Սիմոնա Վեյլ (քաղաքական գործիչ)

	Սիմոնա Վեյլ; ֆր.՝ Simone Veil
Կուսակցություն՝	Union for French Democracy?
Կրթություն՝	Փարիզի քաղաքական հետազոտությունների ինստիտուտ և Փարիզի համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետ
Գիտական աստիճան՝	licentiate?
Մասնագիտություն՝	քաղաքական գործիչ, մագիստրատ և փաստաբան
Ծննդյան օր	հուլիսի 13, 1927[…]
Ծննդավայր	Նիս
Վախճանի օր	հունիսի 30, 2017[…] (89 տարեկան)
Վախճանի վայր	Փարիզի 7-րդ շրջան, Փարիզ, Ֆրանսիա կամ Փարիզ, Ֆրանսիա
Գերեզման	Պանթեոն (Փարիզ)
Թաղված	Պանթեոն (Փարիզ)
Քաղաքացիություն	Ֆրանսիա
Ի ծնե անուն	ֆր.՝ Simone Annie Liline Jacob
Հայր	André Jacob?
Մայր	Yvonne Steinmetz?
Ամուսին	Antoine Veil?
Զավակներ	Jean Veil?, Pierre-François Veil? և Claude-Nicolas Veil?
Ինքնագիր
Պարգևներ	, , , , , , , Schiller Prize of Marbach? (2011), Կարլ Մեծի միջազգային շքանշան (մայիսի 28, 1981), , European Civil Rights Prize of the Sinti and Roma?, «Հյուսիս-հարավ» մրցանակ, «Մոնիսմանիա» մրցանակ (1977), Երուսաղեմի հրեական համալսարանի պատվավոր դոկտոր (1980), Բրյուսելի ազատ համալսարանի պատվավոր դոկտոր, Էդինբուրգի համալսարանի պատվավոր դոկտոր (1980), Փրինսթոնի համալսարանի պատվավոր դոկտոր (1975), Բալ Իլանի անվան համալսարանի պատվավոր դոկտոր (1979), Մեքսիկայի ազգային ինքնավար համալսարանի պատվավոր դոկտոր, Բրանդիսի համալսարանի պատվավոր դոկտոր, Heinrich Heine Prize? (2010), Բրյուսելի ազատ համալսարանի պատվավոր դոկտոր (2007), Coudenhove-Kalergi Plaque? (2010) և honorary citizen of Brussels? (մայիսի 26, 1982)
Simone Veil

Սիմոնա Վեյլ (ֆր.՝ Simone Veil, հուլիսի 13, 1927(1927-07-13)^[1]^[2]^[3]^[…], Նիս^[1]^[4] - հունիսի 30, 2017(2017-06-30)^[5]^[1]^[2]^[…], Փարիզի 7-րդ շրջան, Փարիզ, Ֆրանսիա^[5]^[4] և Փարիզ, Ֆրանսիա^[6]), ֆրանսիացի իրավաբան, քաղաքական գործիչ և գրող։ Ֆրանսիայի առողջապահության նախարարը 1974-1979 թվականներին և 1993-1995 թվականներին։ Եվրոպական խորհրդարանի նախագահ (1979-1982 թվականներ) և պատգամավոր (1979-1993 թվականներ)։ Ֆրանսիայի Սահմանադրական խորհրդի անդամ (1998-2007 թվականներ)։ Լինելով Օսվենցիմի և Բերգեն-Բելզենի համակենտրոնացման ճամբարների մանկավարժ, Սիմոնա Վեյլը եղել է Հոլոքոստի հիշատակի հիմնադրամի նախագահը և անդամը (2001-2017)։ Ֆրանսիայի ակադեմիայի անդամ (2009 թվականից)։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սիմոնա Ժակոբը ծնվել է աշխարհիկ հրեական ընտանիքում։

Սովորել է Նիսի լիցեյում, որն ավարտել է 1944 թվականին։

1944 թվականի մարտի 30-ին 16-ամյա Սիմոն Ժակոբը Նիսում ձերբակալվել է, իր քրոջ՝ Մադլենի և մոր՝ Իվոննի հետ միասին բանտարկվել է Դրանսիի համակենտրոնացման ճամբարում, այնուհետև նրանք արտաքսվել են Գերմանիա և պահվել Օսվենցիմում։ Օսվենցիմից նրանց խորհրդային զորքերի մոտենալուն պես տեղափոխել են Բերգեն-Բելզեն, որտեղ 1945 թվականի մարտի 15-ին տիֆից մահացել է մայրը (Սիմոնայի հայրը և եղբայրը՝ Ժանը անհայտ կորել են Լիտվայում)^[8]։

Ֆրանսիա վերադառնալուց հետո ավարտել է Փարիզի համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետը։ Իրավաբանական գիտությունների լիցենցիատ է և Փարիզի Քաղաքական հետազոտությունների ինստիտուտի շրջանավարտ։

1957-1959 թվականներին եղել է արդարադատության նախարարության կցորդ։
1959-1970 թվականներին եղել է Ֆրանսիայի արդարադատության նախարարության դեպարտամենտի պետի տեղակալ։
1968-1969 թվականներին եղել է Ռենե Պլևենի կառավարության տեխնիկական խորհրդական (կնիքի պահապան)։
1970 թվականից՝ մագիստրատուրայի բարձրագույն խորհրդի գլխավոր քարտուղար։
1972 թվականից ORTF-ի տնօրենն է (Ֆրանսիայի ռադիոհեռարձակման և հեռուստատեսության վարչություն)։
1974-1976 թվականներին եղել է Ֆրանսիայի առողջապահության նախարար։
1977 թվականից միջուկային էներգիայի տեղեկատվական խորհրդի նախագահն է։
1976-1979 թվականներին եղել է առողջապահության նախարար, սոցիալական ապահովության պատասխանատու։
1979-1993 թվականներին եղել է Եվրոպական խորհրդարանի պատգամավոր։
1979-1982 թվականներին եղել է Եվրոպական խորհրդարանի նախագահ։
1982-1984 թվականներին եղել է Եվրոպական խորհրդարանի իրավաբանական կոմիտեի նախագահ։
1984-1989 թվականներին եղել է Եվրոպական խորհրդարանի լիբերալ դեմոկրատների և բարեփոխիչների խմբի նախագահ։
1987 թվականին՝ շրջակա միջավայրի եվրոպական տարվա անցկացման Ֆրանսիական կոմիտեի նախագահ։
1988 թվականին եղել է Եվրոպական կինոյի և հեռուստատեսության տարվա անցկացման Եվրոպական կոմիտեի նախագահը։
1993-1995 թվականներին աշխատել է Ֆրանսիայի պետական, սոցիալական գործերի և առողջապահության նախարար։
1997-1998 թվականներին եղել է ինտեգրման հարցերով բարձրագույն խորհրդի նախագահ։
1998-2007 թվականներին եղել է Ֆրանսիայի Սահմանադրական խորհրդի անդամ։
2003 թվականից՝ Միջազգային քրեական դատարանի որոշմանը համապատասխան ստեղծված տուժողների համար նպատակային հիմնադրամի ղեկավար կոմիտեի անդամ է։

2001-2007 թվականներին Վեյլը Հոլոքոստի հիշատակի հիմնադրամի առաջին նախագահն էր, ապա մինչև մահ՝ պատվավոր նախագահ^[9]։

2008 թվականի հունվարի 11-ից նախագահ Նիկոլա Սարկոզիի հանձնարարությամբ զբաղվել է Ֆրանսիայի Սահմանադրության համար նոր նախաբանի պատրաստմամբ, որում ասվում էր, որ ազգային ինքնությունը չի կարող կառուցվել էթնիկ սկզբունքների վրա, սակայն այդ առաջարկը աջակցություն չի գտել^[10]։ 2010 թվականի սկզբին անցկացված հարցման համաձայն՝ Սիմոնա Վեյլը հարցվածների կողմից ճանաչվել Է Ֆրանսիայի ամենահարգված կին^[11]։ 2013 թվականի ապրիլին նրա ամուսնու՝ Անտուանի մահից հետո Սիմոն Վեյլը հեռացել է հանրային կյանքից^[12]։

Սիմոնա Վեյլը մահացել է 2017 թվականի հունիսի 30-ին իր Փարիզի բնակարանում գրեթե 90 տարեկան հասակում։ Նույն օրը բազմաթիվ քաղաքական գործիչներ և հասարակական գործիչներ միմյանցից անկախ սկսել են դիմել Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնին՝ առաջարկելով հուղարկավորել Սիմոնա Վեյլի աճյունը Փարիզի պանթեոնում^[13]։ Միաժամանակ համացանցում երկու խնդրագիր է գործարկվել պանթեոնում Վեյլին թաղելու համար․ մեկ օրում նրանցից մեկը 120 հազար ստորագրություն է հավաքել, իսկ մյուսը՝ 110 հազար ստորագրություն^[14]։ Հուլիսի 5-ին նախագահ Էմանուել Մակրոնը հանդես է եկել ելույթով՝ հայտնելով, որ Վեյլը հարազատների հետ պայմանավորվածություն է ձեռք բերել պանթեոնում նրա թաղման և նրա ամուսնու աճյունը նրա հետ վերահուղարկավորելու մասին։

Այսպիսով, 2018 թվականի հուլիսի 1-ին Սիմոնա Վեյլը դարձել է հինգերորդ կինը, որը թաղված է նրանց հանգստության վայրում, ում Ֆրանսիայի Հանրապետությունը համարում է իր առավել արժանի ներկայացուցիչներ^[15]^[16]։

Պետական պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պատվո լեգեոնի շքանշանի Մեծ սպա (2009 թվականի հունվարի 1)^[17]
Պատվո լեգեոնի շքանշանի Մեծ Խաչ (2012 թվականի հուլիսի 13)^[18]
«Արժանիքների համար» Ազգային շքանշանի ասպետ
Բրիտանական կայսրության շքանշանի սպա

Պատվավոր գիտական աստիճաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Փրինսթոնի համալսարանի պատվավոր դոկտոր (ԱՄՆ, 1975 թվական)
Վեյցմանի ինստիտուտի պատվավոր դոկտոր (Իսրայել, 1976 թվական)
Քեմբրիջի համալսարանի պատվավոր դոկտոր (Մեծ Բրիտանիա, 1980 թվական)
Եյլի համալսարանի պատվավոր դոկտոր (ԱՄՆ, 1980 թվական)
Ջորջթաունի համալսարանի պատվավոր դոկտոր (ԱՄՆ, 1981 թվական)
Ուրբինոյի համալսարանի պատվավոր դոկտոր (Իտալիա, 1981 թվական)
Բրյուսելի ազատ համալսարանի պատվավոր դոկտոր (Նիդեռլանդներ, 1984 թվական)
Գլազգոյի համալսարանի պատվավոր դոկտոր (Մեծ Բրիտանիա, 1995 թվական)
Փենսիլվանիայի համալսարանի պատվավոր դոկտոր (ԱՄՆ, 1997 թվական)
Մոնրեալի համալսարանի պատվավոր դոկտոր (Կանադա, 2007 թվական)
Նեթանիայի համալսարանի պատվավոր դոկտոր (Իսրայել, 2008 թվական)

Մրցանակներ և այլ պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աթենք Օնասիսի հիմնադրամի մրցանակ (1980 թվական)
Կարլ Մեծի մրցանակ (1981 թվական)
Էլեանոր և Ֆրանկլին Ռուզվելտների հիմնադրամի մրցանակ (1984 թվական)
Տրումենի խաղաղության մրցանակ (Երուսաղեմ, 1991 թվական)
B’Nai B’rith ոսկե մեդալ (Վաշինգտոն, 1993 թվական)
Շտեզեմանի ասոցիացիայի ոսկե մեդալ (Մայնց, 1993 թվական)
Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության «Առողջություն բոլորի համար» ոսկե մեդալ (1997 թվական)
Աստուրիայի Արքայազնի մրցանակ (2005 թվական)
Լորան Պերրիեի Մեծ Դարի մրցանակ (2005 թվական)

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Mort de Simone Veil, icône de la lutte pour les droits des femmes (ֆր.) // Le Monde — Paris: Societe Editrice Du Monde, 2017. — ISSN 0395-2037; 1284-1250; 2262-4694
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 FemBio: Банк інформації про видатних жінок, Frauendatenbank, Банк данных о выдающихся женщинах, Görkəmli qadınlar haqqında məlumat bankı
↑ ^3,0 ^3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Fichier des personnes décédées
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 Simone Veil est décédée à 89 ans (ֆր.) // Le Journal du Dimanche — 2017. — ISSN 0242-3065; 2650-0027
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 Czech National Authority Database
↑ ^7,0 ^7,1 https://www.touteleurope.eu/histoire/entree-de-simone-veil-au-pantheon-h
↑ «Simone Veil, un engagement hanté par la Shoah» (ֆրանսերեն)։ le Figaro։ 2017-06-30։ Վերցված է 2017-06-30
↑ «Hommages à Simone Veil»։ Fondation pour la Mémoire de la Shoah (ֆրանսերեն)։ Վերցված է 2017-07-21
↑ «Nicolas Sarkozy, Vœux aux corps constitués et aux agents de la Fonction Publique à Lille»։ Elysée (ֆրանսերեն)։ 2008-01-11։ Արխիվացված է օրիգինալից 2009-02-10-ին։ Վերցված է 2017-07-21
↑ «Veil, femme préférée des Français»։ Le Journal du Dimanche. (ֆրանսերեն)։ 2010-03-05։ Արխիվացված է օրիգինալից 2011-01-12-ին։ Վերցված է 2017-07-21
↑ Laura Meyer (2016-08-18)։ «Simone Veil, hospitalisée pour détresse respiratoire»։ Le Journal des femmes (ֆրանսերեն)։ Վերցված է 2017-07-21
↑ Léo Caravagna (2017-07-01)։ «De nombreux appels à inhumer Simone Veil au Panthéon»։ Le Figaro (ֆրանսերեն)։ Վերցված է 2017-07-21
↑ «Simone Veil : pétitions et personnalités demandent son entrée au Panthéon»։ Le Parisien (ֆրանսերեն)։ 2017-07-02։ Վերցված է 2017-07-21
↑ Pierre Bouvier et Anna Villechenon (2017-07-05)։ «Simone Veil reposera avec son époux au Panthéon»։ Le Monde (ֆրանսերեն)։ Վերցված է 2017-07-21
↑ Adrienne Sigel (2017-07-05)։ «Simone Veil: quel calendrier pour son entrée au Panthéon»։ BFMTV (ֆրանսերեն)։ Վերցված է 2017-07-21
↑ La promotion du Nouvel an de la Légion d'honneur fait la part belle aux scientifiques et au monde du showbiz (ֆր.)
↑ Légion d'honneur: Simone Veil, Juliette Gréco, Michel Blanc au menu de la promotion 2012(ֆր.)

[_098fe9ba6d1d03e3-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Mort de Simone Veil, icône de la lutte pour les droits des femmes (ֆր.) // Le Monde — Paris: Societe Editrice Du Monde, 2017. — ISSN 0395-2037; 1284-1250; 2262-4694

[_aea9647eea3b267e-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 FemBio: Банк інформації про видатних жінок, Frauendatenbank, Банк данных о выдающихся женщинах, Görkəmli qadınlar haqqında məlumat bankı

[_d71021add86ce9c7-3] 3,0 ^3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag

[_ce8a907a2a870cc6-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Fichier des personnes décédées

[_9a21a787eefc1ddd-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 Simone Veil est décédée à 89 ans (ֆր.) // Le Journal du Dimanche — 2017. — ISSN 0242-3065; 2650-0027

[_65c8b8de7b41d94d-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 Czech National Authority Database

[_93727cb591264d1b-7] 7,0 ^7,1 https://www.touteleurope.eu/histoire/entree-de-simone-veil-au-pantheon-h

[8] «Simone Veil, un engagement hanté par la Shoah» (ֆրանսերեն)։ le Figaro։ 2017-06-30։ Վերցված է 2017-06-30

[9] «Hommages à Simone Veil»։ Fondation pour la Mémoire de la Shoah (ֆրանսերեն)։ Վերցված է 2017-07-21

[10] «Nicolas Sarkozy, Vœux aux corps constitués et aux agents de la Fonction Publique à Lille»։ Elysée (ֆրանսերեն)։ 2008-01-11։ Արխիվացված է օրիգինալից 2009-02-10-ին։ Վերցված է 2017-07-21

[11] «Veil, femme préférée des Français»։ Le Journal du Dimanche. (ֆրանսերեն)։ 2010-03-05։ Արխիվացված է օրիգինալից 2011-01-12-ին։ Վերցված է 2017-07-21

[12] Laura Meyer (2016-08-18)։ «Simone Veil, hospitalisée pour détresse respiratoire»։ Le Journal des femmes (ֆրանսերեն)։ Վերցված է 2017-07-21

[13] Léo Caravagna (2017-07-01)։ «De nombreux appels à inhumer Simone Veil au Panthéon»։ Le Figaro (ֆրանսերեն)։ Վերցված է 2017-07-21

[14] «Simone Veil : pétitions et personnalités demandent son entrée au Panthéon»։ Le Parisien (ֆրանսերեն)։ 2017-07-02։ Վերցված է 2017-07-21

[15] Pierre Bouvier et Anna Villechenon (2017-07-05)։ «Simone Veil reposera avec son époux au Panthéon»։ Le Monde (ֆրանսերեն)։ Վերցված է 2017-07-21

[16] Adrienne Sigel (2017-07-05)։ «Simone Veil: quel calendrier pour son entrée au Panthéon»։ BFMTV (ֆրանսերեն)։ Վերցված է 2017-07-21

[17] La promotion du Nouvel an de la Légion d'honneur fait la part belle aux scientifiques et au monde du showbiz (ֆր.)

[18] Légion d'honneur: Simone Veil, Juliette Gréco, Michel Blanc au menu de la promotion 2012(ֆր.)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]