Սերգեյ Չապլիգին

Սերգեյ Չապլիգին; Сергей Чаплыгин
Ծնվել է	ապրիլի 5, 1869; Չապլիգին, Ռյազանի նահանգ, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	հոկտեմբերի 8, 1942 (73 տարեկան); Նովոսիբիրսկ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Գերեզման	Chaplygin Siberian Scientific Research Institute of Aviation
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն և ԽՍՀՄ
Մասնագիտություն	մաթեմատիկոս, ֆիզիկոս, ճարտարագետ և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)	Մոսկվայի բարձրագույն կանանց դասընթացներ և Պրոֆեսոր Ն․ Ժուկովսկու անվան կենտրոնական աերոհիդրոդինամիկական ինստիտուտ
Գործունեության ոլորտ	մեխանիկա, դիֆերենցիալ հավասարումների տեսություն, ֆիզիկա, մեքենաշինություն, աերոմեխանիկա, աերոդինամիկա և կիրառական մաթեմատիկա
Անդամակցություն	Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա և ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա
Ալմա մատեր	Մոսկվայի համալսարանի ֆիզիկամաթեմատիկական ֆակուլտետ (1890) և Մոսկվայի պետական համալսարան
Տիրապետում է լեզուներին	ռուսերեն
Գիտական ղեկավար	Նիկոլայ Ժուկովսկի
Եղել է գիտական ղեկավար	Andrey Minakov?, Hamid Muzafarovich Mushtari?, Նիկոլայ Կոչին, Լեոնիդ Սեդով և Նիկոլայ Կոչին
Պարգևներ	; ; և
	Sergey Alexeyevich Chaplygin (physicist) Վիքիպահեստում

Սերգեյ Ալեքսեևիչ Չապլիգին (ռուս.՝ Сергей Алексеевич Чаплыгин, ապրիլի 5, 1869(1869-04-05)^[1]^[2], Չապլիգին, Ռյազանի նահանգ, Ռուսական կայսրություն - հոկտեմբերի 8, 1942(1942-10-08)^[3]^[1]^[2], Նովոսիբիրսկ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ^[3]), տեսական մեխանիկայի բնագավառի խորհրդային գիտնական, ժամանակակից հիդրոաերոդինամիկայի հիմնադիրներից։ ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս (1929 թվականին, թղթ․ անդամ՝ 1924 թվականից), սոցիալիստական աշխատանքի հերոս (1941 թվականին), Ն․ Ե․ Ժուկովսկու աշակերտը։

Ավարտել է Մոսկվայի համալսարանը (1890 թվականին)։ Գիտական աշխատությունները հիմնականում նվիրված էին տեսական մեխանիկայի երկու դասական խնդիրներին՝ չինտեգրվող կապերի առկայությամբ մարմնի շարժմանը և անշարժ կետի շուրջը ծանր պինդ մարմնի շարժմանը։ 19-րդ դարի վերջին և 20-րդ դարի սկզբին սկսել է զբաղվել շիթային հոսքերով, անսեղմելի հեղուկներում շիթի տեսության հետազոտություններով։ Չապլիգինի դոկտորական դիսերտացիայում, որում տրվել էր ցանկացած մինչձայնային արագությամբ գազային հոսքի հետազոտման մեթոդը, դրվել է գազային դինամիկայի զարգացման սկիզբը։ Մեծ արագությունների աերոդինամիկայի բնագավառում Չապլիգինի առաջադրած մեթոդները կարևոր դեր խաղացին ժամանակակից ինքնաթիռների հաշվարկի ռացիոնալացման համար։ Լուծել է աերոմեխանիկայի և ավիացիայի մի շարք բարդ խնդիրներ։ Չապլիգինը ավանդ ունի նաև մաթեմատիկայի բնագավառում։ Դիֆերենցիալ հավասարումների մոտավոր ինտեգրման Չապլիգինի հետազոտությունները մաթեմաթիկական մտքի խոշոր նվաճումներից են։ Հոկտեմբերյան հեղափոխությունից հետո Չապլիգինը մասնակցել է սոցիալական շինարարությանը, Ն․ Ե․ Ժուկովսկու հետ՝ Աերոհիդրոդինամիկայի կենտրոնական ինստիտուտի ստեղծմանը (ինստիտուտիի առաջին ղեկավարը եղել է Ն․ Ե․ Ժուկովսկին, 1921-1942 թվականներին՝ Չապլիգինը)։ Ն․Ե․Ժուկովսկու անվան մրցանակ։ Պարգևատրվել է Լենինի 2 շքանշանով։ 1942 թվականին ԽՍՀՄ սահմանել է Չապլիգինի անվան մրցանակ։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 Чаплыгин Сергей Алексеевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
↑ http://xn--b1aecnthebc1acj.xn--p1ai/%D0%9E%D0%BD-%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%BB-%D0%BD%D0%B0%D0%BC-%D0%BA%D1%80%D1%8B%D0%BB%D1%8C%D1%8F
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 Mathematics Genealogy Project — 1997.
↑ Identifiants et Référentiels (ֆր.) — ABES, 2011.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սերգեյ Չապլիգին» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 8, էջ 669)։

[_249d4f4c91e767c0-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.

[_98816ffe31d11b0a-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_88c689ef7c77abaa-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 Чаплыгин Сергей Алексеевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[_d067b1d268accddf-4] ttp://xn--b1aecnthebc1acj.xn--p1ai/%D0%9E%D0%BD-%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%BB-%D0%BD%D0%B0%D0%BC-%D0%BA%D1%80%D1%8B%D0%BB%D1%8C%D1%8F

[_0d02d6867d178888-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ

[_c85eca847a969061-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 Mathematics Genealogy Project — 1997.

[_d737003f5eb0d771-7] Identifiants et Référentiels (ֆր.) — ABES, 2011.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]