Սզնի խոշորափուշ
Սզնի խոշորափուշ | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Գիտական դասակարգում | ||||||||||
|
||||||||||
Լատիներեն անվանում | ||||||||||
Crataegus macracantha Lodd | ||||||||||
Հատուկ պահպանություն | ||||||||||
Սզնի խոշորափուշ (լատին․՝ Crataegus macracantha Lodd), վարդազգիների ընտանիքի, սզնի ցեղի բույս։
Նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տերևաթափ ծառ է, որը հաճախ աճում է թփանման, 4,5-6 մ բարձրությամբ, ոչ բարձր բնով, որի տրամագիծը չի անցնում 12-20 սմ-ից, ծածկված բաց դարչնագույն կամ մոխրավուն կեղևով, որը անջատվում է փոքր թիթեղներով։ Ճյուղերը հաճախ ծռմռված են, առաջացնելով անկանոն, երբեմն՝ կլորավուն սաղարթ։ Երիտասարդ ճյուղերը զիգզագաձև են, ընձյուղները մերկ են, շագանակադարչնագույն, փայլուն, ավելի ուշանփայլ, կարմրադարչնագույն։ Փշերը բազմաթիվ են, բարակ, 6-14 սմ երկարությամբ, շագանակադարչնագույն, խիստ փայլուն։ Տերևները լայն, հակառակ ձվաձև են, էլիպսաձև, սուր կամ կլորավուն գագաթով, լայն սեպաձև կամ կլորավուն հիմքով, վերևի մասը ամբողջական կամ բազմաթիվ ոչ խորը կտրատված բլթակներով, զույգ սղոցաեզր, 5-7 սմ երկարությամբ և 3,5-5 սմ լայնությամբ, երկարացած ընձյուղների վրա մինչև 7,5-10 սմ երկարությամբ և 6,5-7,5 սմ լայնությամբ, բացվելիս վառ կարմիր, հետագայում կաշվեկերպ, մուգ կանաչ, փայլուն, վերևի կողմից մերկ, դուոս ցցված ջղերով, ներքևից թույլ աղվամազապւստ։ Կոթուններն ունեն 1-2 սմ երկարություն, ամռան երկրորդ կեսից' վառ կարմիր։ Ծաղկաբույլերը բարդ են, վահանաձև, բազմածաղիկ։ Ծաղիկները սպիտակ են, 1,6-2 սմ տրամագծով, առէջները 8-12 հատ են, սռնակները 2-3։ Պտուղները հավաքված են ցրված ողկույզներում, գնդաձև են, վառ կարմիր, փայլուն, արտակարգ հյութալի ու համեղ են, 0,8-1,0 սմ տրամագծով, թափվող, 2-3 սերմերով։ Ծաղկում է մայիսին, պտուղները հասունանում են սեպտեմբեր-հոկտեմբեր ամիսներին։
Տարածվածություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տարածված է հյուսիսային Ամերիկայում, Վերմոնտից մինչև Նյու Յորք, Պենսիլվանիայի վրայով մինչև Իլլինոյսի հյուսիսը։ Աճում է լեռնալանջերին, կրով հարուստ հողերում, գետահովիտներում։
Կիրառություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մեր հանրապետությունում լայնորեն է մշակվում ամենուրեք։ Ներմուծված սզնիներից ամենատարածվածն է։ Ամենուրեք հանդես է բերում ցրտադիմացկունություն և ձմեռնադիմացկունություն։ Պահանջկոտ չէ աճման պայմանների նկատմամբ, այնուամենայնիվ լավ է աճում ու զարգանում սննդանյութերով հարուստ, հզոր, ստրուկտուրային, լավ ջրաթափանց և օդաթափանց հողերում։ Լավ է խուզվում և երկար է պահպանում տրված ձևը։ Առանձնապես աչքի է ընկնում ծաղկման, պտուղների հասունացման և տերևների գունափոխման շրջանում։ Էկոլոգիական խումբը՝ Xllp: Մշակության հավանական շրջանները 1-32[1]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Հարությունյան Լ․ Վ․, Հարությունյան Ս․ Լ․, Հայաստանի դենդրոֆլորան, հ. 1, Երևան, «Լույս հրատարակչություն», 1985, էջ (գրքի էջը)։
|