Սերգեյ Չապլիգին

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Jump to navigation Jump to search
Սերգեյ Չապլիգին
Сергей Чаплыгин
Chaplygin S A.jpg
Ծնվել էապրիլի 5, 1869(1869-04-05)[1][2]
Չապլիգին, Ռյազանի նահանգ, Ռուսական կայսրություն
Մահացել էհոկտեմբերի 8, 1942(1942-10-08)[3][1][2] (73 տարեկան)
Նովոսիբիրսկ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[3]
ԳերեզմանChaplygin Siberian Scientific Research Institute of Aviation[4]
ՔաղաքացիությունFlag of Russia.svg Ռուսական կայսրություն և Flag of the Soviet Union (1924–1955).svg ԽՍՀՄ
Մասնագիտությունմաթեմատիկոս, ֆիզիկոս և ճարտարագետ
Հաստատություն(ներ)Մոսկվայի բարձրագույն կանանց դասընթացներ և Պրոֆեսոր Ն․ Ժուկովսկու անվան կենտրոնական աերոհիդրոդինամիկական ինստիտուտ
Գործունեության ոլորտՄեխանիկա, դիֆերենցիալ հավասարումների տեսություն և ֆիզիկա
ԱնդամակցությունՌուսաստանի գիտությունների ակադեմիա և ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա
Ալմա մատերՄոսկվայի համալսարանի ֆիզիկամաթեմատիկական ֆակուլտետ (1890) և Մոսկվայի պետական համալսարան[5]
Տիրապետում է լեզուներինռուսերեն[6][7]
Գիտական ղեկավարՆիկոլայ Ժուկովսկի
Եղել է գիտական ղեկավարAndrey Minakov?, Hamid Muzafarovich Mushtari?, Նիկոլայ Կոչին[5], Լեոնիդ Սեդով[5] և Նիկոլայ Կոչին[5]
Պարգևներ
Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս
Լենինի շքանշան Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան Սուրբ Ստանիսլավի 3-րդ աստիճանի շքանշան
և ՌՍՖՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ
Commons-logo.svg Sergey Alexeyevich Chaplygin (physicist) Վիքիպահեստում

Սերգեյ Ալեքսեևիչ Չապլիգին (ռուս.՝ Сергей Алексеевич Чаплыгин, ապրիլի 5, 1869(1869-04-05)[1][2], Չապլիգին, Ռյազանի նահանգ, Ռուսական կայսրություն - հոկտեմբերի 8, 1942(1942-10-08)[3][1][2], Նովոսիբիրսկ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[3]), տեսական մեխանիկայի բնագավառի խորհրդային գիտնական, ժամանակակից հիդրոաերոդինամիկայի հիմնադիրներից։ ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս (1929 թվականին, թղթ․ անդամ՝ 1924 թվականից), սոցիալիստական աշխատանքի հերոս (1941 թվականին), Ն․ Ե․ Ժուկովսկու աշակերտը։

Ավարտել է Մոսկվայի համալսարանը (1890 թվականին)։ Գիտական աշխատությունները հիմնականում նվիրված էին տեսական մեխանիկայի երկու դասական խնդիրներին՝ չինտեգրվող կապերի առկայությամբ մարմնի շարժմանը և անշարժ կետի շուրջը ծանր պինդ մարմնի շարժմանը։ 19-րդ դարի վերջին և 20-րդ դարի սկզբին սկսել է զբաղվել շիթային հոսքերով, անսեղմելի հեղուկներում շիթի տեսության հետազոտություններով։ Չապլիգինի դոկտորական դիսերտացիայում, որում տրվել էր ցանկացած մինչձայնային արագությամբ գազային հոսքի հետազոտման մեթոդը, դրվել է գազային դինամիկայի զարգացման սկիզբը։ Մեծ արագությունների աերոդինամիկայի բնագավառում Չապլիգինի առաջադրած մեթոդները կարևոր դեր խաղացին ժամանակակից ինքնաթիռների հաշվարկի ռացիոնալացման համար։ Լուծել է աերոմեխանիկայի և ավիացիայի մի շարք բարդ խնդիրներ։ Չապլիգինը ավանդ ունի նաև մաթեմատիկայի բնագավառում։ Դիֆերենցիալ հավասարումների մոտավոր ինտեգրման Չապլիգինի հետազոտությունները մաթեմաթիկական մտքի խոշոր նվաճումներից են։ Հոկտեմբերյան հեղափոխությունից հետո Չապլիգինը մասնակցել է սոցիալական շինարարությանը, Ն․ Ե․ Ժուկովսկու հետ՝ Աերոհիդրոդինամիկայի կենտրոնական ինստիտուտի ստեղծմանը (ինստիտուտիի առաջին ղեկավարը եղել է Ն․ Ե․ Ժուկովսկին, 1921-1942 թվականներին՝ Չապլիգինը)։ Ն․Ե․Ժուկովսկու անվան մրցանակ։ Պարգևատրվել է Լենինի 2 շքանշանով։ 1942 թվականին ԽՍՀՄ սահմանել է Չապլիգինի անվան մրցանակ։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Чаплыгин Сергей Алексеевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  4. ↑ http://xn--b1aecnthebc1acj.xn--p1ai/%D0%9E%D0%BD-%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%BB-%D0%BD%D0%B0%D0%BC-%D0%BA%D1%80%D1%8B%D0%BB%D1%8C%D1%8F
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Mathematics Genealogy Project — 1997.
  6. ↑ Identifiants et Référentiels (ֆր.) — ABES, 2011.
  7. ↑ Czech National Authority Database
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 8, էջ 669)։ CC BY-SA icon 80x15.png
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Սերգեյ_Չապլիգին&oldid=7982185» էջից