Jump to content

Սատանայի անիվ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Սատանայի անիվ
Ենթակատեգորիաamusement ride, անիվ Խմբագրել Wikidata
Կոչվել է ի պատիվՋորջ Ֆերրիս Խմբագրել Wikidata
Հայտնաբերող կամ հնարողՋորջ Ֆերրիս Խմբագրել Wikidata
Հայտնաբերման ամսաթիվ1893 Խմբագրել Wikidata

Սատանայի անիվ (որը նաև կոչվում է մեծ անիվ, հսկա անիվ կամ դիտման անիվ), զվարճանքի ատրակցիոն, որը բաղկացած է ուղղահայաց պտտվող անիվից՝ բազմաթիվ ուղևորներ տեղափոխող բաղադրիչներով (սովորաբար կոչվում են ուղևորատար խցիկներ, կաբինաներ, տարաներ, գոնդոլաներ, կապսուլաներ կամ պոդեր), որոնք ամրացված են եզրին այնպես, որ անիվի պտտման ժամանակ դրանք մնում են ուղղահայաց, սովորաբար ձգողականության շնորհիվ: Ժամանակակից ամենամեծ սատանայի անիվներից որոշների խցիկների եզրին արտաքինից ամրացված են էլեկտրական շարժիչներ, որոնք ինքնուրույն պտտում են յուրաքանչյուր խուցը՝ այն ուղղահայաց պահելու համար: Այս սարքերը հաճախ կոչվում են պարկուճներ կամ պատիճներ:

Սատանայի անիվի բնօրինակը նախագծվել և կառուցվել է Ջորջ Վաշինգտոն Գեյլ Ֆերիս կրտսերի կողմից՝ որպես 1893 թվականի Չիկագոյի Կոլումբոսյան Համաշխարհային ցուցահանդեսի հուշարձան։ Չնայած նմանատիպ գաղափարի շատ ավելի փոքր փայտե անիվներ նախորդել են Սատանայի անիվին, թերևս դեռևս 1500-ականներից: «Ferris wheel» (Սատանայի անիվ) ընդհանուր տերմինը, որն այժմ օգտագործվում է ամերիկյան անգլերենում բոլոր նման կառույցների համար, դարձել է Միացյալ Նահանգների տոնավաճառներում ամենատարածված զվարճանքի ատրակցիոնը[1]։

«Ain Dubai», 2021 թվականից աշխարհի ամենաբարձր Սատանայի անիվը Դուբայում:

Ամենաբարձր անիվը 2021 թվականի հոկտեմբերին Արաբական Միացյալ Էմիրություններում բացված «Ain Dubai» Սատանայի անիվն է՝ 250 (820 ֆտ) մետր բարձրությամբ։

Տերմինաբանություն և դիզայն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Ferris wheel» տերմինը գալիս է առաջին օրինակներից մեկի ստեղծողից, որը կառուցվել է Չիկագոյի Կոլումբոսյան Համաշխարհային ցուցահանդեսի համար Ջորջ Վաշինգտոն Գեյլ Ֆերիս կրտսերի կողմից 1893 թվականին:

Ժամանակակից տարբերակները կոչվում են դիտարկման անիվներ (observation wheels)[2][3]: 1892 թվականին, երբ ներկայացվել են «Ferris Wheel Company»-ի (1893 թվականի օրիգինալ Չիկագոյի Սատանայի անիվի հեղինակ) հիմնադրման փաստաթղթերը, ընկերության նպատակը նշվել էր հետևյալ կերպ.

[կառուցում և շահագործում]՝ «Սատանայի անիվի կամ այլ տիպի անիվների՝ դիտման կամ զվարճանքի նպատակով»[4]:

Դիզայնի տարբերակները ներառում են միակողմանի (կոնսոլային) կամ երկկողմանի հենարան անիվի համար և արդյոք խցիկները կամ կապսուլաները ուղղահայաց են ձգողականության ուժով, թե էլեկտրական շարժիչներով: Ամենատարածված դիզայնը երկկողմանի հենարանի և ձգողականության ուժով ուղղորդվող խցիկների օգտագործումն է։

Վաղ պատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վաղ ժամանակների այդպիսի անիվները պատկերված են 17-րդ դարի փորագրություններում, ձախում՝ Ադամ Օլեարիուսի կողմից, աջում՝ թուրքական ձևավորում, ըստ երևույթին մեծահասակների համար։
Dealul Spirii-ի (Սպիրիի բլուր) վրա Հորա են պարում, Բուխարեստ, Ռումինիա (1857 թվականի վիմագրություն)

«Զվարճանքի անիվները», որոնց ուղևորները նստում էին մեծ փայտե օղակներից կախված աթոռներին, որոնք պտտում էին ուժեղ տղամարդիկ, հնարավոր է ծագել են 17-րդ դարի Բուլղարիայում[5][6]։

«Պիտեր Մունդիի ճանապարհորդությունները Եվրոպայում և Ասիայում (1608–1667)[7] գիրքը նկարագրում և պատկերում է 1620 թվականի մայիսի 17-ին Ֆիլիպոպոլիսում (այժմ՝ Պլովդիվ ) Օսմանյան կայսրության Բալկանյան թերակղզում «մի քանի տեսակի ճոճանակներ, որոնք օգտագործվում էին հրապարակային ուրախությունների ժամանակ իրենց Բիրամի տոնի ընթացքում»[8]։ «Ավելի քիչ վտանգավոր և անհանգիստ» միջոցներից մեկն էր.

նման է Մաքսատան բանալու և պտտվում է դրա նման, որտեղ երեխաները նստում են փոքր նստատեղերի վրա, որոնք կախված են շրջանաձև՝ անիվի տարբեր մասերում։ Այն պտտվում է և երեխաները երբեմն անիվի վերին մասում են, երբեմն՝ ստորին, չնայած նրան, որ միշտ նստած են ուղղահայաց դիրքով:
«Magic-City», Փարիզ, Ֆրանսիա, 1913 թվական

Հինգ տարի առաջ՝ 1615 թվականին, Պիետրո Դելլա Վալեն՝ հռոմեացի ճանապարհորդ, ով նամակներ էր ուղարկում Կոստանդնուպոլսից, Պարսկաստանից և Հնդկաստանից, մասնակցել է Կոստանդնուպոլսում Ռամադանի տոնավաճառին: Նա նկարագրում է հրավառությունը, լողացող նավերը և մեծ ճոճանակները, այնուհետև նկարագրում է Մեծ անիվով երթևեկելը[9]:

Ուրախ էի նման արագությամբ վեր ու վար շրջվել։ Բայց անիվն այնքան արագ էր պտտվում, որ մի հույն, ով նստած էր իմ կողքին, այլևս չկարողացավ դիմանալ և գոռաց «սոնի՜, սոնի՜» (բավական է, բավական է):

Նմանատիպ անիվները հայտնվել էին նաև 17-րդ դարի Անգլիայում և հետագայում աշխարհի այլ վայրերում, ներառյալ Հնդկաստանը, Ռումինիան և Սիբիրը[10]:

Մի ֆրանսիացի՝ Անտոնիո Մանգուինոն, գաղափարը ներկայացրել է Ամերիկա 1848 թվականին, երբ կառուցել է փայտե «Զվարճանքի անիվը»՝ այցելուներին իր նորաստեղծ տոնավաճառ գրավելու համար, որը գտնվում է Ուոլթոն Սփրինգում՝ Ջորջիա:

Սոմերսի անիվ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ուիլյամ Սոմերսի անիվը տեղադրվել է 1892 թվականին, բնօրինակ Սատանի անիվի անմիջական նախադրյալը

1892 թվականին Ուիլյամ Սոմերսը տեղադրել է երեք հատ հիսուն ոտնաչափ ունեցող փայտե անիվներ Նյու Ջերսիի Ասբերի Պարկում, Ատլանտիկ Սիթիում և Նյու Յորքի Քոնի Այլենդում: Հաջորդ տարի նրան շնորհվել է ԱՄՆ առաջին արտոնագիրը «Roundabout»-ի համար[11][12]։ Ջորջ Վաշինգտոն Գեյլ Ֆերիս կրտսերը նստել է Սոմերսի անիվի վրա Ատլանտիկ Սիթիում՝ նախքան Կոլումբոսյան Համաշխարհային ցուցահանդեսի համար իր անիվը նախագծելը: 1893 թվականին Սոմերսը դատական հայց է ներկայացրել Ֆերիսի դեմ՝ արտոնագրային խախտման համար։ Այնուամենայնիվ, Ֆերիսն ու նրա փաստաբանները հաջողությամբ պնդել են, որ Սատանայի անիվը՝ «Ferris Wheel»-ը և դրա տեխնոլոգիան էապես տարբերվում են Սոմերսի անիվից, և գործը փակվել է[13]:

Սատանայի անիվ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բնօրինակ «Ferris Wheel»-ը, որը կառուցվել է 1893 թվականի Կոլումբոսի Համաշխարհային ցուցահանդեսի համար

Բնօրինակ Սատանայի անիվը՝ «Ferris wheel»-ը, երբեմն կոչվում է «Chicago Wheel», նախագծվել և կառուցվել է Ջորջ Ֆերիսի կողմից և բացվել է 1893 թվականին։ Այնուամենայնիվ, ավելի վաղ անիվը ստեղծվել է Նյու Յորք նահանգի տոնավաճառի համար 1854 թվականին, որը ստեղծվել է Էրի ջրանցքի երկու աշխատողների կողմից[14][15][16][17]։

80.4 մետր (264 ֆտ) բարձրությամբ այն ամենաբարձր ատրակցիոնն էր Չիկագոյի Իլինոյս նահանգի Կոլումբոսի Համաշխարհային ցուցահանդեսում, որը բացվել է հանրության համար 1893 թվականի հունիսի 21-ին[18]: Այն նախատեսված էր մրցակցելու 324 մետր (1,063 ֆտ) Էյֆելյան աշտարակի՝ 1889 թվականի Փարիզի ցուցահանդեսի կենտրոնական կառույցի հետ։

Ֆերիսը Ռենսելաերի Պոլիտեխնիկ ինստիտուտի (Rensselaer Polytechnic Institute) շրջանավարտ էր։ Փենսիլվանիա նահանգի Փիթսբուրգ քացաքի կամրջի շինարարն է։ Նա սկսել էր իր կարիերան երկաթուղային արդյունաբերությունում, այնուհետև հետաքրքրվել կամրջաշինությամբ: Ֆերիսը հասկացել էր կառուցվածքային պողպատի աճող պահանջարկը և Փիթսբուրգում հիմնել էր «G.W.G. Ferris & Co» ընկերությունը, որը երկաթուղիների և կամուրջների համար մետաղներ փորձարկող և ստուգող ընկերություն էր:

Անիվը պտտվում էր 71 տոննա, 13.9 մետր (45.5 ֆտ) առանցքի վրա, որը ներառում էր այն ժամանակվա աշխարհի ամենամեծ խոռոչ դարբնոցը, որը արտադրվել է Պիտսբուրգում «Bethlehem Iron» ընկերության կողմից և կշռում էր 40,510 կգ[19]։

Այնտեղ կային 36 խցիկներ, որոնցից յուրաքանչյուրում տեղադրված էին 40 պտտվող աթոռներ և կարող էին տեղավորել մինչև 60 մարդ՝ ընդհանուր հզորությունը 2160[20]։ Անիվն օրական նստում էր մոտ 38000 ուղևոր[21]։ Երկու պտույտ կատարելու համար 20 րոպե տևում էր, առաջինը ներառում էր վեց կանգառ՝ ուղևորներին իջնելու և բարձրանալու հնարավորություն տալու համար, իսկ երկրորդը՝ ինը րոպեանոց առանց կանգառ պտույտ, որի համար տոմսի տերը վճարում էր 50 ցենտ:

Ցուցահանդեսը ավարտվել է 1893 թվականի հոկտեմբերին, իսկ անիվը փակվել 1894 թվականի ապրիլին և ապամոնտաժվել ու պահպանվել մինչև հաջորդ տարի: Այնուհետև այն վերակառուցվել է Չիկագոյի Հյուսիսային Սայդում՝ Լինքոլն պարկի բարձր եկամուտ ունեցող անկլավի մոտ: Ուիլյամ Դ. Բոյսը, որն այն ժամանակ տեղի բնակիչ էր, Շրջանային դատարան հայց էր ներկայացրել անիվի սեփականատերերի դեմ՝ այն հեռացնելու պահանջով, սակայն անհաջող: Այն այնտեղ գործեց 1895 թվականի հոկտեմբերից մինչև 1903 թվականը, երբ այն նորից ապամոնտաժվել, այնուհետև երկաթուղով տեղափոխվել էր Սենթ Լուիս ՝ 1904 թվականի Համաշխարհային ցուցահանդեսի համար և վերջապես պայթեցվել էր 1906 թվականի մայիսի 11-ին դինամիտի միջոցով վերահսկվող պայթեցմամբ[22]։

Հնաոճ Սատանայի անիվներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Wiener Riesenrad»-ը ( գերմաներենից թարգմանաբար՝ «Վիեննական հսկա անիվ») 19-րդ դարի Սատանայի անիվի պահպանված օրինակ է: Կառուցվել է 1897 թվականին Ավստրիայի Վիեննա քաղաքի Լեոպոլդշտադ թաղամասի Պրատեր հանրային զբոսայգու Վուրստելպրատեր հատվածում՝ կայսր Ֆրանց Յոզեֆ Առաջինի Ոսկե հոբելյանը նշելու համար։ Ունի 64.75 մետր (212 ֆտ) բարձրություն և սկզբնապես ուներ 30 ուղևորատար խցիկ: Անիվի քանդման թույլտվությունը տրվել է 1916 թվականին, սակայն միջոցների սղության պատճառով, որով հնարավոր է իրականացնել ոչնչացումը, այն դեռ կանգուն է[23]։

96 մետր Փարիզի Մեծ անիվի քանդումից հետո՝ 1920 թվականին[24][25], «Riesenrad»-ը դարձավ աշխարհի ամենաբարձր գոյություն ունեցող Սատանայի անիվը: 1944 թվականին այն այրվել է, բայց հաջորդ տարի վերակառուցվել[26]15 մարդատար խցիկներով և մնացել է աշխարհի ամենաբարձր անիվը մինչև իր 97-րդ տարին, երբ 85 մետր «Technocosmos»-ը կառուցվել է էքսպո '85-ի համար Ճապոնիայի, Ծուկուբայ քաղաքում:

Այսօր դեռ շահագործման մեջ է, այն Վիեննայի ամենահայտնի զբոսաշրջային վայրերից մեկն է և տարիների ընթացքում հայտնվել է բազմաթիվ ֆիլմերում (ներառյալ «Մադամ Սոլանժ դ'Աթալիդ» (1914)[27], Անծանոթուհու նամակը (1948), Երրորդ տղամարդը (1949), «Կայծեր աչքերից» (1987), «Արևածագից առաջ» (1995)) և վեպերում։

«Wiener Riesenrad»-ը՝ Վիեննա (1897), ի սկզբան է ուներ 30 տեղ, բայց 1944 թվականին քանակն ավելացվել է

Աշխարհի ամենաբարձր Սատանայի անիվ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
94 մետր բարձրությամբ «Earls Court»-ի Մեծ անիվը, Լոնդոն, աշխարհի ամենաբարձր Սատանայի անիվը 1895–1900 թվականներ
76 մետր բարձրություն ունեցով «Grande Roue de Paris» անիվը, աշխարհի ամենաբարձր Սատանայի անիվը 1900–1920 թվականներին

Աշխարհի ամենաբարձր անիվների ժամանակագրությունը

  • 1893: Բնօրինակ Սատանայի անիվը 70.4 մետր բարձրություն ուներ: Կառուցվել էր Չիկագոյի Կոլումբոսի Համաշխարհային ցուցահանդեսի համար և տեղափոխվել Սենթ Լուիս՝ Միսսուրի, 1904 թվականին Լուիզիանայի ցուցահանդեսի համար և քանդվել հենց այնտեղ 1906 թվականին:
  • 1895: Մեծ անիվը կառուցվել էր Հնդկաստանի կայսրության ցուցահանդեսի համար Էրլս Քորթում՝ Լոնդոնում, և ուներ 84 մետր բարձրություն[28]: Շինարարությունը սկսվել է 1894 թվականի մարտին[29] և բացվել է հանրության համար 1895 թվականի հուլիսի 17-ին[30]: Այն մնացել է շահագործման մեջ մինչև 1906 թվականը և քանդվել 1907 թվականին՝ ունենալով ավելի քան 2.5 միլիոն ուղևոր[31]:
  • 1900։ Փարիզի Մեծ անիվը (Grande Roue de Paris) կառուցվել էր «Exposition Universelle»-ի համար՝ Փարիզում անցկացված համաշխարհային տոնավաճառի ժամանակ: Այն քանդվել է 1920 թվականին[32], բայց դրա 86 մետր բարձրությունը չի գերազանցվել մինչև դրա կառուցման գրեթե 90 տարին[33]:
  • 1920: «Wiener Riesenrad»-ը կառուցվել էր կայսր Ֆրանց Յոզեֆ Առաջինի Ոսկե հոբելյանը նշելու համար, Վուրստելպրատեր զվարճանքի զբոսայգու մուտքի մոտ՝ Ավստրիայի մայրաքաղաք Վիեննայում: Կառուցվել է 1897 թվականին։ Երբ Փարիզի Մեծ անիվը քանդվեց 1920 թվականին, «Riesenrad» դարձավ աշխարհի ամենաբարձր գոյություն ունեցող Սատանայի անիվը 64.75 մետր (212 ոտնաչափ) բարձրությամբ, և այդպիսին մնաց հաջորդ 65 տարիների ընթացքում մինչև 1985 թվականը՝ իր 97-րդ տարին:
  • 1985: Տեխնոկոսմոսը (Technocosmos), հետագայում վերանվանված Տեխնոստար (Technosta), 85 մետր բարձրությամբ հսկա Սատանայի անիվ էր, սկզբնապես կառուցված Էքսպո '85 համաշխարհային տոնավաճառի համար Ծուկուբայում՝ Ճապոնիա: Տեխնոստարի ապամոնտաժման աշխատանքները սկսվել են 2009 թվականի նոյեմբերին:
  • 1989: Կոսմո Քլոք 21-ը կառուցվել էր YES '89 Յոկոհամայի ցուցահանդեսի համար Մինատո Միրաի 21-ում՝ Ճապոնիայում: Սկզբնապես կառուցված 107.5 մետր[34] բարձրությամբ, այն ապամոնտաժվել է 1997 թվականին և ապա 1999 թվականին տեղափոխվել ավելի բարձր հիմքի վրա, ինչը մեծացրել է դրա ընդհանուր բարձրությունը մինչև 112.5 մետր[35]:
  • 1992: Իգոսու 108-ը Ճապոնիայի Շիգա քաղաքի Բիվակո աշտարակում գտնվող անիվ է, որը բացվել է ապրիլի 26-ին 108 մետր բարձրությամբ, որտեղից էլ ստացել է իր անունը: Այն հետագայում տեղափոխվել է Վիետնամ, որտեղ բացվել է որպես Արևի անիվ նոր հիմքի վրա՝ այժմ ընդհանուր 115 մետր բարձրությամբ[36]:
  • 1997: Տեմպոզան Սատանայի անիվը Ճապոնիայի Օսակա քաղաքում է, որը բացվել է հուլիսի 13-ին և 112.5 մետր բարձրություն ունի[37]:
  • 1999։ Դաիկանրանշան «Daikanransha» անիվը Ճապոնիայի Պալետ Թաունում է, 115 մետր բարձրություն ունի[38]:
  • 2000: Լոնդոնի աչք անիվը գտնվում է Լոնդոնում։ Ունի 135 մետր բարձրություն: Չնայած պաշտոնապես բացվել է 1999 թվականի դեկտեմբերի 31-ին, այն հանրության համար փակ էր մինչև 2000 թվականի մարտը՝ տեխնիկական խնդիրների պատճառով:
  • 2006: Նանչանգի աստղ անիվը Չինաստանի Ցզյանսի նահանգի Նանչանգ քաղաքում է, որը բացվել է մայիսին և ունի 160 մետր բարձրություն:
  • 2008: Սինգապուրի անիվն ունի 165 մետր բարձրություն: Այն սկսել է պտտվել փետրվարի 11-ին և պաշտոնապես բացվել հանրության համար 2008 թվականի մարտի 1-ին:
  • 2014: Հայ Ռոլերը գտնվում է Միացյալ Նահանգների Լաս Վեգաս քաղաքում և ունի 167.6 մետր բարձրություն: Այն բացվել է 2014 թվականի մարտի 31-ին[39]:
  • 2021: Այն Դուբայը գտնվում է Արաբական Միացյալ Էմիրություններում, ունի 250 մետր բարձրություն: Բացվեցլ է 2021 թվականի հոկտեմբերի 21-ին[40]։

Timeline

Անուն Բարձրություն
մետր (ֆտ) 		Թվական Երկիր Վայր Կոորդինատներ Նշումներ
Այն Դուբայ 250 (820) 2021 ԱՄԷ ԱՄԷ Բլուվոթերս կղզի, Դուբայ 25°04′48″ հս․. լ. 55°07′27″ ավ. ե.HGЯO Աշխարհի ամենաբարձր Սատանայի անիվը2021 - մեր օրեր
Հայ Ռոլեր[39] 167.6 (550) 2014 Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Լաս Վեգաս, Նևադա 36°07′03″ հս․. լ. 115°10′05″ ամ. ե.HGЯO Աշխարհի ամենաբարձր Սատանայի անիվը2014–2021
Սինգապուրի Թռիչք[41] 165 (541) 2008 Սինգապուր Սինգապուր Մարինա Սենթր, Դաունդաուն Քոր 1°17′22″ հս․. լ. 103°51′48″ ավ. ե.HGЯO Աշխարհի ամենաբարձր Սատանայի անիվը2008–2014
Նանչանգի Աստղ[41] 160 (525) 2006 Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն Չինաստան Նանչան, Ցզյանսի 28°39′34″ հս․. լ. 115°50′44″ ավ. ե.HGЯO Աշխարհի ամենաբարձր Սատանայի անիվը 2006–2008
Մոսկվայի Արև[41] 140 (459) 2022 Ռուսաստան Ռուսաստան Ժողովրդական տնտեսության նվաճումների ցուցահանդես, Մոսկվա 55°49′36″ հս․. լ. 37°37′37″ ավ. ե.HGЯO Եվրոպայի ամենաբարձր Սատանայի անիվը2022 - մեր օրեր
Լոնդոնի Աչք[41] 135 (443) 2000 Միացյալ Թագավորություն Միացյալ Թագավորություն Սաութ Բանկ, Լամբերթ, Լոնդոն 51°30′12″ հս․. լ. 0°07′11″ ամ. ե.HGЯO Աշխարհի ամենաբարձր Սատանայի անիվը 2000–2006
Սքուրիել Ուինդմիլ[42][43]
133 (436)
2020
 Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն Չինաստան Վուհու, Անհոյ 31°16′42″ հս․. լ. 118°20′28″ ավ. ե.HGЯO
Գոյ Գլորի 128 (420)
2021
 Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն Չինաստան Քյանհայ Բայ, Շենժեն 22°32′29″ հս․. լ. 113°53′16″ ավ. ե.HGЯO
Երկնային Երազանք[44] 126 (413) 2017 Թայվան Թայվան Լիահպո Լանդ, Թայչունգ 24°19′31″ հս․. լ. 120°42′02″ ավ. ե.HGЯO «Ֆուկուոկայի Երկնքի Երազանք»-ը նոր տարածքում
Օսակայի Րեդհորս անիվ[45][46] 123 (404) 2016 Ճապոնիա Ճապոնիա Սիթուա, Օսակա 34°48′19″ հս․. լ. 135°32′06″ ավ. ե.HGЯO
Օրլանդոյի ICON պարկի անիվ[47] 122 (400) 2015 Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Օռլանդո, Ֆլորիդա 28°26′36″ հս․. լ. 81°28′06″ ամ. ե.HGЯO
Վինփրլ Սքայ անիվ[48]
120 (394)
2017
 Վիետնամ Վիետնամ Նհա Թրանգ 12°13′19″ հս․. լ. 109°14′33″ ավ. ե.HGЯO Picture Վիետնամի ամենաբարձր անիվը սկսած 2017 -ից
Սուջո Սատանայի անիվ[41][49] 120 (394) 2009 Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն Չինաստան Սուչժոու, Ցզյանսու 31°18′59″ հս․. լ. 120°42′30″ ավ. ե.HGЯO
Մելբուրնի Աստղ[41] 120 (394) 2008 Ավստրալիա Ավստրալիա Դոքլանդս, Մելբուռն 37°48′40″ հվ. լ. 144°56′13″ ավ. ե.HGЯO Փակվել է 2021-ի սեպտեմբերին
Թիանչինի Աչք[41] 120 (394) 2008 Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն Չինաստան Յոնգլ Բրիջ, Հոնգքիաո 39°09′12″ հս․. լ. 117°10′49″ ավ. ե.HGЯO
Չանգշայի Սատանայի անիվ[41] 120 (394) 2004 Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն Չինաստան Չանգշա, Հուան 28°10′56″ հս․. լ. 112°58′48″ ավ. ե.HGЯO
Զենգզոու Սատանայի անիվ[41][50] 120 (394) 2003 Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն Չինաստան Զվարճանքի այգի, Հենան 34°43′58″ հս․. լ. 113°43′07″ ավ. ե.HGЯO
Ֆուկուոկա Երկնքի Երազանաք[41][51] 120 (394) 2002 Ճապոնիա Ճապոնիա «Evergreen Marinoa», Ֆուկուոկա, Քյուշու 33°35′44″ հս․. լ. 130°19′21″ ավ. ե.HGЯO Փակվել է 2009-ի Սեպտեմբերին
Ադամանդ և Ծաղիկ Սատանայի անիվ 117 (384) 2001 Ճապոնիա Ճապոնիա «Kasai Rinkai» պուրակ, Հոնշու 35°38′38″ հս․. լ. 139°51′26″ ավ. ե.HGЯO
Արևի անիվ[52] 115 (377) 2014 Վիետնամ Վիետնամ Դա Նանգ 16°02′24″ հս․. լ. 108°13′35″ ավ. ե.HGЯO «Igosu 108» անիվը նոր վայրում
Թայի լճի Աստղ 115 (377) 2008 Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն Չինաստան Թաի լիճ, Վուխի 31°31′15″ հս․. լ. 120°15′39″ ավ. ե.HGЯO Picture
Դայկանռանշա[38] 115 (377) 1999 Ճապոնիա Ճապոնիա Փալեթ թաուն, Օդաիբա, Հոնշու 35°37′35″ հս․. լ. 139°46′56″ ավ. ե.HGЯO Աշխարհի ամենաբարձր Սատանայի անիվը1999–2000
Կոսմո Քլոք 21 (2րդ տեղադրում) 112.5 (369) 1999 Ճապոնիա Ճապոնիա «Minato Mirai 21», Յոկոհամա, Հոնշու 35°27′19″ հս․. լ. 139°38′12″ ավ. ե.HGЯO
Թեմպոզա Սատանայի անիվ[34] 112.5 (369) 1997 Ճապոնիա Ճապոնիա Օսակա, Հոնշու 34°39′22″ հս․. լ. 135°25′52″ ավ. ե.HGЯO Աշխարհի ամենաբարձր Սատանայի անիվը1997–1999
Հարբինի Սատանայի անիվ[53] 110 (361) 2003 Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն Չինաստան Հարբին, Հելոնգջիանգ 45°46′40″ հս․. լ. 126°39′48″ ավ. ե.HGЯO
Շանհայի Սատանայի անիվ[54][55] 108 (354) 2002 Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն Չինաստան «Jinjiang Action Park», Շանհայ 31°08′24″ հս․. լ. 121°24′11″ ավ. ե.HGЯO
Igosu 108[36] 108 (354) 1992 Ճապոնիա Ճապոնիա Բիվակո Թաուեր, Օթսու, Հոնշու 35°07′36″ հս․. լ. 135°55′35″ ավ. ե.HGЯO Աշխարհի ամենաբարձր Սատանայի անիվը1992–1997(տեղափոխվել է Վիետնամ)
Կոսմո Քլոք 21 (1-ին տեղադրում) 107.5 (353) 1989 Ճապոնիա Ճապոնիա «Minato Mirai 21», Յոկոհամա, Հոնշու Unknown Աշխարհի ամենաբարձր Սատանայի անիվը 1989–1992
Տիեզերքի աչք[56] 100 (328) Unknown Ճապոնիա Ճապոնիա «Space World», Կիտակյուշու, Կյուշյու 33°52′18″ հս․. լ. 130°48′36″ ավ. ե.HGЯO Picture
Գրանդ Ռոու դե Փարիզ[32][33] 96 (315) 1900 Ֆրանսիա Ֆրանսիա «Avenue de Suffren», Փարիզ 48°51′07″ հս․. լ. 2°17′57″ ավ. ե.HGЯO Աշխարհի ամենաբարձր Սատանայի անիվը1900–1920
Մեծ անիվ[57] 094 94 (308) 1895 Միացյալ Թագավորություն Միացյալ Թագավորություն «Earls Court», Լոնդոն 51°29′18″ հս․. լ. 0°11′56″ ամ. ե.HGЯO Աշխարհի ամենաբարձր Սատանայի անիվը1895–1900
Եվրովիլ[58] 092 92 (302) 1999 Իտալիա Իտալիա Միրաբլանդիա, Ռեվաննա 44°20′21″ հս․. լ. 12°15′44″ ավ. ե.HGЯO
Ռոդա Ռիկո[59] 091 91 (299) 2022 Բրազիլիա Բրազիլիա «São Paulo»
Ավրորայի անիվ[60] 090 90 (295) Unknown Ճապոնիա Ճապոնիա «Nagashima Spa Land», «Mie», Հոնշու 35°01′47″ հս․. լ. 136°44′01″ ավ. ե.HGЯO Picture
Ռիո Սթար[61] 088 88 (289) 2019 Բրազիլիա Բրազիլիա Ռիո դե Ժաներո 22°53′36″ հվ. լ. 43°11′40″ ամ. ե.HGЯO
Երկնքի անիվ[62] 088 88 (289) Unknown Թայվան Թայվան Ջանֆուսու, Գուկենգ 23°37′13″ հս․. լ. 120°34′35″ ավ. ե.HGЯO
Սվատով աչք 88 (948) 2019 Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն Չինաստան Սվաթով, Գուանգդոն 23°21'20"N

116°45'04"E

Թեքնոսթար Թեքնոկոսմոս 085 85 (279) 1985 Ճապոնիա Ճապոնիա Օսակա, Հոնշու (2009)
«Expo '85», Թսուկուբա, Հոնշու (1985)		 34°48′14″ հս․. լ. 135°32′09″ ավ. ե.HGЯO
36°03′40″ հս․. լ. 140°04′23″ ավ. ե.HGЯO		 World's tallest extant 1985–1989Technocosmos renamed/relocated
World's tallest extant 1985–1989
Օրիգինալ Սատանայի անիվ 080.40 80.4 (264) 1893 Միացյալ Թագավորություն Միացյալ Թագավորություն Չիկագո, «Midway Plaisance» (1893–1894)
Չիկագո, Լինքոլն փարք(1895–1903)
(1904–06)		 41°47′13″ հս․. լ. 87°35′56″ ամ. ե.HGЯO
41°55′49″ հս․. լ. 87°38′37″ ամ. ե.HGЯO
38°38′34″ հս․. լ. 90°18′04″ ամ. ե.HGЯO		 Աշխարհի ամենաբարձր Սատանայի անիվը1893–1894

Հետագայում կառուցվելիք Սատանայի անիվներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2000 թվականին բացված 135 մետրանոց «Լոնդոնի աչքի» մեծ հաջողությունից հետո, հսկայական Սատանայի անիվներ են առաջարկվել բազմաթիվ այլ քաղաքների համար: Սակայն, այս նախագծերից շատերը կանգ են առել կամ ձախողվել են[63]:

Շինարարությունն ընթացքի մեջ է

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Իսֆահանի աչքը՝ 222 մ Սատանյի անիվ Իրանի Սոֆֆե լեռան վրա, որը մշակվում է քաղաքի քաղաքապետարանի կողմից: Այն կկառուցվի 1000 միլիարդ թուման ֆինանսավորմամբ[64]:
  • 139 մ Նանկին OCT զվարճանքի այգու Սատանայի անիվը անցել է ազգային ստուգումները 2023 թվականի սկզբին և շուտով կբացվի հանրության համար[65]:

Լքված նախագծեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Լաս Վեգասի Սքայվյու Սուպեր անիվը[66][67] սկզբում հայտարարվել էր որպես 145 մ բարձրությամբ[68][69], իսկ հետագայում հաղորդվել է որպես 150 մ[67] և 152.4 մ[70][71][72][73]: Այն հաստատվել էր Կլարկ շրջանի հանձնաժողովի կողմից 2011 թվականի մարտին[74][68][75]։ Շինարարության ավարտման ժամկետը Լաս Վեգասի Սթրիփում հետագայում մի քանի անգամ հետաձգվել է[76]: 2014 թրությամբ դրությամբ շինարարությունը կանգ էր առել: Նախագիծը վերջիվերջո չեղարկվել է ֆինանսավորման պակասի պատճառով, և տարածքը վաճառքի է հանվել 2020 թվականին և կրկին 2022 թվականին[77]:
  • 190.5 մետր[78][79][80] Նյու Յորքի անիվը առաջին անգամ հաղորդվել է 2012 թվականի հունիսին[79] և պաշտոնապես հայտարարվել քաղաքապետ Մայքլ Բլումբերգի կողմից 2012 թվականի սեպտեմբերին: Շինարարությունը Սթեթն Այլենդում՝ Նյու Յորք քաղաքում, պլանավորված «Empire Outlets» առևտրային համալիրի կողքին[78], սկզբում նախատեսված էր սկսել 2014 թվականի սկզբին,[81][82] և ավարտը նախատեսված էր 2015 թվականին[80][82]: 2014 թվականի հոկտեմբերին հաղորդվել է, որ շինարարությունը չի սկսվի մինչև 2015 թվականը, իսկ ավարտը հետաձգվել է մինչև 2017 թվականը[83]: Սա հետագայում անժամկետ հետաձգվեց, երբ «NY Wheel» մշակողը 2017 թվականի հուլիսին հեռացրեց գլխավոր կապալառու «Mammoet-Starneth LLC»-ին՝ նախագծման և շինարարության վերջնաժամկետների բաց թողնման շուրջ իրավական վեճի պատճառով[84]: 2018 թվականի մայիսին Նյու Յորքի անիվի մշակողներին տրվեց վերջին հնարավորություն՝ նախագծի համար ֆինանսավորում ստանալու: Ըստ Դելավերի սնանկության դատարանի որոշման, մշակողներն ունեին 120 օր՝ մինչև սեպտեմբերի 5-ը, ֆինանսավորում գտնելու համար, սակայն 2018 թվականի սեպտեմբերի 7-ին հայտարարվեց, որ Նյու Յորքի անիվը չի ստանա քաղաքից 140 միլիոն դոլար ֆինանսավորում[85][86][87]: Ուշացումները մտահոգություն առաջացրին EB-5 վիզայի ներդրողների շրջանում, ովքեր կկորցնեին իրենց վիզաները, եթե նախագիծը չկառուցվեր[88][87]: Սնանկության դատարանի որոշման փոփոխությունը մշակողներին տվեց վերջնական 120-օրյա երկարաձգում՝ ֆինանսավորում փնտրելու համար: Եթե մշակողները մինչև 2019 թվականի հունվար ֆինանսավորում չստանային, նախագիծը կչեղարկվեր և այլևս ֆինանսավորման երկարաձգումներ չէին տրվի[89]: 2018 թվականի սեպտեմբերի 21-ին քաղաքապետ Բիլ դե Բլազիոն ասաց, որ այժմ արդեն 900 միլիոն դոլարանոց նախագիծը չի ստանա քաղաքից ֆինանսավորում, քանի որ պարտատոմսերով նախագիծը աջակցելը չափազանց ռիսկային էր: Հետևաբար, քաղաքը չէր աջակցի նախագիծն ավարտելու համար 380 միլիոն դոլարի պարտատոմսերի վաճառքի հարկազերծ կարգավիճակին[90][91]: Ներդրողները հրաժարվեցին շարունակել շինարարությունն առանց քաղաքի աջակցության և հայտարարեցին, որ թույլ կտան դիտման անիվի մասերի աճուրդային վաճառքը, եթե քաղաքը ֆինանսավորում չտրամադրի[92]: Հետագայում ներդրողները որոշեցին չեղարկել նախագիծը: Այդ պահին ներդրողներն արդեն ծախսել էին նախագծի վրա 450 միլիոն դոլար[90]:
«SkyWheel Helsinki»-ն, որը նախկինում հայտնի էր որպես «Finnair SkyWheel», աշխարհում միակ Սատանայի անիվն է, որն ունի շոգեբաղնիք իր խցիկներից մեկում: [93]

Տեսակներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Փակօթյա Սատանայի անիվներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Որոշ առևտրի կենտրոններում և զվարճանքների պարկերում տեղադրվել են փակօթյա Սատանայի անիվներ: Իր տեսակի մեջ ամենամեծն ունի 47.6 մետր (156 ֆտ) բարձրություն և գտնվում է 95 մետր բարձրության վրա՝ Աշխաբադի Ալեմ մշակութային և ժամանցային կենտրոնում:

Փակօթյա Սատանայի անիվ «Toys-R-Us»-ում, Նյու Յորք

Էլեկտրական շարժիչներով խցիկներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սինգապուրի անիվն ունի 28 գլանաձև օդորակված ուղևորային խցիկներ, յուրաքանչյուրը՝ 28 մարդու համար[94]:
Լոնդոնի աչքի 32 ձվաձև օդորակված ուղևորային խցիկներից յուրաքանչյուրը կշռում է 10 տոննա և կարող է տեղավորել 25 մարդ:[95]

Եզակի Սատանայի անիվներ կան, որոնց ուղևորային խցիկները տեղադրված են անիվից դուրս և ինքնուրույն պտտվում են էլեկտրական շարժիչներով, ի տարբերություն այն անիվների, որոնց խցիկները կախված են սկավառակի ներսի հատվածից և ուղղահայաց են ձգողականության ուժով: Սովորաբար դրանք կոչվում են «Դիտորդական անիվներ», սակայն ստանդարտացված տերմինաբանություն չկա:

Շարժիչավոր խցիկներով միայն մի քանի Սատանայի անիվներ են կառուցվել:

  • Բեյ Գլորին՝ 128 մ, Չինաստանի առաջին հսկայական Սատանայի անիվն է շարժիչավոր խցիկներով:
  • Այն Դուբայը՝ 250 մ, ներկայումս աշխարհի ամենաբարձր Սատանայի անիվն է:
  • Հայ Ռոլերը՝ 167.6 մ, 2014-2021 թվականներին աշխարհի ամենաբարձրն էր,[69][96] ունի արտաքին տեղադրված շարժիչավոր թափանցիկ գնդաձև խցիկներ և ԶԼՄ-ների կողմից նկարագրվում է և՛ որպես դիտման անիվ, և՛ որպես Սատանայի անիվ[68][69][97][98]:
  • Սինգապուրի անիվը՝ 165 մ, ունի գլանաձև արտաքին տեղադրված շարժիչավոր խցիկներ և իր օպերատորների կողմից նկարագրվում է որպես դիտման անիվ[99], սակայն 2008 թվականին՝ բացման ժամանակ լրատվամիջոցների կողմից հիշատակվել է նաև որպես «աշխարհի ամենամեծ Սատանայի անիվ»[100]:
  • Լոնդոնի աչքը՝ 135 մ, որը լրատվամիջոցների կողմից սովորաբար նկարագրվում է որպես «հսկայական Սատանայիանիվ»[101][102], ունի ձվաձև արտաքին տեղադրված շարժիչավոր խցիկներ և ըստ իր օպերատորի՝ «աշխարհի ամենաբարձր կոնսոլային դիտման անիվն է»[103]:
  • Մելբուրնի աստղը (նախկինում՝ Հարավային աստղ)՝ 120 մ (394 ֆտ), Ավստրալիայում ունի ձվաձև արտաքին տեղադրված շարժիչավոր խցիկներ և իր օպերատորների կողմից նկարագրվում է որպես «հարավային կիսագնդի միակ դիտման անիվը»[104], սակայն լրատվամիջոցների կողմից նշվում է նաև որպես Սատանայի անիվ[105][106][107]:
Հարավային աստղ (այժմ ՝ Մելբուրնի աստղ), ամենաբարձրը Հարավային կիսագնդում, 2008 թվական
  • Նանկին OCT Ֆանլենդ Սատանայի անիվը՝ 139 մ (456 ֆտ), Չինաստանի երկրորդ հսկայական դիտման անիվն է շարժիչավոր խցիկներով, որն անցել է ազգային ստուգումները 2023 թվականի սկզբին և պատրաստվում է բացվել հանրության համար[108]:

Առաջարկված 190.5 մ (625 ֆտ)[109] Նյու Յորքի անիվի պաշտոնական կոնցեպտուալ պատկերները նույնպես ցույց են տալիս արտաքին տեղադրված շարժիչավոր խցիկներով հագեցած անիվ[78]:

Առանց կենտրոնի անիվներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առանց կենտրոնի (երբեմն կոչվում է առանց տուփի կամ առանց ճաղերի) անիվի դիզայնում չկա կենտրոնական առանցք, և անիվի եզրը մնում է հաստատուն տեղում: Փոխարենը, յուրաքանչյուր խցիկ շարժվում է շրջագծի շուրջը: Առաջին առանց կենտրոնի անիվը, որը կառուցվել է, Big O-ն էր Ճապոնիայի Տոկիո Դոմ Սիթիում[110]: Նրա 60 մետրանոց բարձրությունը հետագայում գերազանցվեց Չինաստանի Շանդունգ նահանգում գտնվող Բայլանգ գետի կամրջի վերին հարկում տեղակայված 145 մետրանոց Բայլանգ գետի կամրջի Սատանայի անիվով, որը բացվել էր 2017 թվականին[111]:

Հյուսիսային Ամերիկայում առաջին անկենտրոն անիվը բացվել է 2019 թվականի հունվարին Կանադայի Քվեբեկ Սիթիի փակ Մեգա պարկում[112][113]: Մեգա Պարկի 23.5 մ անիվը նախագծվել և արտադրվել է Larson International-ի կողմից[114]:

Big O-ն՝ 60 մետրանոց (197 ֆտ) առանց կենտրոնի անիվ Ճապոնիայի Տոկիո Դոմ Սիթիում
Roue de Paris, Ronald Bussink R60 տեղաշարժվող անիվ, Նիդեռլանդների Geleen-ում 2005 թվական

Տեղաշարժվող անիվներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տեղափշարժվող Սատանայի անիվները նախագծված են մի քանի վայրերում շահագործելու համար, ի տարբերություն ֆիքսված անիվների, որոնք սովորաբար նախատեսված են մշտական տեղադրման համար: Փոքր տեղափոխվող դիզայնները կարող են մշտապես տեղադրված լինել կցորդների վրա և կարող են տեղափոխվել ամբողջությամբ: Ավելի մեծ տեղափոխվող անիվները նախագծված են բազմակի ապամոնտաժման և վերակառուցման համար, որոշները օգտագործում են ջրային բալաստ՝ ի տարբերություն իրենց ֆիքսված տարբերակների մշտական հիմքերի:

Ֆիքսված անիվները նույնպես երբեմն ապամոնտաժվում և տեղափոխվում են: Մեծ օրինակներից են՝ օրիգինալ Սատանայի անիվը, որը գործել է Իլինոյսի Չիկագոյի երկու վայրում և երրորդը՝ Միսսուրիի Սենթ Լուիսում։ Տեխնոկոսմոսը (Տեխնոստար), որը տեղափոխվել է Օսակայի Էքսպոլենդ Էքսպո '85-ից հետո, որի համար այն կառուցվել էր Իբարակիի Ցուկուբայում, և Կոսմո Քլոք 21-ը, որն ավելացրել է 5 մետր (16 ֆտ) իր սկզբնական 107.5 մետր բարձրությանը, երբ երկրորդ անգամ կառուցվել է Յոկոհամայի Մինատո Միրայ 21-ում 1999 թվականին:

Այսօր աշխարհի ամենաբարձր տեղաշարժվող անիվը 78 մետրանոց (256 ֆտ) Բուսսինք Դիզայն R80XL-ն է[115][116][117][118]։

Ամենահայտնի տեղափոխվող անիվներից մեկը 60 մետրանոց Փարիզի անիվն է (Roue de Paris), որը սկզբնապես տեղադրվել էր Փարիզի Կոնկորդի հրապարակում 2000 հազարամյակի տոնակատարությունների համար: «Roue de Paris»-ը լքել է Ֆրանսիան 2002 թվականին և 2003–04 թվականներին գործել է Բիրմինգհեմում և Անգլիայի Մանչեսթերում։ 2005 թվականին այնայցելել է նախ Գելին, այնուհետև Ամստերդամ, Նիդեռլանդներ, նախքան Անգլիա վերադառնալը՝ Գեյթսհեդում գործելու համար: 2006 թվականին այն տեղադրվել է Թաիլանդի Բանգկոկի «Suan Lum Night Bazaar»-ում, իսկ 2008 թվականին հասել է Անտվերպեն, Բելգիա[119]:

«Roue de Paris»-ը «Ronald Bussink» շարքի R60 դիզայն է, որն օգտագործում է 40,000 լիտր (8,800 իմպերիալ գալոն; 11,000 ԱՄՆ գալոն) ջրային բալաստ՝ կայուն հիմք ապահովելու համար: R60-ը կշռում է 365 տոննա և կարող է կառուցվել 72 ժամում և ապամոնտաժվել 60 ժամում մասնագիտացված թիմի կողմից: Տեղափոխման համար պահանջվում է յոթ 20 ոտնաչափանոց կոնտեյներային բեռնատար, տասը բաց թափքով բեռնատար և մեկ փակ թափքով բեռնատար: Դրա 42 ուղևորային խցիկները կարող են բեռնվել 3 կամ 6 հատ միաժամանակ, և յուրաքանչյուր խցիկ կարող է տեղավորել 8 մարդ[120]: «Bussink R60» անիվները գործել են Ավստրալիայում (Բրիսբեն), Կանադայում (Նիագարայի ջրվեժ ), Ֆրանսիայում ( Roue de Paris), Մալայզիայում (Eye on Malaysia), Մեքսիկայում (Պուեբլա), Մեծ Բրիտանիայում ( Բելֆաստ, Բիրմինգհեմ, Մանչեսթեր, Շեֆիլդ ), ԱՄՆ ( SkyView Atlanta, Myrtle Beach ) և այլուր:

Այլ նշանավոր շարժական անիվներից է 60 մետրանոց Շտայգեր Ֆերիսի անիվը, որն աշխարհի ամենաբարձր տեղաշարժվող անիվն էր, երբ սկսել էր գործել 1980 թվականին[121]: Այն ուներ 42 ուղևորային խցիկ[122] և կշռում էր 450 տոննա[123]: 2010 թվականի հոկտեմբերի 11-ին այն փլուզվել է Գերմանիայի Օլդենբուրգի Կրամերմարկտում ապամոնտաժման ընթացքում[124]:


Հայտնի տեղաշարժվող Սատանայի անիվների տեղադրումները
Անուն Տարի Երկիր Վայր Կոորդինատներ
Բելֆաստի անիվ 2007–2010 Միացյալ Թագավորություն Միացյալ Թագավորություն Բելֆաս 54°35′48″ հս․ լ. 5°55′45″ ամ. ե.HGЯO
Բրայթոնի անիվ 2011–2016 Միացյալ Թագավորություն Միացյալ Թագավորություն Բրայթոն 50°49′09″ հս․. լ. 0°08′04″ ամ. ե.HGЯO
Դելիի աչք see article Հնդկաստան Հնդկաստան Դելի 28°32′46″ հս․. լ. 77°18′31″ ավ. ե.HGЯO
Մալազիայի աչքը 2007–2008
2008–2010		 Իռլանդիա ԻռլանդիաԻռլանդիա Իռլանդիա Կուալա Լումպուր
Մալակկա		 3°10′39″ հս․ լ. 101°42′15″ ավ. ե.HGЯO
2°11′23″ հս․ լ. 102°14′29″ ավ. ե.HGЯO
Էստրելլա դե Պուեբա 2013–2020 Իռլանդիա Իռլանդիա Պուեբլա
Ռոյալ Վինդսորի անիվ տարբեր Միացյալ Թագավորություն Միացյալ Թագավորություն Վինձոր 51°29′04″ հս․. լ. 0°36′43″ ամ. ե.HGЯO
Բրինգհամի անիվ տարբեր Միացյալ Թագավորություն Միացյալ Թագավորություն Սենթենարի հրապարակ

Բիրմինգհեմ

52°28′44″ հս․ լ. 1°54′32″ ամ. ե.HGЯO
Բրիսբանի անիվ 2008– Ավստրալիա Ավստրալիա Սաութ Բանկ զվարճանքի այգի

Բրիսբեն

27°28′31″ հվ. լ. 153°01′15″ ավ. ե.HGЯO
Դուբլինի անիվ 2010–2011 Իռլանդիա Իռլանդիա Նորթ Վոլ, Դուբլին 53°20′50″ հս․. լ. 6°13′39″ ամ. ե.HGЯO
Լիվերպուլի անիվ 2010– Միացյալ Թագավորություն Միացյալ Թագավորություն Լիվերպուլ 53°23′54″ հս․. լ. 2°59′27″ ամ. ե.HGЯO
Մանչեսթրի անիվ տարբեր Միացյալ Թագավորություն Միացյալ Թագավորություն Մանչեսթր
Շեֆիլդի անիվ 2009–2010 Միացյալ Թագավորություն Միացյալ Թագավորություն Ֆարգեյթ, Շեֆիլդ 53°22′52″ հս․. լ. 1°28′12″ ամ. ե.HGЯO
Յորքշիրի անիվ տարբեր Միացյալ Թագավորություն Միացյալ Թագավորություն Յորք

Սատանայի կրկնակր և եռակի անիվներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կրկնակի Սատանայի անիվը, որը նախատեսված է հորիզոնական շրջադարձեր կատարելու համար, արտոնագրվել է 1939 թվականին Ջոն Ֆ. Քորթնիի կողմից, որն աշխատում էր «Velare & Courtney» ընկերությունում: Քորթնիի նախագծում կային երկու անկախ Սատանայի անիվներ, որոնցից յուրաքանչյուրը պտտվում էր բազկաթևի երկու ծայրով: Կոնսոլային բազուկը մեջտեղում հենվում էր բարձր ուղղահայաց հենարանի վրա, և հենց կոնսոլային բազուկը պտտվում էր իր միջին պտտման կետի շուրջը[125]։ Նախագիծը նման էր ավելի վաղ «Aeriocycle»-ին, սակայն Քորթնիի կողմից արտոնագրված կրկնակի անիվը թույլ էր տալիս կոնսոլային բազուկին կատարել ամբողջական պտույտ, մինչդեռ «Aeriocycle»-ը սահմանափակվում էր տատանողական շարժումով[126]: Քորթնին շարունակեց հավելյալ արտոնագրեր ներկայացնել բարելավված նմուշների վերաբերյալ 1950-ականներին՝ դրանք ավելի շարժական դարձնելու համար[127][128], և մոտավորապես միևնույն ժամանակ, Վելար եղբայրները արտոնագրեցին «Տիեզերական անիվը»՝ կողք կողքի կրկնակի՝ ընդհանուր չորս Սատանայի անիվներով[129]։

Նախագիծը հետագայում վաճառվել է Ալլան Հերշել ընկերությանը 1959 թվականին և վաճառվել որպես «Sky Wheel»։ Առաջին վաճառքը որպես «Sky Wheel» եղել է «20th Century Rides»-ին 1960 թվականի հոկտեմբերին[130]: Այն տեղավորում էր մինչև 32 ուղևոր 16 երկտեղանոց խցիկներում, յուրաքանչյուր անիվում 8 խցիկ։ Ուղևորները հասնում էին մոտավորապես 24 մ բարձրության: Այդ անիվի բարձրությունն ու հանրաճանաչությունը գերազանցվեց 1980-ականների վերջին և 1990-ականների սկզբին ավելի մեծ սովորական Սատանայի անիվներին[131][132]։ 2018 թվականի դրությամբ հայտնի է չորս գործող «Sky Wheel»-եր[133]։

1966 թվականի մարտին Թոմաս Գլեն Ռոբինսոնը և Ռալֆ Գ. Ռոբինսոնը ստացել են արտոնագիր Մոլորակային զվարճանքի ատրակցիոնի համար, որը տարբերվող կրկնակի անիվի նախագիծ էր: Ռոբինսոնների արտոնագրում կոնսոլային բազուկը ծռված էր թեթևակի բութ անկյան տակ, և խցիկները տեղափոխվում էին ճաղավոր «սարդ» պտտվող կառուցվածքի վրա կոնսոլային բազուկի յուրաքանչյուր ծայրում: Բութ անկյան կոնսոլային բազուկով, մեկ սարդը կարող էր իջեցվել գետնին հորիզոնական հարթության վրա, այնպես որ այդ սարդի վրայի բոլոր խցիկները կարող էին միաժամանակ բեռնաթափվել և բեռնավորվել, մինչդեռ կոնսոլային բազուկի մյուս ծայրի սարդը կշարունակեր պտտվել գրեթե ուղղահայաց հարթության մեջ[134][135]:

Ռոբինսոնը վաճառել է այս ատրակցիոններից երկուսը` «Astrowheel»-ը, որը գործում էր նախկին «Six Flags AstroWorld»ում՝ Տեխասի Հյուստոնում[136], և Գալաքսիում, որը գործում էր Սիքս Ֆլեգս Մեջիք Մաունթինում՝ Կալիֆոռնիայի Վալենսիայում։ Երկուսն էլ արտադրվել են «Astron International Corporation»-ի կողմից[137]։ «Astrowheel»-ը եղել է զբոսանքների սկզբնական շարքի մի մասը, երբ «Astroworld»-ը բացվեց 1968 թվականին[138]։ Այն հեռացվել է 1981 թվականին՝ ճանապարհ բացելու «Warp 10»-ի համար[139]։ «Astrowheel»-ը յուրաքանչյուր թևի վերջում ուներ ութանիստ սարդ, և յուրաքանչյուր ծայրում առանձին խցիկ կար՝ ընդհանուր ութ խցիկի համար յուրաքանչյուր ծայրում[140]։ Ի հակադրություն՝ «Galaxy»-ն ուներ կրկնակի հզորություն՝ յուրաքանչյուր թևի վերջում քառաթև սարդով. յուրաքանչյուր ծայրում բացվում էր անկախ չորս ծայրով ենթասարդ, ընդհանուր առմամբ յուրաքաչյուր ծայրում տասնվեց խցիկնեիր։ Ինչպես «Astrowheel»-ը, «Galaxy»-ն էլ«Magic Mountain»-ի շարքի մի մասն էր, երբ այգին բացվել է 1971-ին, և հեռացվել 1980-ին՝ երբ «Six Flags»-ը ստանձնել է երկու զբոսայգիների սեփականությունը[141]:

  • Giant Wheel, Waagner-Biro/Intamin կրկնակի անիվ
    Giant Wheel, Waagner-Biro/Intamin կրկնակի անիվ
  • Լքված Կարիճը Parque de la Ciudad-ում (2015)
    Լքված Կարիճը Parque de la Ciudad-ում (2015)
  • Sky Whirl, եռակի անիվ Գուրնիում
    Sky Whirl, եռակի անիվ Գուրնիում

Շվեյցարական Intamin բրոքերն վաճառել է կրկնակի անիվների նմանատիպ շարք՝ արտադրված «Waagner-Biro»-ի կողմից, որը բաղկացած է ուղղահայաց սյունից, որն ապահովում է ուղիղ կոնսոլային թևը, որի յուրաքանչյուր ծայրը ավարտվում է ճաճանչավոր անիվով: Առաջին «Intamin»-ը, որն արտադրվել է, «Giant Wheel»-ն էր Փենսիլվանիայի Հերշեյ քաղաքում գտնվող «Hersheypark»-ում, որը գործել է 1973-2004 թվականներին[142][143]։

Եռակի տարբերակը հատուկ նախագծվել էր «Marriott Corporation»-ի համար և դեբյուտ է արել «Marriott's Great America» զբոսայգիներում (այժմ՝ «Six Flags Great America», Գուրնի, Իլինոյս և California's Great America, Սանտա Կլարա) 1976 թվականին՝ որպես «Sky Whirl»: Յուրաքանչյուր ատրակցիոն ուներ երեք հիմնական բաղադրիչ՝ երեք սարդեր/անիվներ իրենց ուղևորային խցիկներով, եռաճաճանչ հենարար թև և մեկ կենտրոնական հենարար սյուն: Յուրաքանչյուր անիվ պտտվում էր հենարար թևի երեք ծայրերից մեկի շուրջը: Հենարար թևն իր հերթին պտտվում էր իր կենտրոնական առանցքի շուրջը՝ որպես մեկ միավոր հենարար սյան գագաթի շուրջ[144]։

«Sky Whirl»-ը հայտնի էր նաև որպես եռակի դիտանիվ[145], «Triple Giant Wheel» կամ «Triple Tree Wheel»[146] այն ուներ 33 մետր (108 ֆտ) բարձրություն[147]: Սանտա Կլարայի «Sky Whirl»-ը նկարահանվել է «Բևերլի Հիլզի ոստիկան III-» ֆիլմի հիշարժան փրկարարական տեսարանում (ֆիլմում վերանվանվել է «The Spider»)[148]: Սանտա Կլարայի ատրակցիոնը, որը հետՄարիոթի տարիներին վերանվանվել էր Triple Wheel, փակվել է 1997 թվականի սեպտեմբերի 1-ին: Գուրնիի ատրակցիոնը փակվել է 2000 թվականին[149]: Ասիացի հաճախորդների համար կառուցվել է երկու եռակի անիվ՝ «Tree Triple Whee»l-ը «Seibu-en»-ում (Տոկորոզավա, Սայտամա, Ճապոնիա՝ 1985-2004) և «Hydra»-ն L Lotte World- ում (Սեուլ, Հարավային Կորեա՝ 1989-97)[150]:

Էքսցենտրիկ անիվներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էքսցենտրիկ անիվը (երբեմն կոչվում է սահող անիվ[151] կամ լեռնագնացք-անիվ[152]) տարբերվում է սովորական Սատանայի անիվից նրանով, որ դրա ուղևորային խցիկներից մի քանիսը կամ բոլորը ամրացված չեն անմիջականորեն անիվի եզրին, այլ փոխարենը սահում են ռելսերի վրա՝ եզրի և կենտրոնի միջև, երբ անիվը պտտվում է:

Երկու ամենահայտնի էքսցենտրիկ անիվներն են «Wonder Wheel»-ը՝ «Deno's Wonder Wheel» զվարճանքի այգում՝ Քանի այլնդ, ԱՄՆ, և «Pixar Pal-A-Round» (նախկինում «Sun Wheel» և «Mickey's Fun Wheel»)՝ «Disney California Adventure»-ում, ԱՄՆ: Վերջինս առաջինի կրկնօրինակն է։ Ճապոնիայի Յոկոհամա Դրիմլենդում կա երկրորդ կրկնօրինակը[153]:

«Pixar Pal-A-Round»-ը 48.8 մետր (160 ֆտ) բարձրություն ունի և ունի 24 ամբողջությամբ փակ ուղևորային խցիկ, յուրաքանչյուրը կարող է տեղավորել վեց ուղևոր: Յուրաքանչյուր ուղևորային խցիկ զարդարված է «Pixar»-ի կերպարի դեմքով: Տասնվեցը սահում են ներս և դուրս, երբ անիվը պտտվում է, մնացածը ամրացված են եզրին: Կան առանձին նստեցման հերթեր սահող և ֆիքսված խցիկների համար, որպեսզի ուղևորները կարողանան ընտրել երկուսից մեկը[154]: Ոգեշնչված լինելով Կոնի Այլենդի 1920 թվականի «Wonder Wheel»-ից՝ այն նախագծվել է «Walt Disney Imagineering»-ի և «Waagner Biro»-ի կողմից, ավարտվել է 2001 թվականին որպես «Sun Wheel», հետագայում վերանորոգվել և վերաբացվել է 2009 թվականին որպես «Mickey's Fun Wheel», և կրկին վերաթեմավորվել է որպես «Pixar Pal-A-Round» 2018 թվականին[155]:

«Wonder Wheel»-ը կառուցվել է 1920 թվականին, ունի 45.7 մետր (150 ֆտ) բարձրություն և կարող է տեղավորել 144 մարդ[156]:

  • «Hermann Eccentric Ferris Wheel» սահող մեքենաներով, ԱՄՆ արտոնագրից 1354436՝ 1915; 1920 թվականի «Wonder Wheel»-ի նախակարապետը, չկա որևէ գրառում այն մասին, թե երբ է կառուցվել[157][158]
    «Hermann Eccentric Ferris Wheel» սահող մեքենաներով, ԱՄՆ արտոնագրից 1354436՝ 1915; 1920 թվականի «Wonder Wheel»-ի նախակարապետը, չկա որևէ գրառում այն մասին, թե երբ է կառուցվել[157][158]
  • «Wonder Wheel», 45.7 մետր (150 ֆտ) բարձրությամբ էքսցենտրիկ անիվը Deno's Wonder Wheel զվարճանքի այգում, Քոնի Այլենդ, կառուցվել է 1920 թվականին Eccentric Ferris Wheel ընկերության կողմից [159]
    «Wonder Wheel», 45.7 մետր (150 ֆտ) բարձրությամբ էքսցենտրիկ անիվը Deno's Wonder Wheel զվարճանքի այգում, Քոնի Այլենդ, կառուցվել է 1920 թվականին Eccentric Ferris Wheel ընկերության կողմից [159]
  • «Disney California Adventure»-ի «Pixar Pal-A-Round»-ը, էքսցենտրիկ անիվը, որը մոդելավորվել է Wonder Wheel-ով, կառուցվել է 2001 թվականին որպես Sun Wheel և դարձել Mickey's Fun Wheel-ը 2009 թվականին, իսկ ներկայումս «Pixar Pal-A-Round»-ը 2018 թվականին [160]
    «Disney California Adventure»-ի «Pixar Pal-A-Round»-ը, էքսցենտրիկ անիվը, որը մոդելավորվել է Wonder Wheel-ով, կառուցվել է 2001 թվականին որպես Sun Wheel և դարձել Mickey's Fun Wheel-ը 2009 թվականին, իսկ ներկայումս «Pixar Pal-A-Round»-ը 2018 թվականին [160]

Պատկերասրահ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • «Cosmo Clock 21», աշխարհի ամենաբարձր անիվը 1989-1997 թվականներ
    «Cosmo Clock 21», աշխարհի ամենաբարձր անիվը 1989-1997 թվականներ
  • «Ruota dei Pionieri», «Minitalia Leolandia Park», Իտալիա (արտադրող՝ «Zamperla»[161])
    «Ruota dei Pionieri», «Minitalia Leolandia Park», Իտալիա (արտադրող՝ «Zamperla»[161])
  • Չորս ավտոմեքենա 30մ բարձրությամբ Սատանայիանիվը «Harbourfront»-ում, Տորոնտո, Կանադա, 2004 թվականի[162]
    Չորս ավտոմեքենա 30մ բարձրությամբ Սատանայիանիվը «Harbourfront»-ում, Տորոնտո, Կանադա, 2004 թվականի[162]
  • Անիվ, որը կառուցվել է 21-րդ Համաշխարհային Սկաուտ Ջամբորիում շվեդական զորախմբի կողմից
    Անիվ, որը կառուցվել է 21-րդ Համաշխարհային Սկաուտ Ջամբորիում շվեդական զորախմբի կողմից
  • Ուղևորով աշխատող 2 նստատեղ Cyclecide անիվ 2007 թվականին Սիեթլում կայացած Bumbershoot փառատոնում
    Ուղևորով աշխատող 2 նստատեղ Cyclecide անիվ 2007 թվականին Սիեթլում կայացած Bumbershoot փառատոնում
  • Սատանայի անիվ Դիվո Օստրովի պուրակում, Սանկտ Պետերբուրգ
    Սատանայի անիվ Դիվո Օստրովի պուրակում, Սանկտ Պետերբուրգ
  • Bay Glory Բաոան ծովափնյա մշակութային պարկում, Շենժեն, Չինաստան, 2021 թ.
    Bay Glory Բաոան ծովափնյա մշակութային պարկում, Շենժեն, Չինաստան, 2021 թ.
  • Այն Դուբայ, լաստանավի լուսային ցուցադրություն, որը գտնվում է Դուբայում, Արաբական Միացյալ Էմիրություններ
    Այն Դուբայ, լաստանավի լուսային ցուցադրություն, որը գտնվում է Դուբայում, Արաբական Միացյալ Էմիրություններ
  • Չեռնոբիլի աղետի խորհրդանիշ Պրիպյատի զվարճանքի այգու լաստանավի անիվը
    Չեռնոբիլի աղետի խորհրդանիշ Պրիպյատի զվարճանքի այգու լաստանավի անիվը

Տես նաև

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ Beck, Molly (August 14, 2003). «Still turning – Jacksonville built the world's first portable Ferris Wheel». Illinois Times. Արխիվացված է օրիգինալից March 11, 2012-ին.
  2. ↑ MSN Encarta – Ferris Wheel Արխիվացված Օգոստոս 22, 2009 Wayback Machine
  3. ↑ «Lemelson-MIT Program». web.mit.edu. Արխիվացված է օրիգինալից March 2, 2003-ին. Վերցված է October 4, 2018-ին.
  4. ↑ Anderson, Norman D. (July 10, 1992). Ferris Wheels: An Illustrated History. Popular Press. ISBN 9780879725327. Արխիվացված է օրիգինալից August 2, 2016-ին – via Google Books.
  5. ↑ Beck, Molly (August 14, 2003). «Still turning – Jacksonville built the world's first portable Ferris Wheel». Illinois Times. Արխիվացված է օրիգինալից March 11, 2012-ին.
  6. ↑ «UK | Eyes in the sky». BBC News. Արխիվացված է օրիգինալից June 25, 2006-ին.
  7. ↑ Mundy, Peter; Temple, Richard Carnac; Anstey, Lavinia Mary (July 10, 1907). «The travels of Peter Mundy in Europe and Asia, 1608-1667». Cambridge [Eng] Printed for the Hakluyt Society. Արխիվացված է օրիգինալից January 19, 2015-ին – via Internet Archive.
  8. ↑ «UK | Eyes in the sky». BBC News. Արխիվացված է օրիգինալից June 25, 2006-ին.
  9. ↑ Blunt, Wilfrid (July 10, 1953). «Pietro's Pilgrimage: A Journey to India and Back at the Beginning of the Seventeenth Century». J. Barrie. Արխիվացված է օրիգինալից April 24, 2016-ին – via Google Books.
  10. ↑ «UK | Eyes in the sky». BBC News. Արխիվացված է օրիգինալից June 25, 2006-ին.
  11. ↑ explorepahistory.com – Ferris Wheel Inventor Historical Marker Արխիվացված Մարտ 12, 2016 Wayback Machine
  12. ↑ «U.S. Patents for Ferris Wheels». Արխիվացված է օրիգինալից February 25, 2014-ին.
  13. ↑ Cahan, Richard (2002). A court that shaped America: Chicago's federal district court from Abe Lincoln to Abbie Hoffman ([Online-Ausg.] ed.). Evanston, Ill.: Northwestern University Press. էջ 45. ISBN 0-8101-1981-1.
  14. ↑ «Bird's-Eye View of the World's Columbian Exposition, Chicago, 1893». World Digital Library. 1893. Վերցված է July 17, 2013-ին.
  15. ↑ Anderson, Norman D. (July 10, 1992). Ferris Wheels: An Illustrated History. Popular Press. ISBN 9780879725327. Արխիվացված է օրիգինալից August 2, 2016-ին – via Google Books.
  16. ↑ «Hyde Park Historical Society: Chicago's Great Ferris Wheel of 1893, Patrick Meehan». Արխիվացված է օրիգինալից January 18, 2013-ին.
  17. ↑ «The Kensington Canal, railways and related developments | British History Online». www.british-history.ac.uk. Արխիվացված է օրիգինալից October 11, 2014-ին.
  18. ↑ «Bird's-Eye View of the World's Columbian Exposition, Chicago, 1893». World Digital Library. 1893. Վերցված է July 17, 2013-ին.
  19. ↑ «Hyde Park Historical Society: Chicago's Great Ferris Wheel of 1893, Patrick Meehan». Արխիվացված է օրիգինալից January 18, 2013-ին.
  20. ↑ Anderson, Norman D. (July 10, 1992). Ferris Wheels: An Illustrated History. Popular Press. ISBN 9780879725327. Արխիվացված է օրիգինալից August 2, 2016-ին – via Google Books.
  21. ↑ Beck, Molly (August 14, 2003). «Still turning – Jacksonville built the world's first portable Ferris Wheel». Illinois Times. Արխիվացված է օրիգինալից March 11, 2012-ին.
  22. ↑ «George Ferris». Արխիվացված է օրիգինալից July 16, 2014-ին.
  23. ↑ «Vienna Giant Ferris Wheel - Since 1897». Vienna Giant Ferris Wheel. Արխիվացված է օրիգինալից March 4, 2016-ին.
  24. ↑ Anderson, Norman D. (July 10, 1992). Ferris Wheels: An Illustrated History. Popular Press. ISBN 9780879725327. Արխիվացված է օրիգինալից August 2, 2016-ին – via Google Books.
  25. ↑ «Exposition Universelle et Internationale de Paris 1900 - Le bilan d'un siècle». worldfairs.info (ֆրանսերեն). 1900.
  26. ↑ «Vienna Giant Ferris Wheel - Since 1897». Vienna Giant Ferris Wheel. Արխիվացված է օրիգինալից March 4, 2016-ին.
  27. ↑ «Vienna Giant Ferris Wheel - Since 1897». Vienna Giant Ferris Wheel. Արխիվացված է օրիգինալից March 4, 2016-ին.
  28. ↑ «Great Wheel, Earls Court CC97/01620». www.englishheritageprints.com. Արխիվացված օրիգինալից April 30, 2010.{{cite web}}: CS1 սպաս․ unfit URL (link)
  29. ↑ «The Great Wheel, Earl's Court Exhibition Ground». Արխիվացված օրիգինալից August 14, 2007. Վերցված է August 14, 2007-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ bot: original URL status unknown (link)
  30. ↑ «The Ferris Wheel's London Rival». The New York Times. The London Times. July 21, 1895. Արխիվացված է օրիգինալից January 4, 2016-ին.
  31. ↑ «The Great Wheel, London - Building #4731». Skyscrapernews.com. Արխիվացված է օրիգինալից March 6, 2016-ին.
  32. ↑ 32,0 32,1 Anderson, Norman D. (July 10, 1992). Ferris Wheels: An Illustrated History. Popular Press. ISBN 9780879725327. Արխիվացված է օրիգինալից August 2, 2016-ին – via Google Books.
  33. ↑ 33,0 33,1 «Exposition Universelle et Internationale de Paris 1900 - Le bilan d'un siècle». worldfairs.info (ֆրանսերեն). 1900.
  34. ↑ 34,0 34,1 «Senyo Kogyo Co, Ltd. - company profile». Արխիվացված է օրիգինալից March 3, 2012-ին.
  35. ↑ «Senyo Kogyo Co, Ltd. - Cosmo Clock 21». Արխիվացված է օրիգինալից September 18, 2013-ին.
  36. ↑ 36,0 36,1 «2014年7月にベトナムで「Sun Wheel」として復活した、びわ湖タワーの大観覧車「イーゴス108」». おおつうしん. December 31, 2014.
  37. ↑ «World's tallest Ferris wheel to debut July 12 in Osaka». Kippo News. Արխիվացված է օրիգինալից August 20, 2004-ին.
  38. ↑ 38,0 38,1 «Palette Town Daikanransha website date page». Արխիվացված է օրիգինալից May 18, 2015-ին.
  39. ↑ 39,0 39,1 Trejos, Nancy. «World's tallest Ferris wheel opens in Vegas». USA Today. Արխիվացված է օրիգինալից October 6, 2014-ին. Վերցված է September 11, 2024-ին.
  40. ↑ «Record-breaking ferris wheel opens in Dubai». BBC News (բրիտանական անգլերեն). Վերցված է October 23, 2021-ին.
  41. ↑ 41,00 41,01 41,02 41,03 41,04 41,05 41,06 41,07 41,08 41,09 «World's top 10 tallest Ferris wheels». Արխիվացված է օրիգինալից October 17, 2015-ին.
  42. ↑ «芜湖有个"松鼠小镇" _中国经济网——国家经济门户». www.ce.cn. Վերցված է 2024-09-28-ին.
  43. ↑ «Squirrels Town». www.trip.com. Վերցված է 2024-09-28-ին.
  44. ↑ «麗寶樂園渡假區». www.lihpaoresort.com. Վերցված է October 4, 2018-ին.
  45. ↑ «Japan to open world's fifth tallest Ferris wheel with transparent floors». Fox News. April 19, 2016. Վերցված է October 4, 2018-ին.
  46. ↑ «Japan's tallest Ferris wheel opens in Osaka». The Japan Times. July 1, 2016. Վերցված է October 4, 2018-ին.
  47. ↑ «13-year-old leukemia patient becomes Orlando Eye's first official rider». Արխիվացված է օրիգինալից June 24, 2017-ին. Վերցված է October 4, 2018-ին.
  48. ↑ Vinpearl Sky Wheel – Top 10 Highest Wheels In The World in Nha Trang
  49. ↑ «Suzhou». March 3, 2016. Արխիվացված է օրիգինալից March 3, 2016-ին. Վերցված է October 4, 2018-ին.
  50. ↑ «世纪欢乐园简介|世纪欢乐园介绍|世纪欢乐园门票价格|世纪欢乐园联系电话|世纪欢乐园地址-游易天下中国旅游网». October 22, 2009. Արխիվացված է օրիգինալից October 22, 2009-ին.
  51. ↑ «Evergreen marinoa official website». Արխիվացված է օրիգինալից October 15, 2007-ին.
  52. ↑ «Colossal observation wheel debuts in Da Nang». Վերցված է October 4, 2018-ին.
  53. ↑ «China's Highest Ferris Wheel under Construction». en.people.cn.
  54. ↑ «The wheel deal: Amusement park offers lofty view». Արխիվացված է օրիգինալից March 3, 2016-ին.
  55. ↑ Shanghai Jinjiang Amusement Park Introduction Արխիվացված Հուլիս 11, 2010 Wayback Machine
  56. ↑ «Space World attractions information». Արխիվացված է օրիգինալից March 3, 2016-ին. Վերցված է February 7, 2016-ին.
  57. ↑ «Great Wheel, Earls Court CC97/01620». www.englishheritageprints.com. Արխիվացված օրիգինալից April 30, 2010.{{cite web}}: CS1 սպաս․ unfit URL (link)
  58. ↑ «Mirabilandia Ravenna». Mirabilandia Ravenna. Վերցված է October 4, 2018-ին.
  59. ↑ «Estrutura da maior roda-gigante da América Latina, em SP, é concluída». Casa Vogue (բրազիլական պորտուգալերեն). 19 November 2022. Վերցված է 2022-11-19-ին.
  60. ↑ «Nagashima Resort Guide Book» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) June 25, 2017-ին. Վերցված է October 4, 2018-ին.
  61. ↑ «Roda-gigante no Rio terá vista para pontos turísticos; veja imagens». G1. 10 August 2019. Վերցված է August 10, 2019-ին.
  62. ↑ 劍湖山世界 welcome to janfusun fancyworld Արխիվացված Օգոստոս 17, 2010 Wayback Machine
  63. ↑ «NYC Ferris wheel project has big backers». Արխիվացված է օրիգինալից March 4, 2016-ին.
  64. ↑ «احداث بزرگترین چرخ و فلک کشور در اصفهان». 4 April 2023.
  65. ↑ «国内最高辐条式摩天轮南京欢乐滨江摩天轮通过验收». 14 February 2023.
  66. ↑ «Skyvue Las Vegas to Soar 500 Feet above Strip» (Press release). Արխիվացված է օրիգինալից April 3, 2012-ին.
  67. ↑ 67,0 67,1 skyvuelasvegas.com Արխիվացված Հունիս 22, 2012 Wayback Machine
  68. ↑ 68,0 68,1 68,2 «Overhead Bin - High stakes for dueling Vegas observation wheels». Արխիվացված է օրիգինալից October 1, 2011-ին.
  69. ↑ 69,0 69,1 69,2 «Colorado's Leitner-Poma to build cabins for huge observation wheel in Las Vegas». November 15, 2011. Վերցված է October 4, 2018-ին.
  70. ↑ «Las Vegas to build world's tallest observation wheel». Արխիվացված է օրիգինալից October 20, 2015-ին.
  71. ↑ «World's tallest observation wheel coming to Las Vegas». Las Vegas Sun. July 27, 2012. Արխիվացված է օրիգինալից December 30, 2012-ին. Վերցված է September 11, 2024-ին.
  72. ↑ «Developers begin next construction phase for SkyVue's 500-foot wheelwebsite=www.lasvegassun.com». May 22, 2012. Վերցված է October 4, 2018-ին.
  73. ↑ «SkyVue Las Vegas Observation Wheel Completes First Phase Of Construction, Breaks Ground On Retail & Dining District». www.prnewswire.com (Press release). SkyVue Las Vegas. Վերցված է October 4, 2018-ին.
  74. ↑ «Las Vegas developer breaks ground on 500-foot Ferris wheel project». May 23, 2011. Վերցված է October 4, 2018-ին.
  75. ↑ «Travel News, Tips, and Guides». USA Today. Վերցված է October 4, 2018-ին.
  76. ↑ «Bulloch's big wheel long shot, and getting longer». October 13, 2013. Վերցված է October 4, 2018-ին.
  77. ↑ Segall, Eli (2022-05-14). «Failed Ferris wheel project site on Strip for sale again». Las Vegas Review-Journal. Վերցված է 2022-10-12-ին.
  78. ↑ 78,0 78,1 78,2 «St. George Waterfront». Վերցված է October 4, 2018-ին.
  79. ↑ 79,0 79,1 «Bloomberg announces plan for record-breaking ferris wheel». October 3, 2012. Վերցված է October 4, 2018-ին.
  80. ↑ 80,0 80,1 «World's tallest observation wheel to tower over New York». 28 September 2012. Վերցված է October 4, 2018-ին.
  81. ↑ «The New York Wheel is coming to Staten Island». September 27, 2012. Վերցված է October 4, 2018-ին.
  82. ↑ 82,0 82,1 «NYC Plans World's Largest Ferris Wheel on Staten Island». www.bloomberg.com. September 27, 2012. Վերցված է October 4, 2018-ին.
  83. ↑ «Staten Island wheel complex getting 4-D ride, cam». The Washington Times. Վերցված է October 4, 2018-ին.
  84. ↑ «NY Wheel project indefinitely delayed after firing contractor». July 13, 2017. Վերցված է October 4, 2018-ին.
  85. ↑ Porpora, Tracey (May 8, 2018). «Exclusive: NY Wheel strikes major deal; will it save the project?». Staten Island Advance. Վերցված է September 11, 2018-ին.
  86. ↑ Walker, Ameena (September 7, 2018). «Staten Island's New York Wheel won't get city funding». Curbed NY. Վերցված է September 11, 2018-ին.
  87. ↑ 87,0 87,1 «Denial of NY Wheel funding has Chinese investors' families reeling». Spectrum News NY1 | New York City. September 8, 2018. Վերցված է September 11, 2018-ին.
  88. ↑ Small, Eddie (July 21, 2017). «New York Wheel delays could spell disaster for project's EB-5 investors». The Real Deal New York. Վերցված է September 11, 2018-ին.
  89. ↑ Porpora, Tracey (September 8, 2018). «Embattled NY Wheel: Court motion outlines last shot at mediation». Staten Island Advance. Վերցված է September 11, 2018-ին.
  90. ↑ 90,0 90,1 Grant, Peter (September 21, 2018). «Effort to Bring Observation Wheel to New York Nears Futility». Wall Street Journal. Վերցված է September 23, 2018-ին.
  91. ↑ «De Blasio: No bailout for Staten Island Ferris wheel project». New York Post. September 22, 2018. Վերցված է September 23, 2018-ին.
  92. ↑ Porpora, Tracey (September 21, 2018). «NY Wheel: Without the city, 'it's not going to happen'». SILive.com. Վերցված է September 23, 2018-ին.
  93. ↑ Orange, Richard (May 17, 2016). «Finland launches rival to the London Eye – with a sauna cabin». Daily Telegraph (բրիտանական անգլերեն). ISSN 0307-1235. Արխիվացված օրիգինալից January 12, 2022-ին. Վերցված է January 4, 2021-ին.
  94. ↑ «Singapore Flyer». www.singaporeflyer.com. Արխիվացված է օրիգինալից April 30, 2008-ին.
  95. ↑ «London's Eye in the sky not just a Ferris wheel». Chicago Tribune. Արխիվացված է օրիգինալից November 26, 2010-ին. Վերցված է May 27, 2010-ին.
  96. ↑ «A vital Linq for Las Vegas». Արխիվացված է օրիգինալից March 5, 2016-ին. Վերցված է October 4, 2018-ին.
  97. ↑ «Las Vegas plans to top London Eye with massive Ferris wheel». www.usatoday.com. Վերցված է October 4, 2018-ին.
  98. ↑ «New Vegas attraction helps Grand Junction's economy». Արխիվացված է օրիգինալից March 4, 2016-ին.
  99. ↑ «We don't use the F-word». Արխիվացված է օրիգինալից July 2, 2013-ին.
  100. ↑ «Singapore to open world's largest Ferris wheel». Reuters. August 30, 2007. Վերցված է October 4, 2018-ին.
  101. ↑ «London: 10 Things to Do — 3. The London Eye». Time. Վերցված է October 4, 2018-ին.
  102. ↑ Glancey, Jonathan (March 9, 2010). «Wheel deal: the London Eye turns 10 - Jonathan Glancey». The Guardian. Վերցված է October 4, 2018-ին.
  103. ↑ «Is it a Ferris wheel?» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) March 4, 2009-ին. Վերցված է February 7, 2016-ին.
  104. ↑ «Welcome to the Southern Star». Արխիվացված է օրիգինալից October 16, 2017-ին. Վերցված է July 12, 2016-ին.
  105. ↑ «Work to spin Ferris wheel». Վերցված է October 4, 2018-ին.
  106. ↑ «Southern Star Observation Wheel - Roller-Coaster.com.au - Australian theme parks». www.roller-coaster.com.au. Վերցված է October 4, 2018-ին.
  107. ↑ Pham, Lieu Thi. «Melbourne's big wheel of misfortune - ZDNet». Վերցված է October 4, 2018-ին.
  108. ↑ «国内最高辐条式摩天轮南京欢乐滨江摩天轮通过验收». 14 February 2023.
  109. ↑ «The New York Wheel». newyorkwheel.com. Վերցված է October 4, 2018-ին.
  110. ↑ Marley, Bryce (February 22, 2014). «Big wheel keep on turning - Ferris wheels in Japan». Japlanning [blog]. Վերցված է October 21, 2019-ին.
  111. ↑ Zhan, Echo (November 14, 2018). «140-m tall observation wheel with no centre is a thing of beauty». Guinness World Records. Վերցված է October 21, 2019-ին.
  112. ↑ Tuttle, Brittani (January 18, 2019). «Méga Parc opens with first spokeless Ferris Wheel in North America». Attractions Magazine. Վերցված է October 21, 2019-ին.
  113. ↑ «First roller coaster in North America to go through a Ferris Wheel». Park World. January 12, 2007. Վերցված է October 21, 2019-ին.
  114. ↑ «The Hubless Wheel». Larson International, Inc. Վերցված է October 21, 2019-ին.
  115. ↑ «R80 XL World's Largest Transportable Giant Wheel - Welcome». r80xl.com. Վերցված է October 4, 2018-ին.
  116. ↑ «Bussink launches world's tallest transportable Ferris Wheel». Արխիվացված է օրիգինալից June 30, 2013-ին.
  117. ↑ «Ferris R80XL». Արխիվացված է օրիգինալից January 19, 2015-ին.
  118. ↑ Mayer, Christian (October 4, 2018). «München dreht ein großes Ding». Süddeutsche Zeitung. Վերցված է October 4, 2018-ին.
  119. ↑ «The History of 'La grande Roue de Paris'». Արխիվացված է օրիգինալից January 29, 2010-ին. Վերցված է May 30, 2010-ին.
  120. ↑ «Technical Information». Արխիվացված է օրիգինալից March 17, 2011-ին. Վերցված է October 4, 2018-ին.
  121. ↑ Anker, Jens (November 4, 2004). «Schausteller verspricht Riesenrad am Container-Bahnhof» [Fairground showman promises Ferris wheel at the Goods Station]. Welt Online (գերմաներեն).
  122. ↑ «Steiger Build-Up – Technical data». Արխիվացված է օրիգինալից October 8, 2007-ին. Վերցված է June 10, 2010-ին.
  123. ↑ Klessmann, Michael (August 30, 2010). «Riesenrad in der Hafencity» [Ferris Wheel Harbour Town's City Centre]. HafenCity News (գերմաներեն). Վերցված է March 3, 2011-ին.
  124. ↑ «Riesenrad-Unfall: Freimarkt bekommt Europa-Rad als Ersatz» [Ferris wheel accident: Freimarkt gets Europe Wheel instead]. Kreiszeitung (գերմաներեն). October 12, 2010.
  125. ↑ [1] 
  126. ↑ Anderson, Norman D. (1992). «VI: From Astro Wheels to Zippers». Ferris Wheels: An Illustrated History. Bowling Green, Ohio: Bowling Green State University Popular Press. էջեր 222–228. ISBN 0-87972-531-1. Վերցված է October 22, 2019-ին.
  127. ↑ [2] 
  128. ↑ [3] 
  129. ↑ [4] 
  130. ↑ «McCrary, Martin buy Herschell Sky Wheel». The Billboard. October 17, 1960. էջ 52. Վերցված է October 22, 2019-ին.
  131. ↑ Kirst, Sean (August 17, 2019). «Like old friend, double Ferris wheel returns to Erie County Fair skyline». The Buffalo News. Վերցված է October 21, 2019-ին.
  132. ↑ Kernea, Ty (July 22, 2016). «'King of the Midway' is back». Herald-Citizen. Վերցված է October 21, 2019-ին.
  133. ↑ Cook, Matt (August 24, 2018). «Miller Spectacular Shows Adds Sky Wheel». Carnival Warehouse. Վերցված է October 21, 2019-ին.
  134. ↑ [5] 
  135. ↑ «Texas Joy Ride Collapses, 17 Hurt, Others Stranded». Golden Transcript. UPI. August 4, 1969. Վերցված է October 22, 2019-ին. «The Astrowheel resembles a ferris wheel. It has two arms at right angles which support the cabins for the passengers. When one is at a verticle [sic] position, the other is horizontal, loading passengers.»
  136. ↑ «SixFlagsHouston.com – Rides – Astrowheel». Արխիվացված է օրիգինալից January 7, 2006-ին.
  137. ↑ Michelson, Harry (April 14, 2016). «Giant Wheel | 1973-2004». The Amusement Parkives [blog]. Վերցված է October 22, 2019-ին.
  138. ↑ «The City: The Disneyland Effect». Time. June 14, 1968. Վերցված է October 22, 2019-ին.
  139. ↑ Guenther, Karen (October 1998). «Judge Roy's Playground: A History of Astroworld». East Texas Historical Journal. 36 (2). Վերցված է October 22, 2019-ին.
  140. ↑ «Model of AstroWheel». ASHRAE, Houston Chapter. Վերցված է October 22, 2019-ին.
  141. ↑ «Galaxy Ferris Wheel». SCV History. Վերցված է October 22, 2019-ին.
  142. ↑ Michelson, Harry (April 14, 2016). «Giant Wheel | 1973-2004». The Amusement Parkives [blog]. Վերցված է October 22, 2019-ին.
  143. ↑ Michelson, Harry (February 8, 2018). «Waagner Biro Double and Triple Tree Wheels». The Amusement Parkives [blog]. Վերցված է October 22, 2019-ին.
  144. ↑ «Sky Whirl». Great America Parks. March 24, 2018. Վերցված է October 22, 2019-ին.
  145. ↑ «Need Six Flags Great America Tickets?». Արխիվացված է օրիգինալից October 17, 2015-ին.
  146. ↑ «Theme Park Timelines». Արխիվացված է օրիգինալից January 18, 2015-ին.
  147. ↑ «Zoning Board Minutes». October 25, 2000. Արխիվացված է օրիգինալից March 12, 2006-ին.
  148. ↑ Mannes, George (June 10, 1994). «Eddie Murphy's dangerous ride». Entertainment Weekly. Վերցված է October 22, 2019-ին.
  149. ↑ «Sky Whirl». Great America Parks. March 24, 2018. Վերցված է October 22, 2019-ին.
  150. ↑ Michelson, Harry (February 8, 2018). «Waagner Biro Double and Triple Tree Wheels». The Amusement Parkives [blog]. Վերցված է October 22, 2019-ին.
  151. ↑ «Mickey's Fun Wheel». May 9, 2009. Արխիվացված է օրիգինալից May 9, 2009-ին. Վերցված է October 4, 2018-ին.
  152. ↑ «Coaster Wheel > Giant Wheels > Amusement». July 11, 2011. Արխիվացված է օրիգինալից July 11, 2011-ին. Վերցված է October 4, 2018-ին.
  153. ↑ «Wonder Wheel History». Արխիվացված է օրիգինալից 2011-02-03-ին. Վերցված է 2011-02-15-ին.
  154. ↑ «Mickey's Fun Wheel - Disney's California Adventure - AllEars.Net». Վերցված է October 4, 2018-ին.
  155. ↑ «Mickey's Fun Wheel». May 9, 2009. Արխիվացված է օրիգինալից May 9, 2009-ին. Վերցված է October 4, 2018-ին.
  156. ↑ «Deno's Wonder Wheel». Deno's Wonder Wheel. Արխիվացված է օրիգինալից March 4, 2016-ին.
  157. ↑ «U.S. Patents for Ferris Wheels». Արխիվացված է օրիգինալից February 25, 2014-ին.
  158. ↑ «Ocean County NJ History, Seaside». Վերցված է 4 October 2018-ին.
  159. ↑ «Wonder Wheel History». Արխիվացված է օրիգինալից 2011-02-03-ին. Վերցված է 2011-02-15-ին.
  160. ↑ «Mickey's Fun Wheel - Disney's California Adventure - AllEars.Net». Վերցված է October 4, 2018-ին.
  161. ↑ Zamperla Rides Արխիվացված 2013-11-10 Wayback Machine
  162. ↑ «News - Canadian Architect». Վերցված է 4 October 2018-ին.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Սատանայի_անիվ&oldid=10212504» էջից