Սիմոնա Վեյլ (քաղաքական գործիչ)
Սիմոնա Վեյլ (ֆր.՝ Simone Veil, հուլիսի 13, 1927[1][2][3][…], Իտալիա[4][1] - հունիսի 30, 2017[5][1][2][…], Փարիզի 7-րդ շրջան, Փարիզ, Իլ-դը-Ֆրանս[5]), ֆրանսիացի իրավաբան, քաղաքական գործիչ և գրող։ Ֆրանսիայի առողջապահության նախարարը 1974-1979 թվականներին և 1993-1995 թվականներին։ Եվրոպական խորհրդարանի նախագահ (1979-1982 թվականներ) և պատգամավոր (1979-1993 թվականներ)։ Ֆրանսիայի Սահմանադրական խորհրդի անդամ (1998-2007 թվականներ)։ Լինելով Օսվենցիմի և Բերգեն-Բելզենի համակենտրոնացման ճամբարների մանկավարժ, Սիմոնա Վեյլը եղել է Հոլոքոստի հիշատակի հիմնադրամի նախագահը և անդամը (2001-2017)։ Ֆրանսիայի ակադեմիայի անդամ (2009 թվականից)։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սիմոնա Ժակոբը ծնվել է աշխարհիկ հրեական ընտանիքում։
Սովորել է Նիսի լիցեյում, որն ավարտել է 1944 թվականին։
1944 թվականի մարտի 30-ին 16-ամյա Սիմոն Ժակոբը Նիսում ձերբակալվել է, իր քրոջ՝ Մադլենի և մոր՝ Իվոննի հետ միասին բանտարկվել է Դրանսիի համակենտրոնացման ճամբարում, այնուհետև նրանք արտաքսվել են Գերմանիա և պահվել Օսվենցիմում։ Օսվենցիմից նրանց խորհրդային զորքերի մոտենալուն պես տեղափոխել են Բերգեն-Բելզեն, որտեղ 1945 թվականի մարտի 15-ին տիֆից մահացել է մայրը (Սիմոնայի հայրը և եղբայրը՝ Ժանը անհայտ կորել են Լիտվայում)[6]։
Ֆրանսիա վերադառնալուց հետո ավարտել է Փարիզի համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետը։ Իրավաբանական գիտությունների լիցենցիատ է և Փարիզի Քաղաքական հետազոտությունների ինստիտուտի շրջանավարտ։
- 1957-1959 թվականներին եղել է արդարադատության նախարարության կցորդ։
- 1959-1970 թվականներին եղել է Ֆրանսիայի արդարադատության նախարարության դեպարտամենտի պետի տեղակալ։
- 1968-1969 թվականներին եղել է Ռենե Պլևենի կառավարության տեխնիկական խորհրդական (կնիքի պահապան)։
- 1970 թվականից՝ մագիստրատուրայի բարձրագույն խորհրդի գլխավոր քարտուղար։
- 1972 թվականից ORTF-ի տնօրենն է (Ֆրանսիայի ռադիոհեռարձակման և հեռուստատեսության վարչություն)։
- 1974-1976 թվականներին եղել է Ֆրանսիայի առողջապահության նախարար։
- 1977 թվականից միջուկային էներգիայի տեղեկատվական խորհրդի նախագահն է։
- 1976-1979 թվականներին եղել է առողջապահության նախարար, սոցիալական ապահովության պատասխանատու։
- 1979-1993 թվականներին եղել է Եվրոպական խորհրդարանի պատգամավոր։
- 1979-1982 թվականներին եղել է Եվրոպական խորհրդարանի նախագահ։
- 1982-1984 թվականներին եղել է Եվրոպական խորհրդարանի իրավաբանական կոմիտեի նախագահ։
- 1984-1989 թվականներին եղել է Եվրոպական խորհրդարանի լիբերալ դեմոկրատների և բարեփոխիչների խմբի նախագահ։
- 1987 թվականին՝ շրջակա միջավայրի եվրոպական տարվա անցկացման Ֆրանսիական կոմիտեի նախագահ։
- 1988 թվականին եղել է Եվրոպական կինոյի և հեռուստատեսության տարվա անցկացման Եվրոպական կոմիտեի նախագահը։
- 1993-1995 թվականներին աշխատել է Ֆրանսիայի պետական, սոցիալական գործերի և առողջապահության նախարար։
- 1997-1998 թվականներին եղել է ինտեգրման հարցերով բարձրագույն խորհրդի նախագահ։
- 1998-2007 թվականներին եղել է Ֆրանսիայի Սահմանադրական խորհրդի անդամ։
- 2003 թվականից՝ Միջազգային քրեական դատարանի որոշմանը համապատասխան ստեղծված տուժողների համար նպատակային հիմնադրամի ղեկավար կոմիտեի անդամ է։
2001-2007 թվականներին Վեյլը Հոլոքոստի հիշատակի հիմնադրամի առաջին նախագահն էր, ապա մինչև մահ՝ պատվավոր նախագահ[7]։
2008 թվականի հունվարի 11-ից նախագահ Նիկոլա Սարկոզիի հանձնարարությամբ զբաղվել է Ֆրանսիայի Սահմանադրության համար նոր նախաբանի պատրաստմամբ, որում ասվում էր, որ ազգային ինքնությունը չի կարող կառուցվել էթնիկ սկզբունքների վրա, սակայն այդ առաջարկը աջակցություն չի գտել[8]։ 2010 թվականի սկզբին անցկացված հարցման համաձայն՝ Սիմոնա Վեյլը հարցվածների կողմից ճանաչվել Է Ֆրանսիայի ամենահարգված կին[9]։ 2013 թվականի ապրիլին նրա ամուսնու՝ Անտուանի մահից հետո Սիմոն Վեյլը հեռացել է հանրային կյանքից[10]։
Սիմոնա Վեյլը մահացել է 2017 թվականի հունիսի 30-ին իր Փարիզի բնակարանում գրեթե 90 տարեկան հասակում։ Նույն օրը բազմաթիվ քաղաքական գործիչներ և հասարակական գործիչներ միմյանցից անկախ սկսել են դիմել Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնին՝ առաջարկելով հուղարկավորել Սիմոնա Վեյլի աճյունը Փարիզի պանթեոնում[11]։ Միաժամանակ համացանցում երկու խնդրագիր է գործարկվել պանթեոնում Վեյլին թաղելու համար․ մեկ օրում նրանցից մեկը 120 հազար ստորագրություն է հավաքել, իսկ մյուսը՝ 110 հազար ստորագրություն[12]։ Հուլիսի 5-ին նախագահ Էմանուել Մակրոնը հանդես է եկել ելույթով՝ հայտնելով, որ Վեյլը հարազատների հետ պայմանավորվածություն է ձեռք բերել պանթեոնում նրա թաղման և նրա ամուսնու աճյունը նրա հետ վերահուղարկավորելու մասին։
Այսպիսով, 2018 թվականի հուլիսի 1-ին Սիմոնա Վեյլը դարձել է հինգերորդ կինը, որը թաղված է նրանց հանգստության վայրում, ում Ֆրանսիայի Հանրապետությունը համարում է իր առավել արժանի ներկայացուցիչներ[13][14]։
Պետական պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Պատվո լեգեոնի շքանշանի Մեծ սպա (2009 թվականի հունվարի 1)[15]
- Պատվո լեգեոնի շքանշանի Մեծ Խաչ (2012 թվականի հուլիսի 13)[16]
- «Արժանիքների համար» Ազգային շքանշանի ասպետ
- Բրիտանական կայսրության շքանշանի սպա
Պատվավոր գիտական աստիճաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Փրինսթոնի համալսարանի պատվավոր դոկտոր (ԱՄՆ, 1975 թվական)
- Վեյցմանի ինստիտուտի պատվավոր դոկտոր (Իսրայել, 1976 թվական)
- Քեմբրիջի համալսարանի պատվավոր դոկտոր (Մեծ Բրիտանիա, 1980 թվական)
- Եյլի համալսարանի պատվավոր դոկտոր (ԱՄՆ, 1980 թվական)
- Ջորջթաունի համալսարանի պատվավոր դոկտոր (ԱՄՆ, 1981 թվական)
- Ուրբինոյի համալսարանի պատվավոր դոկտոր (Իտալիա, 1981 թվական)
- Բրյուսելի ազատ համալսարանի պատվավոր դոկտոր (Նիդեռլանդներ, 1984 թվական)
- Գլազգոյի համալսարանի պատվավոր դոկտոր (Մեծ Բրիտանիա, 1995 թվական)
- Փենսիլվանիայի համալսարանի պատվավոր դոկտոր (ԱՄՆ, 1997 թվական)
- Մոնրեալի համալսարանի պատվավոր դոկտոր (Կանադա, 2007 թվական)
- Նեթանիայի համալսարանի պատվավոր դոկտոր (Իսրայել, 2008 թվական)
Մրցանակներ և այլ պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Աթենք Օնասիսի հիմնադրամի մրցանակ (1980 թվական)
- Կարլ Մեծի մրցանակ (1981 թվական)
- Էլեանոր և Ֆրանկլին Ռուզվելտների հիմնադրամի մրցանակ (1984 թվական)
- Տրումենի խաղաղության մրցանակ (Երուսաղեմ, 1991 թվական)
- B’Nai B’rith ոսկե մեդալ (Վաշինգտոն, 1993 թվական)
- Շտեզեմանի ասոցիացիայի ոսկե մեդալ (Մայնց, 1993 թվական)
- Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության «Առողջություն բոլորի համար» ոսկե մեդալ (1997 թվական)
- Աստուրիայի Արքայազնի մրցանակ (2005 թվական)
- Լորան Պերրիեի Մեծ Դարի մրցանակ (2005 թվական)
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Mort de Simone Veil, icône de la lutte pour les droits des femmes (ֆր.) // Le Monde — Paris: Societe Editrice Du Monde, 2017. — ed. size: 364240 — ISSN 0395-2037; 1284-1250; 2262-4694
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 FemBio: Банк інформації про видатних жінок, Frauendatenbank, Банк данных о выдающихся женщинах
- ↑ 3,0 3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
- ↑ 4,0 4,1 4,2 German National Library, Berlin State Library, Bavarian State Library, Austrian National Library Record #11929642X // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Simone Veil est décédée à 89 ans (ֆր.) // Le Journal du Dimanche — 2017. — ISSN 0242-3065; 2650-0027
- ↑ «Simone Veil, un engagement hanté par la Shoah» (ֆրանսերեն)։ le Figaro։ 2017-06-30։ Վերցված է 2017-06-30
- ↑ «Hommages à Simone Veil»։ Fondation pour la Mémoire de la Shoah (ֆրանսերեն)։ Վերցված է 2017-07-21
- ↑ «Nicolas Sarkozy, Vœux aux corps constitués et aux agents de la Fonction Publique à Lille»։ Elysée (ֆրանսերեն)։ 2008-01-11։ Արխիվացված է օրիգինալից 2009-02-10-ին։ Վերցված է 2017-07-21
- ↑ «Veil, femme préférée des Français»։ Le Journal du Dimanche. (ֆրանսերեն)։ 2010-03-05։ Արխիվացված է օրիգինալից 2011-01-12-ին։ Վերցված է 2017-07-21
- ↑ Laura Meyer (2016-08-18)։ «Simone Veil, hospitalisée pour détresse respiratoire»։ Le Journal des femmes (ֆրանսերեն)։ Վերցված է 2017-07-21
- ↑ Léo Caravagna (2017-07-01)։ «De nombreux appels à inhumer Simone Veil au Panthéon»։ Le Figaro (ֆրանսերեն)։ Վերցված է 2017-07-21
- ↑ «Simone Veil : pétitions et personnalités demandent son entrée au Panthéon»։ Le Parisien (ֆրանսերեն)։ 2017-07-02։ Վերցված է 2017-07-21
- ↑ Pierre Bouvier et Anna Villechenon (2017-07-05)։ «Simone Veil reposera avec son époux au Panthéon»։ Le Monde (ֆրանսերեն)։ Վերցված է 2017-07-21
- ↑ Adrienne Sigel (2017-07-05)։ «Simone Veil: quel calendrier pour son entrée au Panthéon»։ BFMTV (ֆրանսերեն)։ Վերցված է 2017-07-21
- ↑ La promotion du Nouvel an de la Légion d'honneur fait la part belle aux scientifiques et au monde du showbiz (ֆր.)
- ↑ Légion d'honneur: Simone Veil, Juliette Gréco, Michel Blanc au menu de la promotion 2012(ֆր.)
| ||||||||||||||||
- Հուլիսի 13 ծնունդներ
- 1927 ծնունդներ
- Իտալիայում ծնվածներ
- Հունիսի 30 մահեր
- 2017 մահեր
- Փարիզ քաղաքում մահացածներ
- Փարիզ քաղաքում թաղվածներ
- Էդինբուրգի համալսարանի պատվավոր դոկտորներ
- Անձինք այբբենական կարգով
- Ֆրանսիական ակադեմիայի անդամներ
- Ֆրանսիայի նախարարներ
- Ֆրանսիացի կանայք
- Ֆրանսիայի հրեաներ
- Հոլոքոստից փրկվածներ
- Ֆրանսիացի իրավաբաններ