Սուրբ Նարեկ մատուռ
| Սուրբ Նարեկ մատուռ | |
|---|---|
 Սուրբ Նարեկ մատուռը | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Տեսակ | մատուռ |
| Երկիր |  Հայաստան |
| Տեղագրություն | Արագածոտն, Վարդենիս |
| Դավանանք | Հայ Առաքելական Եկեղեցի |
| Թեմ | Արագածոտն |
| Հոգևոր կարգավիճակ | Գործող |
| Հիմնական ամսաթվերը | 2010 |
| Ներկա վիճակ | Կանգուն |
| Հիմնադիր | Արթուր Ջանիբեկյան |
| Ճարտարապետական ոճ | Հայկական |
| Կառուցման սկիզբ | 2010 |
| Կառուցման ավարտ | 2012 օգոստոսի 25 |
| Հիմնադրված | 2010 |
 | |
 | |
Սուրբ Նարեկ մատուռ, Հայ առաքելական եկեղեցու մատուռ Արագածոտնի մարզի Վարդենիս գյուղում։ Սուրբ Նարեկ մատուռը կառուցվել է 2012 թվականին «Պապեի Նարեկ» անվամբ հայտնի սրբավայրի տեղում։ Մատուռը օծվել է 2012 թվականի օգոստոսի 25-ին։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ապարանի Քյուլուջա (այժմ Վարդենիս) գյուղում դարեր շարունակ կար մի Ավետարան, որը կոչվում էր «Պապեի Նարեկ»։ Գիրքը պատկանում էր մի ընտանիքի, որի նախահոր անունը Պապե էր, իսկ Նարեկ էր կոչվում ոչ թե նրա համար, որ Գրիգոր Նարեկացու «Մատյան ողբերգության» աշխատությունն էր, ինչպես ժողովրդի մեջ կար սովորություն այն այդպես անվանելու, այլ որովհետև չնայած Ավետարան լինելուն՝ իր մեջ ուներ բժշկող հատկություն, ինչի համար էլ գյուղացիներն այն «Պապեի Նարեկ» էին կոչում։ Խոսքը 1710 թվականին Կոստանդնուպոլսում տպագրված հրաշագործ բժշկության Ավետարանի մասին էր։ Այդ գիրքը գտնվում էր Պապեի, իսկ հետագայում՝ նրա հարազատների տանը՝ տեղակայված գյուղի Սուրբ Հակոբ եկեղեցու հարևանությամբ[1]։
Ավանդություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ժամանակի ընթացքում Պապեի ժառանգները հետզհետե լքում են այդ տունը և բնակություն հաստատում աշխարհի տարբեր ծայրերում՝ բնականաբար իրենց հետ տանելով նաև Սուրբ գիրքը՝ Պապեի Նարեկը։ Տունը մնում է կիսավեր վիճակում, սակայն, չնայած դրան՝ գյուղացիները գալիս են և կիսախարխուլ տան մեջ՝ մոտավորապես այն տեղում, որտեղ դրված էր գիրքը, սրբապատկերներ են դնում, մոմեր վառում և աղոթքներ ասում[2]։
Մատուռի կառուցում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սկսած 2010 թվականից, երբ կայացվեց գյուղի «Սուրբ Հակոբ» եկեղեցին վերակառուցելու որոշումը, որոշվեց նաև փլուզման եզրին գտնվող այն տան տեղում, որն արդեն սրբավայր էր դարձել նաև առանց սուրբ գրքի, կառուցել մատուռ, որտեղ հետագայում կդրվեր Պապեի Նարեկը։ Ավելի ուշ կապեր հաստատվեցին արտերկրում գտնվող Պապեի ժառանգների հետ, որոնց հետ ձեռք բերված պայմանավորվածությունների արդյունքում՝ գիրքը տեղափոխվեց Հայաստան և շուրջ երկու տարի Մատենադարանում վերականգնողական աշխատանքներ անցնելուց հետո հատուկ պահպանման պայմաններում դրվեց «Սուրբ Նարեկ» մատուռում։
Նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բարերար Արթուր Ջանիբեկյանի նախաձեռնությամբ 2011 թվականին մեկնարկվեցին «Սուրբ Նարեկ» մատուռի շինարարական աշխատանքները։ Դրանք ավարտին հասցվեցին 2012-ին և նույն թվականի օգոստոսի 25-ին տեղի ունեցավ մատուռի օծման արարողությունը։ Սուրբ Նարեկն իրենից ներկայացնում է փոքր շինություն՝ 4,15 մետր երկարությամբ, 3,10 մետր լայնությամբ և 4,60 մետր բարձրությամբ։ Մատուռը ետևի հատվածում՝ սուրբ սեղանի հետևում ունի խաչի տեսքով պատուհան։ Ներսի մակերեսը 7 քառ․ մետր է, ունի մոմավառության համար նախատեսված սեղան։ Սուրբ Նարեկում տեղադրվել է 173 սմ բարձրություն և 90 սմ լայություն ունեցող փայտե դուռ, որի վրա փորագրված է հայկական խաչը։ Ներսում դրված է նաև Գրիգոր Նարեկացու «Մատյան ողբերգության» աշխատության տպագրություններից մի օրինակ՝ ոսկեզօծ կազմով։
Ավանդույթ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ամեն տարի օգոստոսի վերջին կիրակի օրը Վարդենիս գյուղի Սուրբ Հակոբ եկեղեցում մատուցվելիք պատարագից առաջ հավատացյալների թափորը հոգևոր դասի առաջնորդությամբ շարժվում է դեպի Սուրբ Նարեկ մատուռը, որտեղից տարվա մեջ միայն այդ օրը դուրս է բերվում և Սուրբ Հակոբ եկեղեցի է տեղափոխվում 1710 թվականին Կոստանդնուպոլսում տպագրված հրաշագործ բժշկության Ավետարանը։ Այդ օրը ուխտագնացության օր է, որի ժամանակ հավատացյալները հնարավորություն են ունենում հաղորդակվցել «Պապեի Նարեկի» հետ, իսկ Սուրբ Հակոբ եկեղեցում կատարվում է հաղորդության պատարագ և հաղորդության կարգ[3]։
Հետաքրքիր փաստեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2016 թվականին Հռոմի պապ Ֆրանցիսկոսի Հայաստան կատարած այցի շրջանակում Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսյանը Պապին նվիրել է Գրիգոր Նարեկացու արձանի մանրակերտը՝ որպես առաջին քրիստոնյա երկիր Պապի ուխտագնացության խորհդանիշ, և հույս է հայտնել, որ դրա մեծ տարբերակը կտեղադրվի Վատիկանում[4]։ Գրիգոր Նարեկացու արձանը Վատիկանի պարտեզում կանգնեցվել է 2018 թվականի մարտի 21-ին[5]՝ Վատիկանում Հայաստանի արտակարգ և լիազոր դեսպան Միքայել Մինասյանի և գործարար Արթուր Ջանիբեկյանի բարերարությամբ։ Հուշարձանի ետնամասում պատկերված է Սուրբ Նարեկ մատուռը։ Հուշարձանի վրա կա գրություն ըստ որի՝ պատկերված մատուռը գտնվում է Հայաստանում, Արագածոտնի մարզի Վարդենիս գյուղում[6][7]։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Արագածոտնի Վարդենիս համայնքի Սուրբ Հակոբ եկեղեցու ուխտի օրը». Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 5-ին.
- ↑ «Սուրբ Գրքի ճանապարհը». Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 5-ին.
- ↑ «Վարդենիսի Սուրբ Հակոբ եկեղեցու վերաօծման մեկամյակի պատարագը». Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 5-ին.
- ↑ «St. Gregory of Narek statue unveiled in Vatican Gardens - Video». Public Radio of Armenia (անգլերեն). 2018 թ․ ապրիլի 5. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 5-ին.
- ↑ «Վատիկանի այգիներում տեղադրվել է Գրիգոր Նարեկացու արձանը». mediamax.am.
- ↑ Vaticannews. «Սուրբ Գրիգոր Նարեկացու հուշարձանը եղբայրության խորհրդանիշ է. լուսանկարներ». vaticannews.va (իտալերեն). Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 5-ին.
- ↑ «Սուրբ Նարեկ Մատուռի պատկերը Նարեկացու հուշարձանի վրա» (իտալերեն). Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 5-ին.