Սենթ-Գոդենսի 20 դոլար
| Ենթակատեգորիա | կրկնակի արծիվ  | |
|---|---|---|
| Կոչվել է ի պատիվ | Օգաստես Սենտ Գոդենս | |
| Երկիր | Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ | |
| Սկսած | 1907 | |
| Ավարտված | 1933 | |
| Պատկերված | Ազատություն | |
| Նախագծող | Օգաստես Սենտ Գոդենս | |
| Զանգված | 33,4 գրամ | |
| Տրամագիծ | 34 միլիմետր | |
| Նոմինալ | 20 ԱՄՆ դոլար | |
Սենթ-Գոդենսի 20 դոլար, (անգլ.՝ St. Gaudens Double Eagle, ԱՄՆ-ի ոսկի անվանական արժեքով 20 դոլարանոց մետաղադրամներ, որոնք հատվել են 1907 թվականից 1933 թվականներին։ Համարվում են ԱՄՆ-ում երբևէ շրջանառված ամենագեղեցիկ մետաղադրամները։[1]։ Նրանք ունեն մի քանի տեսակներ։
Մետաղադրամը անվանակոչվել է իր դիզայների՝ ամերիկացի քանդակագործի՝ Օգաստես Սենթ-Գոդենսի անունով։ Թեոդոր Ռուզվելտը, ձգտելով ամերիկյան մետաղադրամները դարձնել ավելի գեղեցիկ և գեղագիտականորեն հաճելի, 1904 թվականին Սենթ Գոդենսին հրավիրեց ձեռնարկել նոր մետաղադրամների տեսակների պատրաստումը։ Չնայած Միացյալ Նահանգների դրամահատարան հետ աշխատելու բացասական փորձին և գլխավոր փորագրող Չարլզ Բարբեր[en]ի հետ թշնամական հարաբերություններին, Սենթ-Գոդենսը ընդունեց նախագահի առաջարկը։ Նոր մետաղադրամների ստեղծման և լայն շրջանառության մեջ դնելու աշխատանքները կատարվեցին Սենթ-Գոդենսի հիվանդության և մետաղադրամի վրա պատկերի ռելիեֆի առանձնահատկությունների հետ կապված ուշացումներով։ Սենթ-Գոդենսը մահացավ 1907 թվականին՝ նախագծելով նոր 10 և 20 դոլարանոց մետաղադրամները,սակայն չապրեց, չտեսնելով դրանց շրջանառության մեջ դնելը։
Առաջին փոքր տպաքանակից հետո դրամահատարանի փորագրող Բարբերը ձևափոխեց դիզայնը, այն դարձնելով ավելի քիչ անհարթ։ Այս փոփոխությունը հեշտացրեց հատման գործընթացը։ 1907 թվականին և 1908 թվականի սկզբին թողարկված մետաղադրամների վրա չկար ԱՄՆ պաշտոնական կարգախոսը՝ «Մենք վստահում ենք Աստծուն» (In God We Trust), որն ամերիկյան դրամի պարտադիր հատկանիշ էր։ Կոնգրեսի պնդմամբ կարգախոսը տեղադրվեց պատկերի վրա, իսկ այն չպարունակող մետաղադրամները անվանվեցին «անաստված»։(անգլ.՝ godless).
Սենթ-Գոդենսի 20 դոլարը հիմնականում օգտագործվել է միջազգային առևտուր կատարելու համար։
Չնայած այն հանգամանքին, որ 1933 թվականին հատվել է ավելի քան 455,000 հատ, այսօր միայն մի քանիսն է մնացել։ Մնացած մետաղադրամները հալվել են, երբ Միացյալ Նահանգները հրաժարվել է ոսկու ստանդարտից։ 1933 թվականի Սենթ-Գոդենսի 20 դոլարը այժմ աշխարհի ամենաթանկ մետաղադրամն է, որը աճուրդում գնվել է 7 590 020 ԱՄՆ դոլար։
Նախապատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]20 դոլարանոց մետաղադրամը շրջանառության մեջ է դրվել 1850 թվականին։ Դրա ստեղծման պատճառը ոսկու պաշարների կտրուկ աճն էր՝ պայմանավորված Կալիֆոռնիայի ոսկու տենդ հետևանքով։[2] Փորագրող Ջեյմս Բարթոն Լոնգեյքրի կողմից Ազատության երկգլխանի արծիվ ստեղծված մետաղադրամը, դիզայնի աննշան փոփոխություններով, հատվել է ավելի քան 50 տարի, մինչև 1907 թվականը: Քանի որ այս մետաղադրամների գնողունակությունն այդ ժամանակ բավականին բարձր էր (այսօր համարժեք է մի քանի հարյուր դոլարի), դրանք հազվադեպ էին հայտնվում շրջանառության մեջ: Դրանք հիմնականում օգտագործվում էին միջազգային առևտրի համար կամ որպես արժեքի կուտակում: Արևմտյան նահանգներում և տարածքներում, որտեղ ոսկե և արծաթե մետաղադրամները գերակշռում էին թղթադրամներին (Կալիֆոռնիայում թղթադրամի օգտագործումը որոշ ժամանակ նույնիսկ արգելված էր), $20 մետաղադրամներն ավելի տարածված էին, քան Միացյալ Նահանգների արևելյան նահանգներում:[3].
Ապագա 20 դոլարանոց մետաղադրամի դիզայներ Օգաստես Սենթ Գոդենս և ԱՄՆ դրամահատարանի միջև առաջին թյուրըմբռնումները ծագեցին 1891 թվականին։[4] [5] Դրամահատարանը փորձում էր փոխարինել 10-, 25- և Նստած Ազատության կես մետաղադրամների դիզայնները, որոնք շրջանառության մեջ էին ավելի քան 50 տարի: Սենթ Գոդենսը վարձվեց աշխատանքի համար, բայց դրամահատարանը հրաժարվեց վճարել նրա պահանջած գումարը իր աշխատանքի համար:[6] Արդյունքում, Սենթ Գոդենսը հրաժարվեց նոր մետաղադրամները նախագծել։ Դրա փոխարեն աշխատանքը կատարեց փորագրողը՝ Չարլզ Բերբերը։[en][7] Բարբերի մետաղադրամները ամերիկյան հասարակությունում զգալի վեճեր առաջացրեցին։
1892 թվականին Ամերիկայի հայտնագործման 400-ամյակին նվիրված Համաշխարհային ցուցահանդեսի կազմակերպիչները խնդրեցին Սենթ Գոդենսին նախագծել մեդալ ցուցահանդեսի հաղթողների համար։ Մեդալի դիմերեսը, որը պատկերում էր ափ դուրս եկող Կոլումբոսին, որևէ վեճ չառաջացրեց։ Դարձերեսը, որը պատկերում էր երիտասարդությանը խորհրդանշող մերկ կերպար, որը հաղթողի համար ծաղկեպսակ էր բռնել, քննադատության արժանացավ։ Փոստի պետ գեներալ Էնթոնի Քոմսթոքը նույնիսկ պատկերը անպարկեշտ անվանեց։ Ցուցահանդեսի կազմակերպիչները մերժեցին Սենթ Գոդենսին և աշխատանքը հանձնեցին դրամահատարանի փորագրող Բարբերին, ով, ըստ պատմաբան Ուոլթեր Բրինի, «ոչնչի ընդունակ չէր, բացի բանականությունից»։[5].
Հիասթափված Սենթ-Գոդենսը երդվեց այլևս երբեք չաշխատել դրամահատարանում և հաջորդ տասը տարիների ընթացքում մերժեց իրեն առաջարկվող բոլոր պատվերները։[5].
Դիզայնի մշակում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1904 թվականի դեկտեմբերի 27[8] Սենթ Գոդենի ընկերը՝ նախագահ Թեոդոր Ռուզվելտը[5] ԱՄՆ ֆինանսների նախարարին ուղղված նամակում ԱՄՆ ֆինանսների նախարար Լեսլի Մորտիմեր Շոուին ասում է. «Կարծում եմ մեր մետաղադրամների վիճակը, գեղարվեստական տեսանկյունից զզվելի և սարսափելի է։ Հնարավոր կլիներ արդյո՞ք առանց Կոնգրեսից թույլտվություն խնդրելու, ներգրավել Սենթ Գոդենսին՝ մեր մետաղադրամներին ավելի մեծ գեղագիտական գրավչություն հաղորդելու ուղղությամբ աշխատելու համար»։ Ռուզվելտի հորդորով, ԱՄՆ դրամահատարանի տնօրեն Ջորջ Ռոբերտսը խնդրեց Սենթ Գոդենսին նախագծել նոր մետաղադրամներ և Սենթ Գոդենսը տվեց իր համաձայնությունը։[9] Ռուզվելտը առաջարկեց, որ դրամահատարանը օգտագործի Սենթ Գոդենսը այնպիսի մետաղադրամներ նախագծի, որոնց դիզայնը առանց Կոնգրեսի համաձայնության կարող է փոխվել: ԱՄՆ օրենսդրության համաձայն, դրամահատարանը կարող է ինքնուրույն փոխել միայն այն մետաղադրամների դիզայնը, որոնք շրջանառության մեջ են եղել ավելի քան 50 տարի՝ առանց փոփոխությունների:[10] Ռուզվելտի նախագահության օրոք վերաձևավորվեցին հինգ մետաղադրամներ՝ 1 ցենտ, 2.50 դոլար, 5 դոլար, 10 դոլար և 20 դոլար: 10 և 20 դոլարանոց մետաղադրամները նախագծվել են Սենթ Գոդենսի կողմից: Երբեք չի եղել դեպք, որ մետաղադրամի դիզայնը ստեղծվի դրամահատարանից դուրս գտնվող մեկի կողմից:[11]
1905 թվականի նոյեմբերին Սենթ Գոդենսին ուղղված նամակում Ռուզվելտը հարցրել է նոր մետաղադրամների պատրաստման գործընթացի մասին: Նա նաև կիսվել է իր մտքերով, որ հին հունական մետաղադրամների մեջ ամենագեղեցիկները բարձր մակերևույթով մետաղադրամներն էին: Ռուզվելտը առաջարկել է ստեղծել նոր մետաղադրամներ՝ բարձր մակերևույթով և բարձր եզրով՝ պատկերը պաշտպանելու համար: Սենթ Գոդենսը համաձայնել է նախագահի առաջարկների հետ և նկարագրել է 20 դոլարանոց մետաղադրամի առաջարկվող դիզայնը.
|
Առաջ շարժվող Ազատության կերպարը (հնարավոր է՝ թևերով) մեկ ձեռքում պահում է գերբային վահան՝ 13 գծերով, աստղերով և թեք գրությամբ՝ «ԱԶԱՏՈՒԹՅՈՒՆ» բառով։ Մյուս ձեռքում՝ այրվող ջահ։ Ազատության հագուստը ծածանվում է քամուց։ Իմ գաղափարն է՝ Ազատությանը կենդանացնել։ | 
|
[12].
some kind of a (possibly winged) figure of Liberty, striding forward as if on a mountaintop, holding aloft on one arm a shield bearing the stars and stripes with the word Liberty marked across the field; in the other hand perhaps a flaming torch, the drapery [of Liberty's dress] would be flowing in the breeze. My idea is to make it a living thing, and typical of progress.
1906 թվականի հունվարի 2-ի նամակում Սենթ Գոդենսը հարցրել է ֆինանսների նախարար Շոուին բարձր մակերևույթով մետաղադրամներ հատելու տեխնիկական հնարավորության մասին: Ռուզվելտի հետ հանդիպումներից մեկի ժամանակ Շոուն կարծիք է հայտնել, որ հին հունական մետաղադրամները կրկնող մետաղադրամների արտադրությունը թե՛ տեսքով, թե՛ գեղեցկությամբ անիրագործելի է, քանի որ դրանք հիմնականում կպահվեն բանկերում, և միայն մի փոքր մասն է հայտնվելու շրջանառության մեջ: Ռուզվելտը պնդել է շարունակել նոր մետաղադրամներ ստեղծելու աշխատանքները: Սենթ-Գոդենսին ուղղված իր նամակում նա խոստովանել է, որ «Շոուն կարծում էր, թե ես խելագարվել եմ այս հարցի համար»:[13]
Իր վերադասի անսասան արձագանքին բախվելով՝ Շոուն գրեց Սենթ Գոդենսին, որ չնայած դրամահատարանի պաշտոնյաները կարծում էին, որ բարձր մակերևույթը մեծապես կբարդացնի դրամահատման գործընթացը, և բոլոր երկրները կօգտագործեն հարթ մակերևույթ ունեցող մետաղադրամներ, նախագահի հրատապ առաջարկությունների շնորհիվ քանդակագործը կարող է շարունակել աշխատել։[14] Նախագահին ուղղված հետագա նամակներում Սենթ-Գոդենսը քննադատել է այդ ժամանակ գոյություն ունեցող մետաղադրամների պատկերները. «ամեն դեպքում, այն, ինչ ես կստեղծեմ, չի կարող ավելի վատ լինել, քան այսօրվա մանեկենները»։[5] Նա նաև կանխատեսել էր դրամահատարանի գլխավոր փորագրող Բարբերի դիմադրությունը մետաղադրամների ստեղծման նոր մոտեցումների նկատմամբ։[13]
1906 թվականի մայիսին քանդակագործը կրկին հարցով դիմեց ֆինանսների նախարարին։ Այս անգամ նա առաջարկեց տարեթիվը նշելու համար օգտագործել հռոմեական թվեր։ Շոուն բավականին կոպիտ պատասխանեց. «Քանի որ մենք պատրաստվում ենք մետաղադրամներ պատրաստել Միացյալ Նահանգների քաղաքացիների համար, ինձ թվում է, որ նպատակահարմար կլինի օգտագործել այն թվերը, որոնց նրանք սովոր են։ Ավելին, ես կցանկանայի հիշեցնել մեր ճարտարապետներին, որ ես արդեն հեռացրել եմ նրանցից մեկին՝ արձանագրություններում անգլերեն «U»-ի փոխարեն լատինական «V» օգտագործելու համար»։ [15] Եվս մեկ անգամ Ռուզվելտի ազդեցությունը անհրաժեշտ էր Սենթ Գոդենի նորամուծությանը՝ հռոմեական թվերի օգտագործման իրականացման համար։[16].
Սենթ Գոդենսը սկզբում մտադիր էր թռչող արծիվը տեղադրել մեկ ցենտանոց մետաղադրամի վրա։ Սակայն, օրենքի մասին իմանալուց հետո, որի համաձայն զինանշանային արծիվը չի կարող տեղադրվել այդքան փոքր անվանական արժեքի մետաղադրամի վրա, նա պատկերը տեղափոխեց 20 դոլարանոց մետաղադրամի վրա։[17] 1906 թվականին քանդակագործի առողջությունը ով տառապում էր քաղցկեղից սկսեց վատթարանալ։ Նա ստիպված եղավ օգնական վարձել Հենրի Հերինգի պատվերը կատարելու համար։ Նմուշային մետաղադրամների համար նախատեսված ձևաթղթերը պատրաստվել էին Փարիզում, այլ ոչ թե ԱՄՆ դրամահատարանում։ 1906 թվականի դեկտեմբերին Ռուզվելտին տրվեցին ապագա 20 դոլարանոց մետաղադրամների վերջնական նախագծերը։ Նախագահը ծանր հիվանդ քանդակագործին գրեց. «Ես հանձնարարել եմ դրամահատարանի տնօրենին հնարավորինս արագ պատրաստել դրոշմանիշները։ Դրանք պարզապես հրաշալի են։ Ես սպասում եմ Կոնգրեսի կողմից որոշակի քննադատության, բայց դա ինձ այդքան էլ չի անհանգստացնում»։[18]
Մետաղադրամի դիմերեսի վերջնական տարբերակը պատկերում էր Ազատությունը, որը նույնպես խորհրդանշում էր հաղթանակը: Պատկերը հիմնված էր Սեն-Գոդենսի քանդակի վրա, որը գտնվում էր Նյու Յորքում և նվիրված էր Քաղաքացիական պատերազմի գեներալ Ուիլյամ Շերմանին:[19]. Քանդակը մի շարք ընդհանրություններ ուներ Սամոթրակի թևավոր հաղթանակը հին հունական արձանի հետ։[20]. Մետաղադրամի վրա Ազատությունը աջ ձեռքում պահում է ջահ, որը խորհրդանշում է լուսավորությունը, իսկ ձախում՝ ձիթենու ճյուղ, որը խորհրդանշում է խաղաղությունը։[21] Նա իջնում է ժայռից՝ Արևի ճառագայթների ներքո։ Հետին պլանում Կապիտոլիումի շենքն է։ Մետաղադրամի եզրին 46 աստղ է, որը համապատասխանում է 1906 թվականի նահանգների թվին դարձերեսին ծագող Արևի ֆոնի վրա արծիվ է թռչում։ մետաղադրամի եզրին ը տեղադրել է «E PLURIBUS UNUM» կարգախոսը։ Այսպիսով, քանդակագործը հեռացրել է մետաղադրամի պատկերից լրացուցիչ արձանագրությունը միաժամանակ պահպանելով օրենքը, որի համաձայն այս կարգախոսի տեղադրումը մետաղադրամների վրա պարտադիր էր։[22].
Դիզայնից մինչև մետաղադրամ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]ԱՄՆ դրամահատարանի գլխավոր փորագրողը վերահսկեց նոր մետաղադրամների պատրաստումը: 1906 թվականի նոյեմբերի 26-ի դրամահատարանի տնօրեն Ռոբերտ Պրեստոնին ուղղված նամակում նա գրել է.
|
|
Սենթ Գոդենսը շատ է խոսում փորձարկումների մասին: Հնարավոր է նա այդպես էլ արել է, բայց մետաղադրամների վրա բարձր մակերևույթ օգտագործելու անհնարինությունը մեզ համար նորություն չէ: Այն նույնքան պարզ է, որքան ամեն առավոտ ծագող արևը: Ես համոզված եմ, որ այս նորարարությունները միայն փողի վատնման կհանգեցնեն… Կարծում եմ մեր ընկեր Սենթ Գոդենսը խաղ է խաղում… |
|
[Սեն-Գոդենսը] այնքան շատ է խոսում փորձերի մասին, որ կարող է նրա համար այդպես լինել, բայց մեզ համար դա փորձ չէ, քանի որ մենք նույնքան վստահ ենք, որ նրա արծվի ռելիեֆը երբեք չի հատվի, որքան վստահ ենք, որ Արևը ամեն առավոտ կծագի, և այս ամբողջ անհանգստության և փողի վատնման միակ նպատակը նրանց համոզելն է, ովքեր այլ կերպ չեն համոզվի… Կարծում եմ՝ մեր ընկերը [Սեն-Գոդենսը] խաղ է խաղում…
Դրանից հետո Պրեստոնը գրում է Սենթ-Գոդենսին նշելով, որ «դրամահատարանում չկան տպագրական մեքենաներ, որոնք կարող են մեկ հարվածով արտադրել առաջարկվող մետաղադրամները։» [24]: Երբ նոր մետաղադրամի նախագծերը ներկայացվեցին դրամահատարան, Բարբերը մերժեց դրանք: Միայն երկար քննարկումներից և բանավեճերից հետո նա համաձայնվեց փորձին։ Այդ ժամանակ դրամահատարանը զբաղված էր Կուբայի և Ֆիլիպինների մետաղադրամների դիզայնի մշակմամբ։ Բարբերը դժկամությամբ սկսեց նոր մետաղադրամի փորձնական կտորներ պատրաստել, որոնք նրա կարծիքով, երբեք լայն տարածում չեն գտնի։ Պատրաստվեցին փորձարարական մեխեր [25]։ Չնայած օգտագործված մետաղադրամների տպագրական մեքենաները նույնը չէին, ինչ մեդալների արտադրության համար օգտագործվողները (առավելագույն հարվածային ուժով), մեկ մետաղադրամը հատելու համար անհրաժեշտ էր ավելի քան 9 հարված։ 24 նմուշային մետաղադրամների, որոնք հայտնի են որպես «գերբարձր մակերևույթ» (անգլ.՝ Գերբարձր ռելիեֆ մետաղադրամներից, այսօր պահպանվել է 20[26] մետաղադրամ։ Դրանցից մեկը վաճառվել է 2005 թվականին 2,990,000 դոլարով[27]: 1907 թվականի մայիսի 8-ի նամակում Ռուզվելտը գրել է Սեն-Գոդենսին. «...այս պահին անհնար է այս մետաղադրամները հատել մամլիչի մեկ հարվածով,որը մեծ թողարկման համար է անհրաժեշտ»։ Սենթ Գոդենսը պատասխանել է, արտահայտելով իր հիասթափությունը ավելի լավ արդյունքների հասնելու և հին հունական արվեստը ժամանակակից դրամագիտություն[28] մետաղադրամների հետ համատեղելու անկարողության համար։
Մամլիչների հաջորդ հավաքածուն ստեղծվել է նվազեցված մակերևույթային բարձրության համար։ Չնայած դրան, մեկ մետաղադրամ արտադրելու համար դեռևս պահանջվում էր մամլիչի երեք հարված, ինչը նույնպես անընդունելի էր մեծածավալ հատման համար։ Սենթ-Գոդենսի մահից հետո նրա օգնական Հենրի Հերինգը ստանձնեց մետաղադրամի վերամշակումը։ Վերջինիս կարողությունների մեջ անվստահ լինելով՝ Ռուզվելտը հրամայեց նոր ֆինանսների նախարար Ջորջ Կորտելիուին ստիպել դրամահատարանին ավարտել աշխատանքը և մինչև 1907 թվականի սեպտեմբերի 1-ը մետաղադրամը թողարկել ընդհանուր շրջանառության մեջ։[29] Բարբերը շտապ կանչվեց արձակուրդից նախագահի հրամանը կատարելու համար։[30] Ֆիլադելֆիայի դրամահատարանի վերատեսուչին ուղղված իր նամակում Բարբերը գրել է, որ Ռուզվելտը անհնարինն էր խնդրում. «Նա ոչ միայն չունի վերջինիս քմահաճույքին ենթարկվելու ունակություն, այլև պատկերացում չունի, թե ինչպես անել այն»։"[29] Բարբերը անմիջապես մերժեց Գյորինգի առաջարկած դրոշմների նոր հավաքածուն, պնդելով, որ դրանք սկզբից հարմար չէին, և դրանց վրա աշխատելը ժամանակի վատնում կլիներ։ Միևնույն ժամանակ, Բարբերը սկսեց մետաղադրամի վերաձևակերպման աշխատանքները։ 1907 թվականի օգոստոսին Ռուզվելտը Ֆրենկ Ա. Լիչին նշանակեց Սան Ֆրանցիսկոյի դրամահատարանի վերատեսուչի պաշտոնում։ Իր հուշագրություններում Լիչը նկարագրել է նախագահի հետ 20 դոլարանոց մետաղադրամներ թողարկելու մասին զրույցը.
|
|
Նույնիսկ նախքան ես լիովին հարմարվել էի իմ նոր աշխատանքին, նախագահը կանչեց ինձ իր գրասենյակ։ Մեր զրույցի ընթացքում նա ասաց, որ չնայած բոլոր դժվարություններին և խոչընդոտներին, ցանկանում է որքան հնարավոր է արագ ավարտել նոր մետաղադրամներ թողարկելու աշխատանքները, և առաջարկեց մի շարք գործողություններ, որոնք, իր կարծիքով, անհրաժեշտ էին նպատակին հասնելու համար։ Սա արտահայտվեց նրա բնորոշ էներգետիկ վարվելակերպում՝ շեշտը դնելով իր ելույթի հիմնական կետերի վրա՝ բռունցքը սեղանին խփելով։ |
|
Before I had become familiar with my surroundings the President sent for me. In the interview that followed he told me what he wanted, and what the failures and his disappointments had been, and proceeded to advise me as to what I should do to accomplish the purpose determined upon in the way of the new coinage. In this talk he suggested some details of action of a drastic character for my guidance, which he was positive were necessary to be adopted before success could be had. All this was delivered in his usual vigorous way, emphasizing many points by hammering on the desk with his fist.
1907 թվականի նոյեմբերի 18-ին Ռուզվելտը հրամայեց օգտագործելնոր մետաղադրամներ հատելու համար մետաղադրամների երկրորդ հավաքածուն։ Նա հրահանգեց «շարունակել թողարկումը, նույնիսկ եթե մեկ մետաղադրամ հատելու համար ձեզ անհրաժեշտ լինի ամբողջ օր»[5]։ Այս կնիքների երկրորդ հավաքածուի միջոցով տպվել է ավելի քան 12 հազար բարձր մակերևույթով նմուշ։ (անգլ.՝ Բարձր ռելիեֆ)[32]։ Իր նամակներից մեկում Բարբերը գրել է. «Պարոն Հարթ, ես ձեզ եմ ուղարկում մետաղադրամի 2 նմուշ։ Դրանք այնքան լավն են, որ վախենում եմ, որ նախագահը կստիպի շարունակել նման անսովոր նմուշների հատումը»[33]։
Միևնույն ժամանակ, Բարբերն ավարտեց մետաղադրամի մակերևույթի հարթեցման աշխատանքներ։ Դրամահատարանում հատվել է ընդհանուր առմամբ 361,667 ցածր մակերևույթով մետաղադրամ։ Այս մետաղադրամները շրջանառության մեջ են դրվել 1907 թվականի դեկտեմբերին։ [34] Բարբերի փոփոխությունները լավ չեն ընդունվել ո՛չ Սենթ Գոդենս ընտանիքի, ո՛չ էլ Հերինգի կողմից։ Մասնավորապես, նա հռոմեական «MCMVII» թվանշանները փոխարինել է արաբական «1907» թվանշաններով։ [35] Չնայած փոփոխություններին, նոր մետաղադրամները համարվեցին երբևէ թողարկված բոլոր ամերիկյան մետաղադրամներից ամենագեղեցիկը։ [36]։
Չնայած բոլոր դժվարություններին, Ռուզվելտը շատ գոհ էր վերջնական արդյունքից։ Սան Ֆրանցիսկոյի դրամահատարանի վերահսկիչ Լիչը գրանցեց նախագահի արձագանքի վերաբերյալ իր տպավորությունները. «Երբ ես նոր մետաղադրամը դրեցի սեղանին, Ռուզվելտը զարմացավ դրա գեղեցկությունից։ Նա ջերմորեն շնորհավորեց ինձ իմ հաջողության համար և բազմաթիվ գովեստներ ասաց»։[31] 1908 թվականի հունվարին Ռուզվելտը գրեց իր ընկեր Բիգելոուին.
|
|
Ես շատ ուրախ եմ, որ ձեզ դուր է գալիս այդ մետաղադրամը։ Ես հաղթահարել եմ դրա արտադրության համար բոլոր խոչընդոտները և կարծում եմ, որ դա վերջին երկու հազար տարվա ընթացքում թողարկված լավագույն մետաղադրամն է։ Իհարկե, որոշ ժամանակ անց այն կհանվի շրջանառությունից, բայց այն կդառնա մետաղադրամ պատրաստող ապագա սերունդների մոդել։ Վստահ եմ, որ առաջացած դժվարությունները կլուծվեն։ |
|
[37].
Ես շատ ուրախ եմ, որ ձեզ դուր է գալիս այդ մետաղադրամը։ Ես բազմաթիվ խնդիրներ կունենամ դրա համար, բայց կարծում եմ, որ ձեր ասածը ճշմարիտ է. այսինքն՝ դա երկու հազար տարվա ընթացքում հատված լավագույն մետաղադրամն է, և անկախ նրա ժամանակավոր ճակատագրից, այն կծառայի որպես մոդել ապագա մետաղադրամ պատրաստողների համար, և որ, ի վերջո, նման մետաղադրամներ պատրաստելու հետ կապված դժվարությունները կհաղթահարվեն։
Թողարկում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ռուզվելտն անձամբ խնդրել է, որ նոր մետաղադրամի վրա չտեղադրվի «Մենք վսահում ենք Աստծուն» կարգախոսը, քանի որ նա մետաղադրամների վրա «ԱՍՏՎԱԾ» բառի հիշատակումը համարում էր սրբապղծություն: Այնուամենայնիվ, «Մենք Աստծուն ենք վստահում» կարգախոսի հատումը 3 դոլարից ավելի արժողությամբ ոսկե մետաղադրամների վրա արդեն պարտադրված էր 1864 թվականի մետաղադրամների մասին օրենքով[en]: Կոնգրեսի մի քանի անդամներ պնդել են «անաստված» մետաղադրամների թողարկումը դադարեցնելու համար։[38][39] 1912 թվականին մետաղադրամին ավելացվեց երկու աստղ, երկու նոր նահանգների՝ Նյու Մեքսիկո և Արիզոնա[35] նահանգների միանալու պատճառով։
1916 թվականին 20 դոլարանոց մետաղադրամների թողարկումը ժամանակավորապես դադարեցվեց։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի ընթացքում շատ երկրներ ստիպված եղան դադարեցնել թանկարժեք մետաղներից պատրաստված մետաղադրամների թողարկումը։ Պատերազմից հետո, 1920 թվականին, վերսկսվեց 20 դոլարանոց Սենթ Գոդենի թողարկումը։ Մետաղադրամները հիմնականում արտադրվում էին միջազգային առևտրի համար, և միայն լայն շրջանառության մեջ մի փոքր մասն է հայտնվել։
Մեծ ճգնաժամի սկիզբը 1929 թվականին չի ազդել թողարկված ոսկե մետաղադրամների քանակի վրա։ Դրանց մեծ մասը պահվում էր գանձապետական բանկերում, և միայն մի փոքր մասն է դուրս եկել բանկերի պահոցներից։ Չնայած 1929 թվականին հատվել է ավելի քան 1.8 միլիոն մետաղադրամ, այսօր մնացել է միայն մոտ 2000-ը։ Մնացածը կառավարության հրամանով 1930-ականներին հալվել է։ [40]։
20 դոլար 1933
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1933 թվականին, տնտեսական ճգնաժամի պատճառով, որը հայտնի է որպես «Մեծ ճգնաժամ», Միացյալ Նահանգները ստիպված եղավ հրաժարվել ոսկե մետաղադրամի ստանդարտից[41]: Ոսկե մետաղադրամները ենթակա էին շրջանառությունից հանվելու և հալվելու: Ավելի վաղ հատված 445,500 մետաղադրամները հալվել էին:
Այնուամենայնիվ, 20 մետաղադրամ պահպանվել է: Դրանք բոլորը անօրինական կերպով ձեռք է բերել ոսկերիչ Իսրայել Սվիթը։ Նա դրանցից ինը վաճառել է մասնավոր հավաքորդների, որոնցից մեկը Եգիպտոսի թագավոր Ֆարուկն էր։ Նման հազվագյուտ իրերի վաճառքը աննկատ չի մնացել, ուստի ԱՄՆ հետախուզական գործակալությունների ջանքերով այս մետաղադրամները հայտնաբերվել և բռնագրավվել են (բացառությամբ Եգիպտոսի թագավորին հասած պատճենի)։ 1991 թվականին բրիտանացի քաղաքացի Սթիվեն Ֆենտոնին հաջողվել է ձեռք բերել այս պատճենը։ Մետաղադրամը նույնպես բռնագրավվեց ԱՄՆ հետախուզական գործակալությունների կողմից։ Երկարատև դատական գործընթացների արդյունքում դատարանը հրամայեց մետաղադրամը վաճառել աճուրդում, իսկ ստացված գումարը բաժանեց ԱՄՆ գանձապետարանի և Սթիվեն Ֆենտոնի միջև։ Մետաղադրամը 2002 թվականին 7,590,020.00 դոլարով վաճառվել է անանուն հավաքորդի։ 2004 թվականին Իսրայել Սվիտի ժառանգների մոտ հայտնաբերվել է ևս 10 1933 թվականի 20 դոլարանոց մետաղադրամ, որոնք բռնագրավվել և տեղադրվել են Ֆորտ Նոքսում։[42][43][44][39].
Դիզայնի վերօգտագործում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1985 թվականի դրամական հատման մասին օրենք[45] թույլատրվեց թողարկել ոսկե ձուլակտորներ։ Ավելի քան 50 տարվա ընդմիջումից հետո (մինչ այդ վերջին ոսկե մետաղադրամները հատվել են 1933 թվականին), դրանք կրկին թողարկվեցին 1986 թվականին։
1986 թվականից ի վեր ամեն տարի հատվում են 5, 10, 25 և 50 դոլարանոց մետաղադրամներ՝ 91.67% ոսկուց։ Դրանց դիմերեսը կրկնում է 20 դոլարանոց Սեն-Գոդենս մետաղադրամների դիմերեսը, որոնք շրջանառության մեջ էին 1907-ից 1933 թվականներին։ Հակառակ կողմում պատկերված է արծիվ, որը մայր արծվի և արծվի ձագերի հետ տանում է դեպի բույն՝ խաղաղության խորհրդանիշ՝ ձիթենու ճյուղ։[46].
Քանի որ այս մետաղադրամները ներդրումային մետաղադրամներ են և նախատեսված չեն շրջանառության համար, նշվում է նաև դրանց քաշը (ոչ թե մետաղադրամի քաշը, այլ դրա մեջ պարունակվող մաքուր ոսկու քաշը): Կախված անվանական արժեքից այն կազմում է.
- 5 $ — 1/10 տրոյական ունցիա
- 10 $ — 1/4 տրոյական ունցիա
- 25 $ — 1/2 տրոյական ունցիա
- 50 $ — 1 տրոյական ունցիա
2009 թվականին դրամահատարանը թողարկեց Սենթ Գոդենսի օրիգինալ գերբարձր մակերևույթով մետաղադրամի 99.9 տոկոս ոսկուց պատրաստված տարբերակը։ Այն տարբերվում է նախորդից տարեթվով, 50 աստղի առկայությամբ (46-ի փոխարեն) և քաշով (նոր տարբերակը կշռում է մեկ ունցիա մաքուր ոսկի, որը համարժեք է 31.1 գրամի):[47].
Տպաքանակ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մետաղադրամները հատվել են 1907 թվականից 1933 թվականներին (ընդմիջումով 1917–1919 թվականներին) Ֆիլադելֆիայի, Դենվերի և Սան Ֆրանցիսկոյի դրամահատարաններում: Մետաղադրամի հատման վայրը ցույց տվող տարեթվի տակ կարող է փոքր տառ լինել.
- D — Դենվեր, Կոլորադո
- S — Սան Ֆրանցիսկո
Եթե տառ չկա, մետաղադրամը հատվել է Ֆիլադելֆիայի դրամահատարանում (փակագծերում նշված է որակի ապացույց ունեցող մետաղադրամների քանակը):.
| Տարի | Հատվել է Ֆիլադելֆիայում | Հատվել է Դենվերում | Հատվել է Սան Ֆրանցիսկոյում |
|---|---|---|---|
| 1907 | 372 917 (40-50) | ||
| 1908 (առանց կարգախոսի) (կարգախոսով) |
4 271 551 156 258 (101) |
663 750 349 500 |
22 000 |
| 1909 | 161 215 (67) | 52 500 | 2 774 925 |
| 1910 | 482 000 (167) | 429 000 | 2 128 250 |
| 1911 | 197 250 (100) | 846 500 | 775 750 |
| 1912 | 149 750 (74) | ||
| 1913 | 168 780 (58) | 393 500 | 34 000 |
| 1914 | 95 250 (70) | 453 000 | 1 498 000 |
| 1915 | 152 000 (50) | 567 500 | |
| 1916 | 796 000 | ||
| 1920 | 228 250 | 558 000 | |
| 1921 | 528 500 (1) | ||
| 1922 | 1 375 500 | 2 658 000 | |
| 1923 | 566 000 | 1 702 250 | |
| 1924 | 4 323 500 | 3 049 500 | 2 927 500 |
| 1925 | 2 831 750 | 2 938 500 | 3 776 500 |
| 1926 | 816 750 | 481 000 | 2 041 500 |
| 1927 | 2 946 750 | 180 000 | 3 107 000 |
| 1928 | 8 816 000 | ||
| 1929 | 1 779 750 | ||
| 1930 | 74 000 | ||
| 1931 | 2 938 250 | 106 500 | |
| 1932 | 1 101 750 | ||
| 1933 | 445 500 |
Մետաղադրամի ընդհանուր շրջանառությունը կազմել է ավելի քան 65 միլիոն օրինակ։[48].
Նշումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը] | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սենթ-Գոդենսի 20 դոլար» հոդվածին։ |
- ↑ «Сайт numizmat.ru». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 26-ին.
- ↑ Breen Walter Walter Breen's Complete Encyclopedia of U.S. and Colonial Coins. — New York, N.Y.: Doubleday, 1988. — С. 563. — ISBN 0385142072
- ↑ Bowers Q. David A Guide Book of Double Eagle Gold Coins. — Atlanta, Ga: Whitman Publishing LLC, 2004. — С. 63–64. — ISBN 079481784X
- ↑ «http://www.coincommunity.com/coin_histories/half_dollar_1892_barber.asp» (անգլերեն). coin community family. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 17-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.
{{cite web}}: External link in|title= - ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Breen, 1988, էջ 572–573
- ↑ Lange, David W. History of the United States Mint and its Coinage. — Atlanta, Ga: Whitman Publishing LLC, 2006. — С. 134. — ISBN 0794819729
- ↑ Taxay, Don The U.S. Mint and Coinage. — New York, N.Y.: Sanford J. Durst Numismatic Publications, 1983. — С. 287. — ISBN 0-915262-68-1
- ↑ Bowers, 2004, էջ 221
- ↑ Bowers, 2004, էջ 222
- ↑ Burdette Roger W. Renaissance of American Coinage, 1905–1908. — Great Falls, Va.: Seneca Mill Press L.L.C., 2006. — С. 41–42. — ISBN 0–9768986–1–6
- ↑ Halperin, James L; Van Winkle, Mark; Amato, Jon; Rohan, Gregory J. The Coinage of Augustus Saint-Gaudens. — Dallas, Tex.: Ivy Press, 2006. — С. 8. — ISBN 1599670585
- ↑ Taxay, 1983, էջ 308–309
- ↑ 13,0 13,1 Bowers, 2004, էջ 223
- ↑ Burdette, 2006, էջ 53
- ↑ Burdette, 2006, էջ 55
- ↑ Burdette, 2006, էջ 56
- ↑ Burdette, 2006, էջ 76
- ↑ Taxay, 1983, էջ 312
- ↑ Burdette, 2006, էջ 220
- ↑ Halperin et al., 2006, էջ 111
- ↑ Bowers, 2004, էջ 111
- ↑ Yeoman R. S. A Guide Book to United States Coins (The Official Red Book). — Atlanta, Ga: Whitman Publishing LLC., 2010. — С. 272. — ISBN 0794831486
- ↑ Բուրդետ, 2006, էջ 69
- ↑ Բուրդետ, 2006, էջ 72
- ↑ Բոուերս, 2004, էջ 224
- ↑ Բաուերս, 2004, էջ 224–225
- ↑ Յեոմեն, 2010, էջ 272
- ↑ Հալպերին և այլք, 2006, էջ 10
- ↑ 29,0 29,1 Taxay, 1983, էջ 315–316
- ↑ Բուրդետ, 2006, էջ 109
- ↑ 31,0 31,1 Frank Leach Recollections of a Newspaperman. — San Francisco, CA: S. Levinson, 1917. — С. 375–377.
- ↑ Bowers, 2004, էջ 228
- ↑ Taxay, 1983, էջ 319
- ↑ Բոուերս, 2004, էջ 236
- ↑ 35,0 35,1 Բրին, 1988, էջ 560
- ↑ Յեոմեն, 2010, էջ 44
- ↑ Taxay, 1983, էջ 325
- ↑ «1907 Double Eagle Սեն-Գոդենի բարձր ռելիեֆի պատմություն» (անգլերեն). coincommunity.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 17-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
- ↑ 39,0 39,1 «1907-33 Դաբլ Իգլ Սեն-Գոդենի պատմություն». coincommunity.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 17-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|լեզու=ignored (օգնություն); Unknown parameter|մուտքի ամսաթիվ=ignored (օգնություն) - ↑ Բաուերս, 2004, էջ 273
- ↑ Ալմազովա Օ. Լ., Դուբոնոսով Լ. Ա., Շուկա ընդդեմ շուկայի։
- ↑ «United States Mint Recovers 10 Famed Double Eagles» (անգլերեն). Официальный сайт монетного двора США — Находка десяти 20-долларовых монет 1933 года. 2005 թ․ օգոստոսի 11. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 2010 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
- ↑ «Самые дорогие и необычные деньги в мире» (ռուսերեն). Газета «Сегодня». 2009 թ․ սեպտեմբերի 18. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 2010 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
- ↑ «Самые дорогие монеты в мире» (ռուսերեն). Сайт, посвящённый самым дорогим вещам в мире. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 16-ին. Վերցված է 2010 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
- ↑ «An Act To authorize the minting of gold bullion coins» (անգլերեն). конгресс США — Монетный акт 1985 года. 1985. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 2010 թ․ սեպտեմբերի 12-ին.
- ↑ «American Eagle Gold Proof Coin for Collectors» (անգլերեն). официальный сайт монетного двора США. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
- ↑ Yeoman, 2010, էջ 349
- ↑ «Coinfacts.com Saint Gaudens Double Eagle». Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 26-ին.