Սելսո Ֆուրտադո

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Սելսո Ֆուրտադո
Դիմանկար
Ծնվել էհուլիսի 26, 1920(1920-07-26)[1][2]
ԾննդավայրPombal, Պարաիբա, Բրազիլիա[3]
Մահացել էնոյեմբերի 20, 2004(2004-11-20)[4][1] (84 տարեկան)
Մահվան վայրՌիո դե Ժանեյրո, Բրազիլիա
Քաղաքացիություն Բրազիլիա
Մայրենի լեզուպորտուգալերեն
ԿրթությունՓարիզի համալսարան և Ռիո դե Ժանեյրոյի դաշնային համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետ
ԵրկերFormação econômica do Brasil?
Մասնագիտությունտնտեսագետ, դիվանագետ և քաղաքական գործիչ
Զբաղեցրած պաշտոններմշակույթի նախարար և դեսպան
ԿուսակցությունԲրազիլական դեմոկրատական շարժում
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԱնդամությունԲրազիլական գրականության ակադեմիա
 Celso Furtado Վիքիպահեստում

Սելսո Մոնտեյրո Ֆուրտադոն (հուլիսի 26, 1920(1920-07-26)[1][2], Pombal, Պարաիբա, Բրազիլիա[3] - նոյեմբերի 20, 2004(2004-11-20)[4][1], Ռիո դե Ժանեյրո, Բրազիլիա), Բրազիլիայի ամենաերևելի քաղաքական և մտավորական գործիչներից մեկը։ Մասնագիտությամբ եղել է տնտեսագետ, համարվում է «կախվածության տեսության» հիմնադիրը։ 1960-1970 թթ. Ռաուլ Պրեբիշի հետ միասին համարվում է լատինական Ամերիկայի տնտեսության զարգացման համահեղինակ։ Որպես քաղաքական գործիչ եղել է Բրազիլիայի պլանավորման, այնուհետև մշակույթի նախարար։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է Պոմբալ քաղաքում (26 հուլիս 1920 - 20 նոյեմբեր 2004), սակայն 1939 թ. տեղափոխվել է Ռիո-դե-Ժանեյրո, որտեղ էլ վերջինս ստացել է կրթություն։ 1939-1944 թթ. սովորել է  Ռիո-դե-Ժանեյրոյի Դաշնային համալսարանում[6]։ 1944 թ. անցել է ծառայության և հատուկ հետախուզական զորամիավորման հետ ուղարկվել է Իտալիա։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմին մասնակից լինելը խորը հետք է թողել նրա կյանքում։ Տեսնելով մի շարք պետությունների քայքայված տնտեսությունը՝ որոշել է ուսումնասիրել և զբաղվել տնտեսագիտությամբ։ 1946 թ. ընդունվել է Փարիզի՝ Սորբոնի համալսարանի տնտեսագիտության բաժին։ Ատենախոսության թեման եղել է` Բրազիլիայի տնտեսությունը գաղութացման տարիներին։ 1949 թ. տեղափոխվել է Չիլիի մայրաքաղաք Սանտիագո, որտեղ գործի է անցել նորաստեղծ ՄԱԿ-ի` լատինական Ամերիկայի տնտեսական հանձնաժողովում, որը ղեկավարում էր  արգենտինացի տնտեսագետ Ռաուլ Պրեբիշը։ Ֆուրտադոյի և Պրեբիշի համատեղ աշխատանքը շատ մեծ ու վճռորոշ  դեր ունեցավ լատինական Ամերիկայի սոցիալ-տնտեսական զարգացման գործում։ Նրանց ոգեշնչման աղբյուր էր հանդիսանում  բրիտանացի հայտնի տնտեսագետ Ջոն Քեյնը։

1959 թ. վերադարձել է Բրազիլիա և նշանակվել Բրազիլիայի պետական բանկի ղեկավար, որի հիմնական խնդիրն էր երկրի հյուսիսարևելյան հատվածին աջակցությունը։ Այդ ժամանակահատվածում ստեղծվում է հյուսիս-արևելքի զարգացմանը նպաստող հանձնաժողով, որը պետք է մշակեր զարգացման տեսլական և ապահովեր տնտեսական աճ տվյալ շրջաններում։ 1959 թ. լույս է տեսնում Սելսո Ֆուրտադոյի հեղինակած առաջին գիրքը՝ «Բրազիլիայի տնտեսական աճը»։ Գրքում ներկայացվում է Բրազիլիայի տնտեսության վիճակը գաղութացման տարիներից մինչև 1959 թ.: Բրազիլիայի նախագահ Ժոզելին Կուբիչեկի (1956-1961) հրամանով այդ հանձնաժողովի նախագահ է նշանակվում Սելսո Ֆուրտադոն։ Նախագահ Ժուան Գուլարտի (1961-1964) կառավարման տարիներին նշանակվել է պլանավորման նախարար և պատասխանատու է եղել Բրազիլիայի տնտեսության զարգացման 3-ամյա ծրագրի իրականացմանը[7]։

Համարվում է ՄԱԿ-ի առևտրի և զարգացման հանձնաժողովի հիմնադիրներից մեկը։ Այս կազմակերպությունը զբաղվում էր միջազգային առևտրի զարգացման հարցերով։ 1964 թ. Բրազիլիայում տեղի ունեցած հեղափոխությունից հետո ստիպված է եղել գաղթել հայրենիքից։ Դասավանդել է այնպիսի աշխարհահռչակ համալսարաններում ինչպիսիք են` Քեմբրիջի և Սորբոնի համալսարանները։ Նա ունեցել է պրոֆեսորի կոչում։ 1979 թ. Բրազիլիայում տեղի ունեցան համաներումներ, որի արդյունքում Սելսո Ֆուրտադոյին հաջողվեց վերադառնալ Բրազիլիա։ 1985–1986 թթ. եղել է Բրազիլիայի դեսպանը`եվրոպական տնտեսական հանձնաժողովում, որը գտնվում էր Բելգիայի մայրաքաղաք Բրյուսելում։ 1986-1988 թթ. եղել է Բրազիլիայի մշակույթի նախարարը` նախագահ Ժոզե Սարնեյի (1985-1990) օրոք։ 2004 թ. առաջադրվել է, որպես նոբելյան մրցանակի թեկնածու։ Նույն 2004 թ. Վենեսուելայի նախագահական ընտրություններում աջակցել է Ուգո Չավեսին։

Գիտական ժառանգություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իր կենդանության օրոք հեղինակել է 30 գրքեր[8]։ «Կոնտոս դա Վիդ Էքսպեդիսիոնարիա» (1946), «Բրազիլիայի տնտեսություն» (1954), «Բրազիլիայի տնտեսության զարգացման նախադրյալները» (1958), «Լատինական Ամերիկայի տնտեսությունը» (1974)։ Նա պնդում էր, որ զարգացող երկրի կախվածության տնտեսության կապը զարգացած երկրների գերիշխող տնտեսության հետ իրականացվում է էլիտայի միջոցով, որն արդեն ինտեգրված է ավելի զարգացած համակարգի և հիմնվում է վերջինիս ստանդարտների վրա[9]։ Այդ իսկ պատճառով համակարգի հետամնացության էությունը հիմնականում կանխորոշված է կենտրոնական նմուշների սպառման իմիտացիայի գործընթացով։ Իր  «Զարգացում և թերզարգացում» գրքում (1961) տնտեսությունը բնորոշում է հետևյալ կերպ, ներկայացնելով, որ այն արդյունք է կապիտալիզմի ներխուժմանն այն շրջաններում, որտեղ նախակապիտալիստական տնտեսություն էր[10]։ Բրազիլիայի տնտեսական աճը (բնօրինակ անվանումը ՝Formação Economyica do Brazil) նրա ամենահայտնի գիրքն է։ Առաջին անգամ լույս է տեսել 1959 թ.:

1) Այն պատկերում է Բրազիլիայի տնտեսական պատմությունը և դրա թերզարգացման պատճառները։ 1974 թվականին լույս տեսած «O Mito do Desenvolvimento ECONOMICO- ում» (տնտեսական զարգացման միֆ, պորտուգալերեն), Ֆուրտադոն գրեթե մարգարեականորեն ցույց է տալիս «համաշխարհային տնտեսության տարածումը» («mundialização da oconomy») ՝ նկարագրելով ընթացիկ տնտեսական գործընթացը, որն այսօր հայտնի է որպես գլոբալիզացիա և բարձրացնում է հարցեր, որոնք մենք այսօր ապրում ենք։

2) Տնտեսական զարգացման առասպելը համեմատած տնտեսական գործընթացների համար բնական ռեսուրսների անհրաժեշտության հետ. առասպել է մտածել, որպեսզի մտածեն տնտեսական զարգացումը և դրա առավելությունը մի օր աշխարհի բոլոր մարդկանց կհասնի, եթե տնտեսական զարգացման մոդելը չփոխվի։ Օրինակ ՝ աշխարհում յուրաքանչյուր մարդու համար բավարար բնական ռեսուրսներ չկան, հաշվի առնելով այն տնտեսական մոդելը, որի վրա հիմնված էր տնտեսությունը 1970-ականներին և ներկայումս նույնպես հիմնված է, այսինքն ՝ այն մոդելները, որտեղ սպառողականությունը և անհատականությունը հիմք են հանդիսանում կորպորատիվ իրադարձությունների համար։ Աղքատության մասին նշում էր, որ այն երկրներում, որոնք չունեն «կենտրոնական» տնտեսություններ (երկրներ, որոնք հիմք չեն հանդիսանում հսկա կորպորացիաների համար), բնակչության ոչ ավելի քան 10% -ը կարող է հասնել ամենահարուստ երկրների մարդկանց կողմից ձեռք բերված բարեկեցության մակարդակի։ Ծայրամասային երկրները, որոնք չեն ստեղծի ինքնուրույն և ավելի ամբողջական տնտեսություն, կշարունակեն մնալ աղքատ երկրներ ՝ այս հասարակություններում հարուստ և աղքատ մարդկանց միջև տարբերության մեծացումով։

3) Համաշխարհային տնտեսական գերտերությունների մասին։ Աշխարհը կապիտալիստական տնտեսության գերշահույթն է (հիմնականում `ԱՄՀ-ն և ԳԱՏՏ-ն, որոնք առաջացել են ԱՀԿ-ում (Առևտրի համաշխարհային կազմակերպություն), մի կողմից ՝ կամրապնդի վերահսկողությունը համաշխարհային տնտեսության վրա, ինչպես նաև կբարձրացնի կապիտալի հոսքերի և խոշոր կորպորացիաների գործողությունների ազատությունը։ Մյուս կողմից, դա կնվազեցնի կառավարությունների  տարբերակների քանակը, հիմնականում աղքատ երկրների կառավարությունների համար։ Այդպիսի զարգացում  տեղի է ունեցել վերջին 30 տարվա ընթացքում։ 2006 թ. սկսվեց Սելսո Ֆուրտադոյի հոդվածների և գրքերի անհատական հավաքածուն կազմակերպելու գործընթացը։ Ռիո դե Ժանեյրոյում և Փարիզում նրա բնակարաններից հավաքվեցին նրա բոլոր գործերը, հավաքածուները և վերամշակման ենթարկվեցին։ Գոյություն ունի «Սելսո Ֆուրտադո» միջազգային քաղաքականության զարգացման կենտրոն։ Այն պարունակում է ավելի քան յոթ հազար հատոր, որոնք մասնավորապես վերաբերում են տնտեսագիտությանը` Բրազիլիայում, Լատինական Ամերիկայում, պատմությանը, փիլիսոփայությանը և մշակույթին։

Ռուսերեն թարգմանություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Contos da Vid expedicionária - De Nápoles Paris . RJ, Zelio Valverde, 1946
  • Economica Brazil . RJ, A Noite, 1954
  • Uma Economica dependente . RJ, Ministério da Educação е Cultura, 1956
  • Perspectivas da Economica Brazil . RJ, Instituto de Estudos Brasileiros, 1958
  • Formação Economica du Brazil . RJ, Fundo де Cultura, 1959
    • Այլ հրատարակություններ։
      • Formação Economica du Brazil . 14ª ред. Sao-Paolo: Companhia Editora Nacional, 1976.
      • Formação Economica du Brazil . 24ª ред. Sao Paolo: Companhia Editora Nacional, 1991.
      • Formação Economica du Brazil . 34ª ред. Sao Paolo: Companhia Das Letras, 2007.
  • Operação North. RJ, Instituto Улучшенный де Estudos Brasileiros, 1959
  • Ума política де Desenvolvimento ECONOMICO North. RJ, Imprensa Nacional, 1959
  • Desenvolvimento е subdesenvolvimento . RJ, Fundo де Cultura, 1961
  • Subdesenvolvimento е Estado Democrático . Ресифе, Condepe, 1962
  • Предварительно revolução Brasileira . RJ, Fundo де Cultura, 1962
  • Dialética сделать Desenvolvimento . RJ, Fundo де Cultura, 1964
  • Subdesenvolvimento е estagnação на América Latina . RJ, Civilização Brasileira, 1966.
  • Teoria е política сделать Desenvolvimento ECONOMICO . SP, Editora Nacional, 1967
  • Um Projeto пункт о Бразилии . RJ, Saga, 1968
  • Formação Economica да América Latina . RJ, Лия Editora, 1969
  • Análise сделать "Modelo" Brasileiro . RJ, Civilização Brasileira, 1972
  • Hegemonia дос Estados Unidos ео subdesenvolvimento да América Latina . RJ, Civilização Brasileira, 1973
  • O мито сделать Desenvolvimento ECONOMICO . RJ, Paz е Terra, 1974
  • Economica latin America. SP, Editora Nacional, 1976
    • Այլ հրատարակություններ։
      • Economica latin-America . 4ª ред. Sao Paolo: Companhia Das Letras, 2007
  • Criatividade е dependência на civilização промышленные . RJ, Paz е Terra, 1978
    • Այլ հրատարակություններ։
      • Criatividade е dependência .Sao Paolo: Círculo сделать LIVRO, 1980
      • Criatividade е dependência . 2ª ред.Sao Paolo: Companhia Das Letras, 2008
  • O Brasil POS- "Milagra" . RJ, Paz е Terra, 1981
  • Нова dependência, dívida экстерн х monetarismo . RJ, Paz е Terra, 1982
  • Não à recessão е ао desemprego . RJ, Paz е Terra, 1983
  • Cultura е Desenvolvimento ет Epoca де Crise . RJ, Paz е Terra, 1984
  • Фантазийный organizada . RJ, Paz е Terra, 1985
  • Фантазийный desfeita . SP, Paz е Terra, 1989
  • Transformação е Crise на economica Mundial . SP, Paz е Terra, 1987
  • ABC да dívida экстерн . SP, Paz е Terra, 1989
  • Os аров делать Mundo . SP, Paz е Terra, 1991
  • Brasil, Construcao interrompida . SP, Paz е Terra, 1992
  • Obra autobiográfica де Celso Furtado, 3 т., Под ред. де Роза Фрейре d'Aguiar . SP, Paz е Terra, 1997
  • O capitalismo глобальный . SP, Paz е Terra, 1998
  • O longo amanhecer . SP, Paz е Terra, 1999
  • Em Busca де гм Novo Modelo . SP, Paz е Terra, 2002

Անգլերեն թարգմանություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Բրազիլիայի տնտեսական աճը, ընդհանուր պատկերը գաղութացումից ներկա ժամանակները (1963), Լոս-Անջելես, Կալիֆորնիայի համալսարան
  • Զարգացումը և տնտեսական հետամնացությունը (1964) ,Լոս-Անջելես, Կալիֆորնիայի համալսարան
  • Բրազիլիայի գաղութային տնտեսությունը 16-17 դարերում
  • Կուտակում և խթանում, արդյունաբերական քաղաքակրթության տրամաբանությունը, (1983) Օքսֆորդ, Մարտին Ռոբինսոն
  • Լատինական Ամերիկայի տնտեսական աճը, գաղութացման շրջանից մինչ Կուբայի հեղափոխություն (1970), (2003)։
  • Ոչ անկմանը և գործազրկությանը, (1984), Լոնդոն
  • Համաշխարհային կապիտալիզմ (1998), Թարգմանիչ Խորխե Նավարետտե, (1999) Մեքսիկա

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija (хорв.) — LZMK, 1999. — 9272 p. — ISBN 978-953-6036-31-8
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Freebase տվյալների վերբեռնում — Google.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 http://www.guardian.co.uk/news/2004/nov/26/guardianobituaries.brazil
  5. ↑ http://www.ordens.presidencia.pt/?idc=154
  6. ↑ Помбаль, Celso Монтейро Furtado Celso Furtado Родившийся26 июля 1920; Параиба; Жанейро, Бразилия умер 20 ноября 2004Рио-де-; Жанейро, Рио-де-; университет, Бразилия Национальность бразильский учреждение Кембриджский; CEPAL; Sudene; Бразилии, Кабинет; Кейнс, Университет Париж Школа или традиция структуралист экономика Альма матер Парижский университет Влияния Джон Мейнард. «Celso Furtado - Celso Furtado - qwe.wiki». ru.qwe.wiki (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 15-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
  7. ↑ «Celso Furtado (1920-2004)». library.brown.edu. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 15-ին.
  8. ↑ «Сельсо Фуртадо • ru.knowledgr.com». ru.knowledgr.com. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 15-ին.
  9. ↑ «Global Capitalism». webshells.com. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 16-ին.
  10. ↑ «нуреев экономика развития.pdf». vk.com. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 16-ին.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սելսո Ֆուրտադո» հոդվածին։
 ⛭ 
  Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Սելսո_Ֆուրտադո&oldid=9290230» էջից