Սյուզան Ջոսելին Բելլ Բերնելլ
Սյուզան Ջոսելին Բելլ Բերնելլ (անգլ.՝ Susan Jocelyn Bell Burnell, հուլիսի 15, 1943[8], Բելֆասթ, Հյուսիսային Իռլանդիա, Միացյալ Թագավորություն[9]), Բրիտանացի աստղաֆիզիկոս: Աստղագիտական նոր տեսակի օբյեկտների՝ պուլսարների առաջին հայտնաբերող: Լոնդոնի Թագավորական ընկերության կայքում նրան համարում են Բրիտանիայի ամենաազդեցիկ գիտնականներից մեկը[10]:
Հանդիսանում է Էդինբուրգյան թագավորական ընկերության (2004) անդամ[11], իսկ 2014—2018 տարիներին եղել է վերջինիս նախագահը (առաջին կինն այդ պաշտոնում): Հանդիսանում է նաև Լոնդոնյան թագավորական ընկերության (2003)[12], ԱՄՆ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի (2005)[13] և Ամերիկյան փիլիսոփայական ընկերության (2016) անդամ[10]:
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սյուզան Ջոսելի Բելլը ծնվել է ճարտարապետի ընտանիքում: Հայրը Արմա քաղաքի պլանետարիումում եղել է գլխավոր ճարտարապետ[14]: Վերջինս կարդալու մեծ սիրահար է եղել, և շուտով Սյուզանը հոր գրադարանից իր համար առանձնացրել և ուսումնասիրել է աստղագիտությանը նվիրված գրքերը: Սյուզանը մեծացել է Լուրգանում և հաճախել տեղի քոլեջ, որտեղ աղջիկներին չի թույլատրվել ուսումնասիրել գիտություն, քանի դեռ նրանց ծնողները չէին բողոքարկել: 11 տարեկանում քննությունները ձախողելուց հետո ծնողները Բելլին ուղարկում են քվակեր գիշերօթիկ դպրոց Յորք քաղաքում[15], որտեղ նրա վրա մեծ ազդեցություն է ունենում ֆիզիկայի ուսուցիչը: Դպրոցն ավարտելուց հետո, 1961 թվականին Բելլը ընդունվել է Գլազգոյի համալսարան և չորս տարի սովորելուց հետո ստացել է բնափիլիսոփայության ոլորտում բակալավրի աստիճան, այնուհետև ընդունվել Քեմբրիջի համալսարանի[16] ասպիրանտուրա:
,_1967.jpg)
Իր ղեկավարի՝ Էնթոնի Հյուիշի հետ, ով քվազարների դիտարկման համար նախատեսված ռադիոաստղադիտարանի հիմնադիր էր, ասպիրանտ Բելլը դառնում է պուլսարների առաջին հայտնագործողներից մեկը: Հյուիշի ղեկավարությամբ նա հավաքեց նյութեր դիսերտացիայի համար՝ ուսումնասիրելով ազդանշանների որոնման ընթացքում ձայնագրիչների գրառումները: Բելլը սովորեց տարբերակել աղմուկը ցանկալի ազդանշաններից: Ուսումնասիրություններից մոտ երկու ամիս անց Բելլը սկսեց ուշադրություն դարձնել գրանցված տարօրինակ ձայներին: Դրանք նման չէին մյուս ազդանշաններին, ոչ էլ ավելորդ աղմուկ էին: Բելլը ենթադրեց, որ դրանք ազդանշաններ են աստղերից, այնուամենայնիվ, իմպուլսների միջև ընկած ժամանակահատվածը չափազանց փոքր էր աստղի համար: Հյուիշը համարում է, որ այդ ազդանշանները կապված են մարդու գործունեության հետ: Այնուամենայնիվ, Բելլը շարունակեց ուսումնասիրել դրանք, համոզեց Հյուիշին իրականացնել ավելի մանրամասն ուսումնասիրություն, որի արդյունքում դրանց երկրային ծագման վարկածը հերքվում է: Չի հերքվում այն, որ դրանք արտերկրից եկող ազդանշաններ են, ազդանշանի աղբյուրը նույնիսկ ստացավ LGM-1 նշանակումը անգլ.՝little green men[16]: Սակայն շուտով Բելլը գտնում է մոտավորապես նույն հաճախության ևս երեք ազդանշան, որոնք գալիս էին երկնքի երեք տարբեր մասերից, և պարզ է դառնում, որ դրանք ազդանշաններ են աստղագիտական օբյեկտների նոր դասի ներկայացուցիչներից[17]:
Հետազոտողները երկու հոդված են ներկայացրել «Nature» ամսագրին, առաջինը՝ առաջին պուլսարի հայտնագործման մասին[18], որը ըստ ժամանակակից պատկերացումների արագորեն պտտվող նեյտրոնային աստղ է PSR B1919+21, և երկրորդը՝ հաջորդ երեքի բացման մասին [19]: Շվեդական թագավորական գիտությունների ակադեմիան իր մամլո ասուլիսում 1974 թվականին ֆիզիկայում Նոբելյան մրցանակաբաշխության ժամանակ պարգևատրել է Հյուիշին՝ ռադիոաստղաֆիզիկայի ոլորտում հիմնարար աշխատանքների համար, հատուկ հիշատակելով Հյուիշի վճռորոշ դերը պուլսարի հայտնաբերման գործում: Այսպիսով, Հյուիշի շնորհվեց Նոբելյան մրցանակ, առանց Բելլին որպես համահեղինակ ներառելու, ինչը վիճելի էր համարվում և արժանացավ աստղագետ Սեր Ֆրեդ Հոյլի, ինչպես նաև Հյուիշի աշակերտի կտրուկ քննադատությանը:
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ https://ras.ac.uk/news-and-press/news/professor-jocelyn-bell-burnell-wins-special-breakthrough-prize
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Notable Names Database — 2002.
- ↑ http://www.nasonline.org/member-directory/members/20010086.html
- ↑ https://www.iau.org/administration/membership/individual/4706/
- ↑ https://aas.org/individual-membership/honorary-members
- ↑ https://www.amacad.org/person/jocelyn-bell-burnell
- ↑ https://royalsociety.org/people/jocelyn-bell-burnell-11066
- ↑ McGrayne S. B. Nobel Prize Women in Science — 2 — Joseph Henry Press, 2001. — P. 357. — ISBN 978-0-309-07270-0
- ↑ 9,0 9,1 McGrayne S. B. Nobel Prize Women in Science: Their Lives, Struggles, and Momentous Discoveries — P. 358.
- ↑ 10,0 10,1 https://search.amphilsoc.org/memhist/search?smode=advanced;f1-date=2016
- ↑ Professor Dame Susan Jocelyn Bell Burnell DBE FRS PRSE MRIA (անգլ.)
- ↑ Jocelyn Bell Burnell (անգլ.)
- ↑ S. Jocelyn Bell Burnell (անգլ.)
- ↑ Johnston Colin (2007-03)։ «Pulsar Pioneer visits us» (PDF)։ Astronotes (Armagh Planetarium)։ էջեր 2–3։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-02-25-ին։ Վերցված է 2014-08-23
- ↑ «BELL BURNELL, Dame (Susan) Jocelyn»։ Who's Who 2013, A & C Black, an imprint of Bloomsbury Publishing plc, 2013; online edn, Oxford University Press
- ↑ 16,0 16,1 Джоселин Белл — биография на сайте проекта «Ядерная физика в Интернете» кафедры общей ядерной физики физического факультета МГУ
- ↑ S. Jocelyn Bell Burnell Petit four (und) // Annals New York Academy of Sciences. — 1977. — Т. 302. — С. 685—689. Архивировано из первоисточника 13 Հուլիսի 2012. Կաղապար:Архивировано
- ↑ Hewish A., Bell S. J., Pilkington J. D. H., Scott P. F., Collins R. A. Observation of a Rapidly Pulsating Radio Source(անգլ.) // Nature. — 1968. — Т. 217. — № 5130. — С. 709. — —
- ↑ Pilkington J. D. H., Hewish A., Bell S. J., Cole T. W. Observations of some further Pulsed Radio Sources(անգլ.) // Nature. — 1968. — Т. 218. — № 5137. — С. 126. —