Սերգեյ Չապլիգին

Սերգեյ Չապլիգին; Сергей Чаплыгин
Ծնվել է	ապրիլի 5 (17), 1869 կամ ապրիլի 5, 1869; Չապլիգին, Ռուսաստան
Մահացել է	հոկտեմբերի 8, 1942 (73 տարեկանում); Նովոսիբիրսկ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Գերեզման	Նովոսիբիրսկ
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն; ԽՍՀՄ
Մասնագիտություն	մաթեմատիկոս, ֆիզիկոս և ճարտարագետ
Հաստատություն(ներ)	Q4303988?
Գործունեության ոլորտ	Մեխանիկա, theory of differential equations և ֆիզիկա
Անդամակցություն	Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա և ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա
Ալմա մատեր	Faculty of Physics and Mathematics of Moscow Imperial University
Գիտական ղեկավար	Նիկոլայ Ժուկովսկի
Եղել է գիտական ղեկավար	Andrey Minakov և Hamid Muzafarovich Mushtari
Պարգևներ	Լենինի շքանշան Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան և ՌՍՖՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ
	Sergey Alexeyevich Chaplygin (physicist) Վիքիպահեստում

Սերգեյ Ալեքսեևիչ Չապլիգին (ռուս.՝ Сергей Алексеевич Чаплыгин, ապրիլի 5 (17), 1869 կամ ապրիլի 5, 1869(1869-04-05)^[1], Չապլիգին, Ռուսաստան - հոկտեմբերի 8, 1942(1942-10-08)^[2]^[1], Նովոսիբիրսկ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ^[2]), տեսական մեխանիկայի բնագավառի խորհրդային գիտնական, ժամանակակից հիդրոաերոդինամիկայի հիմնադիրներից։ ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս (1929 թվականին, թղթ․ անդամ՝ 1924 թվականից), սոցիալիստական աշխատանքի հերոս (1941 թվականին), Ն․ Ե․ Ժուկովսկու աշակերտը։

Ավարտել է Մոսկվայի համալսարանը (1890 թվականին)։ Գիտական աշխատությունները հիմնականում նվիրված էին տեսական մեխանիկայի երկու դասական խնդիրներին՝ չինտեգրվող կապերի առկայությամբ մարմնի շարժմանը և անշարժ կետի շուրջը ծանր պինդ մարմնի շարժմանը։ 19-րդ դարի վերջին և 20-րդ դարի սկզբին սկսել է զբաղվել շիթային հոսքերով, անսեղմելի հեղուկներում շիթի տեսության հետազոտություններով։ Չապլիգինի դոկտորական դիսերտացիայում, որում տրվել էր ցանկացած մինչձայնային արագությամբ գազային հոսքի հետազոտման մեթոդը, դրվել է գազային դինամիկայի զարգացման սկիզբը։ Մեծ արագությունների աերոդինամիկայի բնագավառում Չապլիգինի առաջադրած մեթոդները կարևոր դեր խաղացին ժամանակակից ինքնաթիռների հաշվարկի ռացիոնալացման համար։ Լուծել է աերոմեխանիկայի և ավիացիայի մի շարք բարդ խնդիրներ։ Չապլիգինը ավանդ ունի նաև մաթեմատիկայի բնագավառում։ Դիֆերենցիալ հավասարումների մոտավոր ինտեգրման Չապլիգինի հետազոտությունները մաթեմաթիկական մտքի խոշոր նվաճումներից են։ Հոկտեմբերյան հեղափոխությունից հետո Չապլիգինը մասնակցել է սոցիալական շինարարությանը, Ն․ Ե․ Ժուկովսկու հետ՝ Աերոհիդրոդինամիկայի կենտրոնական ինստիտուտի ստեղծմանը (ինստիտուտիի առաջին ղեկավարը եղել է Ն․ Ե․ Ժուկովսկին, 1921-1942 թվականներին՝ Չապլիգինը)։ Ն․Ե․Ժուկովսկու անվան մրցանակ։ Պարգևատրվել է Լենինի 2 շքանշանով։ 1942 թվականին ԽՍՀՄ սահմանել է Չապլիգինի անվան մրցանակ։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Чаплыгин Сергей Алексеевич // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.], [30 cilddə] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 8, էջ 669)։

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q35127"_data-entity-id="Q547473">Մակտյուտոր_մաթեմատիկայի_պատմության_արխիվ<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q3331189_citetype_Q17537576"_data-entity-id="Q17378135">Чаплыгин_Сергей_Алексеевич_//_[[:d:Q17378135|Большая_советская_энциклопедия]]:_[в_30_т.],_[30_cilddə]<span_class="wef_low_priority_links">_/_под_ред._[[:Ալեքսանդր_Պրոխորով|А.&nbsp;М.&nbsp;Прохоров]]_—_3-е_изд._—_<span_title="Москва"_style="border-bottom:_1px_dotted;_cursor:_help;_white-space:_nowrap">М.</span>:_[[:Սովետսկայա_էնցիկլոպեդիա_(հրատարակչություն)|Советская_энциклопедия]],_1969.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Чаплыгин Сергей Алексеевич // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.], [30 cilddə] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>

[1]

[2]

Սերգեյ Չապլիգին

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նավարկման ցանկ

Անձնական գործիքներ

Անվանատարածքներ

Տարբերակներ

Դիտումները

Ավելին

Որոնել

Նավարկում

Մասնակցել

Գործիքներ

Այլ նախագծերում

Տպել/արտահանել

Այլ լեզուներով

Սերգեյ Չապլիգին Сергей Чаплыгин

Ծնվել է	ապրիլի 5 (17), 1869 կամ ապրիլի 5, 1869(1869-04-05)^[1] Չապլիգին, Ռուսաստան
Մահացել է	հոկտեմբերի 8, 1942(1942-10-08)^[2]^[1] (73 տարեկանում) Նովոսիբիրսկ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ^[2]
Գերեզման	Նովոսիբիրսկ
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն ԽՍՀՄ
Մասնագիտություն	մաթեմատիկոս, ֆիզիկոս և ճարտարագետ
Հաստատություն(ներ)	Q4303988?
Գործունեության ոլորտ	Մեխանիկա, theory of differential equations և ֆիզիկա
Անդամակցություն	Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա և ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա
Ալմա մատեր	Faculty of Physics and Mathematics of Moscow Imperial University
Գիտական ղեկավար	Նիկոլայ Ժուկովսկի
Եղել է գիտական ղեկավար	Andrey Minakov և Hamid Muzafarovich Mushtari
Պարգևներ	Լենինի շքանշան Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան և ՌՍՖՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ
Sergey Alexeyevich Chaplygin (physicist) Վիքիպահեստում