Սորբոն (համալսարան)
Սորբոն | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | դպրոցի շենք և բարձրագույն ուսումնական հաստատություն |
| Հիմնադրված է | 1257 |
| Անվանված է | College of Sorbonne? |
| Երկիր | .svg){kind=small} Ֆրանսիա[1][2] |
| Տեղագրություն | Սորբոն[2] |
| Կայք | sorbonne.fr(ֆր.)(անգլ.)(իտալ.) |
  Սորբոն (համալսարան), Ֆրանսիա | |
 La Sorbonne Վիքիպահեստում | |
Սորբոն (ֆր.՝ la Sorbonne), պատմա-ճարտարապետական հուշարձան, Փարիզի համալսարանի կենտրոնը։ Շենքերի համալիր է Փարիզի Լատինական (V) թաղամասում, որը կառուցվել է որպես Փարիզի նախկին համալսարանի քոլեջ։ Ներկայումս այդտեղ գործում են մի շարք գիտահետազոտական և կրթական հաստատություններ։ Անվանումն առնչվում է Լյուդովիկոս 9-րդ արքայի հոգևորական, աստվածաբան Ռոբեր դը Սորբոնի հետ, ով 13-րդ դարում ՝ 1253 թվականին, աստվածաբանական քոլեջ է հիմնել այստեղ։ Սկզբնական շրջանում այդ աստվածաբանական քոլեջը նշելու նպատակով գործածական դարձած Սորբոն անվանումը ժամանակի ընթացքում սկսել են կիրառել ողջ համալսարանի համար։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
.jpeg)
11-րդ դարի վերջից Փարիզը դարձել էր Եվրոպայի կարևորագույն ինտելեկտուալ կենտրոններից մեկը՝ ներգրավելով ուսանողների և ուսուցիչների ամբողջ Եվրոպայից։ Աստիճանաբար ձևակերպվեցին ուսուցման և գիտնականների համայնքին ( universitas ) պատկանելու կանոնները, և XIII դարում թափ առավ Փարիզի համալսարանի գործունեությունը։
Փարիզի համալսարանը Եվրոպայի առաջին համալսարաններից մեկն էր և դարձավ հետագա բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների ինստիտուցիոնալ մոդելը։ Դա միատարր հաստատություն չէր։ Ուսուցումը բաժանված էր ֆակուլտետների, իսկ ուսանողները` ազգերի։ Կառույցները, որոնք պետք է օգնեին ավելի վատ պայմաններում գտնվող ուսանողներին, կոչվում էին քոլեջներ։ Սկզբում դրանք հանրակացարաններ էին, որտեղ ուսանողները վանքի կանոնների նման կանոններով վարում էին համայնքային կյանք։ Ժամանակի ընթացքում քոլեջները ձեռք բերեցին լրացուցիչ կրթական, կրոնական և գրադարանային շենքեր[3]։ Այդ կարգի ամենահայտնի քոլեջը Սորբոնի քոլեջն էր։ 1250 թվականին թագուհի Բլանշի կողմից նվիրված շենքում երեք տարի անց բացվել է վերոնշյալ աստվածաբանական քոլեջը։ 1258 թվականին միջոցներ են հավաքվել 16 աշակերտի կրթությունն ու ապրուստը ապահովելու համար։ Ընդունվել են նաև հարուստ ուսանողներ, սակայն վճարովի հիմունքներով։ Սկզբում Սորբոնում դասավանդվում էր միայն աստվածաբանություն։ Որոշ ուսուցիչներ մասնագիտացած էին խղճի հարցերում, ինչը նշանակում էր, որ բարդ, խրթին, դժվար իրավիճակերում նրանց խորհուրդը փնտրում էին ամբողջ Եվրոպայից։ 1259 թվականին Ալեքսանդր IV պապը հաստատեց այս ինստիտուտը[4]։
Քոլեջը մեծ նշանակություն է ձեռք բերել նոր ժամանակներում . Սորբոնի ընկերությունը ( Société de Sorbonne ), ուսանողներն ու դասախոսները սկսել են ամենակարևոր դերը խաղալ Փարիզի համալսարանում։ 17-րդ դարի առաջին կեսին Սորբոնի շրջանավարտ կարդինալ Ռիշելյեի ջանքերով կառուցվել է Սորբոնի նոր կեցավայրը, և այստեղ է տեղափոխվել ողջ համալսարանի գործունեության բեռը[5]։ Այդ ժամանակվանից ամբողջ համալսարանը խոսակցական լեզվով կոչվում է Սորբոն։ Սորբոնը, ինչպես ամբողջ համալսարանը, դադարեցրել է իր գործունեությունը Ֆրանսիական հեղափոխության ժամանակ[6]։
1896 թվականին Փարիզի համալսարանը վերստեղծվել է՝ իր ադմինիստրացիան տեղակայելով Սորբոնի շենքերում[7]։
1970 թվականին Փարիզի նախկին համալսարանը բաժանվել է տասներեք տարբեր համալսարանների։ Այդ համալսարաններից երեքը իրենց անվանումներում վկայակոչում են Սորբոնը և օգտագործում են նրա շենքերը։ Դրանք են՝
- Փարիզի համալսարան 1 Պանթեոն-Սորբոն / Université de Paris I Pantheon-Sorbonne]],
- Փարիզի III համալսարան՝ Նոր Սորբոն / Université de Paris III Sorbonne Nouvelle,
- Փարիզի IV համալսարան՝ Փարիզ-Սորբոն / Université de Paris IV
Ներկայումս Սորբոնում գործում են նաև Université de Paris V Descartes-ը, École nationale des chartes-ը, ինչպես նաև ռեկտորատը։
Համալսարանական կամպուսներ և շինություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սորբոնի շենքերից ամենահինը Սորբոնի մատուռն է (Chapelle de la Sorbonne) երկհարկանի բարոկկո ֆասադով և բնորոշ գմբեթով, որը նախագծվել է Ժակ Լեմերսիեի կողմից։ Տաճարի ներսում է գտնվում կարդինալ Ռիշելյեի գերեզմանը[8]։ 1887 թվականին մատուռին շնորհվել է ազգային պատմական հուշարձանի կարգավիճակ։ 1975 թվականին պատմական հուշարձանի կարգավիճակ է տրվել նաև մեծ ամֆիթատրոնին ու մյուս դահլիճներին[9]
1970 թվականից հետո Լատինական թաղամասում կամ Փարիզի_5-րդ_շրջանում գտնվող պատմական համալսարանը բաժանվեց այնպես, որ այն կարողանա ծառայել մի քանի համալսարանների։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ base Mérimée (ֆր.) — ministère de la Culture, 1978.
- ↑ 2,0 2,1 archINFORM (գերմ.) — 1994.
- ↑ Dzieje kultury francuskiej, Warszawa: PWN, 2005, էջ 119
{{citation}}: Unknown parameter|inventor=ignored (օգնություն) - ↑ Wieki średnie. Historia powszechna. Vol. Część druga. Przewaga Niemiec w Europie w X wieku. Cesarze z domu frankońskiego i papiestwo. Czasy wojen krzyżowych. Warszawa: Przegląd Katolicki. 1882. էջ 722-726.
- ↑ «The Sorbonne in the Modern Era». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 10-ին.
- ↑ University of Paris w: Catholic Encyclopedia (1913)
- ↑ «The Sorbonne in the 19th century». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 10-ին.
- ↑ Górecka, Barbara (24 czerwca 2010). «Dzielnica Łacińska wokół Sorbony» (լեհերեն).
- ↑ «Monuments historiques: Sorbonne (La)» (ֆրանսերեն). Merimee Database, French Ministry of Culture. 2015 թ․ հոկտեմբերի 13. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 7-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Тарле, Евгений Викторович (1890–1907). «Сорбонна». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) - Ср. Franklin, «La Sorbonne» (1875);
- Méric, «La Sorbonne et son fondateur» (1888);
- Rashdall, «A history of the universities in the middle ages» (Л.,1895, т. 2: «Paris»).
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սորբոն (համալսարան)» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||
