Սարգիս Քամալյան
Սարգիս Քամալյան | |
---|---|
Ծնվել է | մայիսի 25, 1860 |
Ծննդավայր | Շուլավեր, Մառնեուլի շրջան, Վրաստան |
Վախճանվել է | 1934 |
Վախճանի վայր | Թիֆլիս, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ |
Մասնագիտություն | թարգմանիչ, բանահավաք, ուսուցիչ և գրող |
Լեզու | հայերեն |
Ազգություն | հայ |
Կրթություն | Ներսիսեան դպրոց (1880), Տարտուի համալսարան, Հումբոլդտի համալսարան և Ենայի համալսարան |
Աշխատավայր | Ներսիսեան դպրոց |
Սարգիս Ավետիքի Քամալյան (մայիսի 25, 1860, Շուլավեր, Մառնեուլի շրջան, Վրաստան - 1934, Թիֆլիս, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ), հայ բանահավաք, գրող, թարգմանիչ, մանկավարժ[1]։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1880 թվականին ավարտել է Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցը, 1898-1903 թվականներին սովորել Դորպատի, Բեռլինի, Ենայի համալսարաններում։ Շուրջ 50 տարի զբաղվել է մանկավարժությամբ՝ 1904-1907 թվականներին՝ Ներսիսյան դպրոցում, տարբեր տարիների՝ Կողբ գյուղում (Նոյեմբերյանի շրջանում), Գանձակում, Թիֆլիսի Հովնանյան (Մարիամյան–Հովնանյան) օրիորդաց դպրոցում)։ 1896 թվականին, հայկական դպրոցների փակման կապակցությամբ, Քամալյանը ֆելիետոն է տպագրել «Արձագանք»-ում և, կայսրական իշխանությունների հետապնդումից ազատվելու համար, անցել է Գերմանիա։
Ստեղծագործություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քամալյանի բանահավաքչական ու գրական գործունեության մեջ մեծ տեղ ունեն հեքիաթների, առակների մշակումները («Հեքիաթներ», 1892 թ., «Ծովինար», 1893 թ., «Շեն թագավորի աղջիկը», 1894 թ., «Հողածին և անմեռ աշխարք», 1897 թ., «Ազգային առակներ», 1907 թ., Ժողովածուներ և առանձին գրքույկներ), նշանավոր գրական երկերի համառոտ վերապատումները («Սասունցի Հովնան», 1900 թ., «Սիրելի հերոս», 1905 թ.)։ Քամալյանը գրել է նաև պատմվածքներ ու զրույցներ, որոնցում օգտագործել է հայոց պատմությունից առնված նյութեր («Խուլ Խաչիկ», 1894 թ., «Գալո Ափո», 1895 թ., «Աստված չճանաչող», 1895 թ., «Վարդանանց և Ղևոնդյանց մասին», 1910 թ.)։ Կատարել է թարգմանություններ–փոխադրություններ՝ գերմաներենից (Հոֆման, «Ժամանակը՝ ոսկի», 1904 թ., վեպ), ռուսերենից, ֆրանսերենից («Արտաշահ բաներ», 1911 թ., ժողովրդական)։ «Եզոպոսի կյանքը» (1915 թ.) Մաքսիմոս Պլանուդի «Եզոպոսի կենսագրությունը» աշխատության թարգմանություն–փոխադրությունն է։ Քամալյանը թողել է բանահյուսական, ազգագրական ու բանասիրական հարուստ ժառանգություն (անտիպ), որը պահպանվում է Եղիշե Չարենցի անվան գրականության և արվեստի թանգարանում և Երևանի Մեսրոպ Մաշտոցի անվան Մատենադարանում։
Երկեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ծովինար: Հէքեաթ: Թիֆլիս: Ի. Մարտիրոսեանց, 1893[2]:
- Խուլ Խաչիկ: Պատմական վէպիկ: Թիֆլիս: Մ. Շարաձէի, 1894[3]:
- Աստուած չճանաչող: (Թանղրի թանմազ): Թիֆլիս: Մ. Շարաձէի, 1895[4]:
- Աստուած աղքատի կերպում: Զրոյց: Թիֆլիս: Յովհաննէս Մարտիրոսեանցի, 1895[5]:
- Երկասիրութիւններ: Թիֆլիզ: Մ. Մարտիրոսեանցի, 1896[6]:
- Հողածին եւ անմեռ աշխարք: Թիֆլիս: Յովհաննէս Մարտիրոսեանցի, 1897[7]:
- Ժամանակը ոսկի: Պատկերազարդ [վիպակ]: Թիֆլիզ: Հերմէս, 1904[8]:
- Սիրելի հերոս: Հասան խանի ժամանակի պատմութիւն: Թիֆլիս: Հերմէս, 1905[9]:
- Սիրտ: Գրքից ինն պատմութիւն: (10 պատկերով): Թիֆլիս: Հերմէս, 1906[10]:
- Գալօ Ափօ եւ Խաչան: [Պատմվածք], Թիֆլիս: Հերմէս, 1906[11]:
- Ազգային առակներ: Թիֆլիս: տպ. Ն. Աղանեանցի, 1907[12]:
- Երկու զրոյց: (Հայ ծերունուց լսած): Թիֆլիս: Ն. Աղանեանցի, 1907[13]:
- Ինչու էր հերսոտել: X հարուստը մախաթի ծակում: Փոքրոգի բարեկամներ: Թիֆլիս: Ն. Աղանեանի, 1907[14]:
- Վարդանանց եւ Ղեւոնդեանց մասին: (Զրոյց հայ ժողովրդի համար): Տփղիս: Էպօխա, 1910[15]:
- Սրտաշահ բաներ: [Պատմվածքներ]: Թարգմանված և փոխադրած ռուսերենից, գերմաներենից, ֆրանսերենից: Թիֆլիս: Էպօխա, 1911[16]:
- Շէն թագաւորի աղջիկը: Պատկերազարդ զրոյց: Թիֆլիս: Էպօխա, 1912[17]:
- Ոսկեթեւիկ: Հեքիաթներ: Թիֆլիս: Էպօխա, 1912[18]:
- Կեցցէ համբերութիւնը: Պատմվածք: Թիֆլիս: տպ. Էպօխա, 1914[19]:
- Հայը Յովբի օրում: Մխիթար երէցի զրոյցը ժողովրդի համար: Թիֆլիս: Պրօգրէս, 1917[20]:
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Սանդուխտ Ասլանյան, Սամվել Կարապետյան, «Շուլավեր», Երևան 2002թ., էջ 158:
- ↑ Քամալյան Սարգիս Ավետիքի (1893)։ Ծովինար: Հէքեաթ (Երկրորդ տպագրութիւն ed.)։ Թիֆլիս: տպ. Ի. Մարտիրոսեանց
- ↑ Քամալյան Սարգիս Ավետիքի (1894)։ Խուլ Խաչիկ: Պատմական վէպիկ։ Թիֆլիս: տպ. Մ. Շարաձէի
- ↑ Քամալյան Սարգիս Ավետիքի (1895)։ Աստուած չճանաչող: Թանղրի թանմազ։ Թիֆլիս: տպ. Մ. Շարաձէի
- ↑ Քամալյան Սարգիս Ավետիքի (1895)։ Աստուած աղքատի կերպում: Զրոյց։ Թիֆլիս: տպ. Յովհաննէս Մարտիրոսեանցի
- ↑ Քամալյան Սարգիս Ավետիքի (1896)։ Երկասիրութիւններ։ Թիֆլիզ: տպ. Մ. Մարտիրոսեանցի
- ↑ Քամալյան Սարգիս Ավետիքի (1897)։ Հողածին եւ անմեռ աշխարք։ Թիֆլիս: տպ. Յովհաննէս Մարտիրոսեանցի
- ↑ Քամալյան Սարգիս Ավետիքի (1904)։ Ժամանակը ոսկի: Պատկերազարդ [վիպակ]։ Թիֆլիզ: տպ. Հերմէս
- ↑ Քամալյան Սարգիս Ավետիքի (1905)։ Սիրելի հերոս: Հասան խանի ժամանակի պատմութիւն։ Թիֆլիս: տպ. Հերմէս
- ↑ Ամիչիս Էդմօնդօ դէ (1906)։ Սիրտ: Գրքից ինն պատմութիւն: (10 պատկերով)։ Թիֆլիս: տպ. Հերմէս
- ↑ Քամալյան Սարգիս Ավետիքի (1906)։ Գալօ Ափօ եւ Խաչան: Պատմվածք (Բ. տպագր ed.)։ Թիֆլիս: տպ. Հերմէս
- ↑ Քամալյան Սարգիս Ավետիքի (1907)։ Ազգային առակներ։ Թիֆլիս: տպ. Ն. Աղանեանցի
- ↑ Քամալյան Սարգիս Ավետիքի (1907)։ Երկու զրոյց: Հայ ծերունուց լսած։ Թիֆլիս: տպ. Ն. Աղանեանցի
- ↑ Քամալյան Սարգիս Ավետիքի (1907)։ Ինչու էր հերսոտել: X հարուստը մախաթի ծակում: Փոքրոգի բարեկամներ։ Թիֆլիս: տպ. Ն. Աղանեանի
- ↑ Քամալյան Սարգիս Ավետիքի (1910)։ Վարդանանց եւ Ղեւոնդեանց մասին: Զրոյց հայ ժողովրդի համար։ Տփղիս: տպ. Էպօխա
- ↑ Քամալյան Սարգիս Ավետիքի (1911)։ Սրտաշահ բաներ: [Պատմվածքներ]: Թարգմանված և փոխադրած ռուսերենից, գերմաներենից, ֆրանսերենից։ Թիֆլիս: տպ. Էպօխա
- ↑ Քամալյան Սարգիս Ավետիքի (1912)։ Շէն թագաւորի աղջիկը: Պատկերազարդ զրոյց (Գ. բարեփոխած տպագր ed.)։ Թիֆլիս: տպ. Էպօխա
- ↑ Քամալյան Սարգիս Ավետիքի (1912)։ Ոսկեթեւիկ: Հեքիաթներ։ Թիֆլիս: տպ. Էպօխա
- ↑ Բօկկաչիօ Իօհ (1914)։ Կեցցէ համբերութիւնը: Պատմվածք։ Թիֆլիս: տպ. Էպօխա
- ↑ Քամալյան Սարգիս Ավետիքի (1917)։ Հայը Յովբի օրում: Մխիթար երէցի զրոյցը ժողովրդի համար։ Թիֆլիս: տպ. Պրօգրէս
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ ![]() |
- Մայիսի 25 ծնունդներ
- 1860 ծնունդներ
- Վրաստանում ծնվածներ
- 1934 մահեր
- Թբիլիսի քաղաքում մահացածներ
- Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցի շրջանավարտներ
- Տարտուի համալսարանի շրջանավարտներ
- Հումբոլդտի համալսարանի շրջանավարտներ
- Ենայի համալսարանի շրջանավարտներ
- Անձինք այբբենական կարգով
- Գրողներ այբբենական կարգով
- Հայ մանկագիրներ
- Հայ գրողներ
- Հայ թարգմանիչներ
- Հայ բանահավաքներ
- Շահումյան (Մառնեուլի շրջան) քաղաքում ծնվածներ
- Հայ մանկավարժներ