Սովորական սոխակ
| Սովորական սոխակ | |
 Սովորական սոխակ | |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Կենդանիներ (Animalia) |
| Տիպ/Բաժին | Քորդավորներ (Chordata) |
| Ենթատիպ | Ողնաշարավորներ (Vertebrata) |
| Դաս | Թռչուններ (Aves) |
| Կարգ | Ճնճղուկազգիներ (Passeriformes) |
| Ընտանիք | Ճանճորսներ (Muscicapidae) |
| Ցեղ | Սոխակներ (Luscinia) |
| Տեսակ | Սովորական սոխակ (L. luscinia) |
| Միջազգային անվանում | |
| Luscinia luscinia | |
| Կարգավիճակ | |
Հատուկ պահպանության կարգավիճակ՝  Քիչ մտահոգող տեսակ | |
Սոխակ (լատ.՝ Luscinia), ճնճղուկանմանների կարգին պատկանող փոքր թռչուն, որն անցյալում դասվել է կեռնեխների, իսկ այժմ՝ ճանճորսների ընտանիքին։ Երգեցիկ միջատակեր թռչուն է, բնադրող-չվող, տարածված է Եվրոպայում և Ասիայում, իսկ ձմեռում է Աֆրիկայում։ Ձվադրում է հողին մոտ՝ խիտ թփուտներում։Այլ անուններ-Ծիրանեակ,Սիրահավ, խոսհակ,խոսնակ գիշերո, փիլոմել (հուն․), բլբուլ (թրքերեն)։
Չափերով մոտ է արշալուսիկին։ Մարմինը վերևից դարչնամոխրագույն է, ներքևից՝ սպիտակ, կուրծքը՝ խայտերով, պոչը՝ շիկակարմիր։ Սեռերը նման են, ունի մյուս սոխակներին նման, բայց ավելի երգեցիկ ձայն։
Արտաքին կառուցվածք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մարմնի երկարությունը 16,5 սմ է, թևերի բացվածքը՝ 18-24-26,5 սմ, կենդանի զանգվածը՝ 25 գ։ Մարմինը վերևից դարչնամոխրագույն է, ներքևից՝ սպիտակ, կուրծքը՝ խայտերով, պոչը՝ շիկակարմիր։ Երիտասարդը ներքևից մուգ, խիտ պտերով է։ Երգում է գիշեր-ցերեկ։ Բնակվում է անտառներում, այգիներում։ Գերադասում է խիտ բուսուտները։ Բազմացման սեզոնի ավարտին՝ հուլիսին և օգոստոսին ունենում են միանգամյա փետրափոխություն[1]։
Ձայն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արուի երգը բարձր է, տարբեր սուլոցներով, թրթիռներով և կազմված է ֆլեյտայի ձայն հիշեցնող «պիոո» ձայնից՝ զանգ հիշեցնող տոնով։ Հաճախ երգը միջամտվում է ճռռացող «դսեռ» ձայնով։ Սոխակի երգը չունի բարձր սուլող թռչուններին բնորոշ աճող ձայներերանգ։ Հաճախ երգում են նաև ձմեռման տարածքում[1]։
Տարածվածություն և բնակության պայմաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սովորական սոխակը չվող թռչուն է։ Այն տարածված է արևելյան Եվրոպայում և արևմտյան Ասիայում։ Ամառային բնակության հյուսիսային սահմանը հասնում է մինչև Դանիա, հարավային Նորվեգիա և Շվեդիա, Բալկանյան երկրներ, Կոստրոմա, Վոլոգդա, Պերմ, Ղազախստան, Թուրքմենստան և Ալտայ։ Հարավային սահմանը հասնում է մինչև Ավստրիա, Չեխիա, Ռումինիա, Բուլղարիա, Հարավային Ռուսաստան, Ղրիմ և Հյուսիսային Կովկաս։ Թռչունը ձմեռում է Աֆրիկայում՝ Սահարայի հարավային հատվածում[1]։ Որպես պատահական չվահյուր հանդիպում է Բրիտանական կղզիներում[2]։
Սովորական սոխակը նախընտրում է թփերով հարթ վայրերը, խիտ թփուտները, ճահճոտ տարածքները և ջրերի շրջակայքը։ Ձմեռման ժամանակ բնակվում է փշավոր թփուտներում, ջրային տարածություններին կից դաշտերում և հաճախ անտառամերձ տարածությունների խիտ խոտածածկույթում[1]։
Վարք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սովորական սոխակը սնվում է հողում բնակվող որդերով, սարդերով, իսկ հասուն թռչունները նաև որոշ միջատների՝ բզեզների, փոքր թիթեռների և ճանճերի թրթուրներով և հարսնյակներով։ Սոխակը կարող է սնվել նաև հատապտուղներով, ինչպիսին օրինակ հաղարջն է[1]։ Մինչև իր չվի ժամանակ Սահարա անապատը կտրելը, սոխակը կուտակում է ճարպի պաշարներ։ Հայտնի է, որ թռչունների այս վարքը կարող են խթանել մագնիսական ալիքները։ Մագնիսական դաշտի ազդեցությունն է ստիպում թռչուններին պատրաստվել Շվեդիայից գաղթին՝ մարմնի ճարպի քանակն ավելացնելով[3]։
Բնադրում է մեռած տերևների, խոտի վրա՝ գետնին։ Բույնը պատրաստում է խոտաբույսերից։ Դնում է 22 մմ տրամագծով, բաց ձիթապտղագույն-կանաչ՝ կարմրավուն պտերով 5-6 ձու։ Երիտասարդ թռչուններին կերակրում են երկու ծնողները մինչև մոտ տասնմեկ օրականը, իսկ թռչունները լրիվ անկախ են դառնում դրանից մոտ տասներկու օր հետո[1]։
Կարգավիճակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ըստ BirdLife International-ի մոտավոր հաշվարկների՝ Եվրոպայում կա մոտ 11-20 միլիոն սովորական սոխակ, որը կազմում է թռչունների ընդհանուր քանակի 50-74%-ը։ Թռչունի ընդհանուր պոպուլյացիան 15-41 միլիոն առանձնյակ է։ Եվրոպայում ըստ որոշ տվյալների պոպուլյացիան փոքր աճ է գրանցել։ Ըստ բնության պահպանության միջազգային միության դասակարգման՝ սովորական սոխակը համարվում է քիչ մտահոգող տեսակ[4]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Witherby H. F. (ed.) (1943)։ Handbook of British Birds, Volume 2: Warblers to Owls։ H. F. and G. Witherby Ltd.։ էջեր 192–193
- ↑ «Thrush Nightingale (Luscinia luscinia)»։ BirdGuides։ Արխիվացված է օրիգինալից 2013-08-27-ին։ Վերցված է 2013-09-07
- ↑ Fransson, Thord; Jakobsson, Sven; Johansson, Patrik; Kullberg, Cecilia; Lind, Johan; Vallin, Adrian (2001)։ «Bird migration: Magnetic cues trigger extensive refuelling»։ Nature 414: 35–36։ doi:10.1038/35102115
- ↑ Butchart, S.; Ekstrom, J.։ «Thrush Nightingale: Luscinia luscinia»։ Species factsheet։ BirdLife International։ Արխիվացված է օրիգինալից 2014-04-19-ին։ Վերցված է 2013-09-05
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ 
|
| ||||||
