Սոնիտա Ալիզադե

Սոնիտա Ալիզադե;
Ծնվել է	1996
Ծննդավայր	Աֆղանստան
Քաղաքացիություն	Աֆղանստան
Կրթություն	Wasatch Academy? և Բարդ Քոլեջ
Ազդվել է	Yas? և Էմինեմ
Մասնագիտություն	ռեփեր, կանանց իրավունքների պաշտպան և կոմպոզիտոր
Պարգևներ և ; մրցանակներ	100 կին Prix Liberté? Asia Game Changer Awards? Special Awards at MTV Europe Music Awards? Muhammad Ali Humanitarian Award? և 100 կին
	Sonita Alizadeh Վիքիպահեստում

Սոնիտա Ալիզադե (պարսկերեն՝ سونیتا علیزاده, 1996^[1]^[2], Աֆղանստան), աֆղանական ծագումով ակտիվիստուհի և ռեփ երգչուհի, որ պայքարում է մարդու իրավունքների և հատկապես կանանց իրավունքների համար, մասնավորապես՝ աղջիկների բռնի ամուսնությունների դեմ։ Ծնվել է Աֆղանստանի Հերաթ քաղաքում, 1996 թվականին, աֆղանական ավանդական ընտանիքում. յոթ երեխաներից կրտսերն էր^[5] ·^[6]: Իր գործունեությունն սկսել է Իրանում, իսկ ներկայումս ապրում, սովորում, գործում, ստեղծագործում է Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սոնիտա Ալիզադեն ընդամենը տասը տարեկան է եղել, երբ կարողացել է խույս տալ իր առաջին բռնի ամուսնությունից; Բայց դրա պատճառով թալիբները նրանց ընտանիքին ստիպել են փախչել Իրան։ Նրանք այստեղ հայտնվել են առանց անհրաժեշտ փաստաթղթերի, և Սանիտան հարկադրված է եղել ընտանիքի չափահաս անդամների հետ փողոցներում մանրավաճառությամբ զբաղվել՝ իրենց գոյությունը մի կերպ պահպանելու համար^[6]։ Էմինեմի երգը պատահմամբ մի անգամ լսելուց հետո Սոնիտան որոշել է իր ուժերը փորձել ռեփ երգարվեստի բնագավառում, համարելով, որ դա ինքնարտահայտման լավագույն գործիք է և հարմար միջոց՝ պատմելու իր կյանքն ու ապրումներն ամբողջ աշխարհին^[7]։ Աղջիկը դռնեդուռ է ընկել՝ փորձելով վաճառել իր երգերի տեքստերը^[5]։ Նա դրանով իսկ մեծ ռիսկի է ենթարկել իրեն, քանի որ Իրանում աղջիկներին, կանանց արգելված է երգել փողոցներում^[8]։

14 տարեկանում հանդիպել է իրանցի կինոռեժիսոր Ռոխսարե Ղաեմաղաիմին, որը որոշել է փաստավավերագրական կինոֆիլմ նկարահանել նրա մասին։ Նկարահանումների շրջանում մայրը եկել է Թեհրան, ցանկացել է աղջկան վերադարձնել Աֆղանստան՝ մտադրություն ունենալով նրան կնության վաճառել 9 հազար ամերիկյան դոլարի դիմաց (ընդ որում՝ այդ գումարից 7 հազար դոլարը պետք է հատկացներ որդիներից մեկին ամուսնացնելու նպատակին)։ Կինոռեժիսորը խնդրել է, որ նա աղջկան թույլ տա մի քանի ամիս էլ մնալու Թեհրանում^[8]։ Շուտով թողարկվել է Սանիտայի «Վաճառքի հանված հարսնացուներ» (Brides for Sale) տեսահոլովակը^[5] ·^[9], որը, տեղադրվելով Youtube-ում, կարճ ժամանակամիջոցում լայն ժողովրդականություն է ստացել, արժանացել հարյուրհազարավոր դիտումների և հնարավորություն ընձեռել ծանոթանալու և շփվելու հասարակության բարեփոխումների ջատագով, շահույթ չհետապնդող StrongHeart ընկերակցության գործիչների հետ^[10]։ Սոնիտան դրամաշնորհի է արժանացել, որի շնորհիվ կարողացել է մեկնել ԱՄՆ, բնակություն հաստատել այնտեղ, ուսումնառության անցնել ամերիկյան քոլեջներից մեկում^[11] · ·^[12]:

2018 թվականին նա ճապոնացի երգիչ ու դերասան Միյավիի հետ թողարկել է «Երկար գիշերներ» (Long Nights) երկլեզվյան՝ անգլերեն ու պարսկերեն երգը, որն ստեղծել էր Լիբանանում գտնվող փախստականների ճամբար իր այցելությունից հետո^[13]՝ այնտեղ ստացած դառն ու մռայլ տպավորությունների ազդեցության ներքո։

Սոնիտան շարունակում է երգեր հորինել, որոնցում քննադատում է աֆղանական այն սովորությունները, որոնք արդարացի չեն աղջիկների ու կանանց վերաբերմամբ։ Նա արծարծում է բռնի և մանկական ամուսնությունների, աղջիկների առուվաճառքի հիմնախնդիրները, թալիբների վարչակարգի ու ռազմական բախումների ժամանակաշրջանում մարդկանց ճակատագրի, իսլամական հասարակությունում կնոջ ճնշված վիճակի, նրան լռել պարտադրելու, սեփական կարծիքի արտահայտման իրավունքից զրկելու և հարանման այլ թեմաներ։

Գործունեությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սոնիտան եռանդուն կերպով պայքարում է մանկահասակ աղջիկների բռնի ամուսնությունների դեմ (ինքն անձամբ կարողացել է երկու անգամ խույս տալ մանուկ հասակում կնության վաճառվելու դառը ճակատագրից)^[5]։ Նա դարձել է բռնի ամուսնությունների դեմ պայքարի խորհրդանիշ^[12]։ Իրանում բնակվելու տարիներին, հակառակ այն բանի, որ այդ երկրի օրենքներով աղջիկներն ու կանայք իրավունք չունեն առանց հատուկ թույլտվության երգելու հասարակության համար^[14], 2014 թվականի հոկտեմբեր ամսին YouTube-ում տարածել է իր Brides for Sale (Վաճառքի հանված հարսնացուներ) երգի տեսահոլովակը^[15]։ Դա ապագա ճանաչված երգչուհու առաջին տեսահոլովակն էր և միանգամից մեծ հաջողություն է գրանցել՝ արժանանալով ավելի քան 600 հազար դիտումների^[5]։

Ճանաչում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2015 թվականին իրանցի կինոռեժիսոր Ռոխսարե Ղաեմաղամին նկարահանել է նրա կյանքի ու ճակատագրի մասին պատմող, «Սոնիտա» խորագիրը կրող փաստավավերագրկան կինոնկարը, որը 2016 թվականի հունվարին ներկայացվելով ամերիկյան Sundance կինոփառատոնում, արժանացել է ժյուրիի Grand prix մրցանակին^[16] World Cinema Documentary անվանակարգում^[17] ·^[18]:

Այդ նույն տարում Սոնիտան հրավիրվել է մասնակցելու Women in the World ընկերակցության ամենամյա գագաթնաժողովին, որ անց է կացվել Մեծ Բրիտանիայի մայրաքաղաք Լոնդոնում^[19]։ Հաջորդ տարվա հոկտեմբերին նրան հյուրընկալել են փարիզյան մի շարք հեղինակավոր պարբերականների խմբագրություններում (Ֆրանսիայի մայրաքաղաք նա այցելել էր իր մասին պատմող կինոնկարի պրմիերան կազմակերպելու առիթով)^[20] ·^[5] ·^[21]:

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Sonita Alizadeh, rappeuse|titre ouvrage= Culottées 2 - Des femmes qui ne font que ce qu'elles veulent|nom1=Bagieu |prénom1= Pénélope |éditeur= Gallimard|année= 2017|isbn= 9782075079846}} (bande dessinée).
Pénélope Bagieu (2016). Le Monde.fr (ed.). «Sonita Alizadeh, rappeuse». Blog du Monde (ֆրանսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հուլիսի 30-ին. Վերցված է 18 mars 2017-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |jour= ignored (օգնություն).

Փաստաթղթեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2016 : Sonita de Rokhsareh Ghaemmaghami

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 http://visionsmag.com/sonita-alizadeh-rap-rempart-mariage-force/
↑ ^2,0 ^2,1 Identifiants et Référentiels (ֆր.) — ABES, 2011.
↑ https://alicenter.org/ali-center-announces-muhammad-ali-humanitarian-award-recipients/
↑ https://www.bbc.com/news/world-34745739
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 Cécile Mimaut (Radio France) (12 octobre 2016). «Sonita, jeune rappeuse afghane : "Le rap était un moyen pour raconter la violence des traditions et de la guerre"». France Info (francetvinfo.fr) (ֆրանսերեն). Վերցված է 18 mars 2017-ին..
↑ ^6,0 ^6,1 Arnaud Schwartz (11 octobre 2016). «Sonita Alizadeh, l'échappée belle». La Croix (la-croix.com) (ֆրանսերեն). Վերցված է 18 mars 2017-ին..
↑ langue=fr-FR|titre=VIDEO. À travers le rap, Sonita Alizadeh veut montrer au monde entier que le mariage forcé est “une tradition cruelle“|périodique=Franceinfo|date=2018-05-21|lire en ligne=https://www.francetvinfo.fr/monde/afghanistan/video-a-travers-le-rap-sonita-alizadeh-veut-montrer-au-monde-entier-que-le-mariage-force-est-une-tradition-cruelle_2762881.html%7Cconsulté le=2018-05-21}}
↑ ^8,0 ^8,1 TRACKS - ARTE (2016 թ․ հունիսի 17). «Avant-première : Le rap de Sonita contre le mariage forcé - Tracks ARTE». Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 21-ին.
↑ Homa Khaleeli (24 octobre 2016). «Sonita's director: why I paid $2,000 to stop a rapper being sold into a forced marriage». The Guardian (theguardian.com) (անգլերեն). Վերցված է 18 mars 2017-ին..
↑ «Strongheart Group». strongheartgroup.org (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 3-ին..
↑ Deborah Bloom (2015 թ․ հոկտեմբերի 13). «Girl escapes forced marriage by rapping». Cable News Network (CNN) (անգլերեն). Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 3-ին..
↑ ^12,0 ^12,1 Audrey Salles-Cook (19 octobre 2015). «Sonita Alizadeh, la rappeuse afghane sauvée d'un mariage forcé grâce à Youtube». Terrafemina (terrafemina.com) (ֆրանսերեն). Վերցված է 27 avril 2017-ին..
↑ langue=en-US|titre=MIYAVI's "Long Nights" EP features Afghan refugee rapper Sonita|périodique=JROCK NEWS|date=2018-03-14|lire en ligne=https://www.jrocknews.com/2018/03/miyavis-long-nights-ep-features-afghan-refugee-rapper-sonita.html%7Cconsulté(չաշխատող հղում) le=2018-05-21}}
↑ Kristina Marusic (2015 թ․ հոկտեմբերի 15). «This Afghan Teen Escaped Forced Marriage By Making A Rap Video». Viacom Media Networks (mtv.com) (անգլերեն). Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 3-ին..
↑ Sonita Alizadeh (2014 թ․ հոկտեմբերի 15). «Sonita …brides for sale». youtube.com (անգլերեն). Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 3-ին..
↑ Laura Meunier (22 mars 2016). «Sonita Alizadeh rappe contre le mariage forcé en Afghanistan». Le Nouvel Observateur (o.nouvelobs.com) (ֆրանսերեն). Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 17-ին..
↑ langue= en-GB|prénom1= Leslie|nom1= Felperin|titre= Sonita review – a refugee's dreams of superstardom|périodique= The Guardian|date= 2016-10-20|issn= 0261-3077|lire en ligne= https://www.theguardian.com/film/2016/oct/20/sonita-review-documentary-alizadeh-afghanistan-iran-music-arraged-marriage%7Cconsulté le= 2016-11-03}}.
↑ langue= fr|titre= Sonita, afghane, 15 ans nous apprend la subversion - Sous-Culture|périodique= Sous-Culture|date= 2016-11-17|lire en ligne= http://sous-culture.com/sonita-afghane-subversion/%7Cconsulté(չաշխատող հղում) le=2016-11-29}}.
↑ Robert Wainwright (10 août 2015). «Afghan teen rapper was 10 when her mother first considered selling her». The New York Times (nytlive.nytimes.com) (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հոկտեմբերի 15-ին. Վերցված է 27 avril 2017-ին..
↑ «Sonita Alizadeh, le rap contre le mariage forcé». Arte (info.arte.tv) (ֆրանսերեն). octobre 2016. Վերցված է 18 mars 2017-ին..
↑ «Rencontre. Sonita, rappeuse afghane : "Le mariage forcé, une menace pour toutes les jeunes filles là-bas"». Courrier international (courrierinternational.com) (ֆրանսերեն). 19 octobre 2016. Վերցված է 27 avril 2017-ին..

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սոնիտա Ալիզադե» հոդվածին։

[_87e0db7c07df98f9-1] 1,0 ^1,1 http://visionsmag.com/sonita-alizadeh-rap-rempart-mariage-force/

[_f75a02700301fa1f-2] 2,0 ^2,1 Identifiants et Référentiels (ֆր.) — ABES, 2011.

[_0ac262347dfcedeb-3] ttps://alicenter.org/ali-center-announces-muhammad-ali-humanitarian-award-recipients/

[_17e8ab43cd8d33df-4] ttps://www.bbc.com/news/world-34745739

[franceinfo-12octobre2016-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 Cécile Mimaut (Radio France) (12 octobre 2016). «Sonita, jeune rappeuse afghane : "Le rap était un moyen pour raconter la violence des traditions et de la guerre"». France Info (francetvinfo.fr) (ֆրանսերեն). Վերցված է 18 mars 2017-ին..

[:0-6] 6,0 ^6,1 Arnaud Schwartz (11 octobre 2016). «Sonita Alizadeh, l'échappée belle». La Croix (la-croix.com) (ֆրանսերեն). Վերցված է 18 mars 2017-ին..

[7] ue=fr-FR|titre=VIDEO. À travers le rap, Sonita Alizadeh veut montrer au monde entier que le mariage forcé est “une tradition cruelle“|périodique=Franceinfo|date=2018-05-21|lire en ligne=https://www.francetvinfo.fr/monde/afghanistan/video-a-travers-le-rap-sonita-alizadeh-veut-montrer-au-monde-entier-que-le-mariage-force-est-une-tradition-cruelle_2762881.html%7Cconsulté le=2018-05-21}}

[:1-8] 8,0 ^8,1 TRACKS - ARTE (2016 թ․ հունիսի 17). «Avant-première : Le rap de Sonita contre le mariage forcé - Tracks ARTE». Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 21-ին.

[9] Homa Khaleeli (24 octobre 2016). «Sonita's director: why I paid $2,000 to stop a rapper being sold into a forced marriage». The Guardian (theguardian.com) (անգլերեն). Վերցված է 18 mars 2017-ին..

[10] «Strongheart Group». strongheartgroup.org (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 3-ին..

[11] Deborah Bloom (2015 թ․ հոկտեմբերի 13). «Girl escapes forced marriage by rapping». Cable News Network (CNN) (անգլերեն). Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 3-ին..

[terrafemina-19octobre2015-12] 12,0 ^12,1 Audrey Salles-Cook (19 octobre 2015). «Sonita Alizadeh, la rappeuse afghane sauvée d'un mariage forcé grâce à Youtube». Terrafemina (terrafemina.com) (ֆրանսերեն). Վերցված է 27 avril 2017-ին..

[13] ue=en-US|titre=MIYAVI's "Long Nights" EP features Afghan refugee rapper Sonita|périodique=JROCK NEWS|date=2018-03-14|lire en ligne=https://www.jrocknews.com/2018/03/miyavis-long-nights-ep-features-afghan-refugee-rapper-sonita.html%7Cconsulté(չաշխատող հղում) le=2018-05-21}}

[14] Kristina Marusic (2015 թ․ հոկտեմբերի 15). «This Afghan Teen Escaped Forced Marriage By Making A Rap Video». Viacom Media Networks (mtv.com) (անգլերեն). Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 3-ին..

[15] Sonita Alizadeh (2014 թ․ հոկտեմբերի 15). «Sonita …brides for sale». youtube.com (անգլերեն). Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 3-ին..

[nouvelobs-22mars2016-16] Laura Meunier (22 mars 2016). «Sonita Alizadeh rappe contre le mariage forcé en Afghanistan». Le Nouvel Observateur (o.nouvelobs.com) (ֆրանսերեն). Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 17-ին..

[17] ue= en-GB|prénom1= Leslie|nom1= Felperin|titre= Sonita review – a refugee's dreams of superstardom|périodique= The Guardian|date= 2016-10-20|issn= 0261-3077|lire en ligne= https://www.theguardian.com/film/2016/oct/20/sonita-review-documentary-alizadeh-afghanistan-iran-music-arraged-marriage%7Cconsulté le= 2016-11-03}}.

[18] ue= fr|titre= Sonita, afghane, 15 ans nous apprend la subversion - Sous-Culture|périodique= Sous-Culture|date= 2016-11-17|lire en ligne= http://sous-culture.com/sonita-afghane-subversion/%7Cconsulté(չաշխատող հղում) le=2016-11-29}}.

[19] Robert Wainwright (10 août 2015). «Afghan teen rapper was 10 when her mother first considered selling her». The New York Times (nytlive.nytimes.com) (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հոկտեմբերի 15-ին. Վերցված է 27 avril 2017-ին..

[arte-13octobre2016-20] «Sonita Alizadeh, le rap contre le mariage forcé». Arte (info.arte.tv) (ֆրանսերեն). octobre 2016. Վերցված է 18 mars 2017-ին..

[21] «Rencontre. Sonita, rappeuse afghane : "Le mariage forcé, une menace pour toutes les jeunes filles là-bas"». Courrier international (courrierinternational.com) (ֆրանսերեն). 19 octobre 2016. Վերցված է 27 avril 2017-ին..

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]