Jump to content

Սաֆարի

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Սաֆարի լուսանկարչական որս Հարավային Աֆրիկայի Լիմպոպո քաղաքում

Սաֆարի (սվահիլի՝  safari, - ճամփորդություն), սկզբնապես որսորդական արշավներ Արևելյան Աֆրիկայում: Հետագայում սաֆարի հասկացությունը սկսել է կիրառվել Աֆրիկայի և աշխարհի այլ մասերում, և դրա իմաստը զգալիորեն փոխվել է: Այսօր «Սաֆարի» բառը ավելի հաճախ նշանակում է լիովին խաղաղ և համեմատաբար էժան էքսկուրսիաներ դեպի վայրի բնություն, որտեղ լուսանկարում են կենդանիներ: Որոշ երկրներում սաֆարիի մի ամբողջ արդյունաբերություն է ձևավորվել փորձառու զբոսավարներով: Սաֆարին ընդհանուր առմամբ կարելի է սահմանել որպես ճանապարհորդություն դեպի կենդանիների բնական միջավայր: Սաֆարիի գաղափարը խորապես արմատավորված է Աֆրիկայում: Իհարկե, սաֆարիի կարելի է գնալ աշխարհի այլ մասերում, բայց Աֆրիկան այս հայեցակարգի ծննդավայրն է ըստ էության և ոգու[1]։

Որսորդական սաֆարիներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սաֆարի բառի սկզբնական իմաստը մինչ օրս չի կորցրել իր նշանակությունը։ Մեր օրերում որսը զբոսաշրջության բիզնեսի ծաղկող և նույնիսկ զարգացող ճյուղ է, որը մեծ գումարներ է բերում աֆրիկյան շատ երկրների բյուջեներ: Աֆրիկյան որսի սիրահարների շրջանում ամենատարածվածներն են Հարավային Աֆրիկան, Նամիբիան, Բոտսվանան, Տանզանիան, Մոզամբիկը, Զամբիան, Զիմբաբվեն, Կամերունը և Կենտրոնաաֆրիկյան Հանրապետությունը:

Այլ երկրներում, որտեղ որսորդական բիզնեսը թույլատրված է, այն շատ ավելի քիչ է զարգացած զբոսաշրջային ենթակառուցվածքների ընդհանուր թերզարգացածության, զբոսաշրջիկների համար անբարենպաստ պայմանների և հաճախ վայրի բնության վատ պահպանման պատճառով: Նման երկրներում որսը առանձին ոլորտ չի ներկայացնում և հազվադեպ է լինում։

Սաֆարիի ծառայությունների արժեք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աֆրիկյան բարձրակարգ որսը շատ քչերի համար է մատչելի։ Որսորդական հաղթանշանների արժեքը, թեև շատ տարբեր է, այնուամենայնիվ, բավականին զգալի է (սկսած 150-200 դոլարից՝ պավիանների կամ փոքր անտիլոպի համար և հասնում է տասնյակ հազարավոր դոլարների՝ փղի, ռնգեղջյուրի կամ առյուծի համար): Որսորդական ճամբարում սպասարկման և տեղավորման արժեքը համեմատելի է 4-5 աստղանի հյուրանոցում ապրելու հետ (օրական միջինը 250-300 դոլար, թեև դա մեծապես կախված է բազմաթիվ գործոններից): Ըստ այդմ, սաֆարի փաթեթի ընդհանուր արժեքը հազվադեպ է 6-7 հազար դոլարից պակաս՝ չհաշված ավիատոմսերը։ Որպես կանոն, հաճախորդը կազմակերպող ընկերությանը նախապես տեղեկացնում է որսորդական հաղթանշանների հետ կապված իր նախասիրությունների մասին:

Որսի կազմակերպումը Աֆրիկայում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Որպես կանոն, հաճախորդին չի թույլատրվում միայնակ որս անել, նրան ուղեկցում է պրոֆեսիոնալ որսորդ, որի պարտականությունների մեջ է մտնում հյուրին անմիջապես որսի վայր տանելը, որսի նկատմամբ ճիշտ մոտեցում ցուցաբերելը և մատնացույց անել, թե որ կենդանուն պետք է կրակել: Վերջինս կարևոր է, քանի որ ամեն այցելող որսորդ չէ, որ կարող է, օրինակ, արուն մեծ հեռավորությունից տարբերել էգից։ Բացի այդ, կարևոր է հոտի մեջ ընտրել ամենաթանկ որսորդական հաղթանշանը: Եթե որսորդը փորձառու է և նման հրահանգների կարիք չունի, պրոֆեսիոնալը դեռ կուղեկցի նրան. պաշտոնապես նա պետք է վերահսկի հաճախորդի յուրաքանչյուր կրակոցը: Դա որոշ դեպքերում օգնում է խուսափել որսագողությունից:

Սաֆարիի հաճախորդը 270 տրամաչափի կարաբինով և որսորդական հագուստով

Վտանգավոր որսի ժամանակ պրոֆեսիոնալ որսորդը պարտավոր է ապահովագրել հաճախորդին՝ վիրավոր կենդանու հարձակման դեպքում իր զենքից կրակելով պաշտպանել նրան։ Նման օգնությունը հազվադեպ է անհրաժեշտ լինում: Թեև հարձակվող փղից փախչելը գրեթե անհնար է, մեծ տրամաչափի որսորդական զենքերը փղին գործնականում փրկության հնարավորություն չեն թողնում[2]:

Պրոֆեսիոնալ որսորդից բացի, խմբում սովորաբար ընդգրկված են լինում 2-ից 3 օգնականներ՝ սովորաբար տեղի բնակչությունից՝ ուղեկցորդներ, բեռնակիրներ և այլն։ Ամենապատվավոր որսորդական հաղթանշանները համարվում են այսպես կոչված Մեծ հնգյակի (անգլ.՝ Big Five) ներկայացուցիչները՝ աֆրիկյան գոմեշը, փիղը , առյուծը, ընձառյուծը և ռնգեղջյուրը։ Սրանք այն կենդանիներն են, որոնց որսն ամենավտանգավորն է։ Տարօրինակ կերպով, «հնգյակում» ամենավտանգավորը ոչ թե առյուծն է կամ փիղը, այլ գոմեշն ու հովազը: Հենց այդ երկու կենդանիներին է բաժին ընկնում պատահարների մեծ մասը։ Ասում են, այն որսորդը, ով որսացել է «հնգյակի» բոլոր տեսակներից առնվազն մեկ ներկայացուցչի, ստանում է «մեծ սաղավարտ» մրցանակ։


Որսորդական սաֆարի Նամիբիայում, որսորդական հաղթանշանի բարձումը

Սաֆարիի զենքեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հաճախորդն ինքն է ընտրում սաֆարիի համար նախատեսված զենքը, ընդ որում նա կարող է բերել իր սեփական զենքը կամ տեղում վարձակալել։ Վարձակալության արժեքը սովորաբար ցածր է՝ օրական 20-50 դոլար, բայց հաճախ երաշխիք չկա, որ որսորդի փնտրած զենքը հասանելի կլինի: Մանր և միջին որսի ժամանակ օգտագործվում են միջին տրամաչափի կարաբիններ՝ 6,5-8 մմ (.243, .270, .308, .30-06 և այլն)։ Խոշոր սմբակավոր կենդանիների որսը, ինչպիսիք են զեբրերը, այծքաղները, գնուները կամ եզնայծերը, պահանջում են ավելի հզոր զենքեր, թեև 7,62 մմ տրամաչափի փամփուշտները հաճախ բավարար են: Այնտեղ, որտեղ որսի կենդանին վախեցած է, թույլ չեն տալիս որսորդին 100 մետրից ավելի մոտ գնալ, ուստի զենքին բարձր պահանջներ են ներկայացվում կրակոցների ճշգրտության առումով: Հաճախ կրակոցներն իրականացվում են 200 և նույնիսկ 300 մետր հեռավորությունից։ Այլ խնդիր է «մեծ հնգյակը»: Խոշոր հաստակաշի կամ շատ վտանգավոր կենդանիների վրա կրակելը կատարվում է ավելի մոտ տարածությունից, սակայն պահանջում է չափազանց հզոր զենք՝ գնդակի բարձր խոցող ուժով: Գրեթե բոլոր երկրներում, որտեղ թույլատրված է նման որսը, դրա համար զենքի նվազագույն տրամաչափը սահմանված է օրենքով՝ ամենից հաճախ դա .375 տրամաչափն է կամ դրա գերմանական համարժեքը 9.3x64 մմ-ը: Բայց հաճախ (և սովորաբար փղերի որսի համար) օգտագործվում են ավելի ծանր տրամաչափեր, ինչպիսիք են .416, .458, .470, .505, .577 և երբեմն ավելի մեծերը: Նրանց գնդակի քաշը հաճախ գերազանցում է 40 կամ նույնիսկ 50 գ-ը, իսկ կրակելիս հետահարումը վիթխարի է, որսորդը ստանում է խլացուցիչ հարված, որից միջին կազմվածքով մարդը կարող է նույնիսկ չկարողանալ ոտքի վրա կանգնել։

Աֆրիկյան խոշոր կենդանիների որսի համար նույնիսկ զենքի հատուկ տեսակներ կան՝ այսպես կոչված Աֆրիկյան շտուցեր։ Սովորաբար դրանք շատ թանկարժեք զենքեր են, որոնք պատրաստվում են հայտնի ընկերությունների արհեստավորների կողմից, անհատական պատվերով, առատորեն զարդարված են փորագրություններով և պատկերաքանդակներով: Նոր աֆրիկյան շտուցերի գինը համեմատելի է շքեղ մեքենայի արժեքի հետ: Նման զենքերը երբեմն կշռում են 6-ից 7 կգ և երկար կրելը դառնում է լուրջ ֆիզիկական փորձություն։ Հետևաբար, հատուկ զինակիրը հաճախ հետևում է որսորդին և հրացանը հանձնում նրա հրամանով։ Մեծ տրամաչափի հրացանի պարկուճները նույնպես բարձր գին ունեն՝ հատը մինչև 30-ից 40 դոլար, իսկ երբեմն ավելի շատ։

Բնապահպանական տեսանկյունից, սաֆարին, եթե կազմակերպվի պատասխանատու կերպով, կարող է նույնիսկ օգտակար զբոսաշրջության ձև լինել, քանի որ որսի սաֆարիների համար տարածքը պետք է մնա հնարավորինս անարատ և անձեռնմխելի, իսկ սաֆարիից ստացված եկամուտները պետք է օգտագործվեն բնական արգելոցների, ազգային պարկերի և որսի արգելոցների պահպանության և որսի կենդանիների թվաքանակի վերականգնման համար:

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. Александр Митенёв (2024-02-01). «Что такое сафари? История и обзор». Nile Sport Safari. Արխիվացված օրիգինալից 2024-05-13-ին. Վերցված է 2024-05-13-ին.
  2. Grzimek, 1978, Глава IV. Неужели убивать так приятно: «Современное оружие практически не оставляет животным никаких шансов на спасение, если только охотник не полный идиот или просто пьян. Зная это, многие люди взяли моду прилетать на пару оставшихся от отпуска дней в Восточную Африку, чтобы поскорее пристрелить слона или льва. Это даёт возможность похвастать перед своими друзьями фотографиями, на которых такой «храбрый мужчина» запечатлён рядом со своей жертвой — мёртвым слоном. Для такой охоты не требуется ни охотничьего билета (как это необходимо у себя дома, на родине), ни какого-либо особого охотничьего искусства, ни отваги, а нужны только деньги. Одни только деньги. Даже времени на это не надо. ...Правда, купить разрешение на охоту и заказать сафари — ещё недостаточно. Чтобы отправиться в путь, необходимо ангажировать находящегося на государственной службе «профессионального охотника». Он отвечает перед правительством за то, чтобы у богатого, приносящего доход государству гостя ни один волос не упал с головы… В противном случае такой профессионал потеряет допуск к подобной работе»

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Safari // Lexikon Tourismus : Destinationen, Gastronomie, Hotellerie, Reisemittler, Reiseveranstalter, Verkehrsträger / hrsg. von Wolfgang Fuchs, Jörn W. Mundt und Hans-Dieter Zollondz. — München: Oldenbourg, 2008. — S. 607—608. — 804 S. — ISBN 978-3-486-25069-5.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սաֆարի» հոդվածին։