Սերգեյ Չապլիգին
Սերգեյ Չապլիգին Сергей Чаплыгин | |
---|---|
![]() | |
Ծնվել է | ապրիլի 5, 1869[1][2] Չապլիգին, Ռյազանի նահանգ, Ռուսական կայսրություն |
Մահացել է | հոկտեմբերի 8, 1942[3][1][2] (73 տարեկան) Նովոսիբիրսկ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[3] |
Գերեզման | Chaplygin Siberian Scientific Research Institute of Aviation[4] |
Քաղաքացիություն | ![]() ![]() |
Մասնագիտություն | մաթեմատիկոս, ֆիզիկոս և ճարտարագետ |
Հաստատություն(ներ) | Մոսկվայի բարձրագույն կանանց դասընթացներ և Պրոֆեսոր Ն․ Ժուկովսկու անվան կենտրոնական աերոհիդրոդինամիկական ինստիտուտ |
Գործունեության ոլորտ | Մեխանիկա, դիֆերենցիալ հավասարումների տեսություն և ֆիզիկա |
Անդամակցություն | Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա և ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա |
Ալմա մատեր | Մոսկվայի համալսարանի ֆիզիկամաթեմատիկական ֆակուլտետ (1890) և Մոսկվայի պետական համալսարան[5] |
Տիրապետում է լեզուներին | ռուսերեն[6][7] |
Գիտական ղեկավար | Նիկոլայ Ժուկովսկի |
Եղել է գիտական ղեկավար | Andrey Minakov?, Hamid Muzafarovich Mushtari?, Նիկոլայ Կոչին[5], Լեոնիդ Սեդով[5] և Նիկոլայ Կոչին[5] |
Պարգևներ | |
![]() |
Սերգեյ Ալեքսեևիչ Չապլիգին (ռուս.՝ Сергей Алексеевич Чаплыгин, ապրիլի 5, 1869[1][2], Չապլիգին, Ռյազանի նահանգ, Ռուսական կայսրություն - հոկտեմբերի 8, 1942[3][1][2], Նովոսիբիրսկ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[3]), տեսական մեխանիկայի բնագավառի խորհրդային գիտնական, ժամանակակից հիդրոաերոդինամիկայի հիմնադիրներից։ ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս (1929 թվականին, թղթ․ անդամ՝ 1924 թվականից), սոցիալիստական աշխատանքի հերոս (1941 թվականին), Ն․ Ե․ Ժուկովսկու աշակերտը։
Ավարտել է Մոսկվայի համալսարանը (1890 թվականին)։ Գիտական աշխատությունները հիմնականում նվիրված էին տեսական մեխանիկայի երկու դասական խնդիրներին՝ չինտեգրվող կապերի առկայությամբ մարմնի շարժմանը և անշարժ կետի շուրջը ծանր պինդ մարմնի շարժմանը։ 19-րդ դարի վերջին և 20-րդ դարի սկզբին սկսել է զբաղվել շիթային հոսքերով, անսեղմելի հեղուկներում շիթի տեսության հետազոտություններով։ Չապլիգինի դոկտորական դիսերտացիայում, որում տրվել էր ցանկացած մինչձայնային արագությամբ գազային հոսքի հետազոտման մեթոդը, դրվել է գազային դինամիկայի զարգացման սկիզբը։ Մեծ արագությունների աերոդինամիկայի բնագավառում Չապլիգինի առաջադրած մեթոդները կարևոր դեր խաղացին ժամանակակից ինքնաթիռների հաշվարկի ռացիոնալացման համար։ Լուծել է աերոմեխանիկայի և ավիացիայի մի շարք բարդ խնդիրներ։ Չապլիգինը ավանդ ունի նաև մաթեմատիկայի բնագավառում։ Դիֆերենցիալ հավասարումների մոտավոր ինտեգրման Չապլիգինի հետազոտությունները մաթեմաթիկական մտքի խոշոր նվաճումներից են։ Հոկտեմբերյան հեղափոխությունից հետո Չապլիգինը մասնակցել է սոցիալական շինարարությանը, Ն․ Ե․ Ժուկովսկու հետ՝ Աերոհիդրոդինամիկայի կենտրոնական ինստիտուտի ստեղծմանը (ինստիտուտիի առաջին ղեկավարը եղել է Ն․ Ե․ Ժուկովսկին, 1921-1942 թվականներին՝ Չապլիգինը)։ Ն․Ե․Ժուկովսկու անվան մրցանակ։ Պարգևատրվել է Լենինի 2 շքանշանով։ 1942 թվականին ԽՍՀՄ սահմանել է Չապլիգինի անվան մրցանակ։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Чаплыгин Сергей Алексеевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ http://xn--b1aecnthebc1acj.xn--p1ai/%D0%9E%D0%BD-%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%BB-%D0%BD%D0%B0%D0%BC-%D0%BA%D1%80%D1%8B%D0%BB%D1%8C%D1%8F
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑ Identifiants et Référentiels (ֆր.) — ABES, 2011.
- ↑ Czech National Authority Database
|
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 8, էջ 669)։ ![]() |
- Ապրիլի 5 ծնունդներ
- 1869 ծնունդներ
- Ռուսական կայսրությունում ծնվածներ
- Հոկտեմբերի 8 մահեր
- 1942 մահեր
- Մոսկվայի պետական համալսարանի շրջանավարտներ
- Սոցիալիստական աշխատանքի հերոսներ
- Լենինի շքանշանի ասպետներ
- Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշանի ասպետներ
- Սուրբ Ստանիսլավի 3-րդ աստիճանի շքանշանի ասպետներ
- Գիտնականներ այբբենական կարգով
- Անձինք այբբենական կարգով
- Ռուս գիտնականներ
- Ռուս ֆիզիկոսներ
- Կաթվածից մահացածներ
- Խորհրդային մեխանիկներ
- Մաթեմատիկոսներ այբբենական կարգով
- 20-րդ դարի ֆիզիկոսներ
- ԽՍՀՄ ԳԱ իսկական անդամներ
- Մոսկվայի պետական համալսարանի պրոֆեսորներ
- Ռուս ճարտարագետներ
- ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոսներ
- ԽՍՀՄ ԳԱ թղթակից անդամներ
- Սուրբ Ստանիսլավի 2-րդ աստիճանի շքանշանի ասպետներ
- Խորհրդային մաթեմատիկոսներ