Սարգիս Քամալյան

Սարգիս Քամալյան
Ծնվել է	մայիսի 25, 1860(1860-05-25)
Ծննդավայր	Շուլավեր, Մառնեուլի շրջան, Վրաստան
Վախճանվել է	1934
Վախճանի վայր	Թիֆլիս, ԽՍՀՄ
Մասնագիտություն	թարգմանիչ, բանահավաք, ուսուցիչ և գրող
Լեզու	հայերեն
Ազգություն	հայ
Կրթություն	Ներսիսեան դպրոց, Տարտուի համալսարան, Հումբոլդտի համալսարան և Ենայի համալսարան
Աշխատավայր	Ներսիսեան դպրոց

Սարգիս Ավետիքի Քամալյան (մայիսի 25, 1860 թ., Շուլավեր – 1934 թ., Թիֆլիս), հայ բանահավաք, գրող, թարգմանիչ, մանկավարժ։

Կենսագրություն

1880 թվականին ավարտել է Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցը, 1898-1903 թվականներին սովորել Դորպատի, Բեռլինի, Ենայի համալսարաններում։ Շուրջ 50 տարի զբաղվել է մանկավարժությամբ՝ 1904-1907 թվականներին՝ Ներսիսյան դպրոցում, տարբեր տարիների՝ Կողբ գյուղում (Նոյեմբերյանի շրջանում), Գանձակում, Թիֆլիսի Հովնանյան (Մարիամյան–Հովնանյան) օրիորդաց դպրոցում)։ 1896 թվականին, հայկական դպրոցների փակման կապակցությամբ, Քամալյանը ֆելիետոն է տպագրել «Արձագանք»-ում և, կայսրական իշխանությունների հետապնդումից ազատվելու համար, անցել է Գերմանիա։

Ստեղծագործություններ

Քամալյանի բանահավաքչական ու գրական գործունեության մեջ մեծ տեղ ունեն հեքիաթների, առակների մշակումները («Հեքիաթներ», 1892 թ., «Ծովինար», 1893 թ., «Շեն թագավորի աղջիկը», 1894 թ., «Հողածին և անմեռ աշխարք», 1897 թ., «Ազգային առակներ», 1907 թ., Ժողովածուներ և առանձին գրքույկներ), նշանավոր գրական երկերի համառոտ վերապատումները («Սասունցի Հովնան», 1900 թ., «Սիրելի հերոս», 1905 թ.)։ Քամալյանը գրել է նաև պատմվածքներ ու զրույցներ, որոնցում օգտագործել է հայոց պատմությունից առնված նյութեր («Խուլ Խաչիկ», 1894 թ., «Գալո Ափո», 1895 թ., «Աստված չճանաչող», 1895 թ., «Վարդանանց և Ղևոնդյանց մասին», 1910 թ.)։ Կատարել է թարգմանություններ–փոխադրություններ՝ գերմաներենից (Հոֆման, «Ժամանակը՝ ոսկի», 1904 թ., վեպ), ռուսերենից, ֆրանսերենից («Արտաշահ բաներ», 1911 թ., ժողովրդական)։ «Եզոպոսի կյանքը» (1915 թ.) Մաքսիմոս Պլանուդի «Եզոպոսի կենսագրությունը» աշխատության թարգմանություն–փոխադրությունն է։ Քամալյանը թողել է բանահյուսական, ազգագրական ու բանասիրական հարուստ ժառանգություն (անտիպ), որը պահպանվում է Եղիշե Չարենցի անվան գրականության և արվեստի թանգարանում և Երևանի Մեսրոպ Մաշտոցի անվան Մատենադարանում։

Երկեր

• Ծովինար: Հէքեաթ: Թիֆլիս: Ի. Մարտիրոսեանց, 1893:
• Խուլ Խաչիկ: Պատմական վէպիկ: Թիֆլիս: Մ. Շարաձէի, 1894:
• Աստուած չճանաչող: (Թանղրի թանմազ): Թիֆլիս: Մ. Շարաձէի, 1895:
• Աստուած աղքատի կերպում: Զրոյց: Թիֆլիս: Յովհաննէս Մարտիրոսեանցի, 1895:
• Երկասիրութիւններ: Թիֆլիզ: Մ. Մարտիրոսեանցի, 1896:
• Հողածին եւ անմեռ աշխարք: Թիֆլիս: Յովհաննէս Մարտիրոսեանցի, 1897:
• Ժամանակը ոսկի: Պատկերազարդ [վիպակ]: Թիֆլիզ: Հերմէս, 1904:
• Սիրելի հերոս: Հասան խանի ժամանակի պատմութիւն: Թիֆլիս: Հերմէս, 1905:
• Սիրտ: Գրքից ինն պատմութիւն: (10 պատկերով): Թիֆլիս: Հերմէս, 1906:
• Գալօ Ափօ եւ Խաչան: [Պատմվածք], Թիֆլիս: Հերմէս, 1906:
• Ազգային առակներ: Թիֆլիս: տպ. Ն. Աղանեանցի, 1907:
• Երկու զրոյց: (Հայ ծերունուց լսած): Թիֆլիս: Ն. Աղանեանցի, 1907:
• Ինչու էր հերսոտել: X հարուստը մախաթի ծակում: Փոքրոգի բարեկամներ: Թիֆլիս: Ն. Աղանեանի, 1907:
• Վարդանանց եւ Ղեւոնդեանց մասին: (Զրոյց հայ ժողովրդի համար): Տփղիս: Էպօխա, 1910:
• Սրտաշահ բաներ: [Պատմվածքներ]: Թարգմանված և փոխադրած ռուսերենից, գերմաներենից, ֆրանսերենից: Թիֆլիս: Էպօխա, 1911:
• Շէն թագաւորի աղջիկը: Պատկերազարդ զրոյց: Թիֆլիս: Էպօխա, 1912:
• Ոսկեթեւիկ: Հեքիաթներ: Թիֆլիս: Էպօխա, 1912:
• Կեցցէ համբերութիւնը: Պատմվածք: Թիֆլիս: տպ. Էպօխա, 1914:
• Հայը Յովբի օրում: Մխիթար երէցի զրոյցը ժողովրդի համար: Թիֆլիս: Պրօգրէս, 1917:

Ծանոթագրություններ

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։