Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Նիկոսիա)
 | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | եկեղեցի |
| Երկիր |  Կիպրոս |
| Տեղագրություն | Նիկոսիա |
| Ճարտարապետական ոճ | հայկական ճարտարապետություն |
| Հիմնադրված է | 13-րդ դար |
 | |
 | |
Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի, 13-րդ դարի եկեղեցի։ Ներկայումս հայ առաքելական եկեղեցուն պատկանող չգործող եկեղեցիներից է, գտնվում է Նիկոսիայի թուրքական հատվածում։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սկզբում Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի հանդիսացել է 13-րդ դարում հիմնված նույնանուն վանական համալիրի մի մասը։ Ենթադրվում է, որ հայկական եկեղեցու և վանական համալիրի տեղում եղել է 8-րդ դարի եկեղեցի՝ կառուցված Կույս Մարիամի անվան բենեդիկտյան աբբայության համար[1]։
Վանական համալիրը Երուսաղեմի անկումից հետո համարվել է գլխավոր սրբավայրը։ Չնայած վանական համալիրը սկզբում լատինական ծիսակատարությունների համար է նախատեսված եղել, սակայն միանձնուհիների մեծ մասը հայեր են եղել։ 1263 թվականից վանական համալիրի մայրապետը եղել է Կիլիկիայի հայ թագուհի Եֆիմիան։ Ավերվել է ուժեղ երկրաշարժից։ 1308 թվականին վանական համալիրը վերակառուցել է Կիպրոսի արքա Հենրի II Լուզինյանը։ Նույն թվականին վանական համալիրի մայրապետ է դարձել Եֆիմիայի հարազատ քույրը Կիլիկիայի հայ թագուհի Մարիան[2]։ Քանի որ միանձնուհիներից շատերը ծագումով հայեր են եղել, վանական համալիրը հայ առաքելական եկեղեցու իրավազորության տիրույթում է հայտնվել մինչև 1504 թվականը[3]։ 1570 թվականին՝ օսմանյան թուրքերի կողմից կղզին գրավելուց հետո, վանական համալիրը մնացել է հայկական եկեղեցու կառավարման տիրույթում[4]։
Եկեղեցին տեղակայված է եղել Նիկոսիայի հայկական թաղամասի կենտրոնում։ 1963 թվականին հունաթուրքական բախման արդյունքում քաղաքը, ինչպես նաև ամբողջ կղզին, բաժանվել է հունական և թուրքական շրջանների։ Հայկական թաղամասը՝ վանական համալիրի հետ միասին, հայտնվել է քաղաքի թուրքական հատվածում, ինչի արդյունքում հայերը ստիպված են եղել լքել իրենց բնակության վայրերը և հեռանալ կղզուց կամ անցնել կղզու հունական հատվածը։ Նիկոսիայի հայ համայնքի առջև՝ եկեղեցու կորստից հետո[5], անհրաժեշտւթյուն է առաջացել կառուցելու նոր եկեղեցի։ 1981 թվականին «Նարեկ» հայկական դպրոցի հարևանությամբ կառուցվել է նոր եկեղեցի, որը, ի հիշատակ հին եկեղեցու, անվանվել է Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի[5]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Serhat İNCİRLİ (2011 թ․ հոկտեմբերի 9). «Ya diğerleri?». KIBRIS.(չաշխատող հղում)
- ↑ Charles Cawley. «Lords of the Mountains, Kings of (Cilician) Armenia (Family of Rupen)». Medieval Lands. Foundation of Medieval Genealogy. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 7-ին.
- ↑ Hadjilyra, Alexander-Michael (2009 թ․ մայիս). «Booklet on the Armenians of Cyprus». Kalaydjian Foundation. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 16-ին.
- ↑ Dickran Kouymjian. «The Holy Mother of God Armenian Church in Famagusta» (PDF). armenianstudies.csufresno.edu. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 26-ին.
- ↑ 5,0 5,1 «CYPRUS ARMENIANS-GIBRAHAYER». сайт кипрской армянской общины.