային պատարագներ։ Մյուս արձանագրությունները պատմում են 1193 թ. վերականգնման մասին, որի ժամանակ ուխտավորներին ապաստանելու համար հավելվել է երկու ժամատուն, իսկ 1291 թ. մուտքի առջև ավելացվել է ժամատան աշտարակ։ Բացի ճակատի որոշ հատվածների բետոնե հետքերից՝ այս կառույցներն ամբողջությամբ ավերվել են։ Մեկ այլ արձանագրության համաձայն՝ 1342 թ. Վահրամ Զաքարյան իշխանը հրամայել է վերանորոգել եկեղեցու գմբեթը, շինարարական աշխատանքները ղեկավարել է ճարտարապետ Վասիլը։ 19-րդ դարի վերջին եկեղեցին դեռևս կանգուն էր, սակայն փլուզման եզրին էր։ Հ. Ֆ. Բ. Լինչը 1894 թ. Անի այցելելուց հետո ասել է.
|
Եթե փլուզումը կանխարգելող միջոցներ չձեռնարկվեն, այս շինությունը մի քանի տարուց ավել կանգուն չի մնա։ | 
|
1912 թ. ռուս հնագետները արևելյան ճակատի քարերի մեծ մասը վերականգնել են, սակայն 1975 թ. եկեղեցու արևելյան կեսը փոթորկի ժամանակ փլվել է։ Որոշ աղբյուրներ դեպքը վերագրում են 1930 թվականին, սակայն 1950-ական թվականների մասին վկայում են գյուղացիները։ Հայտնի է, որ քարերի ցած թափվելու ձայնը լսվել է պարիսպներից դուրս գտնվող գյուղում։ Եկեղեցու մնացած մասը 1989 թ. երկրաշարժի ժամանակ ցնցվել է, և այսօր ամբողջությամբ փլվելու վտանգի եզրին է։ 1999 թ. հետագա փլուզումը կանխելու համար ուշ ձեռնարկված քայլով դուռը փակվել է կոպտորեն շարված խճաքարե պատով։ Սակայն այլ գործնական քայլեր չեն կատարվել։ Այժմ եկեղեցին կործանման վտանգի տակ է։ Եկեղեցին ներկայումս վերականգնվում է։