Սոլովեցկի քար
 | |
|---|---|
 | |
 | |
 | |
| Տեսակ | քանդակ և հուշարձան |
| Ստեղծում | 1990 |
| Բարձրություն | 1,75 մետր |
| Երկիր |  Ռուսաստան |
| Բնակավայր | Տվերսկի շրջան |
| Ոճ | minimalism in architecture? |
| Նյութ | գրանիտ |
| կայք | |
 Solovetsky Stone in Moscow Վիքիպահեստում | |
Սոլովեցկի քար (ռուս.՝ Соловецкий камень), ԽՍՀՄ-ում քաղաքական հալածանքների զոհերի հուշարձան, որը գտնվում է Մոսկվայում՝ Լուբյանսկայա հրապարակում։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Խորհրդային բռնաճնշումների զոհերի «Սոլովեցկի քար» հուշարձանը տեղադրվել է Մոսկվայի Պոլիտեխնիկական թանգարանի պուրակում՝ նախկին ՆԳԺԿ-ի շենքի դիմաց, Առաջին Դեմոկրատական Մոսխորհրդի Գործկոմի հրահանգի համաձայն, որն ընտրվել է 1990 թվականի գարնանը։ Հուշարձանի տեղադրման վայրն ընտրվել է այն պատճառով, որ հենց Լուբյանկայում էին ստորագրվում մարդկանց զանգվածային ձերբակալությունների փաստաթղթերը, որոնց մեղադրում էին հայրենիքի դավաճանության և հակակոմունիզմի մեջ։
Հուշարձանի ստեղծմանը մասնակցել են նկարիչ-ճարտարապետ Ս. Սմիրնովը, կոնստրուկտոր Վ. Կորսին և «Մեմորիալ» միության ակտիվիստները։ Դրա տեղադրման համար միջոցներ են հատկացվել Մոսկվայի կառավարության կողմից։
Նախքան հուշարձանի տեղադրումը գրանիտը գտնվել է Տամարին կառանատեղում՝ Սոլովեցկի բնակավայրում, որտեղ 1923-1933 թվականներին եղել է Սոլովեցկի հատուկ նշանակության ճամբար, իսկ 1937-1939 թվականներին՝ Սոլովեցկի հատուկ նշանակության բանտ։ Հուշարձանի համար քարը ընտրել են Միխայիլ Բուտորինը (պատմաբան, լրագրող) և Գենադի Լյաշենկոն (Արխանգելսկի գլխավոր ճարտարապետ)։ Մեծ Սոլովեցկի կղզուց Արխանգելսկ քարը տեղափոխվել է «Սոսնովեց» բեռնատար ջերմանավով, ապա երկաթուղով այն հասցվել է Մոսկվա։
Հուշարձանի բացումը տեղի է ունեցել 1990 թվականի հոկտեմբերի 30-ին[1], ԽՍՀՄ ՆԳԺԿ-ՄԳԲ-ՊԱԿ շենքի և Ֆելիքս Ձերժինսկու հուշարձանի դիմաց, որն ապամոնտաժվել է 1991 թվականի Օգոստոսյան հեղաշրջման տապալումից հետո։ Հուշարձանի բացմանը ներկա են եղել հազարավոր մարդիկ, իսկ հոկտեմբերի 30-ը առաջին անգամ պաշտոնապես հայտարարվել է որպես ԽՍՀՄ քաղբանտարկյալի օր (ներկայում՝ ԽՍՀՄ-ում քաղաքական ճնշումների զոհերի հիշատակի օր)։ Հուշարձանի բացման արարողության ժամանակ ելույթ են ունեցել նախկին քաղբանտարկյալներ Օլեգ Վոլկովը, Անատոլի Ժիգուլինը, Սերգեյ Կովալյովը։
Պատվանդանի ներքևում գտնվում է գրություն՝ «Այս քարը «Մեմորիալ» միության կողմից բերվել է Սոլովեցկի հատուկ նշանակության ճամբարից և տեղադրվել ի հիշատակ բռնատիրական ռեժիմի զոհերի»։
2008 թվականին հուշարձանը ստացել է տեսարժան վայրի կարգավիճակ[2]։
Մամուլում հաղորդվել է, որ Սոլովեցկի քարը քաղաքական բողոքի արտահայտման ոչ պաշտոնական վայր է։ 2011 թվականին նրա մոտ բողոքի ակցիաներ են անցկացրել «Այլ Ռուսաստանի» և «Համերաշխության» ներկայացուցիչները»[3]։ 2012 թվականի դեկտեմբերին Սոլովեցկի քարի մոտ տեղի է ունեցել ռուսական ընդդիմության «Ազատության երթ» չարտոնված ակցիան[4]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Соловецкий камень. Напоминание об ужасах прошлого». lifeglobe.net. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 20-ին.
- ↑ «Соловецкий камень на Лубянской площади Москвы получил статус достопримечательности». ИА REGNUM. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 20-ին.
- ↑ «Соловецкий камень на Лубянской площади стал местом для арестов». Особая буква. 2011 թ․ հուլիսի 17. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 20-ին.
- ↑ «Стояние у Соловецкого камня: Итоги запрещенной оппозиционной акции». РБК. 2012 թ․ դեկտեմբերի 16. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 20-ին.