Սարիտ Թանարատ

	Սարիտ Թանարատ
Կուսակցություն՝	անկախ քաղաքական գործիչ
Կրթություն՝	Missouri Military Academy? և Chulachomklao Royal Military Academy?
Մասնագիտություն՝	քաղաքական գործիչ և զինվոր
Դավանանք	բուդդայականություն
Ծննդյան օր	հունիսի 16, 1908
Ծննդավայր	Բանգկոկ, Թաիլանդ
Վախճանի օր	դեկտեմբերի 8, 1963 (55 տարեկան)
Վախճանի վայր	Բանգկոկ, Թաիլանդ
Քաղաքացիություն	Թաիլանդ
Ինքնագիր
Պարգևներ	Crosses of Military Merit? և
Sarit Thanarat

Սարիտ Թանարատ (թաի.՝ สฤษดิ์ ธนะรัชต์, հունիսի 16, 1908(1908-06-16)^[1], Բանգկոկ, Թաիլանդ^[2] - դեկտեմբերի 8, 1963(1963-12-08)^[1], Բանգկոկ, Թաիլանդ^[2]), թաիլանդացի ռազմական և պետական գործիչ։ Ֆելդմարշալ, Թաիլանդի վարչապետ (1959-1963)։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է մայոր Լուանգ Ռիանդետանանի և Հանթիպա Թանարատի ընտանիքում։ Նրա հայրը եղել է Սիամի ռազմական թարգմանիչը^[3]։

1929 թվականին ավարտել է Չուլաչոմկլաո Թագավորական ռազմական ակադեմիան^[4]։ Թայլանդի բանակի շարքերում Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ընթացքում աչքի է ընկել և հաջողությամբ դրսևորել իրեն որպես ռազմական ադմինիստրատոր^[3]։ Մասնակցել է ճապոնական զավթիչներից Բիրմայի ազատագրմանը։

Գնդապետի կոչումով 1945 թվականին հրամանատարել է առաջին հետևակային գունդը^[5], որը տեղակայված էր մայրաքաղաքում, և 1947 թվականին նրա զինվորները առանցքային դեր են խաղացել հեղաշրջման մեջ։ Արդյունքում՝ 1954 թվականին Թանարատը դարձել է գերագույն գլխավոր հրամանատար և պաշտպանության նախարար^[3]։

1957 թվականին վարչապետի կողմից խորհրդարանական ընտրությունների կեղծումից հետո նա փախել է իշխող կուսակցությունից և ինքը գլխավորել է զինված հեղաշրջումն արդեն Պիբուսոնգրամի դեմ, որը ստիպված էր հրաժարական տալ և արտաքսվել։ Թանարատն արտասահմանում բուժում անելուց հետո, 1958 թվականին գլխավորել է Թաիլանդի կառավարությունը Հեղաշրջման և այդ իրադարձության միջև ընկած ժամանակահատվածում վարչապետի աթոռը հերթով զբաղեցրել են նրա երկու դրածոները^[3]։

Գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բնակչության շրջանում սեփական հեղինակությունը բարձրացնելու համար մի շարք պոպուլիստական միջոցներ է ձեռնարկել․ կրճատել է էլեկտրականության և բրնձի գները, կազմակերպել է աղքատ թաղամասերի բնակիչների ջրով ապահովումը, ներդրել է անվճար բժշկական օգնության և տնային խնամքի համակարգ։ Միաժամանակ միջոցներ են ձեռնարկվել փողոցային խուլիգանների դեմ պայքարելու համար։ Արգելվել են ռոքնռոլ ոճով արևմտյան երաժշտությունը և համապատասխան հագուստի ոճը։ Խիստ միջոցներն ուղղված են եղել մարմնավաճառության կազմակերպման և իրականացման դեմ պայքարին և ընդունվել է հատուկ օրենք այդ երևույթի դեմ պայքարի համար (1960)^[6]։

Վարչապետի պաշտոնում մնացել է ընդհուպ մինչև իր մահը՝ 1963 թվականը։ Այս տարիների ընթացքում նա լուծարել Է Թաիլանդի Ազգային ասամբլեան՝ ձևավորելով «Հեղափոխական կառավարություն»։ Ցանկացած կրոնական, քաղաքական և ինտելեկտուալ այլախոհություն դաժանորեն հետապնդվել է։ Կոմունիստների դեմ պայքարում հենվել է ԱՄՆ-ի աջակցության վրա^[3], որի կողմնորոշումը թույլ է տվել պահպանել Թաիլանդի անդամակցությունը ՍԵԱՏՕ-յին։ Արգելվել են նաև այլ քաղաքական կուսակցությունները^[4]։

Թանարատի ռեժիմի կարևոր ձեռքբերումը թագավորական իշխանության հեղինակության վերականգնումն էր, որը, ինչպես ինքը համարում էր վարչապետը, անհրաժեշտ էր թաիլանդական հասարակությանը։ Վարչապետի ջանքերի շնորհիվ Ադուլյադեդ Պումիպոն թագավորը սկսել է ավելի նկատելի դեր խաղալ պետության կյանքում՝ ավելի հաճախ այցելություններ կատարելով գավառներ, իսկ պալատական արարողությունը վերականգնվել է ամբողջ ծավալով։ Միապետության հեղինակության աճը նպաստել է հենց Թանատարի դիրքերի ամրապնդմանը^[7]։

Տնտեսության և ենթակառուցվածքային զարգացման ոլորտում կազմակերպվել է արագընթաց ավտոմոբիլային ճանապարհների կառուցում, իրականացվել է գյուղական շրջանների էլեկտրաֆիկացում և ոռոգում, գյուղատնտեսությունում ներդրվել են տնտեսվարման ժամանակակից մեթոդներ, այդ միջոցները նպաստել են համախառն ազգային արդյունքի աճին։ Թանատարի կառավարությունը հատուկ ուշադրություն է դարձրել գյուղերում տարրական դպրոցական կրթության ներդրմանը, իսկ Բանգկոկում հաջողությամբ պայքար է մղվել մաքրության և հասարակական կարգի համար, այդ թվում՝ մարմնավաճառության դեմ^[8]։ Արգելվել է ափիոնի ծխելը և միջոցներ են ձեռնարկվել այդ թմրանյութի մաքսանենգ ներմուծումը դադարեցնելու ուղղությամբ։ Թանատարի կառավարման հենց սկզբից նրա կառավարությունը ձեռնամուխ է եղել արմատախիլ անել իր նախորդների օրոք տարածված կոռուպցիան, հատկապես ոստիկանությունում, ինչպես նաև պայքարել կազմակերպված հանցավորության դեմ^[4]։

Ֆելդմարշալի մահից հետո հասարակությունը ցնցվել է իր հարստության չափերից, որը դարձել է իր որդու և վերջին կնոջ միջև կատաղի պայքարի առարկա։ Պարզվել է, որ կառավարության նախկին ղեկավարի կարողությունը կազմել է ավելի քան 100 մլն ԱՄՆ դոլար^[9]։ Պարզվել է, որ նա տրաստային ընկերության, գարեջրատան, 51 մեքենայի և շուրջ 30 հողամասի սեփականատեր է եղել, որոնց մեծ մասը բաժանել է իր սիրուհիներին։ Թերթերում հրապարակվել են 100 կանանց անուններ, որոնք պնդում էին, որ իրենց հետ ինտիմ հարաբերություններ է ունեցել^[10]։

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Gerald W. Fry, Gayla S. Nieminen, Harold E. Smith Sarit Thanarat // Historical Dictionary of Thailand. — 3rd Ed. — Scarecrow Press, 2013. — P. 353—354. — ISBN 978-0-8108-7525-8
Chaloemtiarana, Thak Thailand: The politics of despotic paternalism. — Revised. — Ithaca: Cornell Southeast Asia Program Publications, 2007.

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Munzinger Personen (գերմ.)
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #133369501 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Fry, Nieminen & Smith, 2013, էջ 353
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Sarit Thanarat(անգլ.) — статья из Encyclopædia Britannica Online
↑ Chaloemtiarana, Thak Thailand: The Politics of Despotic Paternalism. — Bangkok: Thammasat University Press, 1979.
↑ Ratchakitcha. 1977.
↑ Fry, Nieminen & Smith, 2013, էջեր 353—354
↑ Fry, Nieminen & Smith, 2013, էջ 354
↑ Joehnk, Tom Felix; Garger, Ilya (2016 թ․ մարտի 22). «How America Can Put Thailand Back on Track». New York Times. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.
↑ «Thailand: Sarit's Legacy». Time. 1964 թ․ մարտի 27. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սարիտ Թանարատ» հոդվածին։

[_5628158777d201e8-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Munzinger Personen (գերմ.)

[_54176e6542dfc373-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #133369501 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.

[Fry,_Nieminen_&_Smith—2013——353-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Fry, Nieminen & Smith, 2013, էջ 353

[Britannica-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Sarit Thanarat(անգլ.) — статья из Encyclopædia Britannica Online

[Thak-5] Chaloemtiarana, Thak Thailand: The Politics of Despotic Paternalism. — Bangkok: Thammasat University Press, 1979.

[6] Ratchakitcha. 1977.

[Fry,_Nieminen_&_Smith—2013——353—354-7] Fry, Nieminen & Smith, 2013, էջեր 353—354

[Fry,_Nieminen_&_Smith—2013——354-8] Fry, Nieminen & Smith, 2013, էջ 354

[9] Joehnk, Tom Felix; Garger, Ilya (2016 թ․ մարտի 22). «How America Can Put Thailand Back on Track». New York Times. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.

[10] «Thailand: Sarit's Legacy». Time. 1964 թ․ մարտի 27. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]