Սերգեյ Կապիցա

Սերգեյ Կապիցա
Ծնվել է	փետրվարի 14, 1928; Քեմբրիջ, Անգլիա, Միացյալ Թագավորություն
Մահացել է	օգոստոսի 14, 2012 (84 տարեկան); Մոսկվա, Ռուսաստան
Գերեզման	Նովոդեվիչյան գերեզմանոց
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և Ռուսաստան
Մասնագիտություն	ֆիզիկոս, համալսարանի դասախոս, հեռուստահաղորդավար և մաթեմատիկոս
Հաստատություն(ներ)	Պրոֆեսոր Ն․ Ժուկովսկու անվան կենտրոնական աերոհիդրոդինամիկական ինստիտուտ, Մոսկվայի Ֆիզիկատեխնիկական Ինստիտուտ և Russian New University?
Գործունեության ոլորտ	ֆիզիկա
Պաշտոն(ներ)	գլխավոր խմբագիր
Անդամակցություն	Ռուսաստանի բնական գիտությունների ակադեմիա, Presidential Council for Culture and Art?, Հռոմեական ակումբ և Եվրոպական ակադեմիա
Ալմա մատեր	Մոսկվայի ավիացիայի ինստիտուտ (1949)
Կոչում	պրոֆեսոր
Գիտական աստիճան	ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր
Տիրապետում է լեզուներին	ռուսերեն
Պարգևներ	; Քալինգի մրցանակ ՏԷՖԻ Gold Medal of the Russian Academy of Sciences for outstanding achievements in the field of propagation of scientific knowledge? Ֆիզիկայի ինստիտուտի անդամ Մոլդովայի գիտությունների ակադեմիա և Սկեպտիկական հարցախույզի կոմիտեի անդամ
Երեխա(ներ)	Fiodor Kapitsa?
Հայր	Պյոտր Կապիցա
Մայր	Anna Krylova?
	Sergei Kapitsa Վիքիպահեստում

Սերգեյ Կապիցա (ռուս.՝ Сергей Петрович Капица, փետրվարի 14, 1928(1928-02-14)^[1]^[2], Քեմբրիջ, Անգլիա, Միացյալ Թագավորություն^[1] - օգոստոսի 14, 2012(2012-08-14)^[3], Մոսկվա, Ռուսաստան^[1]), խորհրդային և ռուս գիտնական-ֆիզիկոս, լուսավորիչ, հեռուստահաղորդավար, «Գիտության աշխարհում» ամսագրի գլխավոր խմբագիր^[6], Ռուսաստանի Բնական գիտությունների ազգային ակադեմիայի փոխնախագահ։ 1973 թվականից նա մշտապես ղեկավարել է «Ակնհայտ-անհավանական» գիտական հեռուստահաղորդումը։ Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր, Սոցիալիստական աշխատանքի կրկնակի հերոս, ակադեմիկոս Պյոտր Կապիցայի որդին։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սերգեյ Կապիցան ծնվել է 1928 թվականի փետրվարի 14-ին Քեմբրիջում (Մեծ Բրիտանիա)։ 1935 թվականին Կապիցայի ընտանիքը վերադառնում է ԽՍՀՄ և այդ ժամանակվանից սկսած Կապիցան ապրում է Մոսկվայում^[7]^[8]։

1949 թվականին ավարտել է Մոսկվայի ավիացիոն ինստիտուտը^[7]։ Նրա գիտական գործունեությունը սկսվել է 1949 թվականին։ Նա աշխատել է ֆիզիկայի այնպիսի բնագավառներում, ինչպիսիք են երկրային մագնիսականությունը, կիրառվող էլեկտրադինամիկան, տարրական մասնիկների ֆիզիկան։ 1953 թվականին ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների թեկնածուի աստիճան ստանալու համար պաշտպանել է դիսերտացիա՝^[9] «Մեխանիկական ճնշումների պայմաններում ժայռերի մագնիսական հատկությունների ուսումնասիրության» թեմայով^[10]։ 1956 թվականին Սերգեյ Կապիցան դասավանդել է Մոսկվայի ֆիզիկա-տեխնիկական ինստիտուտում^[8]։ 1962 թվականին ^[11] (ըստ մեկ այլ աղբյուրի՝ 1961 թվականին^[7]) դարձել է ֆիզիկա-մաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր, Միջուկային հետազոտությունների միավորված ինստիտուտում^[11] պաշտպանել է դիսերտացիա՝ «Միկրոտրոն» թեմայով^[12]^[13] (աշխատանքի նախագծման մեծ մասը կատարել է Արտաշես Ատովմյանը)։

1965 թվականին Մոսկվայի ֆիզիկա-տեխնիկական ինստիտուտում ստացել է պրոֆեսորի կոչում։

1965-1998 թվականներին եղել է ընդհանուր ֆիզիկայի ամբիոնում առաջինից մինչև երրորդ կուրսի ուսանողներին դասավանդել է ընդհանուր ֆիզիկա^[8]։ Երկար տարիներ եղել է այս ամբիոնի վարիչ։

1973 թվականին Կապիցան հրատարակել է «Գիտության կյանք» գիրքը։ Գիրքը հանդիսացել է «Ակնհայտ-անհավանական» հաղորդման առաջացման նախադրյալ։ Նույն թվականին սկսել է վարել այս հեռուստատեսային շոուն^[8]։

Հիշում էր. «Երբ ես սկսեցի հեռուսատատեսությունում իմ աշխատանքը, ապա գիտության բնագավառում ամեն հրապարակում ուղեկցվում էր փորձաքննության մանրամասն ակտերով, որ, իբր, մենք գաղտնի տեղեկություններ չենք տրամադրում։ Ինձ կանչել է Սերգեյ Լապինը, ով այդ ժամանակ Պետական հեռուստառադիոյի նախագահն էր, և բացատեց. «Սերգեյ Պետրովիչ, մենք ձեզանից այդ փորձաքննությունները չենք պահանջի։ Դուք պետք է ինքներդ պատասխան տաք նրա համար, ինչ ասում եք։ Իսկ մենք կդիտենք։» Այդ ամենով էլ ես առաջնորդվել եմ»^[14]։

1986 թվականի դեկտեմբերին նրա վրա անհաջող մահափորձ է կատարվում «պետերբուրգցի մի խելագարի» կողմից^[15] (ռեստավրատոր, «Հիշողություն» միության անդամ), որի արդյունքում վնասվածքներ է ստացել։ Չարագործը, որը ժամանել էր Դոլգոպրուդնիից, մտնում է Մոսկվայի ֆիզիկա-տեխնիկական ինստիտուտի ուսումնական մասնաշենք, որտեղ Կապիցան կարդում էր ընդհանուր ֆիզիկայի դասախոսություններ, ընդմիջման ժամանակ դուրս է գալիս լսարանից և կացինով երկու անգամ հետևից հարվածում է նրա գլխին։ Կապիցան կարողանում է հարձակվողի ձեռքից խլել կացինը և կացնի գլխով հարվածել նրա ճակատին։ Այնուհետեւ արնաշաղախ Կապիցան կացնով հասել է ամբիոն, խնդրել է զանգահարել շտապօգնություն և ոստիկանություն, որից հետո կորցրել է գիտակցությունը։ Չարագործին ձերբակալեցին, իսկ Կալիցան Բոտկինի անվան քաղաքային հիվանդանոցի նյարդավիրաբուժական բաժանմունքում սուբդուրալ հեմատոմիայով հոսպիտալացվում է։ Հետագայում նա կարողացել է վերադառնալ աշխատանքի։ Հարձակման ավարտից հետո Մոսկվայի ֆիզիկա-տեխնիկական ինստիտուտում ներկայացրել է վթարային անվտանգության միջոցառումներ, որոնք մասնակիորեն չեղյալ են հայտարարվել վեց ամիս անց։

«Ճանաչիր ինձ» (1979) և «Եղևնի-փայտ!» (1988) գեղարվեստական ֆիլմերում նա ինքնուրույն հանդես է եկել «Ակնհայտ-անհավանական» առաջատար ծրագրով։

2000 թվականի մարտից հանդիսացել է Նիկիտինսկի ակումբի նախագահը ^[16]։

2006 թվականից եղել է «Գիտելիքի աշխարհ» կինոփառատոնի նախագահը։

Մահացել է Մոսկվայում 2012 թվականի օգոստոսի 14-ին լյարդի քաղցկեղից^[17]։ Հրաժեշտը տեղի է ունեցել օգոստոսի 17-ին՝ Մոսկվայի պետական համալսարանի պալատում, նույն օրը թաղվել է Նովոդևիչյան գերեզմանատանը՝ հոր գերեզմանի կողքին^[18]։

2013 թվականի փետրվարի 14-ին Սերգեյ Կապիցայի 85-ամյակի օրը Ռուսական նոր համալսարանի շենքում բացվել է հուշատախտակ^[19]։

Կոչում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆիզմաթ գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, եղել է Պ. Լ. Կապիցայի անվան ֆիզիկական խնդիրների ինստիտուտի գլխավոր գիտաշխատող։ Եվրասիական ֆիզիկական ընկերության նախագահ, Եվրոպական գիտությունների ակադեմիայի անդամ, Ռուսաստանի բնական գիտությունների ակադեմիայի իրական անդամ, ՌԴ Նախագահին առընթեր մշակույթի և արվեստի անդամ։

Սերգեյ Կապիցայի հրապարակումները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Микротрон / С. П. Капица, В. Н. Мелехин, предисловие П. Л. Капицы, Москва, изд-во «Наука», 1969. Тираж 2700 экз, 211 с., УДК 621.384.611.3.
Оптимальные размеры проб при гамма-активационном анализе / С. П. Капица, Ю. Т. Мартынов, В. Н. Самосюк и др., Атомная энергия, 1974, т. 37, вып. 4, с. 356—357
Капица С. П. Роль популяризации науки в формировании научного мировоззрения // Вопросы научного атеизма. Вып. 22 / Редкол. А. Ф. Окулов (отв. ред.); Акад. обществ. наук ЦК КПСС. Ин-т научного атеизма. — М.: Мысль, 1978. — С. 209—216. — 319 с. — 23 000 экз.
Наука и средства массовой информации. М., 1981.
Капица С.П. Парадоксы роста: Законы развития человечества. — М.: «Альпина Нон-фикшн», 2010. — С. 192. — ISBN 978-5-9167-1047-2
Взгляд в прошлое и будущее // Дельфис. 1999. № 20(4). С.2—6.
Общая теория роста человечества: Сколько людей жило, живёт и будет жить на Земле. М.: Наука, 1999. ISBN 5-02-008299-6
Модель роста населения Земли и экономического развития человечества // Вопросы экономики. 2000. № 12.
Предисловие к переводу книги «Интеллектуальные уловки» Алана Сокала и Жана Брикмона, 2000
Капица С. П., Курдюмов С. П., Малинецкий Г. Г. Синергетика и прогнозы будущего. — 3 изд.. — М.: УРСС, 2003. — 288 с. — (Синергетика: от прошлого к будущему).
Глобальная демографическая революция и будущее человечества // Новая и новейшая история. 2004. № 4.
Об ускорении исторического времени // Новая и новейшая история. 2004. № 6.
Асимптотические методы и их странная интерпретация. //Общественные науки и современность. 2005. № 2. С.162-165.
Глобальная демографическая революция // Международная жизнь. 2005. № 11. с. 91—105
Об ускорении исторического времени // История и математика. М., 2006. С. 12—30.
Global population blow-up and after. The demographic revolution and information society. Moscow, 2006.
Демографическая революция и Россия. М. 2007.
Демографическая революция и Россия. Век глобализации. Выпуск № 1/2008, С. 128—143.
Жизнь науки // М.: Тончу, — 2008 г. — 592 с. — ISBN 978-5-91215-035-7.
Капица С.П. Мои воспоминания. — М.: Российская политическая энциклопедия (РОССПЭН), 2008. — 269 с. — 2500 экз. — ISBN 978-5-8243-0976-8
Капица С. П., Юдин Б. Г. Медицина XXI века: этические проблемы // Знание. Понимание. Умение. — 2005. — № 3. — С. 75—79.

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Deutsche Nationalbibliothek Record #136002935 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
↑ ^2,0 ^2,1 Find A Grave — 1996.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Умер Сергей Капица — gazeta.ru.
↑ https://www.ae-info.org/ae/User/Kapitza_Serguei
↑ http://www.ras.ru/about/awards/awdlist.aspx?awdid=179
↑ Журнал «В мире науки»
↑ ^7,0 ^7,1 ^7,2 Капица Сергей Петрович — Учёный, телеведущий
↑ ^8,0 ^8,1 ^8,2 ^8,3 «Научная Сеть: 14 февраля — день рождения С. П. Капицы»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2018-01-25-ին։ Վերցված է 2018-10-05
↑ Капица С.П., 2008, էջ 98
↑ Капица С.П. Исследование магнитных свойств горных пород при механических напряжениях. Автореферат диссертации, представленной на соискание ученой степени кандидата физико-математических наук. Академия наук СССР. Геофизический институт. — Москва, 1953. — 7 с.
↑ ^11,0 ^11,1 Капица С.П., 2008, էջ 103
↑ Капица С.П. Микротон. Автореферат диссертации, представленной на соискание ученой степени доктора физико-математических наук. — Дубна, 1962. — 8 с.
↑ «Докторские диссертации - Институт физических проблем им. П.Л. Капицы РАН»։ www.kapitza.ras.ru։ Վերցված է 2015-12-05
↑ «Сергей Капица: «Революция - она в умах!» - Общество - Аргументы и Факты»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2013-02-25-ին։ Վերցված է 2013-02-20
↑ Сергей Капица: «Я как белая ворона!»
↑ Никитский клуб
↑ Блог Светланы Конеген
↑ С. Капица похоронен на Новодевичьем кладбище рядом с могилой отца.
↑ ««Нам повезло, что Сергей Петрович был с нами...» В РосНОУ прошел Вечер памяти С.П. Капицы»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2013-04-17-ին։ Վերցված է 2013-04-16

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Гуревич П. С. Приключения имиджа: Типология телевизионного образа и парадоксы его восприятия. — М.: Искусство, 1991. — 221 с. — 50 000 экз. — ISBN 5-210-02533-0
Мостинская А. Ю., Бодрихин Н. Г. Сергей Капица: Человек, который отвечал на любой вопрос. — М.: Молодая гвардия, 2015. — 350 с. — (Жизнь замечательных людей: сер. биогр.; вып. 1537).

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Интервью Капица Сергей: «Прежде чем действовать, надо понять». tvkultura.ru (14.02.08)
Документальный фильм Добрый день Сергея Капицы, снятый друзьями и коллегами к 80-летию
Интервью: Сергей Капица: «Я не сторонник катастрофического взгляда на жизнь» Archived 2018-10-02 at the Wayback Machine. // Частный корреспондент
Последнее интервью Сергея Капицы
Сергей Петрович Капица // peoples.ru
Краткая справка о научной, образовательной и общественной деятельности профессора Сергея Петровича Капицы Archived 2018-10-17 at the Wayback Machine.
Капица Сергей Петрович на сайте РАН — историческая справка, направления деятельности, публикации
Выступление на вечере памяти С. П. Капицы его сына Федора ՅուԹյուբում

[_657fcca26013b64a-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Deutsche Nationalbibliothek Record #136002935 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.

[_57ba1ebc7da68026-2] 2,0 ^2,1 Find A Grave — 1996.

[_389fa9c764a095f2-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Умер Сергей Капица — gazeta.ru.

[_c3c6d6941167e367-4] ttps://www.ae-info.org/ae/User/Kapitza_Serguei

[_7d21ae69c3a36457-5] ttp://www.ras.ru/about/awards/awdlist.aspx?awdid=179

[6] Журнал «В мире науки»

[hoho-7] 7,0 ^7,1 ^7,2 Капица Сергей Петрович — Учёный, телеведущий

[haha-8] 8,0 ^8,1 ^8,2 ^8,3 «Научная Сеть: 14 февраля — день рождения С. П. Капицы»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2018-01-25-ին։ Վերցված է 2018-10-05

[Капица_С.П.—2008——98-9] Капица С.П., 2008, էջ 98

[10] Капица С.П. Исследование магнитных свойств горных пород при механических напряжениях. Автореферат диссертации, представленной на соискание ученой степени кандидата физико-математических наук. Академия наук СССР. Геофизический институт. — Москва, 1953. — 7 с.

[Капица_С.П.—2008——103-11] 11,0 ^11,1 Капица С.П., 2008, էջ 103

[12] Капица С.П. Микротон. Автореферат диссертации, представленной на соискание ученой степени доктора физико-математических наук. — Дубна, 1962. — 8 с.

[13] «Докторские диссертации - Институт физических проблем им. П.Л. Капицы РАН»։ www.kapitza.ras.ru։ Վերցված է 2015-12-05

[14] «Сергей Капица: «Революция - она в умах!» - Общество - Аргументы и Факты»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2013-02-25-ին։ Վերցված է 2013-02-20

[fontanka.ru-15] Сергей Капица: «Я как белая ворона!»

[16] Никитский клуб

[17] Блог Светланы Конеген

[18] С. Капица похоронен на Новодевичьем кладбище рядом с могилой отца.

[19] ««Нам повезло, что Сергей Петрович был с нами...» В РосНОУ прошел Вечер памяти С.П. Капицы»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2013-04-17-ին։ Վերցված է 2013-04-16

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]