Սերաֆիմա Լյուլյակինա

Սերաֆիմա Լյուլյակինա
Ծնվել է	հուլիսի 29, 1922(1922-07-29)
Ծննդավայր	Նիժնեյագոդնոե, Պոդբելսկ գյուղական համայնք, Պոխվիստնևսկի շրջան
Մահացել է	հունվարի 17, 1993(1993-01-17) (70 տարեկան)
Մահվան վայր	Սարանսկ, Ռուսաստան
Գերեզման	Նիժնեյագոդնոե
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և  Ռուսաստան
Մասնագիտություն	գրող, վիպասաց և կոմպոզիտոր

Սերաֆիմա Մարկովնա Լյուլյակինա (հուլիսի 29, 1922(1922-07-29), Նիժնեյագոդնոե, Պոդբելսկ գյուղական համայնք, Պոխվիստնևսկի շրջան - հունվարի 17, 1993(1993-01-17), Սարանսկ, Ռուսաստան), էրզիացի հեքիաթասաց, գրող։ Մորդովական ԻԽՍՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ (1990), Մորդովական ԻԽՍՀ պետական մրցանակի դափնեկիր (1992):

Կենսագրություն

Սերաֆիմա Մարկովնան ծնվել է ՌԽՖՍՀ Սամարայի նահանգի Նիժնեյագոդնոե (այժմ` Պոխվիստնևսկի շրջան) գյուղում, գյուղացու բազմանդամ ընտանիքում, որտեղ գնահատվել է ժողովրդական խոսքը, հեքիաթներն ու երգերը։ Սերաֆիման ուներ երեք եղբայր։ Սերաֆիման եղել է հետաքրքրասեր, հնարամիտ մանուկ։ Իր հասակակիցներից տարբերվել է արտասովոր զգայունության և խիստ տպավորություն գործելու հատկությամբ, հեշտությամբ ընդօրինակել է ժողովրդական խոսքը, սուր կատակները, մտերմիկ մեղեդիները։ Ամենից շատ Սերաֆիման սիրել է երգեր, որոնք հնչել են ամենուր։

Սամարայի անդրվոլգյան տարածաշրջանը վաղուց համարվել է Էրզյան ժողովրդական բանահյուսության յուրօրինակ «շտեմարան»։ Այս տարածաշրջանում պահպանվել են հեքիաթներ, լեգենդներ, երգեր, ծիսական երգեր։ Այստեղ Էրզյան հնագույն բանավոր-բանաստեղծական մշակույթի հարուստ հողի վրա ձևավորվել է հայտնի գրողների մի ամբողջ ընտրանի, ինչպիսիք են Վասիլի Ռադաևը, Արթուր Մորոն, Քսենյա Պետրովան, Միխայիլ Վտուլկինը, Չիսլավ Ժուրավլևը և այլք։

Վաղ տարիքից Լյուլյակինան դրսևորել է տաղանդը Երգելու և բանաստեղծական իմպրովիզացիայի բնագավառում։ Դեռևս մանուկ հասակից ունեցել է լավ ձևավորված ձայն և լսողություն, հոյակապ հիշողություն և արագորեն տիրապետել է ընկերների և գյուղացիների երգերի ռեպերտուարին։ Հեշտությամբ հիշել է յուրաքանչյուր երգ՝ ոչ միայն խոսքերը, այլև մեղեդին։

Այս տարիների ընթացքում Սերաֆիմայի վրա մեծ ստեղծագործական ազդեցություն է թողել նրա տատիկը՝ Անիսյա Եֆիմովնան, որն ապրել է 105 տարի և Սամարայի շրջանում հայտնի է դարձել իր երգով և պատմողական հմտություններով։ Լյուլյակինան սերտել է նրա ամբողջ ռեպերտուարը։ Տատիկից է նրան փոխանցվել մայրենի լեզվի հանդեպ սերը, երգելու ունակությունը։ Նման բարենպաստ ստեղծագործական միջավայրում Լյուլյակինան վաղ հասակում հանդես է եկել ակումբի բեմում, մասնակցել մանկական մրցույթներին և արվեստի շոուներին։ Գիտեր շատ երգեր, փորձում էր նաև ինքնուրույն ստեղծել դրանք։ Երգերի մի մասը տպագրվել է շրջանային թերթերում։ Նկատելով Լյուլակինայի տաղանդը՝ նրան խորհուրդ են տվել կրթություն ստանալ երաժշտության և պոեզիայի բնագավառում, ինչն իրականացնել չի հաջողվել նյութական դժվարությունների պատճառով։ Նույն պատճառով հինգերորդ դասարանում թողել է դպրոցը, քանի որ անհրաժեշտ էր աշխատել և հոգ տանել կրտսեր եղբայրների և քույրերի, ապա նաև՝ իր երեխաների համար։ Սերաֆիմա Մարկովնան մեծացրել է յոթ երեխա։ Լյուլյակինայի ստեղծագործությունների հիման վրա ստեղծվել են Էրզյան ժողովրդական բանահյուսության և մշակույթի մասին բազմաթիվ գրքեր։

1992 թվականին Սերաֆիմա Մարկովնայի մոտ քաղցկեղ է ախտորոշվել։ Մահացել է 1993 թվականի հունվարի 17-ին։ Թաղված է Յագոդնոե գյուղում։

Ստեղծագործություններ

Տպագրվել է հանրապետական պարբերականներում և կոլկտիվ հավաքածուներում։ Առաջին գիրքը՝ «Моронь гайть» («Երգի ղողանջ») լույս է տեսել 1982 թվականին։ Մեկ տարի անց գրքի միջազգային ցուցահանդեսի ժամանակ գիրքն արժանացել է 1-ին կարգի դիպլոմի։

• «Քեզ կպատմեմ» (1986)
• «Минек оянок» («Մեր ընկերները») 1988
• «Тонеть, Мордовиям» («Քեզ համար, իմ Մորդովա» 1991)
• «Հեքիաթներ, բանաստեղծություններ, առակներ» (1993)

Պարգևներ, մրցանակներ

• Ինքնուս արվեստի տարածաշրջանային, համառուսական և համամիութենական փառատոների դափնեկիր
• Մորդովական ԽՍՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ (1990)
• Մորդովական ԽՍՀ պետական մրցանակի դափնեկիր (1992)
• Մորդովիայի «Կոմսոմոլի» մրցանակի դափնեկիր (1992)

Հիշատակ

Պոխվիստնևսկի շրջանի Յագոդնոե գյուղում կա Սերաֆիմա Լյուլյակինայի անվան թանգարան։