Սլովակիայի տնտեսություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Սլովակիայի տնտեսություն
Վիճակագրություն
ՀՆԱ95 769 031 980,136 $[1]
ՀՆԱ-ի աճ3,3 ± 0,1 տոկոս[2]
ՀՆԱ-ն մեկ շնչի հաշվով17 579 $[3]
Գնաճ (ՍԳԻ)0,2 ± 0,1 տոկոս[4]

Չեխոսլովակիայի փլուզումից հետո, Սլովակիան աստիճանաբար տեղափոխվեց պլանային տնտեսությունից շուկայական տնտեսության։ 2000 թվականին Սլովակիայի կառավարության կողմից իրականացվող հարկման, առողջապահության, կենսաթոշակային համակարգի և սոցիալական ապահովության համակարգի բարեփոխումները թույլ են տվել դիմել Եվրամիությանը անդամակցելու համար, որը տեղի է ունեցել 2004 թվականին։ 2009 թվականին Սլովակիան դարձավ Եվրոգոտու անդամ և շրջանառության մեջ մտցրեց եվրոն։ Տնտեսության գրեթե բոլոր ոլորտները դարձել են մասնավոր սեփականություն։ Ակտիվ մասնավորեցումը հանգեցրել է այն փաստին, որ գրեթե ողջ բանկային համակարգը օտարերկրյա ընկերությունների ձեռքում է։ Վերջին տարիներին երկրի տնտեսությունում օտարերկրյա ներդրումների ներհոսքերը հիմնականում կենտրոնացած են ավտոմոբիլային արդյունաբերության և էլեկտրոնիկայի վրա։

ՀՆԱ-ի աճ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սլովակիայի համախառն ներքին արդյունքի զարգացումը ըստ Համաշխարհային բանկի[5].

Տարի 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
ՀՆԱ % 3.3 4.5 5.4 5.2 6.7 8.4 10.8 5.6 -5.4 5.0 2.8 1.6 1.4 2.7 3.8 3.3 3.4

2007 թվականին Սլովակիան ունեցավ ՀՆԱ-ի ամենաբարձր աճը ՏՀԶԿ-ի և ԵՄ անդամների շրջանում, իսկ չորրորդ եռամսյակում արձանագրվել է 14.3% ռեկորդային մակարդակ[6]։ 2014 թվականին ՀՆԱ-ն աճել է 2.4% -ով, իսկ 2015-ին և 2016-ին Սլովակիայի տնտեսությունը աճել է համապատասխանաբար 3.6% -ով և 3.3% -ով։ 2018 թվականին Սլովակիայի Ազգային բանկը կանխատեսում է ՀՆԱ-ի 4% աճ։

Պետական ֆինանսներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սլովակիայի բյուջեի դեֆիցիտը 2008 թվականին կազմել է 6,43 մլրդ ԱՄՆ դոլար, ինչը 1,948 մլրդ դոլարով ավելի է, քան 2007 թվականին։ Սլովակիայի արտաքին պարտքը 2008 թվականի դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ կազմել է 52,53 մլրդ դոլար, ինչը 8,22 մլրդ-ով ավելի է, քան 2007 թվականին։ Ոսկու և արժութային պահուստները 2008 թվականին կրճատվել են 2007 թվականի համեմատ 0.18 մլրդ դոլարով[5][7]։

Տարի Բյուջեի դեֆիցիտ, ՀՆԱ % Պետպարտք, ՀՆԱ %
2007
1,8
29,6
2008
2,1
27,9
2009
8
35,6
2010
7,7
41
2011
5,1
43,3
2012
4,3
52,1

Օտարերկրյա ներդրումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սլովակիայում օտարերկրյա ուղղակի ներդրումների ծավալը կտրուկ ավելացել է։ Էժան և որակյալ աշխատուժը, 19% համամասնական հարկը գործարարների և անհատների համար, շահութահարկի բացակայությունը, թույլ աշխատանքային օրենսգիրքը և բարենպաստ աշխարհագրական դիրքը Սլովակիայի հիմնական արտոնություններն են օտարերկրյա ներդրողների համար։ Օտարերկրյա ուղիղ ներդրումների հոսքը 2000 թվականից աճել է ավելի քան 600% -ով և 2006 թվականի վերջի դրությամբ հասել է ընդհանուր ամենաբարձր արժեքի՝ 17.3 մլրդ ԱՄՆ դոլարի կամ 2006 թվականի վերջի դրությամբ մեկ շնչի հաշվով մոտ 18.000 դոլարի։ 2006 թվականին արտահանման ընդհանուր ներհոսքը կազմել է 2.54 մլրդ դոլար։ 2005 թվականի հոկտեմբերին ներդրվել են նոր խթաններ ներդրումների համար՝ ավելի բարենպաստ պայմաններ ՏՏ և հետազոտական, հատկապես երկրի արևելյան հատվածում գտնվող (որտեղ կա ավելի շատ գործազրկություն) կենտրոնների համար։

Օտարերկրյա ներդրումները սկզբնապես եղել են. 1996-2005 թվականներին՝ Նիդեռլանդներ 24.3%, Գերմանիա՝ 19.4%, Ավստրիա` 14.1%, Իտալիա 7.5%, ԱՄՆ (8-րդ խոշոր ներդրող) 4.0%: Խոշոր ներդրող ընկերություններն են. Deutsche Telekom (Գերմանիա), Neusiedler (Ավստրիա), Gaz de France (Ֆրանսիա), Գազպրոմ (Ռուսաստան), USSteel (ԱՄՆ), MOL (Հունգարիա), ENEL (Իտալիա), E.ON (Գերմանիա) և այլ ընկերություններ։

Արտասահմանյան ներդրումային հատվածներն են. արդյունաբերություն՝ 38.4%, բանկային և ապահովագրական ոլորտ՝ 22.2%, մեծածախ և մանրածախ առևտուր 13.1%, էլեկտրաէներգիայի, գազի և ջրի արտադրություն՝ 10,5%, տրանսպորտ և հեռահաղորդակցություն 9.2%:

Օտարերկրյա ուղղակի ներդրումներ "green field" ոլորտում

  • ներհոսքեր -2003։ 756 միլիոն ԱՄՆ դոլար,2004։ 1261 միլիոն ԱՄՆ դոլար,2005։ 1908 միլիոն ԱՄՆ դոլար
  • արտահոսքեր-2003։ 22 միլիոն ԱՄՆ դոլար,2004։ -144 միլիոն ԱՄՆ դոլար,2005։ 146 միլիոն ԱՄՆ դոլար

Սպասարկման ոլորտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տե՛ս նաև՝ Զբոսաշրջությունը Սլովակիայում

Սլովակիայի սպասարկման ոլորտը վերջին տարիներին զարգանում է արագ տեմպերով։ Այժմ այս ոլորտում աշխատում է երկրի բնակչության 57% -ը։ Սպասարկման ոլորտը բերում է ՀՆԱ-ի 59% -ի եկամուտ։ Տուրիզմը վերջին տարիներին մեծ եկամուտ է բերում։ 2001-2005 թվականների ընթացքում այս ոլորտում եկամուտները ավելացել են 2 անգամ։ Այնուամենայնիվ, այս ոլորտը դեռեւս չի զարգացել հարևան երկրների համեմատ։

Արդյունաբերություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ներկայումս Սլովակիայում լավ զարգացում են ստացել հետևյալ ոլորտները՝ ավտոմեքենաշինություն, էլեկտրոնիկա, մեքենաշինություն, քիմիական արդյունաբերություն, տեղեկատվական տեխնոլոգիաներ։ Ավտոարտադրությունը Սլովակիայում ամենաարագ աճող ոլորտներից է, և դա հիմնականում պայմանավորված է Volkswagen, Peugeot և Kia Motors ընկերությունների վերջին խոշոր ներդրումներով։ 2006 թվականին արտադրվել է 295.000, 2011 թվականին՝ մոտ 640.000 ավտոմեքենա։

Սլովակիայի խոշոր արդյունաբերական ձեռնարկություններն են. U. S. Steel Košic, Slovnaft (նավթային արդյունաբերության), Kia Motors Սլովակիա (ավտոմոբիլային արդյունաբերություն), Samsung Electronics (էլեկտրոնիկա), Sony (էլեկտրոնիկա), Mondi Business Paper (թղթի արտադրություն), Hydro Aluminium (ալյումինի արտադրություն) և Whirlpool (կենցաղային տեխնիկայի արտադրություն)։

Ավտոմոբիլային արդյունաբերություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1990-ականների սկզբին Չեխոսլովակիայի փլուզման ժամանակ Սլովակիայում ոչ մի ավտոմոբիլային գործարան չի եղել։ 1990-ականների վերջին և 2000-ականների սկզբին ներդրումների ներգրավման քաղաքականության շնորհիվխոշոր արտասահմանյան ընկերությունների կողմից երկրում սկսվեց ավտոմոբիլային գործարանների կառուցումը։ Volkswagen-ի գործարանները կառուցվել են Բրատիսլավայում, Peugeot-ը՝ Տրնավայում և Kia Motors-ը՝ Ժիլինայում։ Organisation Internationale des Constructeurs d'Automobiles-ի տվյալներով, 2000 թվականին Սլովակիայում արտադրվել է 182 հազար ավտոմեքենա[8]։ 2005 թվականին Սլովակիայում արտադրվել է 218 հազար ավտոմեքենա[9]։ 2010 թվականին մեքենաների արտադրությունն աճեց մինչև 557 հազար միավոր[10]։ Սլովակիան դարձել է մեկ շնչի հաշվով ավտոմեքենաների արտադրության համաշխարհային առաջատարը 2011 թվականին, երբ մոտ 540 միլիոն մարդ արտադրվել է մոտ 640,000 ավտոմեքենա[11], որոնցից շատերը արտահանվել են այլ եվրոպական երկրներ (երկրի արտահանման մեջ ավտոմեքենաների մասնաբաժինը գերազանցել է 25% -ը)։ Հետագա տարիներին գործարանների լիարժեք գործարկման հետ Սլովակիան մտավ տարեկան մեկ միլիոն մեքենա արտադրող երկրների քսանյակը, տարեկան արտադրելով մեկ միլիոն ավտոմեքենա, ավտոարտադրության մեջ Եվրոպայում զբաղեցնելով 8-րդ տեղը։ Այնուամենայնիվ, համաշխարհային ճգնաժամը և մեքենաների վաճառքի հզոր մրցակցությունը կարող են սահմանափակել հետագա աճը կամ այդ ոլորտի դիրքերի պահպանումը։

Գյուղատնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիմնական հոդված՝ Սլովակիայի գյուղատնտեսություն

2008 թվականին գյուղատնտեսական արտադրանքիբաժին է ընկել ՀՆԱ-ի 3,7% -ը, իսկ այս ոլորտում զբաղված է երկրի ակտիվ բնակչության 4% -ը։ Սլովակիայի տարածքի ավելի քան 40% -ն օգտագործվում է գյուղատնտեսական մշակաբույսերի աճեցման համար։ Սլովակիայի հարավային մասը (Հունգարիայի հետ սահմանին) հայտնի է գյուղատնտեսական հարուստ արտադրանքով։ Մշակվում են հետևյալ մշակաբույսերը. ցորեն, աշորա, եգիպտացորեն, կարտոֆիլ, շաքարեղեգ, մրգեր և արևածաղիկ։ Խաղողի այգիները կենտրոնացած են Փոքր Կարպատներում, Տոկայում և այլ հարավային շրջաններում։ Բուծում են հետևյալ անասունները. խոզեր, խոշոր եղջերավոր կենդանիներ, ոչխարներ, տնային թռչուններ։

Հետազոտություններ և զարգացում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Եվրոպական հանձնաժողովի վերջերս հրապարակած զեկույցի համաձայն, Սլովակիան (Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայի մի շարք այլ երկրների հետ) նորարարության առումով ցածր է ԵՄ երկրների ցանկում (Սլովակիան 22-րդ տեղում է)։ ԵՄ-ի շրջանակներում այն շարունակում է մնալ գիտելիքների ստեղծմամբ նախավերջինը և վերջինը՝ նորարարության և ձեռներեցության մեջ։ Գիտելիքային տնտեսության անցման գործընթացում այն հատկապես չունի ներդրումներ կրթության և ՏՏ-ի ավելի լայն կիրառման մեջ։ Համաշխարհային բանկը կոչ է անում Սլովակիային՝ բարելավել տեղեկատվական ենթակառուցվածքը և բարեփոխել կրթական համակարգը։ Տնտեսական համագործակցության և զարգացման կազմակերպությունը նշում է, որ ապրանքային ավելի ուժեղ շուկայական մրցակցությունը կօգնի դրան։

2006 թվականի մարտին Սլովակիայի կառավարությունը ներկայացրեց նոր միջոցներ՝ հետազոտությունների և նորարարությունների գործողությունների ծրագրի իրականացման համար։ Ծրագիրն ընդգրկում է 2006-2010 թվականների ժամանակահատվածը։

Բնակչության եկամուտներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սլովակիայում նվազագույն աշխատավարձը 2017 թվականին կազմում էր ամսական 435 եվրո։ 2018 թվականին Սլովակիայում նվազագույն աշխատավարձը կազմում էր 480 եվրո[12]։ 2017 թվականին միջին աշխատավարձը ամսական 925 եվրո էր[13]։ Բրատիսլավայի մարզում 2017 թվականին միջին աշխատավարձը ամսական կազմում էր 1,527 եվրո։ 2018 թվականի փետրվարի դրությամբ գործազրկության մակարդակը կազմել է 5.88%[14]: 2019 թվականի հունվարի 1-ից նվազագույն աշխատավարձը կազմում է 520 եվրո (առանց պահումների՝ բրուտտո) և 430.35 եվրո (զուտ)[15][16][17][18][19]։ Կեյտցի ինդեքսը (երկրում նվազագույն և միջին աշխատավարձի հարաբերակցությունը) Սլովակիայում 2019 թվականին (միջինը 1106 եվրո և նվազագույնը 520 եվրո[16][17][17][18][19][20]) կազմում է մոտ 47 %։

Վիճակագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սլովակիայի արտադրանքի արտահանման գրաֆիկական նկարագրությունը 28 գունավոր կոդավորված կատեգորիաներում:

Արժույթի փոխարկումը եվրոյի նկատմամբ

Սլովակիան իր արժույթը փոխանցեց սլովակյան կրոնից (SK-slovenská koruna) եվրոյին 2009 թվականի հունվարի 1-ին, եվրոյի նկատմամբ 30.1260 գործակցով։

Արտաքին առևտուր[21]

Տարի 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Արտահանումներ մլն եվրո 49.5 39.7 35.0 56.8 62.8 64.4 64.8 73.12 74.35
Ներմուծումումներ մլն եվրո 50.3 38.8 34.6 55.8 59.2 60.1 60.2 71.09 71.47

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Համաշխարհային բանկի տվյալների բազա — WB.
  2. ↑ http://www.imf.org/external/datamapper/NGDP_RPCH@WEO?year=2016
  3. ↑ Համաշխարհային բանկի տվյալների բազա — WB.
  4. ↑ http://www.imf.org/external/datamapper/PCPIEPCH@WEO?year=2016
  5. ↑ 5,0 5,1 «Словакия на The world factbook». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 7-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 15-ին.
  6. ↑ «Gross domestic product in the 4th quarter of 2007». Statistical Office of the Slovak Republic. 2008 թ․ մարտի 4. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2008 թ․ փետրվարի 14-ին.
  7. ↑ Греция: консерваторы победили на повторных парламентских выборах
  8. ↑ OICA 2000 statistic
  9. ↑ OICA 2005 statistic
  10. ↑ OICA 2010 statistic
  11. ↑ OICA 2011 statistic
  12. ↑ «Minimálna mzda 2018». Minimalnamzda.sk. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 1-ին.
  13. ↑ «Priemerná mzda». www.minimalnamzda.sk. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 1-ին.
  14. ↑ «Nezamestnanosť ďalej klesá, bez práce je 5,88 percenta ľudí». ekonomika.sme.sk. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 1-ին.
  15. ↑ Minimálna mzda 2019
  16. ↑ 16,0 16,1 Minimum Wage in Europe - Google Public Data Explorer
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 [1]
  18. ↑ 18,0 18,1 Fico oznámil zvýšenie platov, hovorí aj o ďalšom výraznom zvyšovaní minimálnej mzdy
  19. ↑ 19,0 19,1 Rezort práce navrhuje zvýšiť v roku 2019 minimálnu mzdu na 520 eur | ParlamentneListy.sk – politika zo všetkých strán
  20. ↑ «Արխիվացված պատճենը» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2020 թ․ օգոստոսի 31-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 15-ին.
  21. ↑ «CEE Basic Data - Key economic indicators and forecasts». Ceemarket.com. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 3-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Սլովակիայի_տնտեսություն&oldid=9396773» էջից