Սառա Աարոնսոն

Սառա Աարոնսոն;
Ծնվել է	հունվարի 6, 1890 կամ հունվարի 5, 1890
Ծննդավայր	Զիխրոն Յաակով, Հայֆայի մարզ, Իսրայել
Մահացել է	հոկտեմբերի 9, 1917 (27 տարեկան)
Մահվան վայր	Զիխրոն Յաակով, Հայֆայի մարզ, Իսրայել
Գերեզման	Զիխրոն Յաակով
Քաղաքացիություն	Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն
Մասնագիտություն	հետախույզ
	Sarah Aaronsohn Վիքիպահեստում

Սառա Աարոնսոն (հունվարի 6, 1890(1890-01-06)^[1] կամ հունվարի 5, 1890(1890-01-05), Զիխրոն Յաակով, Հայֆայի մարզ, Իսրայել - հոկտեմբերի 9, 1917(1917-10-09)^[2], Զիխրոն Յաակով, Հայֆայի մարզ, Իսրայել), Նիլիի անդամ, Հրեա լրտեսների խումբ, որոնք աշխատում էին Մեծ Բրիտանիայի համար Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ^[3]։ Երբեմն նրան անվանում են «Նիլիի հերոսուհի»^[4]։

Հայտնի բուսաբան Ահարոն Աարոնսոնի քույրը։

Վաղ կյանքը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սառա Աարոնսոնը ծնվել է և մահացել Իսրայելի Զիխրոն Յակով քաղաքում, որը այն ժամանակ հանդիսանում էր Օսմանյան կայսրության մաս։ Նա որոշ ժամանակ ապրել է Կոստանդնուպոլիսում մինչև 1915 թվականը, երբ դեկտեմբերին Սառան վերադարձավ հայրենի քաղաք, որպեսզի խուսափի անցանկալի ամուսնությունից։

Լրտես դառնալու որոշումը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կոստանդնուպոլիսից Հայֆա ուղևորության ժամանակ Աարոնսոնը ականատես է եղել Հայոց Ցեղասպանությանը։ Իր վկայությունների ժամանակ նա պատմել է հարյուրավոր տղամարդկանց, կանանց ու երեխաների դիակների մասին, խոշտանգված հայերի գնացքներով տեղափոխման, մոտ 5000 հայերի կոտորածի, նրանց մարմինների խոշտանգումների և այրման մասին^[5]։ Նրա ճանապարհորդությունից հետո հայերի մասին ցանկացած ակնարկ նրան հասցնում էր հիստերիայի^[5]։ Համաձայն Խայմ Հերցոգի, Աարոնսոնը որոշել է օգնել բրիտանական զինված ուժերին այն բանից հետո, երբ նա վկա է դարձել Հայոց Ցեղասպանության Օսմանական Անատոլիայում^[6]։

Լրտեսական գործունեությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աարոնսոնը, նրա եղբայրները և քույրը, Աարոնը, Ալեքսը և Ռեբեկան, ինչպես նաև նրանց ընկեր Աբսալոմ Ֆեյնբերգը ստեղծեցին և ղեկավարել են Նիլի լրտեսական կազմակերպությունը։ Աարոնսոնը վերահսկում էր լրտեղների աշխատանքները և փոխանցում էր տեղեկությունները բրիտանական գործակալներին։ Աարոն Աարոնսոնի բացակայության դեպքում Սառան ստանձնում էր կազմակերպության կառավարումը Պաղեստինում։ Երբեմն նա ճանապարհորդում էր Օսմանական կայսրության տարածքում և անձամբ հասցնում էր հավաքված տեղեկությունները բրիտանացիների կողմից վերահսկվող Եգիպտոս։ Ի վերջո նա վերադառնում է Զիխրոն Յակով և շարունակում Նիլիում իր գործունեությունը։

Բացահայտումը և մահը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սառա Աարոնսոնիի և նրա մոր գերեզմանները Զիխրոն Յակովի գերեզմանոցում

1917 թվականի սեպտեմբերին ոստիկանները բռնում են աղավնուն, որի միջոցով Սառան տեղեկություններ էր փոխանցում բրիտանացիներին, և վերծանեցին Նիլիի հաղորդակցման կոդը։ Հոկտեմբերին օսմանյան զինված ուժերը շրջապատեցի Զիխրոն Յակովը և ձերբակալեցին մի շարք մարդկանց, այդ թվում նաև Աարոնսոնին։ Չորս օր շարունակվող կտտանքներից հետո, Աարոնսոնը հաջողացնում է գտնել ատրճանակ և ինքնասպան է լինում^[7]^[8]։

Իր վերջին նամակում նա հույս է հայտնել, որ Նիլիի գործունեությունը կմոտեցնի Հրեաների համար տան ձեռք բերումը Էրեց Իսրայելում։

Ինքնասպանության վերաբերյալ հրեաների տեսանկյան պատճառով Աարոնսոնին արգելվել է թաղել Հրեական գերեզմանոց։ Այնուամենայնիվ նրա դին թաղվել է հրեական գերեզմանոցում, սակայն շրջապատվել է ցանկապատով, որը խորհրդանշում էր նրա գերեզմանի անջատ լինելը շրջապատող սուրբ հողից։ Աարոնսոնի մայրը մահից հետո կտակել է թաղել իրեն իր դստեր մոտ, ինչի պատճառով էլ գերեզմանի ցանկապատը մեծացվել է։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սիոնիզմ

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 סיפור חייה
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 https://pantheon.world/profile/person/Sarah_Aaronsohn
↑ Սառա Աարոնսոն (Հրեական վիրտուալ գրադարան, հիմնվելով Սիոնիզմի և Իսրայելի նոր հանրագիտարանի նյութերի վրա, խմբ. Ջոֆրի Վիգոդեր, Ասոշիեյթեդ Յունիվերսիթի Փրեսս)
↑ Հերցոգ Խայմ (1989)։ Իսրայելի հերոսները։ Բոստոն: Լիթլ Բրաուն։ ISBN 0-316-35901-7
↑ ^5,0 ^5,1 Բարտով, Մակ Օմեր, Ֆիլիս (2001)։ In God's Name: Genocide and Religion in the Twentieth Century։ Berghahn Books։ էջեր 274–275։ ISBN 1-57181-214-8
↑ «Armenian Genocide Research - The First World War : A Complete History»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2007-09-28-ին։ Վերցված է 2014-04-08
↑ Auron, Yair. The Banality of Indifference. 2001, page 179-80
↑ Kahana, Ephraim. Historical dictionary of Israeli intelligence. 2006, page xix

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

(Եբրայերեն) שרה אהרנסון Sarah Aaronsohn (izkor.gov.il)
Prof. Billie Melman, Sarah Aaronsohn (Jewish Women: A Comprehensive Historical Encyclopedia, Jewish Women's Archive)
Biography on MyJewishLearning.com

[_d4e66d4df1cdf848-1] 1,0 ^1,1 סיפור חייה

[_dd942dbb1fc36327-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 https://pantheon.world/profile/person/Sarah_Aaronsohn

[3] Սառա Աարոնսոն (Հրեական վիրտուալ գրադարան, հիմնվելով Սիոնիզմի և Իսրայելի նոր հանրագիտարանի նյութերի վրա, խմբ. Ջոֆրի Վիգոդեր, Ասոշիեյթեդ Յունիվերսիթի Փրեսս)

[4] Հերցոգ Խայմ (1989)։ Իսրայելի հերոսները։ Բոստոն: Լիթլ Բրաուն։ ISBN 0-316-35901-7

[god's_name-5] 5,0 ^5,1 Բարտով, Մակ Օմեր, Ֆիլիս (2001)։ In God's Name: Genocide and Religion in the Twentieth Century։ Berghahn Books։ էջեր 274–275։ ISBN 1-57181-214-8

[6] «Armenian Genocide Research - The First World War : A Complete History»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2007-09-28-ին։ Վերցված է 2014-04-08

[7] Auron, Yair. The Banality of Indifference. 2001, page 179-80

[8] Kahana, Ephraim. Historical dictionary of Israeli intelligence. 2006, page xix

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]