Սելենա
Սելենա | |
---|---|
Բնօրինակ անուն | անգլ.՝ Selena և իսպ.՝ Selena |
Ի ծնե անուն | անգլ.՝ Selena Quintanilla |
Ծնվել է | ապրիլի 16, 1971[1][2] Լեյք Ջեքսոն, Բրազորիա շրջան, Տեխաս, ԱՄՆ |
Երկիր | ![]() |
Մահացել է | մարտի 31, 1995[1][2] (23 տարեկան) Քորփուս Քրիսթի, Տեխաս, ԱՄՆ |
Ժանրեր | փոփ երաժշտություն, սոուլ, Tejano music?, ժամանակակից R&B, լատինական փոփ և ռիթմ էնդ բլյուզ |
Մասնագիտություն | երգչուհի, դերասանուհի, հեռուստատեսային դերասանուհի, մոդել, կինոդերասանուհի, հեղինակ-կատարող, երաժշտական պրոդյուսեր, դիզայներ, պարուհի, նորաձևության դիզայներ և հագուստ ձևագծող |
Երգչաձայն | մեցցո-սոպրանո |
Գործիքներ | վոկալ |
Լեյբլ | Q-Productions?, EMI Latin, Capitol Records, EMI, Universal Music Latin Entertainment և SBK Records? |
Կրթություն | California Miramar University? |
Ամուսին | Chris Pérez? |
Պարգևներ | Grammy Award for Best Mexican/Mexican-American Album?, Billboard Latin Music Hall of Fame? և Billboard Latin Music Award for Hot Latin Songs Artist of the Year? |
Կայք | q-productions.com |
Ստորագրություն | |
Selena Վիքիպահեստում |
Սելենա Քինթանիլա Պերես (իսպ.՝ Selena Quintanilla-Pérez, հայտնի է Սելենա անվամբ, ապրիլի 16, 1971[1][2], Լեյք Ջեքսոն, Բրազորիա շրջան, Տեխաս, ԱՄՆ - մարտի 31, 1995[1][2], Քորփուս Քրիսթի, Տեխաս, ԱՄՆ), ամերիկացի երգչուհի, երգահան, մոդել, դերասանուհի և դիզայներ, 20-րդ դարի մեքսիկաամերիկացի ամենահաջողակ կատարողներից մեկը: Երաժշտական քննադատներն ու հանրությունը նրան անվանել են «տեխանոյի թագուհի» (անգլ.՝ The Queen of Tejano music)[B 1], ինչպես նաև «տեխանո երաժշտության Մադոննա» (անգլ.՝ Tejano Madonna) ոճի զգացման համար[B 2]: Billboard ամսագրում Սելենան համարվել է 1990-ականների կոմերցիոն տեսակետից ամենահաջողակ լատինաամերիկացի կատարողը: Սելենան ընդգրկվել է բոլոր ժամանակների ամենաազդեցիկ լատինաամերիկյան կատարողների ցանկում, ինչպես նաև նրան է վերագրվում ժանրի դուրսբերումը մեյնսթրիմ[7][8]:
Սելենան երաժշտության ասպարեզում նորամուտը կատարել 1980 թվականին՝ որպես Selena y Los Dinos խմբի մենակատար: 1980-ականներին երգչուհին հաճախ քննադատության էր ենթարկվել և մերժվել տեխանո երաժշտության կատարումների համար ամբողջ Տեխասում, քանի որ համարվում էր, որ դա տղամարդկանց հատուկ երաժշտական ժանր է: Այնուամենայնիվ, Սելենայի ժողովրդականությունն աճել է 1987 թվականին՝ Tejano Music Awards «Լավագույն կանացի վոկալ» անվանակարգում հաղթելուց հետո: Այս մրցանակը նրան է շնորհվել հաջորդ ինը տարներին անընդմեջ: 1989 թվականին Սելենան պայմանագիր է կնքել EMI Latin-ի հետ և թողարկել է իր դեբյուտային սոլո ալբոմը` Selena, իսկ մեկ տարի անց` Ven Conmigo ձայնասկավառակը:
1992 թվականին Սելենան ներկայացրել է Entre a Mi Mundo ալբոմը, որը գլխավորել է Billboard Regional Mexican Albums հիթ-շքերթը և ութ ամիս անընդմեջ գլխավորել այն: Սկավառակը կոմերցիոն հաջողություն է ունեցել, և երաժշտական քննադատներն այն համարել են մեծ առաջընթաց Սելենայի կարիերայում: «Como la Flor» կոմպոզիցիան համարվում է երգչուհու ամենահայտնի սոլո երգերից մեկը: Live! համերգային ալբոմի համար, որը թողարկվել է 1993 թվականին, երգչուհին արժանացել է «Գրեմմի» մրցանակի «Լավագույն մեքսիկաամերիկյան ալբոմ» (անգլ.՝ Best Mexican-American Album) անվանակարգում և դարձել տեխանո ոճով կնոջ առաջին ալբոմը, որն ստացել է այդ մրցանակը: 1994 թվականին Սելենան թողարկել է Amor Prohibido սկավառակը, որը եղել է Միացյալ Նահանգներում ամենալավ վաճառված լատինաամերիկյան ալբոմներից մեկը: Սկավառակը նշանավորել էր տեխանո երաժշտության դարաշրջանի սկիզբը, որը շուկայում պահանջարկ ուներ և դարձել է այդ ժամանակաշրջանում լատինաամերիկյան երաժշտության ամենատարածված ենթաժանրերից մեկը:
1995 թվականի մարտի 31-ին Սելենայի վրա կրակել է Իոլանդա Սալդիվարը՝ նրա ընկերուհին և նրա խանութների նախկին մենեջերը: Շուտով Սալդիվարը դատապարտվել է ցմահ ազատազրկման՝ 30 տարի անց պայմանական վաղաժամկետ ազատման հնարավորությամբ: Երկու շաբաթ անց Ջորջ Բուշը երգչուհու ծննդյան օրը հայտարարել է Սելենայի օր Տեխասում: Սելենայի՝ հետմահու թողարկված Selena's Dreaming of You (1995) անգլիական ալբոմը դարձել է լատինաամերիկյան կատարողի առաջին ալբոմը, որը Billboard 200 հիթ-շքերթում նորամուտը կատարել է առաջին հորիզոնականում: 1997 թվականին Warner Bros. ստուդիան թողարկել է «Սելենա» ֆիլմը երգչուհու կյանքի և կարիերայի մասին, որում գլխավոր դերը կատարել է Ջենիֆեր Լոպեսը:
2016 թվականի դրությամբ՝ աշխարհում վաճառվել է Սելենայի ավելի քան 65 միլիոն սկավառակ, ինչի շնորհիվ նա դարձել է կոմերցիոն տեսանկյունից ամենահաջողակ կատարողը լատինաամերիկյան երաժշտության պատմության մեջ[9][10][11]:
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1971-1988: Մանկություն և կարիերայի սկիզբ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սելենա Քինթանիլան ծնվել է 1971 թվականի ապրիլի 16-ին Տեխաս նահագնի Լեյք Ջեքսոն քաղաքում[12], ազգությամբ չերոկի Մարսելա Օֆելյա Քինթանիլայի (նախկինում՝ Սամորա)[13] և մեքսիկական ծագմամբ ամերիկացի նախկին երաժիշտ Աբրահամ Քինթանիլա կրտսերի ընտանիքում[14]: Երկու ծնողներն էլ եղել են Եհովայի վկաներ[15]: Սելենայի երաժշտական ունակությունները հայրը նկատել է այն ժամանակ, երբ աղջիկը վեց տարեկան էր: «Ես անմիջապես նկատեցի նրա հիանալի ռիթմի զգացումը և նոտաները տարբերակելու կարողությունը»,— ասել է Աբրահամը People ամսագրին տված հարցազրույցում[16]: 1980 թվականին Աբրահամը Լեյք Ջեքսոնում բացել է իր առաջին տեխաս-մեքսիկական ռեստորանը՝ «Papa Gayo’s», որտեղ Սելենան, նրա ավագ եղբայր Աբրահամ III-ը (Էյբի) և քույրը՝ Սյուզետ Քինթանիլան հաճախ ելույթներ են ունեցել: Սելենան եղել է վոկալիստ, իսկ Էյբին և Սյուզետը նվագել են համապատասխանաբար բաս կիթառ և հարվածային գործիքներ[16]: Մեկ տարի անց ռեստորանը ստիպված են եղել փակել 1980-ականներին նավթի գերարտադրության պատճառով առաջացած ճգնաժամի պատճառով[16][17]: Սնանկանալով՝ ընտանիքը վտարվել է իրենց տնից և տեղափոխվել Կորպուս Քրիստի, որտեղ Աբրահամը դարձել է նորաստեղծ Selena y Los Dinos խմբի մենեջեր[4][16][18]: Փորձելով գումար վաստակել՝ խումբն սկսել է ելույթ ունենալ փողոցներում, հարսանիքներում, կինսեաներաներում և տոնավաճառներում[16][19]:
Շուտով Սելենայի՝ որպես վոկալիստի ժողովրդականությունն սկսել է զգալիորեն աճել, և համերգների քանակը հետզհետե ավելացել է: Այնուամենայնիվ, ուղևորությունների խիտ ժամանակացույցը սկսել է խանգարել Սելենայի կրթությանը[20]: Արդյունքում, հայրը նրան հանել է դպրոցից, երբ նա սովորում էր ութերորդ դասարանում[21]: Սելենայի ուսուցիչ Մերիլին Գրիրը հավանություն չի տվել աղջկա երաժշտական կարիերային: Նա Աբրահամին սպառնացել է, որ ինքն այդ մասին կտեղեկացնի Տեխասի կրթության խորհրդին՝ ենթադրելով, որ այն պայմանները, որոնցում գտնվում էր Սելենան, անպատշաճ էին նրա տարիքի աղջկա համար: Ի պատասխան՝ Աբրահամը Գրիրին ասել է, որ նա չխառնվի իրեն չվերաբերող գործին: Մյուս ուսուցիչները նույնպես անհանգստացած են եղել այն բանից, թե որքան հոգնած տեսք ուներ Սելենան, երբ նա գնում էր դպրոց[21]: Արդյունքում Սելենան տեղափոխվել է ամերիկյան հեռակա դպրոց Չիկագոյում և տասնյոթ տարեկանում ստացել միջնակարգ կրթության դիպլոմ[22], ինչպես նաև ընդունվել Լուիզիանայի նահանգի համալսարան[23]: Նա ընդունվել է Խաղաղօվկիանոսյան արևմտյան համալսարան՝ որպես մասնագիտություն ընտրելով բիզնեսի կառավարումը[24]:
Այն բանից հետո, երբ Աբրահամը վերանորոգել է հին ավտոբուսը, որը կոչվել է «Մեծ Բերտա», ընտանիքն սկսել է այն օգտագործել շրջագայությունների համար[25]: Շրջագայության առաջին տարիներին ընտանիքն ստիպված է եղել երգել անգամ սննդի համար, իսկ գումարը հազիվ է հերիքել բենզինի համար[25]: 1984 թվականին Սելենան Freddie Records-ի աջակցությամբ ձայնագրել է իր առաջին ալբոմը՝ Selena y Los Dinos[26]: Սկզբում նա ցանկացել է երգել անգլերեն, բայց Աբրահամը կարծում էր, որ Սելենան պետք է կատարի իր նախնիների մշակույթին վերաբերող երգեր: Այսպիսով, երգչուհու երգացանկում ներառվել են կոմպոզիցիաներ տեխանո ոճով՝ տղամարդկանց հատուկ իսպանական ժանր՝ գերմանական պոլկայի, ջազ և քանթրիի ազդեցությամբ, որը հանրաճանաչ էին դարձրել ԱՄՆ-ում բնակվող մեքսիկացիները[27]: Ալբոմի ձայնագրման ժամանակ Սելենան ստիպված է եղել լսելով սովորել իսպաներեն, ինչում նրան օգնել է հայրը[28]: 1985 թվականին, որպես ալբոմի գովազդային արշավի մի մասը, Սելենան հյուրընկալվել է Ջոնի Կանալեսի սիրված իսպանալեզու ռադիոշոուում, որին շարունակել է մասնակցել մի քանի տարի: 1987 թվականին Սելենան արժանացել է Tejano Music Awards մրցանակի «Կանացի լավագույն վոկալ» անվանակարգում, որտեղ նրան նկատել է երաժիշտ Ռիք Տրևինոն՝ այդ մրցանակի հիմնադիրը: Երգչուհին այս մրցանակը ստացել է հաջորդ ինը տարիների ընթացքում անընդմեջ[29]: Տեխասի հաստատությունները հաճախ մերժել են խմբի ելույթները, ինչի պատճառը եղել է երաժիշտների երիտասարդ տարիքը և խմբում մենակատարի՝ կին լինելու փաստը[30]: Պրոմոութերները հաճախ Սելենայի հորն ասել են, որ նա հաջողության չի հասնի մի երաժշտական ժանրում, որտեղ պատմականորեն գերակշռում են տղամարդիկ[31][32]: Սակայն մինչև 1988 թվականը Սելենան խմբի կազմում ձայնագրել է հինգ սկավառակ՝ Alpha (1986), Munequito de Trapo (1987), And the Winner Is… (1987), Preciosa (1988) և Dulce Amor (1988)[33]:
1989-1991։ Selena, Ven Conmigo և հարաբերություններ Քրիս Պերեսի հետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1989 թվականին Tejano Music Awards մրցանակաբաշխության ժամանակ Սելենայի կատարումը տեսել է EMI Latin ընկերության ղեկավար Խոսե Բեհարը, որն այդ ժամանակ փնտրում էր նոր լատինաամերիկյան կատարողներ, և որոշել է երգչուհու հետ պայմանագիր կնքել EMI Capitol լեյբլում[34]: Sony Music Latin-ի ղեկավարը, որը նույնպես տեսել էր Սելենայի կատարումը, Աբրահամ Քինթանիլա կրտսերին առաջարկել է Capitol-ից երկու անգամ ավելի հոնորար[34]: 1991 թվականին Քինթանիլա կրտսերն ընդունել է EMI Latin-ի առաջարկը. նա ցանկանում էր, որ Սելենան ձայնագրի քրոսովերային ալբոմ, և որ իր երեխաները դառնան այդ լեյբլի առաջին երաժիշտները[35]: Նախքան Սելենան կսկսեր աշխատել իր առաջին սոլո սկավառակի վրա, Բեհարն ու Ստիվեն Ֆինֆերը խնդրել են երգչուհու համար քրոսովերային ալբոմի ձայնագրում[36]: Սելենան անգլերենով ձայնագրել է երեք երգ՝ փոփ երաժշտության համար պատասխանատու EMI-ի բաժիններից մեկի ղեկավարների համար: Սակայն Բեհարի և Ֆինֆերի խնդրանքը մերժվել է: Սելենային բացատրվել է, որ նա պետք է ավելի շատ երկրպագուներ ունենա, որպեսզի այդպիսի ալբոմը լավ վաճառվի[37]: Նախագիծը մերժելուց հետո Բեհարը կարծում էր, որ EMI Records-ը և հասարակությունը չեն հավատում մեքսիկա-ամերիկացի կնոջ «քրոսովերային ներուժին»:
1989 թվականի հոկտեմբերի 17-ին Սելենան թողարկել է իր նորամուտային սոլո ալբոմը՝ Selena: Երգերի մեծ մասը երգչուհին ձայնագրել է Սան Անտոնիոյի AMEN ստուդիայում, իսկ «Sukiyaki» և «My Love» երեգերը ձայնագրվել են Հյուստոնում՝ Sunrise Studios-ում: «My Love» երգի հեղինակը հենց ինքը` երգչուհին էր: «Sukiyak»-ն առաջին անգամ կատարել է ճապոնացի երգիչ Կյու Սակամոտոն, Սելենայի երգը Ջենիս Մարի Ջոնսոնի անգլերեն տարբերակի իսպաներեն թարգմանությունն է[38]: Selena-ն հասել է ԱՄՆ-ի Billboard Regional Mexican Albums հիթ-շքերթի յոթերորդ հորիզոնականին[39]՝ դառնալով Սելենայի առաջին ալբոմը, որը հայտնվել է ազգային երաժշտական աղյուսակում[40]: Սկավառակը շատ ավելի լավ է վաճառվել, քան տեխանո ոճի երաժշտություն կատարող այլ երգիչների ձայնագրությունները[40]: Սելենայի գլխավոր երաժշտական պրոդյուսերն ու երգահանն իր ողջ կարիերայի ընթացքում եղել է նրա եղբայրը՝ Էյբի Քինթանիլան[41]։
Նույն թվականին Coca-Cola-ն Սելենային հրավիրել է դառնալու ընկերության ներկայացուցիչը Տեխասում[24]: Ջինգլը, որն օգտագործվել է երգչուհու մասնակցությամբ նկարահանված առաջին երկու գովազդային հոլովակներում, գրել են Էյբին և կիթառահար Քրիս Պերեսը, որն ամիսներ առաջ էր միացել Selena y Los Dinos խմբին[42]: Չնայած այն բանին, որ Պերեսը Սան Անտոնիոյում ուներ սիրած աղջիկ, նա շուտով սկսել է զգալ, որ սիրահարվում է Սելենային[43]: Խմբի հետ Մեքսիկա կատարած ուղևորությունից հետո Պերեսը որոշել է, որ ավելի լավ կլինի, եթե ինքը և Սելենան հեռու մնան միմյանցից, բայց գիտակցելով, որ դա անհնար է, նա փորձել է հարաբերություններ հաստատել երգչուհու հետ[44]: Շուտով Սելենան և Պերեսը խոստովանել են իրենց զգացմունքները միմյանց նկատմամբ և սկսել են հանդիպել[45][46]: Զույգը թաքցրել է իրենց հարաբերությունները, քանի որ նրանք վախենում էին, որ Սելենայի հայրը կփորձի խանգարել իրենց[46][47]:
1990 թվականի սեպտեմբերին թողարկվել է Սելենայի երկրորդ՝ Ven Conmigo ալբոմը: Սկավառակից թողարկվել է երեք սինգլ՝ «Ya Ves», «La Tracalera» և «Baila Esta Cumbia»[48], որը դարձավ Սելենայի ամենահաջող երգերից մեկը: Կոմպոզիցիան հայտնի է դարձել նաև Մեքսիկայում, որտեղ թողարկվել է համանուն հավաքածուն, որն այդ երկրում ստացել է պլատինե կարգավիճակ՝ վաճառվելով 150 000 օրինակով[49][50]:
1991 թվականին Սելենայի երկրպագու Իոլանդա Սալդիվարը Քինթանիլա կրտսերին առաջարկել է ֆան-ակումբ հիմնել Սան Անտոնիոյում[51]: Այս գաղափարը նրա մոտ ծագել էր Սելենայի համերգներից մեկին ներկա գտնվելու հետո: Քինթանիլա կրտսերը հավանության է արժանացրել այս որոշումը, քանի որ կարծում էր, որ երկրպագուների ակումբը թույլ կտա ընդլայնել խմբի լսարանը: Շուտով Սալդիվարը դարձել է Սելենայի և նրա ամբողջ ընտանիքի մտերիմ ընկերը, ինչպես նաև ստանձնել ֆան-ակումբի նախագահի պաշտոնակատարի պաշտոնը[52]: Նույն թվականին սալվադորցի երգիչ Ալվարո Տորոսը գրել է մի երգ, որը ցանկանում էր որպես զուգերգ կատարել Սելենայի հետ[34]: Երգը, որը կոչվել է «Buenos Amigos» (պրոդյուսեր՝ Էնրիկե Էլիզոնդո) ընդգրկվել է Տորրեսի Nada Se Compara Contigo տասներորդ ստուդիական ալբոմում (1991)[53]: Երգը զբաղեցրել է առաջին հորիզոնականն ամերիկյան Billboard Top Latin Songs հիթ-շքերթում՝ դառնալով Սելենայի առաջին սինգլը, որը գլխավորել է այն[54]: «Buenos Amigos» երգի տեսահոլովակի համար կատարողները 1992 թվականին ներկայացվել են Billboard Music Awards մրցանակի երկու անվանակարգերում[55]: Սինգլը առաջադրվել է Tejano Music Awards մրցանակի «Տարվա դուետ» անվանակարգում[56]: Կենսագիր Դեբորա Փարեդեսը նշել է, որ հենց այդ երգն է բացել զգալի հեռանկարներ Սելենայի համար, այդ թվում՝ Միացյալ Նահանգների արևմտյան և արևելյան ափամերձ տարածաշրջաններում շրջագայություն կատարելու հնարավորություն[57]: Ըստ Billboard ամսագրից Ջոն Լաներտի՝ «Buenos Amigos» երգը մեծացրել է Սելենայի մյուս երգերի ռոտացիաների քանակը մեքսիկական ռադիոկայաններում, որոնք մինչ այդ դրանք եթեր չեն հեռարձակել[58]:
1992-1993. փախուստ, Entre a Mi Mundo և Selena Live[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Իմանալով Քրիս Պերեսի հետ Սելենայի կապի մասին՝ երգչուհու քույր Սյուզեթն այդ մասին տեղեկացրել է հորը[59]: Քինթանիլա կրտսերը Պերեսին իջեցրել է տուրիստական ավտոբուսից և ասել, որ Սելենայի հետ նրա հարաբերություններն ավարտված են[60]: Չնայած հոր առարկությանը՝ Սելենան շարունակել է հանդիպել Պերեսի հետ[60][61]: Ի տարբերություն հոր՝ Սելենա մայրը՝ Մարսելան, աջակցել է դստերը[62]: Այն բանից հետո, երբ Քինթանիլա կրտսերը Սելենային և Պերեսին միասին տեսել է ավտոբուսում, բախում է եղել նրա և Սելենայի միջև: Քինթանիլա կրտսերը սպառնացել է լուծարել խումբը, եթե Սելենան շարունակի հարաբերությունները Պերեսի հետ[63]: Պերեսին խմբից հեռացնելով՝ հայրը կանխել է Սելենային հեռանալը նրա հետ[64], այնուամենայնիվ, նույնիսկ դրանից հետո Սելենան չի դադարեցրել գաղտնի հանդիպումները սիրելիի հետ: 1992 թվական ապրիլի 2-ի առավոտյան Սելենան և Պերեսը որոշել են փախչել՝ հավատալով, որ Քինթանիլա կրտսերը երբեք չի հավանության չի արժանացնի իրենց հարաբերությունները[63][65]: Սելենան հավատում էր, որ հարսանիքից հետո հայրն ստիպված կլինի ընդունել իրենց հարաբերությունները, և իրենք այլևս ստիպված չեն լինի թաքցնել իրենց զգացմունքները: Հարսանիքից հետո լրատվամիջոցներն սկսել են տարածել լուրերը զույգի փախուստի մասին[66]: Նորապսակները տեղափոխվել են Կորպուս Քրիստիի բնակարան[67]: Սելենայի ընտանիքը փորձել է գտնել նրան, Քինթանիլա կրտսերն այդ լուրը բացասաբար է ընդունել[66]: Հարցազրույցներում նա ասել է, որ անհանգստացած է Սելենայի երաժշտական կարիերայի համար, վախենում է, որ Պերեսը կարող է խանգարել իր դստեր կարիերային, և դա է պատճառը, որ ինքը դեմ է նրանց հարաբերություններին[68]: Ավելի ուշ Քինթանիլան կրտսերը, այնուամենայնիվ, ընդունել է իր դստեր ամուսնությունը, ներողություն խնդրել Պերեսից և նրան վերադարձրել խումբ[69]:
1992 թվականի մայիսին Սելենան թողարկել է իր երրորդ սոլո ալբոմը՝ «Entre a Mi Mundo»: Սկավառակը դրական գնահատականներ է ստացել քննադատներից, որոնք այն անվանել են «առաջընթաց» երգչուհու կարիերայում[70][71][72]: Ալբոմը գլխավորել է Billboard Regional Mexican Albums հիթ-շքերթը ութ ամիս անընդմեջ[73]: Հավաստագրվելվ որպես պլատինե՝ ալբոմը վաճառվել է ավելի քան 600 000 օրինակով Միացյալ Նահանգներում[74]: Մեքսիկայում վաճառվել է 385 000 օրինակ[75]: Միևնույն ժամանակ, Entre a Mi Mundo դարձել է կնոջ առաջին ալբոմը տեխանո ոճով, որը վաճառվել է ավելի քան 300 000 օրինակով[B 3]: Չորս երգեր թողարկվել են որպես սինգլներ՝ «La Carcacha», «¿Qué Creías?», «La Carcacha» և «Amame»։ «Como la Flor» երգը դրական գնահատականներ է ստացել երաժշտական քննադատներից և դարձել երգչուհու այցեքարտը[77][78]: Երգը գլխավորել է լատինաամերիկյան երաժշտության հիթ-շքերթները և Սելենային հանրաճանաչ դարձրել Մեքսիկայում[79]: Սինգլն զբաղեցրել է վեցերորդ հորիզոնականը Billboard Top Latin Latin հիթ-շքերթում[80] և առաջադրվել է Tejano Music Awards մրցանակի «Տարվա երգ» անվանակարգում[81]: 1994 թվականին Entre a Mi Mundo-ը դարձել է բոլոր ժամանակների երկրորդ ամենավաճառված մեքսիկական ալբոմը[82]: Սկավառակի գովազդման համար Սելենան մեկնել է Մեքսիկայի Մոնտեռեյ քաղաք՝ մամուլի շրջագայության[83]: Երգչուհին իսպաներենի շատ լավ չի տիրապետել[83], և EMI Latin լեյբլի ղեկավարները մամուլի ասուլիսի ժամանակ «սարսափել են» նրա իսպաներենից[84]: Սակայն, Պատոսկայի խոսքով, Սելենան հմտորեն է անցկացրել ասուսլիսը և արժանացել մեքսիկական լրատվամիջոցների ճանաչմանը: Մամուլում երգչուհուն անվանել են «ժողովրդական կատարող» և նշել, որ նա ավելի լավն է, քան մեքսիկական հեռուստենովելների «բաց գույնի մաշկով, բաց գույնի մազերով և կանաչ աչքերով» դերասանները[85]: Շրջայցի շրջանակներում Սելենան մի շարք համերգներ է տվել Մեքսիկայում: 1993 թվականի մայիսին երգչուհին ելույթ է ունեցել Ակապուլկոյի փառատոնում՝ ստանալով դրական գնահատականներ քննադատներից[86]: Սեպտեմբերի 17-ին Նուևո Լեոնում կայացել է համերգ, որին ներկա է եղել 70 000 հանդիսատես, որից հետո Սելենան արժանացել է փառքի որպես լավագույն տեխանո երգչուհին Մեքսիկայում[85]:
1993 թվականի մայիսին թողարկվել է Selena Live! ալբոմը: Սկավառակը ձայնագրվել է այդ տարվա փետրվարի 7-ին ԿԿորպուս Քրիստիի Մեմորիալ Կոլիզեումում կայացած անվճար համերգի ժամանակ[87]: Ալբոմը ներառում է նախկինում թողարկված երգեր՝ կենդանի կատարմամբ, ինչպես նաև երեք ստուդիական երգ՝ «No Debes Jugar», «La Llamada» և «Tú Robaste Mi Corazón» զուգերգը Էմիլիո Նավաիրայի հետ: «No Debes Jugar» և «La Llamada» կոմպոզիցիաները հայտնվել են Billboard Top Latin Latin հիթ-շքերթների լավագույն հնգյակում[80]: Սկավառակը արժանացել է նաև «Գրեմմի» մրցանակի «Մեքսիկական/մեքսիկական-ամերիկյան լավագույն ալբոմ» անվանակարգում[76]: 1994 թվականի մայիսին Live! ալբոմը ճանաչվել է տարվա ալբոմ Billboard Latin Music Awards մրցանակաբաշխության ժամանակ[88]: Բացի այդ, սկավառակը հաղթել է Tejano Music Awards մրցանակաբաշխության «Տարվա ալբոմ» կատեգորիայում[89] և առաջադրվել Premio Lo Nuestro 1994 մրցանակի «Տարվա մեքսիկական ալբոմ» անվանակարգում[90]: Ալբոմի վաճառքը ԱՄՆ-ում կազմել է 500 000 օրինակ, ինչի համար նրան շնորհվել է ոսկե հավաստագիր[74], մինչդեռ Մեքսիկայում վաճառվել է 250 000 օրինակ[91]:
1993 թվականին Սելենան նկարահանվել է «Երկու կին, մեկ ճակատագիր» մեքսիկական հեռուստասերիալի երկու դրվագներով[51], որոնք ունեցել են շատ բարձր վարկանիշներ[51]: 1995 թվականին երգչուհին բանակցել է մեկ այլ հեռուստասերիալում նկարահանվելու վերաբերյալ, որի պրոդյուսերն էր Էմիլիո Լարսան[51]:
1994-1995։ Selena Etc.-ի բացում, Amor Prohibido և նորամուտ կինոյում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1994 թվականին Սելենան սկսել է մշակել իր սեփական հագուստի գիծը: Շուտով երգչուհին բացել է երկու բուտիկ, որոնք կոչվել են Selena Etc.: Խանութներից մեկը գտնվել է Կորպուս Քրիստիում, իսկ մյուսը` Սան Անտոնիոյում: Բուտիկներից յուրաքանչյուրն ունեցել է իր գեղեցկության սրահը[92]: Սելենան նաև բանակցել է Մոնտերեյում և Պուերտո Ռիկոյում խանութներ բացելու վերաբերյալ[93]: Երկու բուտիկներն էլ վարել է Իոլանդա Սալդիվարը, քանի որ Քինթանիլա ընտանիքին դուր էր գալիս նրա՝ երկրպագուների ակումբը վարելու ձևը[94]: Ըստ Hispanic Business ամսագրի՝ երգչուհու եկամուտը այս բուտիկներից կազմել է ավելի քան հինգ միլիոն դոլար[95]: Արդյունքում Սելենան դարձել է լատինաամերիկյան քսան ամենահարուստ կատարողներից մեկը 1993 և 1994 թվականներին[96]:
1994 թվականի մարտին Սելենան թողարկել է իր չորրորդ ստուդիական ալբոմը՝ Amor Prohibido: Ալբոմը Billboard Top Latin Albums ամերիկյան հիթ-շքերթում նորամուտը կատարել է երրորդ[97], իսկ Billboard Regional Mexican Albums հիթ-շքերթում՝ առաջին հորիզոնականում[98]: Գլխավորելով Top Latin Albums հիթ-շքերթը՝ ալբոմը շարունակել է մնալ նրա առաջին հնգյակում մինչև տարեվերջ և 1995 թվականի սկզբին[99]: Amor Prohibido-ը դարձել է տեխանո ոճով երկրորդ ալբոմը, որը մինչև տարեվերջ վաճառվել է 500 000 տպաքանակով. նախկինում նմանատիպ նվաճում ունեցել էր միայն La Mafia խումբ[100][101]: Սկավառակը դարձել է լատինաամերիկյան երաժշտության ամենաշատ վաճառվող ալբոմներից մեկն ԱՄՆ-ում[102][103]. մասնավորապես, այն եղել է 1995 թվականին երկրում ամենաշատ վաճառվող ալբոմների շարքում[104]: Սկավառակի և համանուն սինգլի վաճառքն ուղեկցվել է Պուերտո Ռիկոյում տեխանո երաժշտության առաջին առևտրային հաջողությամբ[105]: ԱՄՆ-ում վաճառված օրինակների քանակը կազմել է 2,16 միլիոն, որի համար այն ստացել է պլատինե կարգավիճակ 36 անգամ[74]:
Amor Prohibido-ն տարածել է տեխանո երաժշտությունը երիտասարդ և ավելի լայն լսարանի շրջանում[106][107]։ Ձայնապնակից թողարկվել է չորս հաջողված սինգլ՝ գլխավոր երգը, «Bidi Bidi Bom Bom», «No Me Queda Más» և «Fotos y Recuerdos»[B 4]։ «Amor Prohibido» և «No Me Queda Más» երգերը դարձել են լատինաամերիկյան երաժշտության ամենահաջող սինգլները համապատասխանաբար 1994 և 1995 թվականներին[109]։ Կոմերցիոն հաջողության շնորհիվ ալբոմը առաջադրվել է «Գրեմմի» մրցանակի 1995 թվականի լավագույն մեքսիկական/ամերիկյան ալբոմ անավանակարգում[110]։ Սկավառակը ճանաչվել է տարվա լավագույն ձայնագրություն Tejano Music awards մրցանակաբաշխության ժամանակ[89] և լավագույն մեքսիկական ալբոմ Lo Nuestro Awards մրցանակաբաշխությունում[100]։ Amor Prohibido շրջագայության ընթացքում Սելենան ճանաչվել է «լատինաամերիկացի ամենահաջողակ շրջագայող կատարողներից մեկը»[111]։ Billboard ամսագիրը Amor Prohibido կոչել է վերջին 50 տարվա լատինաամերիկյան ամենանշանակալի ալբոմներից մեկը[112] և այն ներառել է բոլոր ժամանակների 100 լավագույն ալբոմների իր ցանկում[113]։ 2008 թվականին Թոմ Մունը սկավառակն ընդգրկել է իր «1000 լավագույն ալբոմները, որոնք պետք է լսել նախքան մեռնելը» ցանկում[114]։ 2017 թվականին ալբոմը գրավել է 19-րդ տեղը՝ կանանց 150 մեծագույն ալբոմների ցանկում, որ կազմել էր NPR-ը (անգլ.՝ National Public Radio, թարգմ․՝ Ազգային հանրային ռադիո)[115]։
1994 թվականին Սելենան Barrio Boyzz խմբի հետ ձայնագրել է «Donde Quiera Que Estés» երգը, որն ընդգրկվել է նրանց համանուն ալբոմում: Երգը գլխավորել է Top Latin Songs հիթ-շքերթը, ինչը Սելենային թույլ է տվել մեկնել համերգային շրջագայության Նյու Յորքում, Արգենտինայում, Պուերտո Ռիկոյում, Դոմինիկյան Հանրապետությունում և Կենտրոնական Ամերիկայում, որտեղ նախկինում երգչուհին քիչ էր հայտնի[116][117]։ Նույն թվականի վերջում EMI նախագահ Չարլզ Կոպելմանը եկել է այն եզրակացության, որ Սելենան բարձունքների է հասել իսպանալեզու բեմում և որոշել է սկսել նրա՝ որպես մենակատարի առաջխաղացումը անգլալեզու երաժշտական շուկայում: Երգչուհին շարունակել է շրջագայությունը, և լեյբլն այդ ժամանակ սկսել է պատրաստվել քրոսովերային ալբոմի ձայնագրությանը և աշխատանքներում ընդգրկել է «Գրեմմիի» դափնեկիր կոմպոզիտորների[118]։ 1995 թվականի փետրվարին Սելենան համերգ է տվել հյուսթոնյան Աստրոդրոմում, և այդ ժամանակ արդեն սկսվել էր աշխատանքն անգլալեզու ալբոմի վրա[118]։
1995 թվականին Սելենան էպիզոդիկ դեր է կատարել «Դոն Ժուան դե Մարկո» ֆիլմում, որում նկարահանվել են նաև Մառլոն Բրանդոն, Ջոնի Դեփը և Ֆեյ Դանաուեյը[119]։
Մահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1994 թվականի սկզբին Քինթանիլա ընտանիքը Իոլանդա Սալդիվարին նշանակել է Սելենայի բուտիկները ղեկավար[52]։ Ութ ամիս անց Սալդիվարը ստանձնել է Սելենայի գրանցված գործակալի պաշտոնը, ինչից հետո Սան Անտոնիոյից տեղափոխվել է Կորպուս Քրիստի՝ երգչուհուն ավելի մոտ լինելու համար[94]։ 1994 թվականի դեկտեմբերին երկու բուտիկներն սկսել են տուժել անձնակազմի կրճատման պատճառով[120]։ Աշխատակիցների խոսքով՝ Սալդիվարը հաճախ աշխատանքից ազատել է նրանց, ովքեր իրեն դուր չէին գալիս[121]․ նրանք հաճախ դժգոհել են Սելենային Սալդիվարի պահվածքից, բայց նա հավատում էր, որ Սալդիվարը չի վնասի իր ձեռնարկությանը[121]։ Շուտով աշխատակիցներն սկսել են Սալդիվարից բողոքներ ուղարկել Քինթանիլա կրտսերին, որը լուրջ է վերաբերվել դրանց։ Նա Սելենային ասել է, որ զգույշ լինի և նախազգուշացրել, որ Սալդիվարը կարող է վատ ազդեցություն թողնել նրա վրա[121]։ Սելենան մեծ նշանակություն չի տվել հոր խնդրանքներին, քանի որ նախկինում նա չէր վստահում մարդկանց[121]։ 1995 թվականի հունվարին Սելենայի մոդելիեր Մարտին Գոմեսը, նրա զարմիկ Դեբրա Ռամիրեսը և հաճախորդները մտահոգություն են հայտնել Սալդիվարի պահվածքի և կառավարման հմտությունների վերաբերյալ[121][122]։ 1995 թվականին The Dallas Morning News-ի լրագրողները Սալդիվարի հետ հարցազրույցի ժամանակ կարծիք են հայտնել, որ Սելենայի հանդեպ նվիրվածությունը հասնում է մոլուցքի[94]։
1995 թվականի հունվարին Քինթանիլա կրտսերն սկսել է զանգեր ստանալ դժգոհ երկրպագուներից, որոնք վճարել էին ֆան-ակումբին անդամակցելու համար և փոխարենը ոչինչ չէին ստացել[123]։ Նա շուտով պարզել է, որ Սալդիվարն ավելի քան 30 000 դոլար է երկրպագուների ակումբից և բուտիկներից կեղծ չեկերով[123][124]։ Մարտի 8-ի լույս 9-ի լույս գիշերը Քինթանիլա կրտսերը Q-Productions գրասենյակում հանդիպում է ունեցել Սելենայի և Սյուզետի հետ` Սալդիվարի հարցը լուծելու համար: Քինթանիլա կրտսերը Սալդիվարին ներկայացրել է անհետացած միջոցների հետ կապված անհամապատասխանություններ և նախազգուշացրել, որ եթե նա չներկայացնի իր մեղադրանքները հերքող ապացույցներ, ինքը կդիմի ոստիկանություն: Դրանից հետո նա արգելել է Սալդիվարին շփվել Սելենայի հետ: Այնուամենայնիվ, Սելենան չի ցանկացել վերջ տալ Սալդիվարի հետ ունեցած իր բարեկամությանը։ Նա հավատում էր, որ Սալդիվարն անհրաժեշտ է Մեքսիկայում հագուստի շարքի հաջողության համար և ցանկանում է նրան իր մոտ պահել, քանի որ նրա մոտ էին բանկային փաստաթղթերը և ֆինանսական հաշվետվությունները, որոնք անհրաժեշտ էին հարկերը հաշվարկելու համար[123]:
Սելենայի մահվանից մի քանի օր առաջ Սալդիվարը պետք է նրան տար բանկային հաշիվներն ու ֆինանսական հաշվետվությունները, բայց շուտով հայտարարել է, որ Մեքսիկայում ինքը ենթարկվել է ֆիզիկական և սեռական բռնության[20]։ 1995 թվականի մարտի 31-ին Սելենան և Սալդիվարը գնացել են կլինիկա, որպեսզի Սալդիվարն ստուգում անցնի հարձակման հետ կապված, որը, ըստ նրա, տեղի էր ունեցել Մոնտերեյում[B 5]։ Կլինիկայի բժիշկը փոքրիկ փորձաքննություն է անցկացրել, որը չի ներառել գինեկոլոգիական փորձաքննություն, որն իրականացվում է սեռական բռնության դեպքում: Բուժքույր Կառլա Էնթոնին ենթադրել է, որ Սալդիվարը Սան Անտոնիայի հիվանդանոցում բռնաբարության գործով ստուգում պետք է անցներ երեք պատճառով. Սալդիվարը Սան Անտոնիոյի բնակիչ էր, նրանց այցելած կլինիկան գտնվում էր Կորպուս Քրիստիում, իսկ հարձակումը տեղի էր ունեցել Մեքսիկայում[125]։ Դրանից հետո Սելենան կրկին հանդիպել է Սալդիվարի հետ Կորպուս Քրիստիի Days Inn հյուրանոցի իր համարում[4]։ Այնտեղ Սելենան պահանջել է, որ նա վերադարձնի խանութների բոլոր փաստաթղթերը: 11:48-ին (CST) Սալդիվարն իր պայուսակից հանել է ատրճանակը[16] և այն ուղղել Սելենայի վրա[126]։ Երբ Սելենան դուրս է եկել սենյակից, Սալդիվարը կրակել է նրա աջ թիակին, ինչը վնասել է զարկերակը և առաջացրել արյան մեծ կորուստ[126]։ Ծանր վիրավորված Սելենան վազել է դեպի նախասրահը՝ իր հետևից թողնելով արյունոտ հետք, որը կազմել է ընդհանուր առմամբ 119 մ: Սալդիվարը շարունակել է հետապնդել՝ նրան անվանելով «քած»[125]։ Այն բանից հետո, երբ հյուրանոցի ադմինիստրատորը շտապօգնություն է կանչել, Սելենան ընկել է հատակին: Ասելով կրակողի անունը և սենյակի համարը՝ Սելենան կորցրել է գիտակցությունը[127]։ Այդ ժամանակ Սալդիվարը փորձել է հեռանալ իր մեքենայով, բայց նրան նկատել է դեպքի վայր ժամանած ոստիկանության պարեկախումբը[126]։ Ոստիկանական և ՀԴԲ-ի հետ գրեթե ինը ժամ տևած դիմակայությունից հետո Սալդիվարը, ի վերջո, հանձնվել է[4]։ Այդ ժամանակ դեպքի վայրում հավաքվել են Սելենայի հարյուրավոր երկրպագուներ, շատերը լացել են, երբ ոստիկանությունը տարել է Սալդիվարին[4][126]։
Սելենան մահացել է Կորպուս Քրիստիի հիվանդանոց ժամանելուն պես: Շտապօգնության բուժող բժիշկը փորձել է նրան ուշքի բերել: Սրտաբան Լուի Էլկինսը շարունակել է վերակենդանացման միջոցառումները և վիրահատություն է կատարել՝ հիմնվելով բժշկի որոշման վրա[128]։ Բժիշկները արյան փոխներարկում են կատարել և կարողացել են որոշ ժամանակ վերականգնել սրտի աշխատանքը[129]։ Ժամը 13:05-ին (CST)՝ վիրահատությունից 50 րոպե անց, հայտարարվել է, որ Սելենան մահացել է արյան կորստից և սրտի կանգից[126][130]։ Լրատվամիջոցների մեծ հետաքրքրության պատճառով նույն օրը կատարվել է դիահերձում[126]։ Ինչպես պարզվել է, փամփուշտը խոցել է Սելենայի մեջքի աջ հատվածում՝ թիակի կողքին, անցել է կրծքի խոռոչի միջով, կտրել աջ ենթանրակային զարկերակը և դուրս եկել կրծքի աջ վերին մասով[126]։
Հուղարկավորություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ապրիլի 1-ին Bayfront Plaza հրապարակում անցկացվել է երեկոյան ժամերգություն, որին ներկա են եղել երգչուհու 3000 երկրպագուներ[131][132]։ Այնտեղ նաև հայտարարվել է, որ հրաժեշտի արարողությունը տեղի է ունենալու հաջորդ օրը՝ «Bayfront» համերգասրահում: Երկրպագուների հերթը ձգվել է գրեթե մեկ կիլոմետր[131]։ Մեկնարկից մեկ ժամ առաջ լուրեր են տարածվել, որ դագաղը դատարկ է, և դա Քինթանիլա ընտանիքին ստիպել է արարողության ժամանակ դագաղը թողնել բաց[133][134]։ Սելենայի դագաղի մոտով անցել են մոտ 30 000-40 000 երկրպագուներ[134][135][136]։ Ավելի քան 78 000 մարդ ստորագրել է ցավակցությունների գրքում[137]։ Դագաղի համար ծաղիկներ առաքվեցին Նիդեռլանդներից[138]։ Ընտանիքի անդամների խնդրանքով արգելվել է լուսարձակով լուսանկարումը[138]։
1995 թվականի ապրիլի 3-ին Կորպուս Քրիստիի Ծովափնյա հուշահամալիրում կատարվել է երգչուհու թաղումը, որին ներկա է գտնվել վեց հարյուր մարդ, որոնց մեծ մասը եղել են հարազատներ և ընտանիքի անդամներ[139]։ Կորպուս Քրիստիի և Սան Անտոնիոյի ռադիոկայաններն ուղիղ հեռարձակում են կատարել առանց ընտանիքի համաձայնության[140]։ Լեյք Ջեքսոնից Եհովայի վկաների հոգևորականը քարոզ է կարդացել անգլերեն՝ մեջբերելով Պողոս առաքյալի խոսքերը (1 Corinthians 15)[140]։ Հարյուրավոր մարդիկ մեքենաներով շրջել են շրջակայքում[140]։ Սելենայի հուղարկավորությանը մասնակցած հայտնի մարդկանց թվում են եղել Ռոբերտո Պուլիդոն, Բոբի Պուլիդո, Դեյվիդ Լի Գարզան, Նավայրան, Լաուրա Կանալեսն, Էլզա Գարսիան, La Mafia-ն, Ռամ Հերերան, Իմիջեն Լատինան և Փիթ Աստուդիլյոն։ Նույն օրը Los Angeles Memorial Sports Arena-ում անցկացվել է մեսսա, որին ներկա է եղել 4000 մարդ[141]։
Հետևանքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Երգչուհու սպանությունը լայն արձագանք է ստացել ամերիկյան հասարակության շրջանում, որը համեմատվել է Ջոն Լենոնի, Էլվիս Փրեսլիի և Ջոն Քենեդու մահվան արձագանքի հետ[76][142]։ Խոշոր հեռուստաընկերություններն ընդհատել են հեռարձակումները՝ կատարվածի մասին հաղորդելու համար[143]։ Երկու օրում Սելենայի մահվան մասին լուրերը առաջին էջերում են եղել The New York Times պարբերականում[144]։ Ի պատիվ երգչուհու, անցկացվել են բազմաթիվ ժամասացություններ և հիշատակի միջոցառումներ, իսկ Տեխասի ռադիոկայանները նրա երգերը հաղորդել են անընդհատ ռեժիմով[145]։ Սելենայի հուղարկավորությանը ներկա է եղել ավելի քան 60 000 մարդ, որոնցից շատերը ԱՄՆ էին եկել այլ երկրներից[145]։ Սելենայի մահը հուզել է ողջ լատինաամերիկյան հանրությանը։ Կատարողի շատ երկրպագուներ ճանապարհորդել են հազարավոր մղոններ՝ տեսնելու երգչուհու տունը, նրա բուտիկները և հանցագործության վայրը[146][147]։ Կեսօրին մոտ ոստիկանությունը ստիպված է եղել շրջանցիկ ուի բացել, րովհետև մեքենաների շարքը սկսել է կանգ առնել Քինթանիլա ընտանիքի տան մոտ[148]։ Ընտանիքին ցավակցություն հայտնած հայտնիների թվում են եղել Գլորիա Էստեֆանը, Սելիա Կրուզը, Խուլիո Իգլեսիասը և Մադոննան[149]։ Այլ հայտնի մարդիկ, այդ թվում` Թեֆանի Մոնտելը, Հայմե Դիանդան (Los Chamacos-ից) և Շելլի Լերսն Սելենայի մահվան վերաբերյալ արտահայտվել են ռադիոկայաններում[150]։ Մի քանի օր անց լույս է տեսել People ամսագրի՝ երգչուհուն նվիրված թողարկումը: Հրատարակիչները ենթադրել են, որ իրավիճակի նկատմամբ հետաքրքրությունը շուտով կթուլանա, սակայն երբ պարզ է դարձել, որ հետաքրքրությունը գնալով աճում է, նրանք մեկ շաբաթվա ընթացքում թողարկել են հիշատակի համար, որը վաճառվել է մեկ միլիոն օրինակով[151]. առաջին երկու տպաքանակները վաճառվել են երկու շաբաթվա ընթացքում: Այս համարը դարձել է առաջին կոլեկցիոն նմուշը ամսագրի պատմության մեջ[152]։ People-ի խմբագիր Բեթի Կորտինան ասել է, որ մինչ այդ իրենք չեն ունեցել լիարժեք վաճառված տպաքանակ[152]։ Այս թողարկման հաջողության շնորհիվ ընկերությունը մի քանի ամիս անց թողարկել է People en Español ամսագիր, որ նախատեսված էր իսպանական լսարանի համար[152]։ Նրանից հետո բացվել են Newsweek en Español և Latina հրատարակությունները[153]։
Մի քանի օր անց Հովարդ Ստերնը ծաղրել է Սելենայի մահը, նրա հուղարկավորությունը և սգացողներին, քննադատել երգչուհու երաժշտությունը: «Այս երաժշտությունն ինձ ամենևին չի հուզում: Էլվինի և Բուրունդուկների երգերում ավելի շատ հոգի կա... Իսպանախոսները ահավոր երաժշտական ճաշակ ունեն: Դրա մեջ խորություն չկա»,— ասել է Ստերնը: Ստերենի մեկնաբանությունները վրդովեցրել և զայրացրել են Տեխասի լատինաամերիկյան համայնքին[154]։ Իր շոուի ժամանակ Ստերնը նվագել է Սելենայի երգերը` հետին պլանում հնչող հրազենային հնչյունների ֆոնին[155][156]։ Այն բանից հետո, երբ Ստերնի անունով կալանքի որոշում է կայացվել հասարակական կարգի խախտման մեղադրանքով, նա ուղիղ եթերում հայտարարություն է արել իսպաներենով՝ ասելով, որ ինքը չի ցանկացել «էլ ավելի ցավ պատճառել Սելենայի ընտանիքին, ընկերներին և երկրպագուներին»[157][158]։ Ստերենին պաշտոնական մեղադրանք չի առաջադրվել: Միացյալ լատինաամերիկյան քաղաքացիների լիգան Ստերնի ներողությունը համարել է անպատշաճ և բոյկոտել նրա շոուն[159]։ Տեխասի մանրածախ առևտրականները առգրավել են Ստերնի հետ կապված բոլոր ապրանքները, իսկ Sears-ը և McDonald’s-ը քննադատել են նրա մեկնաբանությունները՝ ի պատասխան Սելենայի երկրպագուների կողմից մեղադրանքների Ստերնի շոուի հովանավորության վերաբերյալ[160]։ Մեկ շաբաթ անց The Tonight Show with Jay Leno հեռուստածրագրում Ստերնին ու նրա գործընկեր Ռոբին Քուիվերսին հարցրել են Սելենայի մասին Ստերնի հայտարարությունների ընդունելի լինելու մասին: Քուիվերսը որոշել է չքննարկել այդ թեման՝ խուսափելու համար Ստերնի հետ կոնֆլիկտից: Մի փոքր անց շոուում հայտնվել է էստրադային երգչուհի Լինդա Ռոնստադտը՝ հանդես գալով Սելենայի օգտին, որից հետո նրա և Ստերնի միջև վիճաբանություն է սկսվել[161]։
1995 թվականի ապրիլի 12-ին՝ Սելենայի մահվանից երկու շաբաթ անց, Ջորջ Բուշը, որն այդ ժամանակ Տեխասի նահանգապետն էր, երգչուհու ծննդյան օրը՝ ապրիլի 16-ը, հայտարարել է Սելենայի օր նահանգում[24][162]։ Ըստ նրա խոսքերի՝ Սելենան ներկայացնում է «Հարավային Տեխասի մշակույթի էությունը»[163]։ Տեխասում ապրող եվրոպացի որոշ ամերիկացիներ ապրիլին և մայիսին գրել են Brazosport Facts թերթի խմբագրին՝ հարցնելով, թե ինչ է պատահել։ Ոմանք վիրավորված էին այն փաստից, որ Սելենայի օրը համընկել է Զատկի կիրակիի հետ, մյուսները նշել են, որ «Զատիկն ավելի կարևոր է, քան Սելենայի օրը», և կարծում էին, որ մարդիկ պետք է Սելենային թույլ տան, որ մնալ խաղաղության մեջ, իսկ իրենց շարունակեն ապրել[164]։ Տեխասից մեքսիկացի ամերիկացիներն սկսել են ակտիվորեն գրել թերթին՝ ենթադրելով, որ ոմանք չափազանց քննադատաբար են վերաբերվում Սելենայի օրվան և չպետք է այդքան կոպիտ արձագանքեին[165]։
1995 թվականի հոկտեմբերին Հյուսթոնի երդվյալների հանձնաժողովը Սալդիվարին մեղավոր է ճանաչել առաջին կարգի սպանության համար և դատապարտել ցմահ ազատազրկման՝ 2025 թվականին՝ 30 տարի անց, պայմանական վաղաժամկետ ազատություն ստանալու հնարավորությամբ[166]։ Պայմանական վաղաժամկետ ազատման հնարավորությամբ ցմահ բանտարկությունը Տեխասում թույլատրված առավելագույն բանտարկության ժամկետն էր, որը կարող էր նշանակվել այդ ժամանակ[167]։ 2002 թվականին ատրճանակը, որով սպանվել էր Սելենան, և որն անհետացել էր դատավարությունից հետո, գտնվել է դատարանի ներկայացուցչի տանը: Չնայած առարկություններին, ատրճանակը բաժանվել է մասերի, որոնք նետվել են Կորպուս Քրիստիի ծովածոցը[168][169]: Պատմաբաններն ու երգչի երկրպագուները հավանության չեն արժանացրել այդ որոշումը՝ նշելով, որ իրադարձությունը պատմական էր, և զենքը պետք է պահվեր թանգարանում[24]:
Երաժշտական ոճ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սելենայի ձայնը սոպրանո է[170]: The New York Times-ից Փիթեր Ուոթրոուսը կարծիք է հայտնել, որ Սելենայի ձայնը «երբեմն դողում էր», ուստի երգչուհին ստիպված է եղել երգել ավելի կոպիտ, քան սովորականում: Ըստ նրա՝ Սելենայի ձայնում կար «հանդարտություն, մի տեսակ պարզ կիրք»[171]: Իտալացի էսսեիստ Գաետանո Պրամպոլինին երգչուհու՝ կամբիայի ոճով ձայնագրության վերաբերյալ գրախոսության մեջ գրել է, որ «Սելենան երգում էր ջերմությամբ և ուրախությամբ»[172]: 1995 թվականի ապրիլին Խոսե Բեխարը Billboard հանդեսին տված հարցազրույցում ասել է, որ Սելենայի «ոճում, ճաշակում ու վոկալում» ինքը տեսել է «ինչ-որ միջին բան Ջանեթ Ջեքսոնի և Ուիթնի Հյուսթոնի միջև»[173]: Time ամսագրից Ռիչարդ Կորիսը Սելենայի երգեցողությունը անվանել է «ամեն ինչի հմուտ իմիտացիա՝ սկսած Էդիթ Պիաֆի մելոդրամատիկ կոնտրալտոյից և վերջացրած Մրայա Քերիի գունային ժապավեններով»: «Բայց հնչողությունը դեռ փոքր-ինչ լատինաամերիկյան է»,— ասել է քննադատը[174]:
Երգչուհու երգացանկը պարունակել է կոմպոզիցիաներ տեխանո ոճով, որում գերակշռել են R&B[175], լատին-փոփ, տեխնփոփի[176], քանթրիի և դիսկոյի տարրերը[177]: The Dallas Morning News պարբերականից Մարիո Տարրադելը նշել է, որ իր ողջ կարիերայի ընթացքում Սելենան կումբիայի տեխանո հիշվող ռիթմերը համատեղել է «փողոցի» R&B-ի, «հին դպրոցի» սոուլի, դենսհոլ ռեգիի, «թեժ» սալսայի և փանկի հետ[178]։ Ըստ Չարլզ Թեյթամի՝ Սելենայի կոմպոզիցիաները «արտահայտում են սեր և ցավ, ինչպես նաև ուժ ու կիրք»[179]։ Բացի այդ, երգիչը ձայնագրել է մի քանի երգ՝ կանանց իրավունքների ու հնարավորությունների ընդլայնման թեմայով, այդ թվում՝ «Si La Quieres», «¿Qué Creías?», «Ya Ves» և «Ya No», որոնք պատմում են անընդունելի հարաբերությունների և ընտանեկան բռնությունից փրկության մասին[180]։ Իլան Ստավանսը երգչուհու երաժշտությունը անվանել է «սովորական և չափազանց հուզական, որը շատ չի հեռացել Խուան Գաբրիելից և Իգլեսիասից»[181]։ Ըստ Ռիչարդ Կորլիսի՝ Սելենայի ստեղծագործությունները ավելի շատ «ուրախ ու հետաքրքրաշարժ են», քան հուզական, և նրա վաղ ձայնագրությունները կատարյալ են տոնավաճառի հրապարակի համար[174]։
Newsweek ամսագիրը երգչուհու անգլերեն ձայնագրություններն անվանել է «քաղաքային փոփի և լատինաամերիկյան սրտակցության խառնուրդ»[182]։ Ըստ Texas Monthly-ի՝ Սելենայի եղբայրը կատարելագործել է նրա ձայնը փանկի և հիփ-հոփի միջոցով[183]։ Երաժշտական քննադատները նշում են, որ երգչի բացառիկ առանձնահատկություններից մեկը նրա հուզական կատարումն էր[184]։ Սելենայի երկրորդ՝ Ven Conmigo ալբոմի համար Էյբի Քինթանիլան սկսել է գրել ավելի ու ավելի շատ երգեր կումբիայի ոճով։ Billboard ամսագրից Ռամիրո Բերրը շեշտել է, որ Սելենային և նրա խմբին հաջողվել է «զարգացնել ռիթմիկ ոճ, որը ցույց է տալիս նրա աճող կատարելությունը այնպիսի կոմպոզիցիաներում, ինչպես է „Baila Esta Cumbia“ և գլխավոր թրեքում»[185]։ Enamorada de Ti (2012) ռեմիքսների ալբոմի գրախոսությունում Սթիվեն Թոմաս Էրլեվայնը կարծիք է հայտնել, որ Սելենայի երգերը «գալիս են 90-ականներին և հնչում են այդ ժամանակի ոգով»[186]։
Իմիջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քինթանիլա կրտսերը ձգտում էր պահպանել Սելենայի նպատակասլաց և ընտանեկան ուղղվածություն ունեցող կերպարը[187]: 1989 թվականին գարեջրի մի շարք ընկերություններ երգչուհուն առաջարկել են իրենց հովանավորությունը, բայց հայրը մերժել է նրանց[152]: Ըստ Սելենայի՝ նա չի ցանկացել ձայնագրել «բաց թեմաներով» երգեր իր դաստիարակության, ինչպես նաև այն պատճառով, որ իր երկրպագուների բազան բաղկացած էր հիմնականում երեխաներից, որոնց համար երգչուհին ընդօրինակման օբյեկտ էր[188]: Անգլիալեզու ալբոմի ձայնագրության ընթացքում պատասխանելով իր սեռական գրավչության մասին հարցին՝ Սելենան պնդել է, որ ինքը «կմնա նույնը», և որ անգլերեն լեզվով իր երգերը չեն պարունակի ցենզուրայից դուրս բառապաշար և չեն շոշափի սեռական թեմաներ[188]։ Մանուել Փենյան գրել է, որ 1989 թվականից հետո Սելենայի ժողովրդականությունը զգալիորեն աճել է և իր առաջին դեբյուտային ալբոմի թողարկմամբ երգչուհին դարձել է սեքս-խորհրդանիշ[187]: Չարլզ Թեյթամը նշել է, թե ամենակարևորը, որը Սելենայի վրա ուշադրություն է գրավել, նրա «գեղեցկությունը, սեքսուալությունը և պատանեկան ազդեցությունն է տեխանո երաժշտության վրա»[179]: The Mexican American Experience: An Encyclopedia (2010) գրքի հեղինակ Մեթ Մեյերը նշել է երգչուհու «խենթ» էներգիան համերգների ընթացքում և նշել, որ Սելենան ճառագում էր «ջերմություն, կիրք և սեքսուալություն»՝ օգտագործելով «հարևան բակից խելամիտ աղջկա պարզ կերպարը»[189]։ 1997 թվականին Մարիա Սելեսե Արրարասը Սելենայի մահվան մասին իր գրքում գրել է, որ երգչուհին «սիև խարիզմատիկ աղջիկ է»[190]։ Ըստ Արրարասի՝ Սելենան «վստահում էր բոլորին». նա հաճախ է գնումների գնացել միայնակ, չնայած հոր մտավախություններին` կապված նրա անվտանգության մասին[191]։ Արրարասը նաև նշել է Սելենայի «տաքարյուն բեմական վարվելաձևը» և շեշտել, որ երգչուհին «աշխույժ» էր ինչպես բեմում, այնպես էլ կյանքում[192]։
1990-ականների սկզբին Սելենան սկսել է համերգների ժամանակ հագնել բյուստե, սպանդեքս կամ կիպ տաբատներ և չկոճկված բաճկոններ, որոնք ներշնչված էին Պաուլա Աբդուլի, Ջանեթ Ջեքսոն և Մադոննայի կողմից[193]։ 1992 թվականին տված հարցազրույցում Սելենան մեկնաբանել է, որ հագուստի ընտրությունը չի արտացոլում նրա անձը[152]։ Նա հագնում էր հագուստ, որը շեշտում էր իր մարմնակազմվածքը և չէր վախենում հագնել իր նախընտրած զգեստները[152]։ Ըստ Սյուզեթ Քինթանիլայի՝ Սելենան հաճախ ձևափոխում էր և կարում բեմական հագուստներ դիզայներների հետ՝ բառացիորեն բեմ դուրս գալուց վայրկյաններ առաջ[152]։ NBC News-ում երգչուհու հագուստները անվանել են «սադրիչ»[11]։ Հագուստի և պարային շարժումների ոճի համար երկրպագուները նրան անվանել են «մեքսիկական Մադոննա»[194][195]։ Սելենայի ծնողներին սկզբում դուր չի եկել իրենց դստեր հագնվելու ձևը, քանի որ նրան ընդօրինակում էին երիտասարդ աղջիկները[193]։ Entre a Mi Mundo (1992) ալբոմի համար լուսանկարման ընթացքում լուսանկարիչը նկատել է, որ Քինթանիլա կրտսերը հաճախ հեռանում էր, երբ Սելենան հայտնվում էր բաց հագուստով[196]։ Այնուամենայնիվ, ավելի ուշ, Սելենային հաջողվել է համոզել հորը, որ հագուստի այս ոճը նորաձևության միտում է[152]։
Սելենան ճանաչվել է որպես առաջին կին, որը փոխել է կնոջ գեղեցկության հանրային ընկալումը տեխանո երաժշտության աշխարհում։ Որպես ֆեմինիստ՝ նա իր կարիերայի ընթացքում ճանապարհ է ստեղծել այլ կատարողների համար[152][197]։ Ըստ Սելենայի՝ նա դեմ է եղել այն փաստին, որ կանայք պետք է «նիհար լինեն ինչպես տաշեղներ», և չի ընդունել այն գաղափարը, որ նրանք պետք է կրեն միայն որոշակի հագուստ և մնան «սուպերերիտասարդ, որպեսզի գեղեցիկ լինեն»[198]։ People ամսագրից Բեթի Կորտինան կարծիք է հայտնել, որ Սելենայի հագուստի հանդուգն ոճը կապված էր Ջանեթ Ջեքսոնին և Մադոննային ընդօրինակելու հետ, և որ երգչուհին կրել է «սեքսուալ հանդերձանքներ, որոնք [ընդգծում էին] նրա լատինաամերիկյան մարմինը»[152][199]։ Կորտինան նաև նշել է, որ Սելենան ունի «կենսունակ ոճ, անհավատալի մարմին, գործիչ և քահանա»[152]։ Արրարասը գրել է, որ Սելենան «սկսել է հագնել հագուստը, որը նախատեսված է իր ֆիգուրան ընդգծելու համար», և որ երգչուհին «ոչ թե էժան, այլ սեքսուալ տեսք ուներ»[200]։ Նրա կարծիքով՝ Սելենայի դիմահարդարումը «շինծու կամ գռեհիկ» չէր[200]։
Սելենայի մահվանից հետո որոշ հայտնի մարդիկ կասկածում էին, որ նա ընդօրինակման լավագույն տարբերակն էր իսպանացի կանանց համար: Մասնավորապես, այդ հարցին անդրադարձել է երգչուհու մասին պատմող 1999 թվականին թողարկված վավերագրական ֆիլմի ռեժիսոր Լուրդես Պորտիլոն[201]։ Ըստ Պորտիլոյի՝ հագուստով Սելենայի պարերը ենթադրում էին հիպերսեքսուալիզացիա և սխալ ուղերձ էին պարունակում երիտասարդ աղջիկների համար[202]։ Ամերիկացի գրող Սանդրա Սիսներոսը համաձայնել է Պոտրիլոյի հայտարարության հետ, թե Սելենան «ընդօրինակման լավ օբյեկտ չէր լատինաամերիկուհիների համար»[203][204][205]։
Բարեգործություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մանկության տարիներին Սելենան սկսել է զբաղվել կամավորական աշխատանքով՝ օգնելով այնպիսի կազմակերպությունների, ինչպիսին էր՝ Toys for Tots[131]։ Երգչուհին ակտիվ է եղել Միացյալ Նահանգների լատինաամերիկյան համայնքում։ Նա այցելել է տեղի դպրոցներ՝ սովորողների հետ զրուցելով կրթության կարևորության մասին[206]։ Օստինի Ֆուլմոր ավագ դպրոցում Սելենան ելույթ է ունեցել ավագ դպրոցի երկու հարյուր աշակերտների համար՝ նրանց պատմելով կյանքի նպատակների և դրական տրամադրվածության պահպանման կարևորության մասին[131]: Նա երեխաներին հորդորել է չհեռանալ դպրոցից և նրանց բացատրել է, որ թմրանյութերն ու ալկոհոլը կյանքում ոչ մի լավ բանի չեն հանգեցնի[207]: Ազատ ժամանակ Սելենան օգնել է իր համայնքին։ Օրինակ՝ երգչուհին ելույթ է ունեցել Վաշինգտոնում՝ ի պատիվ ԱՄՆ Կոնգրեսի իսպանալեզու անդամների խմբավորման (անգլ.՝ Congressional Hispanic Caucus) կազմավորման[206]։ Էնդրյու փոթորիկից հետո Սելենան մասնակցել է Հյուսթոնում բարեգործական համերգին՝ Ֆլորիդայում տուժածներին աջակցելու համար[206][116]։
1994 թվականի օգոստոսին Սելենան կազմակերպել է բարեգործական բեյսբոլի խաղ՝ որոշ բարեգործական կազմակերպությունների համար գումար հավաքելու նպատակով[208]։ Նա նաև օգնել է քաղաքացիական կազմակերպություններին, ներառյալ D.A.R.E., և ծրագրել է բարեգործական համերգ՝ ՁԻԱՀ-ով հիվանդներին օգնելու համար[24]։ Սելենան մասնակցել է Texas Prevention Partnership ծրագրին որը, հովանավորել է Տեխասի ալկոհոլամոլության և թմրամոլության դեմ պայքարի կոմիսիային: Վերջինս հրապարակել է ուսուցողական տեսանյութ, որն անվճար ուղարկվել է ուսանողներին[24]։ Սելենայի կրթական տեսանյութերը կոչվել են «My Music» և «Selena Agrees»։ Երգչուհին նաև զբաղվել է Ամերիկայի տղաների ու աղջիկների ակումբների (անգլ.՝ Boys & Girls Clubs of America) բարեգործական համերգի կազմակերպմամբ Դալասում[24]։
1995 թվականի հունվարին Սելենան ղեկավարել է Teach the Children փառատոնը Սան Անտոնիոյում: Համերգը ֆինանսավորել է ոչ առևտրային ծրագիր` կարիքավոր երեխաներին դպրոցական պարագաներ տրամադրելու համար[116]։ Երգչուհին ներկայացրել է բռնության ենթարկված կանանց շահերը[209]։ Նա նաև օգնել է անօթևանների կացարաններում[116]։ Համաձայն Biography վավերագրական հեռուստասերիալի՝ Սելենայի երկրպագուները հաճախ եղել են տարբեր փոքրամասնությունների ներկայացուցիչներ։ Երգչուհին նրանց խրախուսել է առավելագույնս օգտվել կյանքից[152]։
Ազդեցությունը ժողովրդական մշակույթի և ժառանգության վրա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սելենան հայտնի է նրանով, որ վերաիմաստավորել է լատինաամերիկյան երաժշտությունը[210] և դրա ենթաժանրերը՝ տեխանո[211][212], կումբիա և լատին-փոփ[213][214]։ Երգչուհին հաղթահարել է մի շարք խոչընդոտներ լատինաամերիկյան երաժշտության աշխարհում[170][215] և համարվել է «ավելին, քան տեխանոն»[105]. նրան հաջողվել է դառնալ առաջին կինը տեխանոյի պատմության մեջ, որը մեծ առևտրային հաջողությունների է հասել[216]։ Նա բոլոր ժամանակների ամենաազդեցիկ լատինաամերիկյան կատարողներից մեկն է, և նաև նրան է վերագրվում ժանրի դուրսբերումը մեյնսթրիմ[7][8]։ Սելենան նաև համարվում է «քսաներորդ դարի վերջի մեքսիկա-ամերիկյան ամենանշանակալի կատարողներից մեկը»[213]։ People ամսագրում երգչուհուն կոչել են քսաներորդ դարի ամենաինտրիգային անձնավորություններից մեկը[217]։ ԱՄՆ սենատոր Քեյ Բեյլի Հաթչիսոնը Սելենային անվանել է «եռանդուն կանանցից, որոնք էական ազդեցություն են ունեցել երկրի մշակույթի վրա»[218]։ Սելենան դարձել է մեքսիկա-ամերիկյան մշակույթի ամենավառ ներկայացուցիչներից մեկը[219]։ Նա համարվում է «Տեխնոյի թագուհի»[B 1] և «տեխանո ոճի բոլոր ժամանակների ամենանշանակալից և ամենաժողովրդական կատարղը»[226]։ Latin Post հրատարակությունը երգչուհուն կոչել է «ամենակուլտային կատարողներից մեկը Լատինական Ամերիկայի պատմության մեջ»[227], իսկ ըստ New York Times-ի՝ նա «ամենանշանակալի ժամանակաշրջաններից մեկի լատինաամերիկյան կարևորագույն կատարողներից մեկն է»[228]։
Մահից հետո Սելենան դարձել է ավելի հանրաճանաչ, քան կենդանության օրոք[229]։ Նա ընդգրկվել է ամերիկյան փոփ մշակույթի պատմության մեջ և հայտնի է դարձել ԱՄՆ-ում և Մեքսիկայում հսկայական թվով մարդկանց շրջանում[228][230]: Մահից հետո երգչուհու հանրաճանաչությւոնը համեմատվում էր Մերիլին Մոնրոյի և Մադոննայի հանրաճանաչության հետ անգլո-ամերիկյան մշակույթում[231]: Ըստ հեղինակ Կառլոտա Քոլֆիլդի՝ Սելենան «1990-ականների ամենաժողովրդական լատինաամերիկյան երգչուհիներից մեկն է»[232]: Նա բավականին սիրված էր ԱՄՆ-ում ԼԳԲՏ համայնքի անդամների և փոքրամասնությունների խմբերի ներկայացուցիչների շրջանում[233][234]: Մինչ իր մահը Սելենան դարձել է մեքսիկա-ամերիկյան ամենահայտնի կատարողներից մեկը[235][236] և լատինամերիկայի ամենաժողովրդական կատարողն ԱՄՆ-ում[236]: Նա հսկայական թվով երկրպագուներ ուներ իսպանական բնակչության շրջանում[237]: Սելենայի մահվանից հետո տեխանո երաժշտությունը կորցրել է իր հանրաճանաչությունը[238][239]: The Monitor թերթից Զաք Քուենտեյնսը նշել է, որ երգուհու մահն «անհավանական կորուստ» էր տեխանոյի պատմության մեջ[216]: 2007 թվականին Billboard ամսագրերից Ջոն Լաներտը երգչուհուն նվիրված Biography վավերագրական հեռուստասերիալի թողարկումներից մեկում կարծիք է հայտնել, շարքից, որ Սելենայի մահվաից հետո տեխանո երաժշտական ժանրը դադարել է ժողովրդականություն վայելելուց[152]:
1995 թվականի հուլիսին հետմահու թողարկվել է Սելենայի անգլիալեզու Dreaming of You ալբոմը, որի վրա երգչուհին աշխատում էր իր մահվանից առաջ: Թողարկման օրը ԱՄՆ-ում վաճառվել է 175 000 օրինակ, ինչն այն ժամանակ ռեկորդային էր երգչուհիների համար: Առաջին շաբաթվա ընթացքում սկավառակների վաճառքը կազմել է 331 000 օրինակ[240][241]: Սելենան Ջանեթ Ջեքսոնից և Մրայա Քերիից հետո դարձել է երրորդ երգչուհին, որի ալբոմը մեկ շաբաթում վաճառվել է ավելի քան 300 000 օրինակով[242]: Dreaming of You-ն դարձել է իսպանալեզու կատարողի առաջին ալբոմը, որը Billboard 200 հիթ-շքերթում նորամուտը կատարել է առաջին հորիզոնականում[243][244][245]: Սելենան դարձել է երրորդ երգչուհին, որի հետմահու ալբոմը նորամուտը կատարել է առաջին հորիզոնականում[246] և առաջին երգչուհին Billboard-ի պատմության մեջ, որի հինգ ստուդիական ալբոմները ընդգրկվել են Billboard 200 հիթ-շքերթում միաժամանակ[247]: Ալբոմը վաճառվել է ԱՄՆ-ում 3,54 միլիոն օրինակով, ինչի համար այն 59 անգամ ստացել է պլատինե կարգավիճակ[B 6][74][248]: Ըստ Nielsen SoundScan-ի՝ 2017-ի դրությամբ ԱՄՆ-ում սկավառակների վաճառքը կազմում է ավելի քան 2,942 միլիոն՝ այն դարձնելով երկրում ամենալավ վաճառվող լատինաամերիկյան ալբոմը[249]։ 2015 թվականի դրությամբ՝ ամբողջ աշխարհում ալբոմների վաճառքը գերազանցել է հինգ միլիոն օրինակը[250]: 2008 թվականին Houston Chronicle թերթից Ջոի Գերրան կարծիք է հայտնել, որ ալբոմի «I Could Fall in Love» գլխավոր սինգլը թույլ է տվել «տեխանոյի աստվածուհուն հետմահու դառնալ քրոսովերի աստղ»[251]: Համարվում էր, որ երգչուհու մահը լատինաամերիկյան երաժշտության նկատմամբ հետաքրքրություն է առաջացրել նույնիսկ այն մարդկանց մոտ, որոնք նույնիսկ չէին կասկածում դրա գոյության մասին[252][210][253]: Համարվում էր նաև, որ Սելենայի մահը «դուռ բացեց» այլ լատինաամերիկյան ստեղծագործողների համար, ինչպիսիք են Ջենիֆեր Լոպեսը[254], Ռիկի Մարտինը և Շակիրան[255]:
1995 թվականին ԱՄՆ սոցիալական ապահովման ադմինիստրացիան Սելենա անունը ներառել է նորածին աղջիկների տրվող ամենատարածված 100 անունների ցանկում. երգչուհի Սելենա Գոմեսը հաստատել է, որ իրեն կոչել են Սելենա Քինթանիլայի պատվին[256]: 1999 թվականի դեկտեմբերին Սելենան ճանաչվել է որպես «90-ականների լավագույն լատինաամերիկյան կատարող» և «կոմերցիոն տեսանկյունից ամենահաջողակ լատինաամերիկյան կատարող»՝ ըստ Billboard ամսագրի. երգչուհու տասնչորս սինգլներ հայտնվել էր Top Latin Songs հիթ-շքերթի առաջին տասնյակում, որոնցից յոթը եղել է առաջին հորիզոնականում[257]: Ավելին, Սելենան դարձել է կոմերցիոն տեսանկյունից ամենահաջողակ լատինաամերիկյան կատարող ԱՄՆ-ում և Մեքսիկայում: 2010 թվականի Tejano Music Awards մրցանակաբաշխության ժամանակ Սելենան ճանաչվել է 1980-ական և 90-ական թվականների «Լավագույն վոկալիստ»[89]:
Հետմահու ֆիլմեր և պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Երգչուհու մահվանը հաջորդ ամիսներին առաջարկվել է նրա անունով կոչել մի քանի փողոցներ, հանրային այգիներ, սննդամթերքներ[258] և համերգասրահներ[259]: Երկու ամիս անց Սելենային հարգանքի տուրք է մատուցվել Lo Nuestro Awards մրցանակաբաշխության ժամանակ[260]: 1996 թվականին Սելենայի պատվին ստեղծվել է «Հույսի հոգի» մրցանակ[261], որը շնորհվել է մարդասիրական և համայնքային նախաձեռնություններով զբաղվող լատինաամերիկյան կատարողներին[262]։ 1998 թվականին բացվել է Սելենայի թանգարանը[57]: 2011 թվականի մարտի 16-ին ԱՄՆ փոստային ծառայությունը թողարկել է «Լատինաամերիկյան լեգենդներ» նամականիշը՝ նվիրված Սելենային, Կառլոս Գարդելին, Տիտո Պուենտեին, Սելիա Քրուզին և Կարմեն Միրանդային[263]։
1995 թվականին Սելենան ընդգրկվել է Billboard ամսագրի լատինաամերիկյան երաժշտության փառքի սրահում[108], Hard Rock Cafe փառքի սրահում[103] և Հարավային Տեխասի երաժշտության փառքի սրահում[93], իսկ 2001 թվականին՝ Տեխանո երաժշտության փառքի սրահում[189]։ 2017 թվականին երգչուհին արժանացել է աստղի Հոլիվուդի փառքի ծառուղում[264]։ Աստղի բացման արարողությանը ներկա են եղել երգչուհու 4500 երկրպագուներ. դա եղել է մարդկանց ամենամեծ թիվը, որոնք երբևէ մասնակցել են աստղի բացման արարողության Հոլիվուդի փառքի ծառուղու պատմության մեջ[9]։ Գրող Լոռի Յասինսկին Սելենային անվանել է բոլոր ժամանակների 20 ամենաազդեցիկ տեխասցիներից մեկը[93]: Սելենան զբաղեցրել է հինգերորդ տեղը «Քսաներորդ դարի լատինաամերիկյան 100 ամենաազդեցիկ կատարողների» ցանկում Orange County Register վարկածով: Մամուլում երգչուհուն հաճախ անվանում են «Լատինաամերիկայի երաժշտության թագուհի»[265], «Կումբիայի թագուհի»[266], «Էլվիս Չիկանո», «Խառը փոփ մշակույթի թագուհի», «իսպանացի Մերիլին Մոնրո[181], «լատինաամերիկյան երաժշտություն Թուփաք Շակուր»[267], «Կորպուս Քրիստիի թագուհի»[268] և «ժողովրդական արքայադուստր»[269][270]: Ավելի հաճախ Սելենային համեմատել են Մադոննայի հետ, քան այլ հայտնի մարդկանց, և շատ լրատվամիջոցներ նրան անվանել են «Տեխանո երաժշտության Մադոննա»[271][3][4][5]։ 2014 թվականի փետրվարին Նյու Յորքի Times Union թերթում Սելենային անվանել են «Պատմության 100 ամենազիլ ամերիկացիներից» մեկը[272]:
1995 թվականին մեքսիկացի դերասանուհի Սալմա Հայեկն ընտրվել է կենսագրական ֆիլմում Սելենայի դերը կատարելու համար, որը նկարահանվել է Քինթանիլա ընտանիքի և Warner Bros.-ի կողմից[273]։ Սակայն Հայեկը հրաժարվել է այդ դերից. նա համարել է, որ այդ ժամանակ դեռ «վաղ էր» նկարահանել Սելենայի մասին ֆիլմը, և որ այն բավական հուզական կլիներ, քանի որ երգչուհու մահը դեռ լուսաբանվում էր ամերիկյան հեռուստատեսությունում[274][275]։ Գլխավոր դերակատարման համար լսումներ է մասնակցել ավելի քան 21 000 աղջկա. դա եղել է երկրորդ ամենամեծ քասթինգը «Քամուց քշվածները» ֆիլմում Սքարլեթ Օ’Հարայի դերի համար անցկացված քասթինգից հետո[276][277]: Շուտով Հայեկին փոխարինել է ամերիկացի դերասանուհի և պարուհի Ջենիֆեր Լոպեսը, որը սկզբում քննադատության է ենթարկվել իր պուերտոռիկական ծագման համար, բայց նրա կատարումը դիտելուց հետո, Սելենայի երկրպագուները փոխել են իրենց կարծիքը նրա մասին[278]: Ֆիլմը թողարկվել է 1997 թվականի մարտի 21-ին: Ռեժիսորը եղել է Գրեգորի Նավան։ Պրեմիերան տեղի է ունեցել 1850 կինոթատրոնում ամբողջ աշխարհում, ընդհանուր եկամուտը կազմել է 11 675 722 միլիոն դոլար. դա այդ շաբաթվա երկրորդ ամենաբարձր եկամուտն ունեցած նորամուտը[279]: Ֆիլմը հաջողություն է ունեցել առևտրային առումով. ունենալով 20 միլիոն դոլար արժողությամբ արտադրության բյուջե՝ այն վարձույթում հավաքել է 35 միլիոն դոլար ԱՄՆ-ում[279]: Ֆիլմը դրական գնահատականներ է ստացել քննադատների կողմից[280], որոնք նշել են, որ Սելենայի դերը դարձել է «ճակատագրական» Լոպեսի համար[281][282]: Փոփ մշակույթում Լոպեսի հետագա հանրաճանաչությունը կապվել է ֆիլմի հաջողության հետ[283]:
1999 թվականին հայտարարվել է, որ 2000 թվականի մարտին Սան Անտոնիոյում կկայանա երգչուհու մահվան հնգամյա տարելիցին նվիրված բրոդվեյյան մյուզիքլի պրեմիերան: Ներկայացումը բեմադրել են Բրոդվեյի պրոդյուսերներ Թոմ Քուինը, Ջերի Ֆրենկելը, Փիթեր Ֆիցջերալդը և Մայքլ Վեգան: Սցենարը և երգերի տեքստերը հեղինակել է Էդվարդ Գալարդոն, իսկ կոմպոզիտորը եղել է Ֆերնանդո Ռիվասը[284]: 2000 թվականին կայացել է մյուզիքլի պրեմիերան, որը կոչվում է Selena Forever: Շոուն ներկայացվել է Միացյալ Նահանգների 30 քաղաքներում, ընդհանուր բյուջեն կազմել է երկու միլիոն դոլար: Ազգային քասթինգի արդյունքում Սելենայի դերը կատարելու համար ընտրվել է Վերոնիկա Վասկեսը, որին փոխարինել է Ռեբեկա Վալդեսը[285]: Ներկայացման մասին հայտարարվել է մարտի 21-ին: Պրեմիերան կայացել է մարտի 23-ին Սան Անտոնիոյի քաղաքային համերգասրահում[286]:
2005 թվականին ապրիլի 7-ին՝ Սելենայի մահվան 10-ամյա տարելիցից մեկ շաբաթ անց, երգչուհու ընտանիքը և նրա նախկին Los Dinos երաժշտական խումբը համերգ են անցկացրել նրա պատվին, որը կոչվել է Selena! VIVE!: Շոուն հեռարձակվում էր Univision-ի ուղիղ եթերով և արժանացել շատ բարձր վարկանիշների՝ հավաքելով 3,9 միլիոն հեռուստադիտող և դրանով իսկ դառնալով ամերիկյան հեռուստատեսության պատմության մեջ ամենաշատ դիտում ունեցած իսպանալեզու հեռուստածրագիրը[287]: Համերգի հեռուստատեսային տարբերակն զբաղեցրել է առաջին տեղը 18-ից 34 տարեկան մեծահասակների ծրագրերի շարքում՝ Լոս Անջելեսում, Չիկագոյում և Սան Ֆրանցիսկոյում: Նյու Յորքում նույնպես շոուն զբաղեցրել է առաջին տեղը դիտումների թվով՝ այդ երեկո առաջ անցնելով American Idol դրվագից[287]: Selena ¡VIVE! դարձել է իսպանացի հեռուստադիտողների շրջանում ամենադիտված հեռուստածրագրերից մեկը՝ վարկանիշով առաջ անցնելով Super Bowl XLII-ից և մեքսիկական «Ես քո տիրուհին եմ» հեռուստանովելից[288][289]:
2015 թվականի հունվարին ի պատիվ Սելենային Կորպուս Քրիստիում անցկացվել է ամենամյա երկօրյա փառատոն Fiesta de la Flor խորագրով: Միջոցառումը կազմակերպել է Քինթանիլա ընտանիքը քաղաքի այցելուների բյուրոյի աջակցությամբ[290]: Առաջին փառատոնում ելույթ են ունեցել Kumbia All Starz-ը, Chris Perez-ը, Los Lobos-ը, Jay Perz-ը, Little Joe y la Familia-ն, Los Los Palominos-ը, Las 3 Divas խմբից Ստեֆանի Մոնտելը, Girl in a Coma խմբից Նինա Դիասը և «The Voice» շոուի մասնակից Քլարիսա Սթերնը[290][291][292]: Միջոցառմանը, որից ընդհանուր առմամբ հավաքվել է 13 միլիոն դոլար, ներկա է եղել 52,000 մարդ, որոնց 72 %-ը բնակվում էր Կորպուս Քրիստիի սահմաններից դուրս: Փառատոնը հետաքրքրություն է առաջացրել 35 նահանգների և հինգ այլ երկրների բնակիչների շրջանում, ներառյալ Մեքսիկան, Բրազիլիան և Էկվադորը[293]:
2016 թվականի օգոստոսի 30-ին Հոլիվուդի Մադամ Տյուսոյի թանգարանում ներկայացվել է Սելենայի մոմե արձանը[294]: Նույն թվականին MAC cosmetics ընկերությունը թողարկել է Սելենայի կոսմետիկայի սահմանափակ շարքը: Դրա արտադրությունը նախաձեռնել է On Air with Ryan Seacrest շոուի ավագ պրոդյուսեր Պաթի Ռոդրիգեսը, որը 2015 թվականին ստեղծել է խնդրագիր, որը հավաքել է ավելի քան 37 000 ստորագրություն[295]: Հավաքածուն դարձել է ամենալավ վաճառվողը MAC-ի պատմության մեջ[296]: 2016 թվականի հոկտեմբերին երգչուհին ընդգրկվել է Տեխասի կանանց համալսարանի Տեխասի կանանց փառքի սրահում[297]։ 2017 թվականին Ամերիկայի պատմության ազգային թանգարանում (Վաշինգտոն) անցկացվել է ցուցահանդես՝ նվիրված Սելենայի ազդեցությանը մարքեթինիգի վրա: Նշվել է, որ Սելենայի շնորհիվ «գովազդատուներն առաջին անգամ սկսել են կենտրոնանալ բնակչության որոշակի կատեգորիայի վրա»[298]:
2017 թվականի հոկտեմբերի 17-ին Google-ը թողարկել է երաժշտական թեմատիկ նկար՝ ի պատիվ Սելենայի[299]: 2018 թվականի դեկտեմբերի 11-ին Netflix ծառայությունը հայտարարել է 2020 թվականին «Selena: The Series» կենսագրական սերիալի թողարկման մասին, որը հիմնված է Սելենայի կյանքի վրա[300]: 2019 թվականի վերջին թողարկվել է թրեյլեր, որը հաստատել է, որ գլխավոր դերը լատարել է դերասանուհի Քրիստիան Սերատոսը: Սերիալի գործադիր պրոդյուսերները եղել են Քինթանիլա ընտանիքի անդամները: 2019 թվականին Forever 21 ընկերությունը թողարկել է հագուստի շարք, որը կոչվել է «Selena: The Rose Rose Collection»` ի հիշատակ երգչուհու[301]:
Հուշարձան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Mirador de la Flor (հայտնի է նաև որպես Selena’s seawall[302]) բրոնզե արձան, որը ներկայացնում է Սելենային ամբողջ հասակով։ Սյն ստեղծել է քանդակագործ Վ. Թաթումը: 1997 թվականին այն ներկայացվել է Կորպուս Քրիստիում[303]: Ամեն տարի հուշարձանը գրավում է հազարավոր այցելուների. տարեկան այցելում է շուրջ 300 000 մարդ ամբողջ աշխարհից[304]: Չնայած այն հանգամանքին, որ հուշարձանը շարունակում է մնալ հանրաճանաչ զբոսաշրջային վայր, դրա կառուցումն ի սկզբանե հանդիպել է տեղի համայնքի որոշ դիմադրության: Արձանի ստեղծումը ֆինանսավորվել է տեղացի բարերար Դաստի Դարիլի կողմից՝ տեղական համայնքի ղեկավարների աջակցությամբ[305]: Աշխարհի տարբեր երկրներից Սելենայի երկրպագուները հավաքվում են հուշարձանի մոտ, ներկայացնում են իրենց հիշողությունները և սգում են երգչուհու կորուստը[305]:
Սկավառակագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ստուդիական ալբոմներ
Տարի | Թողարկում | Ամենաբարձր հորիզոնական | Հավաստագրումներ | Վաճառք | |||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() ԱՄՆ [306] |
![]() ԱՄՆ Top Latin Albums [307] |
![]() ԱՄՆ Regional Mexican Albums [308] |
![]() Կան [309] | ||||||||||||||||||||||
1989 | Selena
|
— | — | 7 | — | — | — | ||||||||||||||||||
1990 | Ven Conmigo
|
— | — | 3 | — | ![]() |
![]() | ||||||||||||||||||
1992 | Entre a Mi Mundo
|
97 | 4 | 1 | — | ![]() |
![]() ![]() | ||||||||||||||||||
1994 | Amor Prohibido
|
29 | 1 | 1 | — | ![]() |
![]() | ||||||||||||||||||
1995 | Dreaming of You
|
1 | 1 | — | 16 | ![]() ![]() ![]() |
![]() Աշխարհում՝ 5 000 000[250] | ||||||||||||||||||
«—» նշանակում է, որ ալբոմը չի ընդգրկվել հիթ-շքերթում և չի հավաստագրվել։ |
Ֆիլմագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տարի | Անվանում | Բնօրինակ անվանում | Դերը |
---|---|---|---|
1993 | Երկու կին, մեկ ճակատագիր | Dos mujeres, un camino | կամեո (երկու դրվագում) |
1995 | Latin Nights | կամեո | |
1995 | Դոն Ժուան դե Մարկո | Don Juan DeMarco | մարիաչի երգչուհի |
Նշումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 Սելենային «Տեխանոյի թագուհի» ճանաչած հրատարակություններն են՝ Entertainment Weekly[220], Billboard ամսագիր[221], Los Angeles ամսագիր[222], Vibe ամսագիր[223], The Huffington Post[224] և The New York Times[225]։
- ↑ Սելանային «Մադոննայի մեքսիկաամերիկյան անալոգ» անվանած հրատարակությունները՝ The Victoria Advocate[3], New York Times[4], MTV.com[5], Rhapsody[6]
- ↑ Համաձայն Սթեյսի Լիի գրքի՝ ալբոմը վաճառվել է 300000 օրինակով[76]։ Մարիա Սելեստա Արրարասի տվյալներով՝ վաճառվել է 385000 օրինակ[75]։
- ↑ «Fotos y Recuerdos» հասել է հիթ-շքերթների առաջին հորիզոնականին երգչուհու մահվանից հետո[108]։ «Amor Prohibido», «Bidi Bidi Bom Bom» և «No Me Queda Más» գլխավոր են հիթ-շքերթները երգչուհու կենդանության օրոք։
- ↑ Սալդիվարի դատի ժամանակ բուժքույր Կառլա Էնթոնիի տված ցուցմունքների համաձայն՝ Սելենան ու Սալդիվարը կլինիկա են գնացել ոչ թե ամսի 31-ին, այլ 24-ին։
- ↑ Լատինաամերիկյան ալբոմների համար։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 FemBio: Банк інформації про видатних жінок, Frauendatenbank
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 https://www.geneastar.org/genealogie/?refcelebrite=quintanilla
- ↑ 3,0 3,1 Martin, Dale. Selena Album Goes Mainstream (английский) // The Victoria Advocate : газета. — 1999.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Howe Verhovek, Sam. Grammy Winning Singer Selena Killed in Shooting at Texas Motel (английский) // The New York Times : газета. — 1995. — С. 1.
- ↑ 5,0 5,1 «Selena Murder Trial Begins Monday» (անգլերեն)։ MTV.com։ 8 октября 1995։ Արխիվացված է օրիգինալից 5 апреля 2015-ին։ Վերցված է 7 января 2020
- ↑ Palomares, Sugey։ «Hispanic Icons: Selena» (անգլերեն)։ Rhapsody։ Արխիվացված է օրիգինալից 7 января 2020-ին։ Վերցված է 7 января 2020
- ↑ 7,0 7,1 Flores, Daniel (2015-03-28)։ «Selena’s Legacy: Queen of Tejano still reigns» (անգլերեն)։ Valley Star News։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-09-27-ին։ Վերցված է 2015-04-29
- ↑ 8,0 8,1 «The 30 Most Influential Latin Artists of All-Time» (անգլերեն)։ Billboard։ Վերցված է 2015-04-29
- ↑ 9,0 9,1 Ассошиэйтед Пресс (4 ноября 2017)։ «Selena Quintanilla's Walk of Fame Star Ceremony Attracts Record Crowd in Hollywood» (անգլերեն)։ Billboard։ Արխիվացված է օրիգինալից 6 января 2020-ին։ Վերցված է 6 января 2020
- ↑ «Selena Quintanilla: The tragic Latin pop icon who still inspires» (անգլերեն)։ BBC։ 5 октября 2016։ Արխիվացված է օրիգինալից 10 января 2020-ին։ Վերցված է 10 января 2020
- ↑ 11,0 11,1 Reyes, Paul (31 марта 2014)։ «Still missing Selena: Here are 6 reasons why» (անգլերեն)։ NBC News։ Արխիվացված է օրիգինալից 29 декабря 2019-ին։ Վերցված է 29 декабря 2019
- ↑ Patoski, 1996, էջ 30
- ↑ Patoski, 1996, էջ 20
- ↑ «Selena, the Queen of Tejano Music» (անգլերեն)։ Legacy.com։ Վերցված է 2011-10-11
- ↑ Ellen, Bernstein (1997-04-16)։ «Birthday hoopla is prohibited» (անգլերեն)։ Corpus Christi Caller-Times։ Արխիվացված է օրիգինալից 2009-04-03-ին։ Վերցված է 2010-08-27
- ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 16,4 16,5 Hewitt, Bill. Before Her Time (английский) // People : журнал. — Mark Allen Group, 1995. — Т. 43. — № 15.
- ↑ «Viva Selena!» (անգլերեն)։ Los Angeles Daily News։ 1994-08-24։ Վերցված է 2011-10-10
- ↑ Latin singer Selena killed in Texas motel (английский) // Milwaukee Journal Sentinel : газета. — 1995.
- ↑ Patoski, 1996, էջ 53
- ↑ 20,0 20,1 Mitchell, Rick (1995-05-21)։ «Selena, the making of the queen of Tejano» (անգլերեն)։ Houston Chronicle։ Արխիվացված է օրիգինալից 2007-07-09-ին։ Վերցված է 2008-02-01
- ↑ 21,0 21,1 Arrarás, 1997, էջ 58
- ↑ Patoski, 1996, էջ 59
- ↑ Patoski, 1996, էջ 111
- ↑ 24,0 24,1 24,2 24,3 24,4 24,5 24,6 Orozco, Synthia (31 августа 2010)։ «Selena Biography» (անգլերեն)։ Texas State Historical Association։ Վերցված է 21 декабря 2019
- ↑ 25,0 25,1 Arrarás, 1997, էջ 56
- ↑ Schone, Mark (2004-10-31)։ «Sweet Music» (անգլերեն)։ Bloomberg Businessweek։ Վերցված է 2015-01-29
- ↑ Miguel, 2002, էջ 118
- ↑ «The Chicano Wave» (անգլերեն)։ PBS. Latin Music USA։ Վերցված է 19 апреля 2015։ «Selena wanted to sing American pop music, but her father had learned some hard lessons playing music in Texas with a band he'd had years before called Los Dinos.»
- ↑ Morales, Tatiana (2002-10-16)։ «Fans, Family Remember Selena» (անգլերեն)։ CBS News։ Վերցված է 2015-01-29
- ↑ Arrarás, 1997, էջ 56—57
- ↑ Patoski, 1996, էջ 112
- ↑ Pilchak, 2005, էջ 39
- ↑ Patoski, 1996, էջ 63
- ↑ 34,0 34,1 34,2 Cecilia Miniucchi (ռեժիսոր), Էդվարդ Ջեյմս Օլմոս (հաղորդավար), Jeffrey Coulter (պրոդյուսեր). Selena Remembered (1997). VHS/DVD. EMI Latin, Q-Productions
- ↑ Gershman, Rick (18 марта 1997)։ «Selena's Legacy» (անգլերեն)։ Tampa Bay Times։ Վերցված է 21 декабря 2019
- ↑ Enrique, Lopetegui (8 апреля 1995)։ «A Crossover Dream Halted Prematurely, Tragically Some Ambitious Plans Were Under Way to Bring Selena to Mainstream U.S. Audience» (անգլերեն)։ Los Angeles Times։ Վերցված է 21 декабря 2019
- ↑ Minnick, Doug (24 сентября 2010)։ «Jose Behar, interview» (անգլերեն)։ Taxi A&R։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-04-27-ին։ Վերցված է 21 декабря 2019
- ↑ «Selena» (անգլերեն)։ AllMusic։ Վերցված է 22 декабря 2019
- ↑ Regional Mexican Albums > March 24, 1990 (английский) // Billboard : журнал. — 1990.
- ↑ 40,0 40,1 Peña, 1999, էջ 205
- ↑ Morales, 2003, էջ 266
- ↑ Pérez, 2012, էջ 9
- ↑ Pérez, 2012, էջ 12
- ↑ Pérez, 2012, էջ 28
- ↑ Novas, 1995, էջ 50
- ↑ 46,0 46,1 Pérez, 2012, էջ 49
- ↑ Jones, 2000, էջ 23
- ↑ Selena > Discography (английский) // Billboard : журнал. — 1995. — В. 107 (23).
- ↑ Castrellón, Cristina Selena: su vida después de su muerte. — Penguin Random House Grupo Editorial México, 1997. — ISBN 9786071110367
- ↑ «Disco de Oro y Platino a Viene de la Uno» (իսպաներեն)։ El Siglo de Torreón։ 13 декабря 1993։ Արխիվացված է օրիգինալից 10 октября 2014-ին։ Վերցված է 22 декабря 2019
- ↑ 51,0 51,1 51,2 51,3 Patoski, 1996, էջ 134
- ↑ 52,0 52,1 Reports, Wire (1 апреля 1995)։ «Gunshot Silences Singing Sensation Selena At Age 23» (անգլերեն)։ Orlando Sentinel։ Վերցված է 22 декабря 2019
- ↑ Soto, Manuel (30 декабря 2004)։ «Alvaro Torres: el antigalán de la canción» (իսպաներեն)։ Hoy։ Վերցված է 22 декабря 2019
- ↑ «Latin Music: Top Latin Songs» (անգլերեն)։ Billboard։ Արխիվացված է օրիգինալից 10 января 2020-ին։ Վերցված է 10 января 2020
- ↑ Peniston Leads Music Video Nominees (английский) // Billboard : журнал. — 1992. — В. 104 (42).
- ↑ «Past Tejano Music Awards Winners» (անգլերեն)։ TejanoMusicAwards.com։ Վերցված է 22 декабря 2019
- ↑ 57,0 57,1 Parédez, 2009, էջ 259
- ↑ Lannert, John. Beloved Selena Enters Latin Music Hall of Fame (английский) // Billboard : журнал. — 1995. — В. 107 (23).
- ↑ Pérez, 2012, էջ 72
- ↑ 60,0 60,1 Pérez, 2012, էջ 73
- ↑ Aguila, Justino (22 марта 2012)։ «Selena's Widower Shows a Different Side of Singer in New Book (Q&A)» (անգլերեն)։ The Hollywood Reporter։ Արխիվացված է օրիգինալից 19 апреля 2013-ին։ Վերցված է 23 декабря 2019
- ↑ Novas, 1995, էջ 63
- ↑ 63,0 63,1 Gostin, Nicki (30 марта 2012)։ «Chris Perez on his book 'To Selena, With Love'» (անգլերեն)։ CNN։ Արխիվացված է օրիգինալից 24 июня 2013-ին։ Վերցված է 23 декабря 2019
- ↑ Pérez, 2012, էջ 79
- ↑ Pérez, 2012, էջ 93
- ↑ 66,0 66,1 Pérez, 2012, էջ 99
- ↑ Jones, 2000, էջ 26
- ↑ Behar, Deidre (21 марта 2017)։ «EXCLUSIVE: 'Selena' Turns 20! Her Family Reflects on the Movie and Her Legacy: 'In My Mind, She's Still Alive'» (անգլերեն)։ E!։ Արխիվացված է օրիգինալից 23 декабря 2019-ին։ Վերցված է 23 декабря 2019
- ↑ Pérez, 2012, էջ 105
- ↑ Tarradell, Mario (16 июля 1995)։ «Dreaming of Selena A new album celebrates what she was but only hints at what she could have become» (անգլերեն)։ The Dallas Morning News։ Արխիվացված է օրիգինալից 11 июля 2012-ին։ Վերցված է 23 декабря 2019
- ↑ «Record company planning Selena retrospective» (անգլերեն)։ Fort Worth Star-Telegram։ 12 апреля 1995։ Վերցված է 23 декабря 2019
- ↑ Burr, Ramiro (18 июля 1995)։ «Selena crosses over to pop – Posthumous release a reminder of talent cut short» (անգլերեն)։ San Antonio-Express News։ Արխիվացված է օրիգինալից 11 июля 2012-ին։ Վերցված է 23 декабря 2019
- ↑ Burr, Ramiro (20 мая 1993)։ «Awards recognize Latin musicians» (անգլերեն)։ Austin American Statesmen։ Արխիվացված է օրիգինալից 12 июля 2012-ին։ Վերցված է 23 декабря 2019
- ↑ 74,0 74,1 74,2 74,3 74,4 74,5 74,6 74,7 «American certification — Selena» (անգլերեն)։ Ձայնագրող ընկերությունների ամերիկյան ասոցիացիա։ Վերցված է 23 декабря 2019
- ↑ 75,0 75,1 Arrarás, 1997, էջ 104
- ↑ 76,0 76,1 76,2 Stacy, 2002, էջ 746
- ↑ Clark, 2013, էջ 120
- ↑ Tarradell, Mario (16 марта 1997)։ «Selena's Power: Culture Fusion» (անգլերեն)։ The Dallas Morning News։ Արխիվացված է օրիգինալից 23 января 2013-ին։ Վերցված է 23 декабря 2019
- ↑ Malone, 2003, էջ 158
- ↑ 80,0 80,1 «Selena — Chart History» (անգլերեն)։ Billboard։ Վերցված է 10 января 2020
- ↑ «Music Scene» (անգլերեն)։ The Philadelphia Inquirer։ 23 мая 1993։ Վերցված է 23 декабря 2019
- ↑ Lannert, John; Bronson, Fred; Mayfield, Geoff. Selena's Tragedy Echoed in Charts (английский) // Billboard : журнал. — 1995. — В. 107 (15). — С. 72, 80, 92.
- ↑ 83,0 83,1 Patoski, 1996, էջ 102
- ↑ Deggans, Eric. Latin Diva's Legacy Lives Through Music (английский) // Asbury Park Press : газета. — 1995. — С. 43.
- ↑ 85,0 85,1 Patoski, 1996, էջ 103
- ↑ Patoski, 1996, էջ 113
- ↑ Patoski, 1996, էջ 135
- ↑ Lannert, John. Latin Music Conference (английский) // Billboard : журнал. — 1994. — В. 106 (21). — С. 112.
- ↑ 89,0 89,1 89,2 «Tejano Music Awards Past Award Winners» (անգլերեն)։ TejanoMusicAwards.com։ Վերցված է 23 декабря 2019
- ↑ González, Fernando. Lo Nuestro, Billboard Honor Latin Singers (английский) // The Miami Herald : журнал. — 1994.
- ↑ Lannert, John. The Selena Phenomenon (английский) // Billboard : журнал. — 1995. — В. 107 (35). — С. 120.
- ↑ Patoski, 1996
- ↑ 93,0 93,1 93,2 Jasinski, 2012
- ↑ 94,0 94,1 94,2 Patoski, 1996, էջ 146
- ↑ «Selena – Life Events» (անգլերեն)։ Corpus Christi Caller Times։ 27 марта 2005։ Վերցված է 24 декабря 2019
- ↑ Arrarás, 1997, էջ 51
- ↑ «Top Latin Albums > Week of April 9, 1994» (անգլերեն)։ Billboard։ Արխիվացված է օրիգինալից 24 декабря 2019-ին
- ↑ «Regional Mexican Albums > Week of April 9, 1994» (անգլերեն)։ Billboard։ Արխիվացված է օրիգինալից 24 декабря 2019-ին։ Վերցված է 24 декабря 2019
- ↑ Lannert, John. Selena's Albums Soar (английский) // Billboard : журнал. — 1995. — В. 107 (16).
- ↑ 100,0 100,1 Patoski, 1996, էջ 152
- ↑ Tarradell, Mario (1 апреля 1995)։ «Singer soared beyond traditional limits on Tejano music» (անգլերեն)։ The Dallas Morning News։ Արխիվացված է օրիգինալից 12 июля 2012-ին։ Վերցված է 24 декабря 2019
- ↑ Parédez, 2009, էջ 47
- ↑ 103,0 103,1 Arrarás, 1997, էջ 34
- ↑ Burr, Ramiro (14 апреля 1995)։ «Five Selena albums reach Billboard 200» (անգլերեն)։ San Antonio Express-News։ Արխիվացված է օրիգինալից 29 января 2013-ին։ Վերցված է 24 декабря 2019
- ↑ 105,0 105,1 Schone, Mark (20 апреля 1995)։ «A Postmortem Star In death, Selena is a crossover success» (անգլերեն)։ Newsday։ Վերցված է 24 декабря 2019
- ↑ Miguel, 2002, էջ 110
- ↑ «Born on the boarder» (անգլերեն)։ Newsweek։ 22 октября 1995։ Արխիվացված է օրիգինալից 28 февраля 2015-ին։ Վերցված է 24 декабря 2019
- ↑ 108,0 108,1 Lannert, John. Beloved Selena Enters The Latin Music Hall of Fame (английский) // Billboard : журнал. — 1995. — В. 107 (23). — С. 112.
- ↑ Nielsen Business Media, Inc. Topping The Charts Year By Year (английский) // Billboard : журнал. — 1998. — В. 110 (48).
- ↑ Valdes, Alisa (7 апреля 1995)։ «Loving Selena, fans loved themselves»։ The Boston Globe։ Վերցված է 24 декабря 2019
- ↑ Harrington, Richard (26 июля 1995)։ «Slain Tejano Singer's Album Tops Pop Chart» (անգլերեն)։ The Washington Post։ Արխիվացված է օրիգինալից 1 марта 2015-ին։ Վերցված է 24 декабря 2019
- ↑ «The 50 Greatest Latin Albums of the Past 50 Years» (անգլերեն)։ Billboard։ 17 сентября 2015։ Արխիվացված է օրիգինալից 24 декабря 2019-ին։ Վերցված է 24 декабря
- ↑ Lucia Roiz, Julia (8 июня 2016)։ «Selena Quintanilla On NBC Universo: When, Where To Watch Back-To-Back 'Queen Of Tejano' Special» (անգլերեն)։ Latin Times։ Արխիվացված է օրիգինալից 24 декабря 2019-ին։ Վերցված է 24 декабря 2019
- ↑ Moon, 2008, էջ 990
- ↑ Diaz-Hurtado, Jessica (24 июля 2017)։ «The 150 Greatest Albums Made By Women» (անգլերեն)։ NPR։ Արխիվացված է օրիգինալից 24 декабря 2019-ին։ Վերցված է 24 декабря 2019
- ↑ 116,0 116,1 116,2 116,3 Patoski, 1996, էջ 123
- ↑ Jones, 2013, էջ 14
- ↑ 118,0 118,1 Patoski, 1996, էջ 115
- ↑ «Selena: Singer was on the verge of mainstream stardom» (անգլերեն)։ The Atlanta Journal։ 5 апреля 1995։ Արխիվացված է օրիգինալից 21 июля 2012-ին։ Վերցված է 24 декабря 2019
- ↑ Patoski, 1996, էջ 182
- ↑ 121,0 121,1 121,2 121,3 121,4 Patoski, 1996, էջ 170
- ↑ Patoski, 1996, էջ 171
- ↑ 123,0 123,1 123,2 Patoski, 1996, էջ 183
- ↑ Liebrum, Jennifer; Jamieson, Wendell (27 октября 1995)։ «Selena's Killer Gets 30 Years» (անգլերեն)։ NY Daily News։ Արխիվացված է օրիգինալից 27 апреля 2015-ին։ Վերցված է 25 декабря 2019
- ↑ 125,0 125,1 «October 12, 1995 testimony of Carla Anthony» (անգլերեն)։ Houston Chronicle։ 12 октября 1995։ Վերցված է 25 декабря 2019
- ↑ 126,0 126,1 126,2 126,3 126,4 126,5 126,6 «Selena». Famous Crime Scene. Первый сезон, выпуск 105 (12 марта 2010; 30 минут). VH1
- ↑ «Friday, October 13, testimony of Shawna Vela» (անգլերեն)։ Houston Chronicle։ 13 октября 1995։ Վերցված է 25 декабря 2019
- ↑ Reinert, Patty (19 октября 1995)։ «Selena was beyond aid, doctor says» (անգլերեն)։ Houston Chronicle։ Արխիվացված է օրիգինալից 25 декабря 2019-ին։ Վերցված է 25 декабря 2019
- ↑ Mitchell, Rick (25 марта 2005)։ «In life, she was the queen of Tejano music. In death, the 23-year-old singer became a legend» (անգլերեն)։ Houston Chronicle։ Արխիվացված է օրիգինալից 13 апреля 2014-ին։ Վերցված է 25 декабря 2019
- ↑ Villafranca, Armando (1 апреля 1995)։ «Singer Selena shot to death» (անգլերեն)։ Houston Chronicle։ Վերցված է 25 декабря 2019
- ↑ 131,0 131,1 131,2 131,3 Patoski, 1996, էջ 108
- ↑ «Tejano fans mourning for Selena—Yolanda Saldívar, who held a Corpus Christi police SWAT team at bay for nearly 10 hours after the shooting, has been charged with murder» (անգլերեն)։ Fort Worth Star-Telegram։ 2 апреля 1995։ Վերցված է 26 декабря 2019
- ↑ Patoski, 1996, էջ 211
- ↑ 134,0 134,1 Ross E. Milloy (3 апреля 1995)։ «For Slain Singer's Father, Memories and Questions» (անգլերեն)։ The New York Times։ Արխիվացված է օրիգինալից 30 января 2013-ին։ Վերցված է 26 декабря 2019
- ↑ «Thousands Mourn Selena's Death» (անգլերեն)։ Charlotte Observer։ 3 апреля 1995։ Վերցված է 26 декабря 2019
- ↑ «More than 30,000 view Selena's casket» (անգլերեն)։ Fort Worth Star-Telegram։ 3 апреля 1995։ Վերցված է 26 декабря 2019
- ↑ Arrarás, 1997, էջ 28
- ↑ 138,0 138,1 Brown, Eric (3 апреля 1995)։ «Saying goodbye: Thousands bid Selena farewell» (անգլերեն)։ Corpus Christi Caller Times։ Վերցված է 10 января 2020
- ↑ «Grave of Selena»։ TexasTripper.com։ Արխիվացված է օրիգինալից 26 декабря 2019-ին։ Վերցված է 26 декабря 2019
- ↑ 140,0 140,1 140,2 Patoski, 1996, էջ 215
- ↑ Williams, Frank B; Lopetegui, Enrique (3 апреля 1995)։ «Mourning Selena : Nearly 4,000 Gather at L.A. Sports Arena Memorial for Slain Singer» (անգլերեն)։ Latin Times։ Արխիվացված է օրիգինալից 26 декабря 2019-ին։ Վերցված է 26 декабря 2019
- ↑ Jasinski, 2012, էջ 254
- ↑ Rodriguez, Gregory (7 апреля 1997)։ «‘Selena’: A Symbol of Today’s Cultural Ties» (անգլերեն)։ Los Angeles Times։ Արխիվացված է օրիգինալից 27 декабря 2019-ին։ Վերցված է 27 декабря 2019
- ↑ Patoski, 1996, էջ 174
- ↑ 145,0 145,1 «Selena's death leaves Tejano music world shocked, mournful» (անգլերեն)։ Corpus Christi Caller-Times։ 1 апреля 1995։ Վերցված է 24 марта 2020
- ↑ Patoski, 1996, էջ 199
- ↑ Katz, Jesse (2 апреля 1995)։ «For Barrio, Selena's Death Strikes a Poignant Chord Tragedy: Fans descend on superstar's home in Texas community. Idolized singer didn't forget her roots» (անգլերեն)։ Los Angeles Times։ Վերցված է 27 декабря 2019
- ↑ Patoski, 1996, էջ 200
- ↑ Patoski, 1996, էջ 165
- ↑ Patoski, 1996, էջ 201
- ↑ Lannert, John. Latin pride (английский) // Billboard : журнал. — 1995. — В. 107 (23). — С. 112.
- ↑ 152,00 152,01 152,02 152,03 152,04 152,05 152,06 152,07 152,08 152,09 152,10 152,11 152,12 «Selena». Biography (ТВ; 60 минут). 26 ноября 2010. The Biography Channel
- ↑ Muniz, Janet։ «Bidi Bidi Bom Bom: The Audiotopias of Selena Across the Americas» (անգլերեն)։ Claremont.edu։ Արխիվացված է օրիգինալից 27 декабря 2019-ին
- ↑ Arrarás, 1997, էջ 24—27
- ↑ Arrarás, 1997, էջ 24
- ↑ Keveney, Bill. Howard Stern Returns, by Syndication to Hartford Station he left in 1980 (английский) // Hartford Courant : газета. — 1996.
- ↑ «A real shocker from Stern: Apology for Selena comments» (անգլերեն)։ Daily News. Нью-Йорк։ 7 апреля 1995։ Արխիվացված է օրիգինալից 23 ноября 2013-ին։ Վերցված է 27 декабря 2019
- ↑ Marikar, Sheila (11 мая 2012)։ «Howard Stern's Five Most Outrageous Offenses» (անգլերեն)։ Good Morning America. ABC։ Արխիվացված է օրիգինալից 23 ноября 2013-ին։ Վերցված է 27 декабря 2019
- ↑ «Hispanics call Stern's apology for Selena remarks unacceptable» (անգլերեն)։ Fort Worth Star-Telegram։ 7 апреля 1995։ Վերցված է 27 декабря 2019
- ↑ Arrarás, 1997, էջ 26—27
- ↑ Patoski, 1996, էջ 227
- ↑ Reports, Wire (14 апреля 1995)։ «Sunday's Selena Day» (անգլերեն)։ San Antonio Express-News։ Արխիվացված է օրիգինալից 29 января 2013-ին։ Վերցված է 27 декабря 2019
- ↑ «Texas Declares `Selena Day'» (անգլերեն)։ Houston Chronicle։ 17 апреля 1995։ Արխիվացված է օրիգինալից 28 февраля 2015-ին։ Վերցված է 27 декабря 2019
- ↑ Patoski, 1996, էջ 225
- ↑ Patoski, 1996, էջ 226
- ↑ Patoski, 1996, էջ 230
- ↑ «Selena's killer receives life sentence» (անգլերեն)։ CNN։ 26 октября 1995։ Վերցված է 27 декабря 2019
- ↑ «Southwest: Texas: Gun That Killed Singer Is To Be Destroyed» (անգլերեն)։ The New York Times։ 8 июня 2002։ Արխիվացված է օրիգինալից 24 июля 2012-ին։ Վերցված է 27 декабря 2019
- ↑ Compiled, Items (11 июня 2002)։ «Gun used in slaying of Selena destroyed» (անգլերեն)։ Chicago Tribune։ Արխիվացված է օրիգինալից 27 декабря 2019-ին։ Վերցված է 27 декабря 2019
- ↑ 170,0 170,1 Mendoza, Madalyn (27 февраля 2015)։ «28 reasons Selena makes our hearts go 'bidi bidi bom bom'» (անգլերեն)։ San Antonio Express-News։ Արխիվացված է օրիգինալից 5 апреля 2015-ին։ Վերցված է 28 декабря 2019
- ↑ Watrous, Peter (30 июля 1995)։ «RECORDINGS VIEW; Inklings of What Might Have Been» (անգլերեն)։ The New York Times։ Արխիվացված է օրիգինալից 30 января 2013-ին։ Վերցված է 28 декабря 2019
- ↑ Prampolini, 2013, էջ 188
- ↑ Burr, Ramiro. EMI Set Honors Selena's Memory (английский) // Billboard : журнал. — 1995. — В. 107 (15).
- ↑ 174,0 174,1 Corliss, Richard (24 июня 2001)։ «!VIVA SELENA!»։ Time։ Արխիվացված է օրիգինալից 5 апреля 2015-ին։ Վերցված է 28 декабря 2019
- ↑ Ilan, 2014, էջ 668
- ↑ Stacy, 2002, էջ 745
- ↑ Moreno, 2010, էջ 282
- ↑ Gutiérrez, 2003, էջ 122
- ↑ 179,0 179,1 Tatum, 2013, էջ 1032
- ↑ Patoski, 1996, էջ 121
- ↑ 181,0 181,1 Stavans, Ilan. Dreaming of You (английский) // New Republic. — 1995. — В. 213 (21). — С. 24—25.
- ↑ «Selena's Posthumous Triumph» (անգլերեն)։ Newsweek։ 30 июля 1995։ Արխիվացված է օրիգինալից 28 февраля 2015-ին։ Վերցված է 28 декабря 2019
- ↑ «Topics> Selena» (անգլերեն)։ Texas Monthly։ Արխիվացված է օրիգինալից 28 декабря 2019-ին։ Վերցված է 28 декабря 2019
- ↑ Parédez, 2009, էջ 160
- ↑ Burr, Ramiro. The Billboard guide to Tejano and regional Mexican music (первое издание) (английский) // Billboard Books. — 1999.
- ↑ Erlewine, Stephen Thomas։ «Selena — Enamorada de Ti» (անգլերեն)։ AllMusic։ Արխիվացված է օրիգինալից 28 декабря 2019-ին։ Վերցված է 28 декабря 2019
- ↑ 187,0 187,1 Peña, 1999, էջ 206
- ↑ 188,0 188,1 Parédez, 2009, էջ 141
- ↑ 189,0 189,1 Meier, 2003, էջ 372
- ↑ Arrarás, 1997, էջ 23
- ↑ Arrarás, 1997, էջ 38
- ↑ Arrarás, 1997, էջ 60
- ↑ 193,0 193,1 Foley, 1997, էջ 24
- ↑ Espinosa, 2009, էջ 359
- ↑ Jones, 2013, էջ 88
- ↑ Patoski, 1996, էջ 117
- ↑ Jasinski, 2012, էջ 457
- ↑ Tiscareño-Sato, 2011
- ↑ Foley, 1997, էջ 16
- ↑ 200,0 200,1 Arrarás, 1997, էջ 59
- ↑ «Corpus: A Home Movie For Selena» (անգլերեն)։ PBS։ 14 января 1995։ Արխիվացված է օրիգինալից 29 декабря 2019-ին։ Վերցված է 29 декабря 2019
- ↑ Fregoso, 2010, էջ 20
- ↑ Rebolledo, 2005, էջ 126
- ↑ Persall, Steve (21 марта 1997)։ «Selena becomes more saint than singer Series» (անգլերեն)։ St. Petersburg Times։ Վերցված է 29 декабря 2019
- ↑ McLane, Daisann (18 марта 1997)։ «Santa Selena Does The Movie's "Official" Version of The Slain Tejano Singer's Life Show's The True Picture?»։ Sun Sentinel։ Վերցված է 29 декабря 2019
- ↑ 206,0 206,1 206,2 Jones, 2013, էջ 11
- ↑ Patoski, 1996, էջ 150
- ↑ Arrarás, 1997, էջ 61
- ↑ Jones, 2013, էջ 9
- ↑ 210,0 210,1 Sickels, 2013, էջ 482
- ↑ Parédez, 2009, էջ 12
- ↑ Habell-Pallán, 2002, էջ 121
- ↑ 213,0 213,1 Vargas, 2012, էջ 188
- ↑ Segura, 2007, էջ 477
- ↑ Habell-Pallán, 2002, էջ 122
- ↑ 216,0 216,1 Quaintance, Zack (31 марта 2010)։ «Remembering Selena» (անգլերեն)։ The Monitor։ Վերցված է 31 декабря 2019
- ↑ Dunkel, Smolowe, 1998, էջ 151
- ↑ Bailey, 2004, էջ 185
- ↑ Espinosa, 2009, էջ 376
- ↑ Cortina, Betty (26 марта 1999)։ «Four years after Selena's death» (անգլերեն)։ Entertainment Weekly։ Արխիվացված է օրիգինալից 24 декабря 2019-ին։ Վերցված է 24 декабря 2019
- ↑ Lannert, John. Tejano Music Awards: Bigger, But Not Necessarily Better (английский) // Billboard : журнал. — 1996. — В. 108 (14).
- ↑ Katz, Jesse. The Curse of Zapata (английский) // Los Angeles : журнал. — 2002. — В. 47 (12).
- ↑ Group, Vibe Media. The Year in Review (английский) // Vibe : журнал. — 1998. — В. 6 (7).
- ↑ Hernandez, Lee (15 апреля 2012)։ «Selena Quintanilla: Remembering The Queen Of Tejano Music On Her Birthday» (անգլերեն)։ The Huffington Post։ Արխիվացված է օրիգինալից 24 декабря 2019-ին։ Վերցված է 24 декабря 2019
- ↑ Howe Verchovek, Sam (1 апреля 1995)։ «Grammy-Winning Singer Selena Killed in Shooting at Texas Motel» (անգլերեն)։ The New York Times։ Արխիվացված է օրիգինալից 11 апреля 2013-ին։ Վերցված է 24 декабря 2019
- ↑ Candelaria, 2004, էջ 755
- ↑ «Selena, Shakira, Santana & More: The 100 Year History of Latin Music in the United States» (անգլերեն)։ Akoukou Thompson, Nicole։ 3 января 2014։ Արխիվացված է օրիգինալից 5 апреля 2015-ին։ Վերցված է 31 декабря 2019
- ↑ 228,0 228,1 Pareles, Jon; Caramanica, Jon; Ratliff, Ben; Chinen, Nate; Holden, Stephen. Wow! Every Song What's-His-Name Ever Recorded: Movies, Performing Arts/Weekend Desk (английский) // The New York Times : газета. — 2010. — ISSN 0362-4331.
- ↑ Espinosa, 2009, էջ 364
- ↑ Mitchell, 2007, էջ 387
- ↑ Espinosa, 2009, էջ 372
- ↑ Caulfield, 2007, էջ 223
- ↑ Vargas, 2012, էջ 185
- ↑ Vargas, Deborah R. Selena: Sounding a Transnational Latina/o Queer Imaginary (английский) // English Language Notes. — 2007. — В. 45 (2). — С. 65—76. — ISSN 0013-8282.
- ↑ Garcia, 2002, էջ 220
- ↑ 236,0 236,1 True, Philip (17 апреля 1995)։ «Selena's fans may turn her into folk hero» (անգլերեն)։ San Antonio Express News։ Արխիվացված է օրիգինալից 29 января 2013-ին։ Վերցված է 31 декабря 2019
- ↑ Espinosa, 2009, էջ 377
- ↑ McDonald, 2010, էջ 364
- ↑ Platenburg, Gheni (17 октября 2011)։ «Popularity of Tejano music wanes; conjunto, other Regional Mexican music takes over» (անգլերեն)։ The Monitor։ Վերցված է 31 декабря 2019
- ↑ «No. 1 start for Selena's `Dreaming'» (անգլերեն)։ USA Today։ 27 июля 1995։ Վերցված է 31 декабря 2019
- ↑ Selena's Popularity Grows (английский) // The Hour : газета. — 2004.
- ↑ Burr, Ramiro (25 июля 1995)։ «Selling like a dream - Selena CD outpaces previous top sellers» (անգլերեն)։ San Antonio Express-News։ Արխիվացված է օրիգինալից 30 июня 2013-ին։ Վերցված է 31 декабря 2019
- ↑ Bruno, Anthony (28 февраля 2011)։ «AllMusic.com Folding Into AllRovi.com for One-Stop Entertainment Shop» (անգլերեն)։ Billboard։ Արխիվացված է օրիգինալից 31 декабря 2019-ին։ Վերցված է 31 декабря 2019
- ↑ Marrero, Letisha. Ritmo Roundup (английский) // Vibe : журнал. — 2003. — В. 13. — № 13. — С. 172.
- ↑ Burr, Ramiro. Upcoming Selena Tribute (английский) // Billboard : журнал. — 2005. — В. 117 (13). — С. 56.
- ↑ Lannert, John. Latin Notas (английский) // Billboard : журнал. — 1995. — В. 107 (31).
- ↑ Lannert, John. A Retrospective (английский) // Billboard : журнал. — В. 107 (23). — С. 112.
- ↑ Nielsen Business Media, Inc. Awards Show (английский) // Billboard : журнал. — 1996. — В. 108 (18). — С. 122.
- ↑ 249,0 249,1 249,2 Estevez, Marjua (17 октября 2017)։ «The Top 25 Biggest Selling Latin Albums of the Last 25 Years: Selena, Shakira & More» (անգլերեն)։ Billboard։ Արխիվացված է օրիգինալից 2 ноября 2017-ին։ Վերցված է 31 декабря 2019
- ↑ 250,0 250,1 Guerra, Joey (28 января 2015)։ «Selena to be honored at Fiesta de la Flor in Corpus Christi» (անգլերեն)։ Houston Chronicle։ Արխիվացված է օրիգինալից 10 марта 2015-ին։ Վերցված է 31 декабря 2019
- ↑ Guerra, Joey (30 октября 2008)։ «Gloria Estefan in a league of her own» (անգլերեն)։ Houston Chronicle։ Արխիվացված է օրիգինալից 19 января 2013-ին։ Վերցված է 31 декабря 2019
- ↑ Jones, 2000, էջ 81
- ↑ Lannert, John. Latin Music Has New Challenges At Anglo Market (английский) // Billboard : журнал. — 1995. — В. 107 (30).
- ↑ Jones, 2000, էջ 82
- ↑ Guerra, Joey (24 июля 2012)։ «Houston Chronicle» (անգլերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 5 апреля 2015-ին։ Վերցված է 31 декабря 2019
- ↑ Renter, Melissa (25 марта 2010)։ «The legacy of Selena» (անգլերեն)։ San Antonio Express News։ Արխիվացված է օրիգինալից 31 января 2015-ին։ Վերցված է 1 января 2020
- ↑ Mayfield, Geoff. Totally '90s: Diary of a Decade (английский) // Billboard : журнал. — 1999. — В. 111 (52). — С. 16—18.
- ↑ Arrarás, 1997, էջ 33
- ↑ Patoski, 1996, էջ 318
- ↑ Chito de la Torre (12 мая 1995)։ «En Vivo: Premio Lo Nuestro» (իսպաներեն)։ La Prensa de San Antonio։ Վերցված է 6 января 2020
- ↑ Nielsen Business Media, Inc. Billboard's Magazine 1996 Latin Music Awards Scheduled For May 1 At The Historical Gusman Center for Performing Arts (английский) // Billboard : журнал. — 1996. — В. 108 (9).
- ↑ Nielsen Business Media, Inc. The Songwriters Speak (английский) // Billboard : журнал. — 2006. — В. 118 (17).
- ↑ Sara Inés Calderón (18 января 2011)։ «Selena, Celia Cruz, Tito Puente In U.S. Postal Stamp Form» (անգլերեն)։ NewsTaco։ Արխիվացված է օրիգինալից 29 января 2013-ին։ Վերցված է 6 января 2020
- ↑ Marti, Diana (3 ноября 2017)։ «Selena Quintanilla Officially Receives Star on Hollywood Walk of Fame» (անգլերեն)։ E! Online։ Արխիվացված է օրիգինալից 6 января 2020-ին։ Վերցված է 6 января 2020
- ↑ «Queen of Latin Music, Selena's Official 1994 Tejano Music Award for Album of the Year — Just a Year Before Her Tragic Death» (անգլերեն)։ Nate D. Sanders Auctions. natedsanders.com/։ 30 января 2014։ Արխիվացված է օրիգինալից 30 мая 2014-ին։ Վերցված է 6 января 2020
- ↑ Guerra, Joy (15 апреля 2014)։ «Happy birthday, Selena: 'Our cumbia queen'» (անգլերեն)։ Houston Chronicle։ Արխիվացված է օրիգինալից 7 апреля 2015-ին։ Վերցված է 6 января 2020
- ↑ Ryan, Patrick (25 июня 2014)։ «Michael Jackson joins posthumous hit parade» (անգլերեն)։ USA Today։ Արխիվացված է օրիգինալից 7 июля 2014-ին։ Վերցված է 7 января 2020
- ↑ Salinas, Rebecca (9 декабря 2014)։ «Fake story reporting Selena's killer leaving prison early nearly 'breaks the Internet' in S. Texas»։ San Antonio Express-News։ Արխիվացված է օրիգինալից 5 апреля 2015-ին։ Վերցված է 7 января 2020
- ↑ Ybarra, Rose (1 апреля 2005)։ «Family perseveres after Selenas death» (անգլերեն)։ The Brownsville Herald։ Արխիվացված է օրիգինալից 4 апреля 2015-ին։ Վերցված է 7 января 2020
- ↑ Jones, 2000, էջ 87
- ↑ Parédez, 2009, էջ 116
- ↑ «The 100 coolest Americans in history» (անգլերեն)։ Times Union։ 20 февраля 2014։ Արխիվացված է օրիգինալից 22 февраля 2014-ին։ Վերցված է 6 января 2020
- ↑ «Selena to Big Screen» (անգլերեն)։ Entertainment Weekly։ 8 сентября 1995։ Արխիվացված է օրիգինալից 7 января 2020-ին։ Վերցված է 7 января 2020
- ↑ Pearlman, Cindy (16 марта 1997)։ «Selena: the story behind the legend» (անգլերեն)։ Chicago Sun-Times։ Արխիվացված է օրիգինալից 30 июня 2013-ին։ Վերցված է 7 января 2020
- ↑ Longsdorf, Amy (21 марта 1997)։ «Director Aims For Truth About Selena's Life»։ The Morning Call։ Վերցված է 7 января 2020
- ↑ Arrarás, 1997, էջ 31
- ↑ Puente, Teresa (30 марта 1997)։ «The Unforeseen Legacy Of Selena Quintanilla Perez» (անգլերեն)։ Chicago Tribune։ Արխիվացված է օրիգինալից 7 января 2020-ին։ Վերցված է 7 января 2020
- ↑ Tracy, 2008, էջ 53
- ↑ 279,0 279,1 «Selena (1997) – Box Office Data, News, Cast Information» (անգլերեն)։ The numbers։ Արխիվացված է օրիգինալից 26 декабря 2014-ին։ Վերցված է 7 января 2020
- ↑ «Selena» (անգլերեն)։ Rotten Tomatoes։ Արխիվացված է օրիգինալից 7 января 2020-ին։ Վերցված է 7 января 2020
- ↑ Girl Culture: An Encyclopedia. — Greenwood Publishing Group, 2007. — С. 387. — ISBN 978-0-313-08444-7
- ↑ «Breakout Roles: Jennifer Lopez» (անգլերեն)։ Latina։ 19 декабря 2011։ Վերցված է 7 января 2020
- ↑ Vargas, 2012, էջ 53
- ↑ Sanchez, Clemente (22 апреля 2011)։ «Quién es Quién en el Teatro en México: Angie Vega» (իսպաներեն)։ Broadway World.com։ Արխիվացված է օրիգինալից 8 января 2020-ին։ Վերցված է 8 января 2020
- ↑ «Selena musical to be staged here in April» (անգլերեն)։ Corpus Christi Caller Times։ 3 февраля 2000։ Վերցված է 8 января 2020
- ↑ Baca, Ricardo (22 марта 2000)։ «Crowds enjoy preview of 'Selena Forever'» (անգլերեն)։ Corpus Christi Caller Times։ Վերցված է 8 января 2020
- ↑ 287,0 287,1 Cobo, Leila Selena's Appeal Still Strong (английский) // Billboard : журнал. — 2005.
- ↑ Seidman, Robert (8 февраля 2011)։ «Super Bowl XLV Most-Watched Show in U.S. TV History Among Hispanic Viewers; Tops World Cup Final» (անգլերեն)։ TVbythenumbers։ Արխիվացված է օրիգինալից 9 января 2020-ին։ Վերցված է 9 января 2020
- ↑ Gorman, Bill (16 февраля 2011)։ «NFL 2010 Hispanic TV Recap, Most-Watched NFL Season Ever Among Hispanics» (անգլերեն)։ TVbythenumbers։ Արխիվացված է օրիգինալից 9 января 2020-ին։ Վերցված է 9 января 2020
- ↑ 290,0 290,1 Flores, Adolfo (28 января 2015)։ «Mexican-American Icon Selena Will Be Honored In Texas Festival 20 Years After Her Death» (անգլերեն)։ BuzzFedd News։ Արխիվացված է օրիգինալից 9 января 2020-ին։ Վերցված է 9 января 2020
- ↑ Nunez, Alanna (28 января 2015)։ «Selena Is Getting Her Own Festival to Honor the 20th Anniversary of Her Death» (անգլերեն)։ Cosmopolitan։ Արխիվացված է օրիգինալից 10 марта 2015-ին։ Վերցված է 9 января 2020
- ↑ Guerra, Joey (28 января 2015)։ «Tejano star Selena to be honored at Fiesta de la Flor» (անգլերեն)։ Houston Chronicle։ Արխիվացված է օրիգինալից 10 марта 2015-ին։ Վերցված է 9 января 2020
- ↑ «The Economic Impact of the Fiesta de la Flor Festival» (անգլերեն)։ KIII TV։ 27 апреля 2015։ Վերցված է 9 января 2020
- ↑ «Selena Quintallia Madame Tussauds Hollywood» (անգլերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 9 января 2020-ին։ Վերցված է 9 января 2020
- ↑ Rodriguez, Marissa (17 сентября 2016)։ «MAC honors late singer Selena with new line» (անգլերեն)։ USA Today։ Արխիվացված է օրիգինալից 9 января 2020-ին։ Վերցված է 9 января 2020
- ↑ Acciardo, Kelli։ «20 Best-selling MAC Celeb Collaborations of All-time» (անգլերեն)։ Bustle.com։ Վերցված է 2017-09-13
- ↑ «Selena Quintanilla Inducted Into the Texas Women's Hall of Fame» (անգլերեն)։ Billboard։ 24 октября 2016։ Արխիվացված է օրիգինալից 9 января 2020-ին։ Վերցված է 9 января 2020
- ↑ Barrientos, Brenda (22 сентября 2017)։ «A New Exhibit Shows How Selena Quintanilla Changed the World of Marketing» (անգլերեն)։ People։ Արխիվացված է օրիգինալից 2017-09-22-ին։ Վերցված է 9 января 2020
- ↑ Karsen, Shira (17 октября 2017)։ «The Story Behind Today's Selena Quintanilla Google Doodle: Exclusive» (անգլերեն)։ Billboard։ Արխիվացված է օրիգինալից 10 января 2020-ին։ Վերցված է 10 января 2020
- ↑ Gugleilmi, Jodi (11 декабря 2018)։ «Bidi Bidi Bom Bom! Netflix Announces Series About Murdered Tejano Music Icon Selena Quintanilla» (անգլերեն)։ People։ Արխիվացված է օրիգինալից 10 января 2020-ին։ Վերցված է 10 января 2020
- ↑ Roiz, Jessica (21 марта 2019)։ «Forever 21 Launches 'White Rose Collection' Honoring Selena's Legacy» (անգլերեն)։ Billboard։ Արխիվացված է օրիգինալից 10 января 2020-ին։ Վերցված է 10 января 2020
- ↑ «Selena Memorial-Mirador De La Flor» (անգլերեն)։ TripAdvisor։ Արխիվացված է օրիգինալից 10 января 2020-ին։ Վերցված է 10 января 2020
- ↑ de la Fuente, Tamaño (30 марта 2010)։ «Selena vive en sus canciones» (իսպաներեն)։ Sintesis։ Արխիվացված է օրիգինալից 10 января 2020-ին։ Վերցված է 10 января 2020
- ↑ Fernandez, Icess (1 апреля 2005)։ «Dedicated fans tour Selena-related sites»։ Corpus Christi Caller-Times։ Վերցված է 10 января 2020
- ↑ 305,0 305,1 Parédez, 2009
- ↑ «Billboard 200: Selena's Albums Discography» (անգլերեն)։ Billboard։ Արխիվացված է օրիգինալից 14 мая 2020-ին։ Վերցված է 14 мая 2020
- ↑ «Billboard: Selena's Latin Albums Discography» (անգլերեն)։ Billboard։ Արխիվացված է օրիգինալից 14 мая 2020-ին։ Վերցված է 14 мая 2020
- ↑ «Billboard: Selena's Regional Mexican Albums Discography» (անգլերեն)։ Billboard։ Արխիվացված է օրիգինալից 14 мая 2020-ին։ Վերցված է 14 мая 2020
- ↑ RPM 100 Albums (CD's & Cassettes) (английский) // RPM : журнал. — 1995. — № 62 (13).
- ↑ «Capitol Latin/EMI Celebrates Selena's Life and Music with New 'Performances' DVD, Capturing Never Before Released Footage from Her 1993 & 1994 Appearances on 'The Johnny Canales Show'» (անգլերեն)։ PR Newswire։ Վերցված է 14 мая 2020
- ↑ 311,0 311,1 Buzz, Ramiro. Tejano Music (английский) // Billboard : журнал. — 1994. — № 106 (17): 104.
- ↑ Los discos de Selena rompen récord de ventas (испанский) // El Siglo de Torreón : газета. — 1995.
- ↑ «Canadian album certifications – Selena – Dreaming of You» (անգլերեն)։ Music Canada։ Վերցված է 14 мая 2020
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Arrarás, María Celeste Selena's Secret: The Revealing Story Behind Her Tragic Death. — Simon and Schuster, 1997. — ISBN 0684831937
- Bailey, Kay American heroines female role models in america. — HarperCollins, 2004. — ISBN 978-0061875359
- Candelaria, Cordelia Encyclopedia of Latino Popular Culture, Volume 1. — Greenwood Publishing Group, 2004. — ISBN 978-0313332104
- Caulfield, Carlota A Companion to US Latino Literatures. — Boydell & Brewer Ltd, 2007. — ISBN 978-1855661394
- Clark, Walter Aaron From Tejano to Tango: Essays on Latin American Popular Music. — Routledge, 2013. — ISBN 978-1136536878
- Deggans, Eric. Latin Diva's Legacy Lives Through Music (английский) // Asbury Park Press : газета. — 1995.
- Dunkel, Tom; Smolowe, Jill The most intriguing people of the century. — New York, NY: People Books, 1998. — ISBN 978-1883013141
- Espinosa, Gastón Mexican American Religions: Spirituality, Activism, and Culture. — Duke University Press, 2009. — ISBN 978-0822388951
- Foley, Neil Reflexiones 1997: New Directions in Mexican American Studies. — Տեխասի համալսարանի հրատարակչություն, 1997. — ISBN 978-0292725065
- Fregoso, Rosa Linda Lourdes Portillo: The Devil Never Sleeps and Other Films. — University of Texas Press, 2010. — ISBN 978-0292757929
- Garcia, Alma M. The Mexican Americans. — Greenwood Publishing Group, 2002. — ISBN 978-0313314995
- Gutiérrez, José Angel Chicano Manual on How to Handle Gringos. — Arte Público Press, 2003. — ISBN 978-1611920932
- Habell-Pallán, Michelle {{{заглавие}}}. — Latino/a Popular Culture. NYU Press, 2002. — ISBN 978-0814737255
- Ilan Stavans Latin Music: Musicians, Genres, and Themes. — ABC-CLIO, 2014. — ISBN 978-0313343964</ref>
- Jasinski, Laurie E. Handbook of Texas Music. — Texas A&M University Press, 2012. — ISBN 978-0876112977
- Jones, Steve Afterlife as Afterimage: Understanding Posthumous Fame. — Peter Lang, 2000. — ISBN 978-0820463650
- Jones, Veda Boyd Selena (They Died Too Young). — Infobase Learning, 2013. — ISBN 978-1438146379
- Lannert, John; Bronson, Fred; Mayfield, Geoff. Selena's Tragedy Echoed in Charts (английский) // Billboard : журнал. — 1995. — В. 107 (15). — С. 72, 80, 82.
- Malone, Bill C. Southern Music/American Music. — University Press of Kentucky, 2003. — ISBN 978-0813126357
- McDonald, Les The Day the Music Died. — Xlibris Corporation, 2010. — ISBN 978-1469113562
- Meier, Matt S. The Mexican American Experience: An Encyclopedia. — Greenwood Publishing Group, 2003. — ISBN 978-0313316432
- Miguel, Guadalupe San Tejano Proud: Tex-Mex Music in the Twentieth Century. — Texas A&M University Press, 2002. — ISBN 1585441880
- Mitchell, Claudia Girl Culture: An Encyclopedia. — Greenwood Publishing Group, 2007. — ISBN 978-0313084447
- Moon, Tom 1,000 Recordings to Hear Before You Die: A Listener's Life List. — Workman Publishing, 2008. — ISBN 978-0761139638
- Morales, Ed The Latin Beat: The Rhythms And Roots Of Latin Music From Bossa Nova To Salsa And Beyond. — 2003. — ISBN 978-0786730209
- Moreno, Michael P. Term Paper Resource Guide to Latino History. — ABC-CLIO, 2010. — ISBN 978-0313379321
- Novas, Himilce Remembering Selena. — Turtleback Books, 1995. — ISBN 978-0613926379
- Parédez, Deborah Selenidad: Selena, Latinos, and the Performance of Memory. — Duke University Press, 2009. — ISBN 978-0822390893
- Patoski, Joe Nick Selena: Como La Flor. — Бостон: Little Brown and Company, 1996. — ISBN 0-316-69378-2
- Peña, Manuel Música Tejana: The Cultural Economy of Artistic Transformation. — Texas A&M University Press, 1999. — ISBN 978-0890968888
- Pérez, Chris To Selena, with Love. — Penguin Books, 2012. — ISBN 978-1101580264
- Pilchak, Angela M. Contemporary Musicians: Profiles of the People in Music. — Cengage Gale, 2005. — ISBN 978-0787680695
- Prampolini, Gaetano The Shade of the Saguaro / La sombra del saguaro. Essays on the Literary Cultures of the American Southwest. — Firenze University Press, 2013. — ISBN 978-8866553939
- Rebolledo, Tey Diana The Chronicles of Panchita Villa and Other Guerrilleras: Essays on Chicana/Latina Literature and Criticism. — University of Texas Press, 2005. — ISBN 978-0292709638
- Segura, Denise A. Remembering Selena. — Duke University Press, 2007. — ISBN 978-0822341185
- Sickels, Robert C. 100 Entertainers Who Changed America: An Encyclopedia of Pop Culture Luminaries. — ABC-CLIO, 2013. — ISBN 978-1598848311
- Stacy, Lee Mexico and the United States. — Marshall Cavendish, 2002. — ISBN 978-0761474029
- Tatum, Charles Encyclopedia of Latino Culture: From Calaveras to Quinceaneras. — ABC-CLIO, 2013. — ISBN 978-1440800993
- Tiscareño-Sato, Graciela Latinnovating: Green American Jobs and the Latinos Creating Them. — Gracefully Global Group, 2011. — ISBN 978-0983476009
- Tracy, Kathleen Jennifer Lopez: A Biography. — Greenwood Publishing Group, 2008. — ISBN 978-0313355158
- Vargas, Deborah Dissonant Divas in Chicana Music: The Limits of la Onda. — University of Minnesota Press, 2012. — ISBN 978-0816673162
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
|
- Ապրիլի 16 ծնունդներ
- 1971 ծնունդներ
- ԱՄՆ-ում ծնվածներ
- Մարտի 31 մահեր
- 1995 մահեր
- ԱՄՆ-ում մահացածներ
- Մեցցո-սոպրանոներ
- Անձինք այբբենական կարգով
- Երաժիշտներ այբբենական կարգով
- Ամերիկացի երգիչներ
- Ամերիկացի երաժշտական պրոդյուսերներ
- Դերասանուհիներ այբբենական կարգով
- Ամերիկացի դերասանուհիներ
- 20-րդ դարի դերասանուհիներ
- «Գրեմմի» մրցանակի դափնեկիրներ
- Ամերիկացի փոփ երգիչներ
- Ամերիկացի կինոդերասանուհիներ
- 20-րդ դարի ամերիկացի երգչուհիներ
- Ամերիկացի պրոդյուսերներ
- Ամերիկացի մոդելներ
- Ամերիկացի դիզայներներ
- 20-րդ դարի ամերիկացի դերասանուհիներ
- Ամերիկացի փոփ երգչուհիներ
- Սպանված ամերիկացի երաժիշտներ