Jump to content

Սուպերդոլար

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
1974 թվականի սերիայի կեղծ հարյուր դոլարանոց թղթադրամը ցուցադրվում է Բրիտանական թանգարանում։ Հայտնաբերվելուց հետո թղթադրամի վրա ռետինե կնիք է դրվել՝ ցույց տալու համար, որ այն կեղծ է։

Սուպերդոլար հայտնի է նաև որպես սուպերբիլ (անգլ.՝ Superdollar), շատ բարձրորակ կեղծված ԱՄՆ-ի հարյուրդոլարանոց թղթադրամ[1], որը, ըստ ԱՄՆ-ի կառավարության պնդման, պատրաստվել է անհայտ կազմակերպությունների կամ կառավարությունների կողմից[2][3]։ 2011 թվականին կառավարական աղբյուրները հայտարարել են, որ այս կեղծ թղթադրամները «աշխարհում շրջանառության մեջ» են եղել 1980-ականների վերջից մինչև առնվազն 2000 թվականի հուլիսը՝ արտահանձնման դատարանի գործով[4]:

Թեև սուպերդոլարների վրա կան բազմաթիվ առանձնահատկություններ, որոնք կարելի է հայտնաբերել ավանդական մեթոդներով, սակայն կարելի է ստեղծել նոր, ավելի բարդ սուպերդոլարներ՝ որոշ ավանդական հայտնաբերման մեթոդներ շրջանցելու համար։ Այսպիսով, հնարավոր է տեսնել որոշ սուպերդոլարներ շրջանառության մեջ, մինչև դրանք հայտնաբերվեն։

Նման թղթադրամներ ստեղծելու մեջ կասկածվել են տարբեր խմբեր, և թղթադրամների ծագման վերաբերյալ միջազգային կարծիքը տարբեր է։ ԱՄՆ կառավարությունը կարծում է, որ Հյուսիսային Կորեայի պաշտոնյաները տարբեր երկրներում բաժանել են սուպերնշանակետեր և մեղադրում է Հյուսիսային Կորեային դրանք արտադրելու մեջ[5]։ Բրիտանացի հանցագործները, որոնք ձերբակալվել են 2002 թվականին, պատրաստել են ավելի քան 350 000 կեղծ 100-դոլարանոց թղթադրամներ։

2013 թվականին շրջանառության մեջ է մտել 100-դոլարանոց թղթադրամի նոր դիզայն, որը նախատեսված էր կեղծիքները կանխելու համար և ներառում էր «3D անվտանգության ժապավեն», գույները փոխող թվեր և նկարներ, ինչպես նաև միկրոտպագրություն[6]։

Արտադրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ասում են, որ սուպերթղթադրամները պատրաստվում են բամբակի/կտավատի խառնուրդի վրա տպագրված ամենաբարձր որակի թանաքով և նախատեսված են ԱՄՆ արժույթի տարբեր անվտանգության հատկանիշները, ինչպիսիք են կարմիր և կապույտ անվտանգության մանրաթելերը, անվտանգության թելը և ջրանիշը, վերստեղծելու համար։ Ավելին դրանք տպագրվում են փորագրված տպագրության գործընթացով կամ փորագրված թիթեղներով, նույն գործընթացը, որն ԱՄՆ կառավարության փորագրության և տպագրության բյուրոն (BEP) օգտագործում է օրինական թղթադրամների համար։ Կեղծիքների մեծ մասում օֆսեթ տպագրությունը կամ գունավոր թանաքային և լազերային տպագրությունը կեղծ փողեր պատրաստելու ամենատարածված միջոցներն են[7]։

Մասնագետները, ովքեր մանրամասն ուսումնասիրել են սուպերդոլարները և դրանք ուսումնասիրել իսկական թղթադրամների հետ մեկտեղ, նշում են, որ կան սուպերդոլարների բազմաթիվ տարբեր տեսակներ։ 2006 թվականին խարդախ օրինագծերի «ընտանիքը», ենթադրաբար, բաղկացած էր 19 անդամից[8]։ Այնուամենայնիվ, սուպերնոտաների արտադրողները 2006 թվականից ի վեր բարելավել են արտադրանքը, և գոյություն ունեն ավելի շատ տեսակներ։ Օրինակ՝ կեղծ թղթադրամների վաղ տարբերակներում բացակայում էին մագնիսական թանաքի շերտերը, որոնք տպված են եղել տարբեր նախշերով ամերիկյան փողերի վրա։ Ավելի ուշ կեղծ թղթադրամները ուղղել են այս սխալը։ Առաջին սուպերդոլարների վրա եղած մի քանի աննկատ «սխալներ» ուղղվեցին, որոշները՝ մի քանի անգամ։

Օրինակ՝ իսկական 100-դոլարանոց թղթադրամի վրա լապտերի սյան ձախ ներքևի ուղղահայաց գիծը, որը մոտ է 100-դոլարանոց թղթադրամի հակառակ կողմում պատկերին թույլ է։ Առաջին սուպերդոլարներում այս տողը տպագրված էր չափազանց հստակ, ինչը կեղծը դարձնում էր ավելի հեղինակավոր տպագրված, քան բնօրինակը։ Հետագա սուպերդոլարները չափազանց ուղղեցին այս ուժեղ գիծը՝ այն ամբողջությամբ հեռացնելով։ Նմանապես, իսկական թղթադրամների վրա Անկախության դահլիճի ժամացույցի սլաքները մի փոքր դուրս են գալիս ներքին շրջանակից, իսկ կեղծի վրա դրանք կանգ են առնում դրանից անմիջապես առաջ[9]։

սուպերնոտայի դիմային մասում, «UNITED STATES» բառի «N» տառի մեջ, անկյունագծի աջ և տառի աջ վերելքի ուղղությամբ թեք գիծ է երևում՝ իսկական նոտայի վրա այն չկա։ Անկախության սրահի վինետավորման և վերին զարդանախշի սահմանող գծերի այլ տարբերություններ են նկատվել[10]: Լրագրող Կլաուս Բենդերը և ուրիշներ ենթադրել են, որ կեղծարարները ներմուծել են այս տարբերությունները՝ իրենց արտադրանքը բնօրինակից տարբերելու համար, սակայն դա հաստատելու որևէ ակնհայտ միջոց չկա։

Միացյալ Նահանգներում տարածողների ձերբակալություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2002-2005 թվականներին տեղի ունեցած երկու խոշոր գործողությունների ընթացքում, որոնք անվանվել են «Ծխող վիշապ» և «Արքայական հմայք» գործողություններ՝Միացյալ Նահանգների գործակալները ձերբակալել են առնվազն 87 մարդու՝ մեղադրվելով այդ թվում՝ սուպերդոլարների մաքսանենգության մեջ։ Առգրավվել է մոտ 4,5 միլիոն դոլար կեղծ արժույթ, որի մեծ մասը 100-դոլարանոց թղթադրամներով։ Կեղծ 100-դոլարանոց թղթադրամների ծագման վայրը չի որոշվել[11][12]։

Հաստատված աղբյուրներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բրիտանացի հանցագործներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2005 թվականին բրիտանացի հանցագործներ Անատասիոս Արնաուտին և ևս չորս հոգի դատապարտվեցին Անգլիայի Մանչեստր քաղաքում կեղծ արժույթ պատրաստելու դավադրության համար։ Նրանք ձերբակալվել են 2002 թվականին ԱՄՆ գաղտնի ծառայության մասնակցությամբ անցկացված գործողության արդյունքում։ Հայտնաբերված կեղծ արժույթների թվում են եղել 3.5 միլիոն դոլար արժողությամբ 100-դոլարանոց թղթադրամներ և 2.5 միլիոն ֆունտ ստեռլինգ արժողությամբ 10 ֆունտ ստեռլինգ արժողությամբ թղթադրամներ, որոնք Անգլիայի բանկի փորձագետների խոսքով՝ սուպերազանց որակի են եղել։ Ոստիկանությունը հայտարարել է, որ «Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի տնտեսությունը խաթարելու ներուժը շատ զգալի է»[13][14]։

Տպագրիչը խոստովանեց, որ 18 ամսվա ընթացքում տպել է 350,000 100-դոլարանոց թղթադրամ[15]։ Խումբը օգտագործում էր սարքավորումներ, որոնք կարող էին տպել օրական 1 միլիոն ֆունտ ստեռլինգ և պնդել են, որ օրական արտադրել են 500,000 կեղծ դոլարներ[16][17]։ Կեղծարարության գործողությունը տևել է ավելի քան երկու տարի[18]։

Հնարավոր աղբյուրներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հյուսիսային Կորեա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ասում են, որ Հյուսիսային Կորեան շրջանառել է սուպերդոլարներ (կորեերեն ՝ 카탈리오 [kʰa.tʰa.ɾi.o])[19] տարբեր երկրներում։ Կեղծ թղթադրամները շրջանառվում են նաև Հյուսիսային Կորեայի տարածքում և Չինաստանի հետ սահմանի շրջակայքում։ Այնուամենայնիվ կան որոշակի կասկածներ հյուսիսկորեացի փախստականների պնդումների հավաստիության վերաբերյալ[20], որոնց վրա Միացյալ Նահանգները մասամբ հիմնավորում են իրենց մեղադրանքները՝ Հարավային Կորեայի հետախուզական աղբյուրների հետ միասին[20]։

Հյուսիսկորեացի փախստականների ցուցմունքները որոշների կողմից համարվում են կասկածելի և մեկ վկա թաքնվել է այն բանից հետո, երբ մեղադրանքներ են առաջադրվել՝ նրանց մեղադրելով փողի համար պատմությունը հորինելու մեջ[21][22]։ Այս վկաները պնդել են, որ գործարանը, որտեղ տպագրվում են թղթադրամները գտնվում է Փհենսոն քաղաքում և 39-րդ սենյակի մի մասն է կազմում[23]։

Մի փախստական նամակները տարել է Հարավային Կորեայի հետախուզական գործակալության մասնագետներին, որոնք չեն հավատացել, որ դրանք կեղծ են[24]։ «Սան Ֆրանցիսկո Քրոնիքլ»-ը հարցազրույց է վերցրել հյուսիսկորեացի քիմիկոսից, որը նկարագրել է գործողությունը։ Պնդելով անանուն մնալու մասին՝ նա խոսեց գործընթացի տեխնիկական մանրամասների, ինչպես նաև բաշխման մեթոդի մասին, որը նրա խոսքով իրականացվել է հյուսիսկորեացի դիվանագետների և միջազգային հանցավոր սինդիկատների միջոցով[25]։

ԱՄՆ կառավարությունը ենթադրել է, որ օրինագծերը տարածվել են երկու եղանակով՝

  • Հյուսիսկորեացի դիվանագետները գրեթե միշտ անցնում են Մոսկվայով՝ այլ ուղղություններով գնալու ճանապարհին։ Մոսկվայում Հյուսիսային Կորեայի դեսպանատանը նրանք դոլարներ են ստանում իրենց ծախսերի համար։ Փախուստի դիմած մեկ մարդու պնդման համաձայն՝ կեղծ թղթադրամները խառնվում են իրական դոլարների հետ մոտ 1-ից 1 հարաբերակցությամբ։ Նա ասել է, որ դիվանագետների մեծ մասը չգիտի, որ իրենց կեղծ թղթադրամներ են տալիս և պնդեց, որ հնարավոր է 100-դոլարանոց թղթադրամը գնել 50-70 ԱՄՆ դոլարով՝ անմիջապես հյուսիսկորեացի գործակալներից, իսկ մեծածախ գնումների դեպքում՝ նույնիսկ 10-20 դոլարով[26]։
  • Իռլանդական հանրապետական բանակի ենթադրյալ շտաբի պետ Շոն Գարլանդին հետևել են և տեսել Մոսկվա մեկնելիս և Հյուսիսային Կորեայի դեսպանատուն այցելելիս՝ ՊԱԿ-ի նախկին սպաների հետ միասին։ Ըստ որոշ տեղեկությունների, Գարլանդը, որոշ ուղեկցորդների օգնությամբ, այդ գումարը կտեղափոխեր Իռլանդիայի մայրաքաղաք Դուբլին և Անգլիայի Բիրմինգհեմ քաղաք, որտեղ թղթադրամները կփոխանակվեին ֆունտ ստերլինգով կամ իսկական դոլարներով[27][28]։ Նրա ենթադրյալ սխեման, որը ներառում էր մի քանի միջազգային հանցավոր սինդիկատներ և միլիոնավոր դոլարների արժողությամբ գործարքներ, բացահայտվեց մի տեղեկություն ստանալուց հետո[29]։ Գարլանդը ձերբակալվել է Բելֆաստում, Հյուսիսային Իռլանդիա, բայց բժշկական արձակուրդի համար ազատ արձակվելուց հետո փախել է հարավ՝ Իռլանդիայի Հանրապետություն։ 2011 թվականի դեկտեմբերի 21-ին Իռլանդիայի Բարձրագույն դատարանը մերժեց Գարլենդի արտահանձնման վերաբերյալ ԱՄՆ դիմումը[30][31], քանի որ ենթադրյալ հանցագործությունը տեղի է ունեցել Իռլանդիայում և, հետևաբար, ենթակա չէր արտահանձնման։ Գործը ուղարկվել է Հանրային դատախազության տնօրենին՝ Իռլանդիայում քրեական հետապնդում սկսելու հարցը քննարկելու համար[32]։

2004 թվականից ի վեր Միացյալ Նահանգները հաճախակի կոչ է արել ճնշում գործադրել Հյուսիսային Կորեայի վրա՝ փորձելով դադարեցնել սուպերդոլարների ենթադրյալ բաշխումը։ Այն հետաքննել է Չինաստանի Բանկը, Բանկո Դելտա Ասիան և Սենգ Հենգ Բանկը[33][34]։ ԱՄՆ-ն ի վերջո արգելեց ամերիկացիներին բանկային ծառայություններ մատուցել Banco Delta Asia-ում[35][36]։ Սակայն բանկի աուդիտը հերքեց ԱՄՆ մեղադրանքները և ցույց տվեց, որ միակ դեպքը, երբ Banco Delta Asia-ն գիտակցաբար գործ է ունեցել կեղծ փողերի հետ, 1994 թվականն էր, երբ այն հայտնաբերեց և տեղական իշխանություններին հանձնեց 10,000 դոլարի կեղծ 100-դոլարանոց թղթադրամներ[37]։ Միացյալ Նահանգները սպառնացել է Հյուսիսային Կորեային պատժամիջոցներով սուպերդոլարների հետ նրա ենթադրյալ ներգրավվածության պատճառով, չնայած նշել է, որ այդ պատժամիջոցները կլինեն միջուկային պատժամիջոցներից առանձին հարց։

Հարավային Կորեան փորձել է միջանկյալ դեր խաղալ՝ խրախուսելով բոլոր կողմերին առանց թշնամանքի ընդունելի եզրակացության գալ[38]։ 2006 թվականի հունվարի 22-ին կայացած հանդիպման ժամանակ ԱՄՆ-ն ներկայացրել է իր ապացույցները և փորձել համոզել Սեուլի կառավարությանը ավելի կոշտ դիրքորոշում ընդունել այս հարցում և կիրառել նմանատիպ ֆինանսական պատժամիջոցներ, սակայն մերժվել է[38][39]։ Հարավային Կորեան նախընտրում է մեղքը բարդել հյուսիսկորեական կազմակերպությունների վրա, այլ ոչ թե կառավարության վրա՝ հավատալով, որ հռետորաբանության այս փոփոխությունը կարող է հանգստացնել Հյուսիսային Կորեային և նպաստել վեցակողմ բանակցությունների վերսկսմանը[38]։

Կեղծ օրինագծեր ընդունելու կասկածանքով ձերբակալվել են մի քանի հյուսիսկորեացի դիվանագետներ, սակայն նրանք օգտագործել են դիվանագիտական անձեռնմխելիությունը՝ մեղադրանքներից խուսափելու համար[40]։

2006 թվականի փետրվարի 2-ին Ճապոնիայի բանկերը կամավոր կերպով կիրառեցին Banco Delta Asia-ի նկատմամբ պատժամիջոցներ, որոնք նույնական են եղել Միացյալ Նահանգների կողմից սահմանվածներին[41]։ Ավելի ուշ՝ 2006 թվականի օգոստոսին, «Սանկեյ Շիմբուն» թերթը հաղորդեց, որ Հյուսիսային Կորեան 23 բանկային հաշիվ է բացել 10 երկրներում՝ հավանաբար ավելի շատ «սուպերբիլներ» լվանալու մտադրությամբ։

ԱՄՆ գաղտնի ծառայությունը գնահատում է, որ Հյուսիսային Կորեան 1989 թվականից ի վեր արտադրել է 45 միլիոն դոլարի սուպերդոլարներ։ Նրանք պնդում են, որ թղթադրամները արտադրվում են Փհենսոնգի ապրանքանիշերի տպագրության գործարանում, որը գտնվում է գեներալ Օ Կուկ-րյոլի հսկողության ներքո[42]։

2008 թվականին «McClatchy Newspapers»-ի հոդվածում նշվել է, որ Միացյալ Նահանգները այլևս բացահայտորեն չի մեղադրում Հյուսիսային Կորեայի կառավարությանը սուպերթղթադրամներ արտադրելու մեջ և որ շվեյցարական Bundeskriminalpolizei-ն, որը պարբերաբար որոնում է կեղծ արժույթներ, կասկածում է, որ Հյուսիսային Կորեան արտադրում է սուպերթղթադրամներ[43]։ Սակայն, 2009 թվականին, Կոնգրեսի հետազոտական ծառայության զեկույցում կրկին հնչեց մեղադրանքը[44]։

Իրան

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1979 թվականի Իրանական հեղափոխությունից առաջ Իրանը, ինչպես նաև Միացյալ Նահանգները և այլ կառավարություններ, օգտագործել են փորագրող մեքենաներ արժույթը տպելու համար։ Կան որոշ ենթադրություններ, որ Իրանը դրանք օգտագործել է սուպերդոլարներ տպելու համար[45][46]։

ԿՀՎ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԿՀՎ-ն մեղադրվել է կեղծ թղթադրամներ տպագրելու և օգտագործելու մեջ՝ արտառոց արտասահմանյան գործողությունները ֆինանսավորելու համար[47]։ Կլաուս Բենդերը՝ կեղծման վերաբերյալ աշխատությունների հեղինակը նշում է, որ թղթադրամները այնքան բարձր որակի են, որ դրանք կարող են արտադրել միայն ԿՀՎ-ի նման պետական գործակալությունը[48]:

Այլ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Օրինագծերի ծագման այլ տեսություններ ավելի ու ավելի տարածված են դառնում. Իրանը շատերի համար մնում է կասկածելի, մինչդեռ մյուսները մեղադրում են Ռուսաստանից կամ Չինաստանից գործող անկախ հանցավոր խմբավորումներին[49]։ 2000 թվականին Իսրայելում գործող «Առաջադեմ ռազմավարական և քաղաքական հետազոտությունների ինստիտուտ» վերլուծական կենտրոնը մեղքը բարդեց Սիրիայի վրա՝ «Բեքաայի հովիտը դարձել է «սուպերթղթադրամի»՝ այնքան լավ պատրաստված կեղծ ամերիկյան արժույթի, հիմնական բաշխման աղբյուրներից մեկը, եթե ոչ արտադրության կետերից մեկը»[50]։

Տես նաև

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ Some sources also view other high-dollar notes, such as the counterfeit $50, as "superdollars", "supernotes", or "superbills".
  2. ↑ Weinberg, Michael (2008 թ․ մարտի 1). Careers in Crime: An Applicant's Guide. Andrews McMeel Publishing. էջ 61. ISBN 978-0-7407-5708-2. Վերցված է 2011 թ․ սեպտեմբերի 2-ին.
  3. ↑ Counterfeit U.S. currency abroad issues and U.S. deterrence efforts: report to the Honorable John M. Spratt Jr., House of Representatives. DIANE Publishing. 1996. էջ 52. ISBN 978-1-4289-7980-2.
  4. ↑ «Garland accused in counterfeit notes plot». RTÉ News. 2011 թ․ հուլիսի 18. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
  5. ↑ Dick K. Nanto (2009 թ․ հունիսի 12). North Korean Counterfeiting of U.S. Currency (PDF) (Report). Congressional Research Service. RL33324. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 10-ին.
  6. ↑ «Federal Reserve Announces Day of Issue of Redesigned $100 Note». U.S.Currency Education Program. 2013 թ․ ապրիլի 24. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 30-ին.
  7. ↑ Del Quentin Wilber (2014 թ․ մայիսի 7). «Woman With Printer Shows the Digital Ease of Bogus Cash». Bloomberg. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
  8. ↑ Mihm, Stephen (2006 թ․ հուլիսի 23). «No Ordinary Counterfeit». The New York Times. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 24-ին.
  9. ↑ Mihm, Stephen (2006 թ․ հուլիսի 23). «No Ordinary Counterfeit». The New York Times Magazine. The New York Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2024 թ․ մայիսի 12-ին.
  10. ↑ Bender, Klaus (2006). Moneymakers: The Secret World of Banknote Printing. Weinheim: Wiley-VCH. ISBN 978-3-527-50236-3.
  11. ↑ «Stopping Crime at Our Shores». FBI. 2005 թ․ օգոստոսի 22. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 15-ին.
  12. ↑ «Operation Smoking Dragon». FBI. 2011 թ․ հուլիսի 5. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 15-ին.
  13. ↑ «Counterfeit money gang is jailed». BBC. 2005 թ․ հունիսի 13. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 15-ին.
  14. ↑ «Gang members jailed in fake cash scam». Manchester Evening News. 2005 թ․ հուլիսի 1. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 15-ին.
  15. ↑ Bethan Dorsett (2007 թ․ օգոստոսի 13). «Master forger sent to prison». Manchester Evening News. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 15-ին.
  16. ↑ «BBC undercover filming helps convict two counterfeiters in National Crime Squad's 'Operation Gait'». BBC. 2005 թ․ հունիսի 13. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 15-ին.
  17. ↑ Nigel Bunyan (2005 թ․ հունիսի 14). «Gang jailed for £10m counterfeit operation». Daily Telegraph. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 15-ին.
  18. ↑ Cowan, Rosie (2005 թ․ հունիսի 14). «Britain's biggest forgers jailed». The Guardian. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 6-ին.
  19. ↑ Cha, Victor (2012). The Impossible State: North Korea, Past and Future. London: Random House. էջ 134. ISBN 978-1-4481-3958-3.
  20. ↑ 20,0 20,1 Dick K. Nanto (2009 թ․ հունիսի 12). North Korean Counterfeiting of U.S. Currency (PDF) (Report). Congressional Research Service. RL33324. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 10-ին.
  21. ↑ Kevin G. Hall (2008 թ․ հունվարի 10). «U.S. counterfeiting charges against N. Korea based on shaky evidence». McClatchy Newspapers. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հունվարի 16-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունվարի 16-ին.
  22. ↑ Tim Johnson (2008 թ․ հունվարի 10). «Defectors offer stories of fake U.S. bills, but they don't check out». McClatchy Newspapers. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հունվարի 21-ին. Վերցված է 2007 թ․ հունվարի 16-ին.
  23. ↑ Mihm, Stephen (2006 թ․ հուլիսի 23). «No Ordinary Counterfeit». The New York Times. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 24-ին.
  24. ↑ «What is a superdollar?». BBC News. 2004 թ․ հունիսի 19. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 24-ին.
  25. ↑ U.S. accuses North Korea of conspiracy to counterfeit / Irish rebels, a major Asian bank and Chinese gangsters also implicated in government-backed scheme to flood American economy with phony $100 bills
  26. ↑ Kwon Jeong Hyun (2006 թ․ օգոստոսի 30). «NK Super-Notes Still Circulating ...Reconfirmed on the Spot». The Daily NK. Վերցված է 2006 թ․ դեկտեմբերի 13-ին.
  27. ↑ «US says N Korea forged dollars». BBC News. 2005 թ․ հոկտեմբերի 13. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 24-ին.
  28. ↑ «Leader of Irish Workers' Party and Official Irish Republican Army Leader of Irish Workers' Party and Official Irish Republican Army Arrested in United Kingdom on U.S. Indictment Charging Trafficking in Counterfeit United States Currency» (Press release). U.S. Department of Justice. 2005 թ․ հոկտեմբերի 8. Արխիվացված է օրիգինալից 2005 թ․ հոկտեմբերի 14-ին.
  29. ↑ «Leader of 'Official IRA' in forgery plot». BBC News. 2004 թ․ հունիսի 20. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 24-ին.
  30. ↑ «Garland accused in counterfeit notes plot». RTÉ News. 2011 թ․ հուլիսի 18. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
  31. ↑ McDonald, Henry (2011 թ․ դեկտեմբերի 21). «IRA veteran Sean Garland escapes extradition to US». The Guardian. London.
  32. ↑ «High Court refers Sean Garland case to DPP». RTÉ News. 2012 թ․ հունվարի 30. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 3-ին.
  33. ↑ Digital Chosunilbo (English Edition): Daily News in English About Korea Արխիվացված Մարտ 17, 2007 Wayback Machine
  34. ↑ U.S. Probes Banks’ North Korea Ties
  35. ↑ Treasury Designates Banco Delta Asia as Primary Money Laundering Concern under USA PATRIOT Act, United States Treasury Department Press Release Արխիվացված 2006-01-11 Wayback Machine
  36. ↑ «Articles by - Bank Systems & Technology». Banktech.com. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.(չաշխատող հղում)
  37. ↑ Hall, Kevin G. (2007 թ․ ապրիլի 16). «U.S. challenged on action against key bank». McClatchy Newspapers. Վերցված է 2007 թ․ ապրիլի 16-ին.
  38. ↑ 38,0 38,1 38,2 Digital Chosunilbo (English Edition): Daily News in English About Korea Արխիվացված Մարտ 17, 2007 Wayback Machine
  39. ↑ «The Nation's No.1 English Newspaper» (կորեերեն). The Korea Herald. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
  40. ↑ «CNN.com - Macau focus of push on NK activity - May 18, 2006». CNN. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 24-ին.
  41. ↑ Digital Chosunilbo (English Edition): Daily News in English About Korea Արխիվացված Մարտ 17, 2007 Wayback Machine
  42. ↑ Gertz, Bill (2009 թ․ հունիսի 2). «EXCLUSIVE: N. Korea general tied to forged $100 bills». The Washington Times. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 29-ին.
  43. ↑ Kevin G. Hall (2008 թ․ հունվարի 10). «U.S. counterfeiting charges against N. Korea based on shaky evidence». McClatchy Newspapers. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հունվարի 16-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունվարի 16-ին.
  44. ↑ Dick K. Nanto (2009 թ․ հունիսի 12). North Korean Counterfeiting of U.S. Currency (PDF) (Report). Congressional Research Service. RL33324. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 10-ին.
  45. ↑ Kevin G. Hall (2008 թ․ հունվարի 10). «U.S. counterfeiting charges against N. Korea based on shaky evidence». McClatchy Newspapers. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հունվարի 16-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունվարի 16-ին.
  46. ↑ Christopher Drew and Stephen Engelberg (1996 թ․ փետրվարի 27). «Super-Counterfeit $100's Baffle U.S.». The New York Times. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 1-ին.
  47. ↑ Kersten, Jason (2010). The Art of Making Money. Gotham. ISBN 978-1592405572.
  48. ↑ Kevin G. Hall (2008 թ․ հունվարի 10). «U.S. counterfeiting charges against N. Korea based on shaky evidence». McClatchy Newspapers. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հունվարի 16-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունվարի 16-ին.
  49. ↑ Kevin G. Hall (2008 թ․ հունվարի 10). «U.S. counterfeiting charges against N. Korea based on shaky evidence». McClatchy Newspapers. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հունվարի 16-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունվարի 16-ին.
  50. ↑ «The Institute for Advanced Strategic and Political Studies Jerusalem, Washington». Israeleconomy.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ դեկտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Սուպերդոլար&oldid=10312653» էջից