Սուրբ Ջավելին

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Սուրբ Ջավելին (անգլերեն՝ Saint Javelin, ուկրաիներեն՝ Свята Джавеліна), համացանցային մեմ է, որը պատկերված է կրոնական սրբապատկերների ոճով, որտեղ պատկերված է սրբի նման կերպարի ժամանակակից զենք, որն օգտագործվել է Ուկրաինա ռուսական բանակի ներխուժման ընթացքում (այս դեպքում FGM-148 Javelin) հակատանկային կառավարվող հրթիռը։ Մեմը ստեղծվել է Քրիստիան Բորիսի կողմից 2022 թվականին Ուկրաինա ռուսական բանակի ներխուժման ժամանակ և հայտնի է դարձել ամբողջ աշխարհում՝ ի վերջո ձևավորելով այլ նմանատիպ մեմեր։ Մեմը բարձրացրեց ուկրաինացիների բարոյականությունը և օգտագործվեց տարբեր ապրանքների մերչանդայզինգի կերպով, ինչի արդյունքում հավաքվեց ավելի քան մեկ միլիոն դոլար Ուկրաինային աջակցող մարդասիրական բարեգործական կազմակերպությունների համար։

Նախապատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մեմը ստեղծվել է ուկրաինականադացի լրագրող Քրիստիան Բորիսի կողմից ի սկզբանե հետաքրքիր կպչուն պիտակներ (կպչուկներ) ստեղծելու նպատակով, որոնց հասույթը պետք է հատկացվեր Ուկրաինայում մարդասիրական գործունեություն կատարողներին[1][2][3]։ Սուրբ Ջավելին մեմը համացանցում տարածվել է որպես Ուկրաինա ռուսական ներխուժման դեմ դիմադրության խորհրդանիշ[4]։

Քրիստիան Բորիսը ներկայումս գտնվում է Տորոնտոյում, սակայն նախկինում աշխատել է Ուկրաինայում որպես լրագրող 2014 թվականի հակամարտության սկզբնական փուլում[4]։ Այնտեղ լինելով՝ նա ֆրիլանսի շնորհիվ գումար էր վաստակում տարբեր երկրներում և հատկապես հուզված էր Դոնբասի պատերազմի ժամանակ որբերի և այրիների ծանր վիճակից, այդ իսկ պատճառով իր վաստակած գումարների մի մասը նվիրաբերում էր ուկրաինական տարբեր մրդասիրական կազմակերպություններին։

Մեմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մեմն ինքնին պատկերում է ոճավորված Մադոննային (որը, ըստորոշ աղբյուրների սխալ պնդումների ձևավորվել է Մարիամ Մագդաղենացու կամ Կիևի Սուրբ Օլգայի հիման վրա[5][6][7][8]), որը խարխափում է հրթիռային կայանը։ Մարիամ Աստվածածինը, ինչպես պատկերված է գովազդային արշավում, ներկայացված է ավանդական ուղղափառ սրբապատկերների ոճով[9]։ Մինչ ստանդարտ գեղարվեստական Մադոննայի մեջ Մարիամին հաճախ (բայց ոչ միշտ) պատկերում էին իր գրկում գրկած մանուկ Հիսուսին, այս դեպքում նա հակատանկային զենքն է օրորում։ Մեմի հումորային կողմը Հիսուսի մոր՝ Մարիամի, և ժամանակակից հակատանկային զենքի համադրման մեջ է[7]։

Պատկերված իրը ամերիկյան արտադրության FGM-148 Javelin հակատանկային զենք է, որը նվիրաբերվել է մեծ քանակությամբ և ակտիվորեն օգտագործվում է Ուկրաինայում ռուսական զրահատեխնիկայի դեմ[7]։ Ընդհանրապես, այս արվեստի գործում Մադոննան և այլ ավանդական կերպարներ պատկերվել են նմանատիպ ձևով, ձեռքներին ժամանակակից իրեր և զինտեխնիկա կրելով, որոնք հակասում են կրոնական գործիչների ավանդական ներկայացմանը, ներառյալ սպորտային կոշիկներ, ոսկեզօծ AK-47 և այլն[9]։

Ավելի շուտ քան ավանդական գույնի խալաթները, նրա զգեստները մուգ կանաչ են, որպեսզի նմանվեն մարտական համազգեստին։ Մինչ նրա լուսապսակն ավելի վաղ տարբերակում կարմիր էր, այն հետագայում փոխվեց կապույտ և դեղինի, որոնք Ուկրաինայի ազգային գույներն են (պատկերված են Ուկրաինայի պետական դրոշին)[7]։ Մեմը հասել է մեյնստրիմ ժողովրդականության, այն աստիճանի, որ դարձել է ուկրաինական դիմադրության իսկապես ճանաչված խորհրդանիշ[10]։

Դիզայնը ստեղծվել է ուկրաինացի գրաֆիկ դիզայների՝ Եվգենի Շալաշով, կողմից, ով բնակություն է հաստատել Լվովում և աշխատում է Borys-ում։ Այն ԱՄՆ նկարիչ Քրիս Շոուի 2012 թվականին նկարահանված «Մադոննա Կալաշնիկով» կտավն է։ Ինքը՝ Շոուն, զարմացած էր՝ «գտնելով «Սուրբ Ջավելինի» պատկերը, որը վիրուսային է դառնցել ամբողջ համացանցում որպես մեմ, և նշեց, որ թեև փոփոխությունն արվել է առանց իր թույլտվության, այն օգտագործվում է բարեգործական նպատակներով, ուստի արդյունքները դրական են և նա որևէ կերպով չի դիմելու դատարա։

Քննադատություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սուրբ Միքայելը սրով պատկերված

Սուրբ Ջավելինի քննադատությունը հիմնականում կենտրոնանում է պատկերապաշտության բանավեճի շուրջ[11]։ Եկեղեցիների խորհուրդը դատապարտել է Մադոննայի նման սուրբ կերպարի օգտագործումը ժամանակակից պատերազմի զենքերով և համարում է այսպիսի գործողությունները եկեղեցու դեմ ուղղված հայհոյանք[12]։ Այս քննադատությունն արդիականացավ, երբ Կիևի բնակելի շենքի կողքին նկարված Սուրբ Ջավելին պատկերող որմնանկարը հետագայում ներկվեց կապույտ լուսապսակը իր երկու դեղին ոճավորված եռաժանու կամ տրիզուբի հետ՝ պատկերելով սուրբ կերպարին նիզակի փոխարեն հակատանկային զենքը ձեռքին[12]։ Որմնանկարիչները, որոնք հայտնի են որպես Կայլաս-Վ, մեղադրել են Կիևի քաղաքապետ Վիտալի Կլիչկոյին որմնանկարի լուսապսակը նկարելու պատվիրման մեջ[12]։

Կրոնական սրբապատկերները հաճախ պատկերված են զենքերով, օրինակ՝ Սուրբ Միքայելի պատկերում, որտեղ նա պատկերված է սրով։ Քրիստիան Բորիսն առաջարկել է Սուրբ Ջավելինի քննադատությանը հակադարձել, որ Սուրբ Ջավելինի մեմը և՛ ուկրաինացիների համար շատ բան է նշանակում՝ որպես խորհրդանիշ Ուկրաինա ռուսական զինված ուժերի ներխուժման ժամանակ, և որ մարդկությունը կրոնական սրբապատկերները որպես բարոյական աջակցության աղբյուր օգտագործելու երկար ձևավորված պատմություն ունի։ պատերազմի ժամանակ[12][13][14]։

Քարոզարշավ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քրիստիան Բորիսը նախկինում աշխատել է ուկրաինական բարեգործական կազմակերպության հետ, որը կոչվում է «Օգնիր մեզ օգնել» և առցանց վաճառվող Saint Javelin կպչուն պիտակների վաճառման նախնական եկամուտը նվիրաբերել է, որպեսզի օգնի պատերազմից տուժած երեխաներին և որբերին[4][15]։ 2022 թվականի մարտի դրությամբ, Բորիսը հայտարարել է, որ նախատեսում է, որ «Saint Javelin» ապրանքանիշը դառնա լիաժամկետ ընկերություն, և նա հույս ուներ մշտական անձնակազմ վարձելու, որպեսզի այն կարողանա շարունակել աջակցել վերակառուցման ջանքերին ընթացիկ մեծ պատերազմի ավարտից հետո։ Ուղղակիորեն Ուկրաինան վերականգնելու համար Բորիսը ջանքեր է գործադրել, որպեսզի Saint Javelin-ի կողմից վաճառված ավելի շատ ապրանքներ արտադրվեն Ուկրաինայում, որպեսզի աշխատատեղեր ապահովվեն Ուկրաինայում և շահույթի միջոցներ հավաքի Ուկրաինան վերականգնելու նպատակով[16]։

Saint Javelin-ի աճող ժողովրդականության և Ուկրաինան վերականգնելու ցանկության հետ մեկտեղ, Քրիստիան Բորիսը ընդլայնեց արտադրվող ու վաճառվող իրերի ցանկը, և բացի կպչուն պիտակներից նա նաև ցանկում ավելացրեց այլ «սրբեր» Saint Javelin ապրանքանիշին՝ ավելի շատ ֆինանսավորում տրամադրելու այլ մարդասիրական ջանքերին, որոնք օգնում էին ուկրաինացիներին, որոնք տուժել էին Ուկրաինա ռուսական ներխուժումից[4][17]:

Saint Javelin ապրանքանիշի «սրբերը» ներառում[18]՝

Պատերազմից տուժած ուկրաինացիներին օգնելու կանոնավոր մարդկանց ցանկությունն օգնեց խթանել Saint Javelin արշավը, որն արդեն հավաքել է ավելի քան 1 միլիոն դոլար[19][20]։

Արևածաղկի սերմեր, ինչպես նկարագրել է ուկրաինուհին ռուս զինվորին

Որպես նախկին մարքեթոլոգ և լրագրող Քրիստիան Բորիսը հայտարարել է, որ արձագանքը դեպի Saint Javelin-ը, որի պատկերը վաճառում է ամեն ինչի վրա՝ պայուսակներից մինչև սպորտային վերնաշապիկներ, դրոշներ և կպչուն պիտակներ, եղել է «ճնշող»՝ հազարավոր գրանցված պատվերներով ամեն օր[9][21]։ Saint Javelin-ը ապրանքների վաճառքից ստացված ողջ շահույթը գնում է բարեգործական կազմակերպություններին, որոնք օգնում են ուկրաինացիներին։ Saint Javelin-ի կողմից վաճառվող որոշ ապրանքների գումարները նախատեսված են Ուկրաինայում պատերազմական հատուկ ջանքերի կամ նպատակների համար։ Օրինակ, վերնաշապիկները և այլ իրերը, որոնք վաճառվում են որպես «ծիածանի հավաքածուի» մի մաս, նախատեսված են, որպեսզի աջակցել ԼԳԲՏՔ+ ուկրաինացիներին, ովքեր դեռևս լիարժեք և հավասար իրավունքներ չունեն Ուկրաինայում, ինչպես հասարակ մարդիկ[22]։

Saint Javelin-ի կողմից վաճառվող այլ իրերը պատկերում են ուկրաինացիների կողմից Ուկրաինա ռուսական զինված ուժերի և բանակի ներխուժման ժամանակ ուկրաինացիների անհնազանդության խորհրդանշական և վիրուսային դեպքերը, որոնք համարվում են «դիմադրողական մեմեր», որոնք հայտնի են դարձել համացանցում[23]։ Օրինակ այն դեպքը, երբ ուկրաինուհին ռուս զինվորներին ասում էր, որ արևածաղկի սերմեր դնեն գրպանները, որպեսզի նրանք աճեն այնտեղ, որտեղ իրենց մարմինները պառկեն Ուկրաինայի հողի տակ, կամ Զմեինի կղզու պաշտպանների հայտարարությունը ռուսական ռազմանավին, որը խնդրել է նրանց հանձնվել և զինաթափվե, իսկ իրենք պատասխանեցին. «Ռուսական ռազմանա՛վ, գնա գրողի ծոցը», և NAFO մեմերը, որոնք հերքում են ռուսական քարոզչությունն ու ապատեղեկատվությունը առցանց՝ Ուկրաինայի և Ուկրաինայում վրացական լեգեոնի համար նվիրատվություններ հավաքելիս[24]։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ «About Us». Saint Javelin (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 8-ին.
  2. ↑ «Toronto stickers sales in support of Ukraine spike over 250 per cent as Russia invades». Toronto (անգլերեն). 2022 թ․ փետրվարի 24. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 4-ին.
  3. ↑ «Sur les réseaux sociaux, mèmes et légendes se multiplient en soutien à l'Ukraine». L'Éclaireur Fnac (ֆրանսերեն). 2022 թ․ մարտի 7. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 4-ին.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Dart, Chris (2022 թ․ մարտի 2). «How a Canadian artist is using the Saint Javelin meme to raise money for Ukraine». Canadian Broadcasting Corporation.
  5. ↑ Armstrong, Michael J. «Ukraine's small missiles are challenging a big invader». The Conversation (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 4-ին.
  6. ↑ Rozario, Anthony S. (2022 թ․ փետրվարի 27). «Who Is St Javelin? Why Is She the Face of Ukrainian Resistance?». TheQuint (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 4-ին.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Walsh, David (2022 թ․ փետրվարի 27). «St Javelin and the missile that's now an icon of Ukraine's resistance». euronews (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 4-ին.
  8. ↑ «Saint Javelin of Ukraine». Daily Kos. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 4-ին.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 «Who Is St. Javelin and Why Is She a Symbol of the War in Ukraine?». www.vice.com (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 4-ին.
  10. ↑ «Who Is St. Javelin and Why Is She a Symbol of the War in Ukraine?». Vice (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 4-ին.
  11. ↑ «Iconoclasm». www.nga.gov. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 5-ին.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 «Ukraine war: Giant mural of Saint Javelin meme painted in Kyiv outrages church organisation». Sky News (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 8-ին.
  13. ↑ «Religious Icons in Art and War». National WWI Museum and Memorial (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 5-ին.
  14. ↑ «Trench Conditions - Faith and Fatalism». Canada and the First World War. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 5-ին.
  15. ↑ «Why - Let's Help Ukraine». Saint Javelin (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 8-ին.
  16. ↑ «'Saint Javelin' viral meme turned into war merchandise, helps fund Ukrainian struggle | Watch News Videos Online». Global News (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 8-ին.
  17. ↑ «Saint Javelin — благодійна ініціатива, мерч якої є навіть у Володимира Зеленського». Elle (ուկրաիներեն). 2022 թ․ ապրիլի 29. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 4-ին.
  18. ↑ «Saints». Saint Javelin (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 8-ին.
  19. ↑ «"My accounts were frozen because the banks thought I was laundering money": How a Toronto man raised $1 million for Ukraine by selling stickers». Toronto Life (ամերիկյան անգլերեն). 2022 թ․ մարտի 22. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 4-ին.
  20. ↑ «Canadians book close to 3,000 nights in Ukraine on Airbnb— with no plans to travel». thestar.com (անգլերեն). 2022 թ․ մարտի 5. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 8-ին.
  21. ↑ Cao, Steffi. «This Is How People Around The World Are Helping Ukrainians As Their Country Is Being Attacked By Russia». BuzzFeed News (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 4-ին.
  22. ↑ Lach-Aidelbaum, Maya (2022 թ․ մարտի 16). «LGBTQ refugees fleeing Ukraine draw on European network of allies to find housing, medical care». Canadian Broadcasting Corporation.
  23. ↑ «"Go Fuck Yourself." On Putin's Propaganda and the Week in Ukrainian Resistance». Literary Hub (ամերիկյան անգլերեն). 2022 թ․ մարտի 4. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 4-ին.
  24. ↑ @kama_kamilia (7 September 2022). "HATS OFF" (Tweet) – via Twitter.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Սուրբ_Ջավելին&oldid=9834217» էջից