Սանդոմեժ
| Բնակավայր | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Սանդոմեժ | |||||
| լեհ.՝ Sandomierz | |||||
| |||||
 | |||||
| Երկիր |  Լեհաստան | ||||
| Մակերես | 28,8 կմ² | ||||
| ԲԾՄ | 200±1 մետր | ||||
| Բնակչություն | ▼22 189 մարդ (մարտի 31, 2021)[1] | ||||
| Ժամային գոտի | UTC+1 և UTC+2 | ||||
| Փոստային դասիչ | 27-600 | ||||
| Ավտոմոբիլային կոդ | TSA | ||||
| Պաշտոնական կայք | e-sandomierz.pl և sandomierz.pl | ||||
| |||||
Սանդոմեժ (լեհ.՝ Sandomierz. pronounced: sanˈdɔmʲɛʂ, լատին․՝ Sandomiria, ռուսական գիտական և գեղարվեստական գրականության մեջ գործածվում է Սանդոմիր անվանաձևը), հինավուրց քաղաք Լեհաստանի հարավարևելյան մասում՝ Սվետնոկժիսկե վոևոդությունում, որի պովյատներից (շրջաններից) մեկի վարչական կենտրոնն է։ Ունի քաղաքային գմինայի կարգավիճակ։ Ընկած է Վիսլա գետի ափերին, երկրի մայրաքաղաք Վարշավայից մոտավորապես 180 կիլոմետր դեպի հարավ-արևելք։ Հռչակվել է իր լավ պահպանված պատմական կենտրոնով, որը մշակութային ու զբոսաշրջային կարևորագույն տեսարժանություն է համարվում և 2017 թվականին ներառվել է Լեհաստանի պատմական հուշարձանների ցանկում։
Սանդոմեժը հռոմեա-կաթոլիկական թեմի կենտրոն է։ Անցյալում եղել է ոչ միայն Ստորին Լեհաստանի, այլև ողջ երկրի առավել կարևոր քաղաքային բնակավայրերից մեկը, ունեցել է թագավորական քաղաքի կարգավիճակ, ուշ միջնադարից մինչև 19-րդ դարը կատարել տարածաշրջանային կենտրոնի դեր։ Զբաղեցնում է 28,69 քառակուսի կիլոմետր տարածք[2]։ Բնակչության թվաքանակը 2017 թվականի տվյալներով եղել է 23.863[3], 2018 թվականի տվյալներով ՝ 23.780:
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հնագիտական պեղումների արդյունքները վկայում են, որ ներկայիս Սանդոմեժի տարածքում մարդիկ բնակություն են հաստատել քարեդարյան ժամանակներից։ Վաղ միջնադարից սկսած՝ բնակավայրը բուռն թափով աճել ու զարգացել է՝ գտնվելով առևտրային կարևոր ճանապարհների խաչմերուկում։ Պատմական փաստաթղթերում առաջին անգամ հիշատակվել է XII դարի սկզբում, Անանուն Գալլի տարեգրությունում, որտեղ Կրակովի ու Վրոցլավի հետ միասին ներկայացվել է որպես Լեհաստանի առավել կարևոր քաղաքներից մեկը։
XIII դարում թաթարական արշավանքների (1241, 1259 и 1287 թթ.) հետևանքով քաղաքը մեծապես վնասվել է, փայտե կառույցներն ամբողջությամբ ոչնչացվել են։ 1260 թվականին թաթարներն այստեղ տանջամահ են արել Սադոկ Երանելուն ու նրա 48 ընկերներին[4]։ 1286 թվականին Սանդոմեժը իշխան Լեշեկ Չյոռնու ջանքերով Մագդեբուրգյան իրավունք է ստացել։
Կլիմա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սանդոմեժին բնորոշ է մայրցամաքային խոնավ կլիման (Köppen climate classification-ի դասակարգմամբ՝ Dfb): Տեղումները հիմնականում անձրևի տեսքով են, առավել հաճախ լինում են ամռանը և մինչև ձմեռ աստիճանաբար նվազում են։ Սանդոմեժին հատուկ է տարվա չորս, հստակ տարբերակված եղանակների բնականոն հերթագայումը. շեղումներ եթե լինում են, ունենում են մեղմ դրսևորումներ[5]։
| Սանդոմեժ (Chwałki), elevation: 217 m, 1991-2020 normals, extremes 1951–presentի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Ռեկորդային բարձր °C (°F) | 12.4 (54.3) |
18.7 (65.7) |
23.6 (74.5) |
29.7 (85.5) |
31.9 (89.4) |
34.2 (93.6) |
35.9 (96.6) |
37.1 (98.8) |
33.9 (93) |
25.4 (77.7) |
20.0 (68) |
16.0 (60.8) |
37.1 (98.8) |
| Միջին բարձր °C (°F) | 0.6 (33.1) |
2.6 (36.7) |
7.5 (45.5) |
14.6 (58.3) |
19.7 (67.5) |
23.0 (73.4) |
25.0 (77) |
24.7 (76.5) |
19.1 (66.4) |
13.0 (55.4) |
6.8 (44.2) |
1.7 (35.1) |
13.2 (55.8) |
| Միջին օրական °C (°F) | −2.1 (28.2) |
−0.7 (30.7) |
3.2 (37.8) |
9.3 (48.7) |
14.2 (57.6) |
17.6 (63.7) |
19.5 (67.1) |
19.0 (66.2) |
14.0 (57.2) |
8.6 (47.5) |
3.6 (38.5) |
−0.7 (30.7) |
8.8 (47.8) |
| Միջին ցածր °C (°F) | −4.5 (23.9) |
−3.6 (25.5) |
−0.4 (31.3) |
4.5 (40.1) |
9.2 (48.6) |
12.6 (54.7) |
14.4 (57.9) |
13.9 (57) |
9.6 (49.3) |
5.0 (41) |
1.1 (34) |
−3.0 (26.6) |
4.9 (40.8) |
| Ռեկորդային ցածր °C (°F) | −27.3 (−17.1) |
−28.6 (−19.5) |
−22.1 (−7.8) |
−7.0 (19.4) |
−1.9 (28.6) |
0.2 (32.4) |
5.4 (41.7) |
3.8 (38.8) |
−2.3 (27.9) |
−7.4 (18.7) |
−18.0 (−0.4) |
−26.4 (−15.5) |
−28.6 (−19.5) |
| Տեղումներ մմ (դյույմ) | 24.3 (0.957) |
20.9 (0.823) |
30.8 (1.213) |
40.5 (1.594) |
67.3 (2.65) |
63.0 (2.48) |
90.3 (3.555) |
55.7 (2.193) |
58.4 (2.299) |
46.2 (1.819) |
29.4 (1.157) |
24.4 (0.961) |
551.3 (21.705) |
| Միջ. տեղումների օրեր (≥ 0.1 mm) | 15.50 | 13.44 | 13.97 | 12.33 | 13.73 | 13.23 | 14.00 | 11.03 | 11.57 | 13.48 | 13.97 | 15.13 | 161.39 |
| Միջ. ձնառատ օրեր (≥ 0 cm) | 17.5 | 16.9 | 7.6 | 1.4 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.7 | 4.9 | 14.3 | 63.3 |
| % խոնավություն | 87.2 | 83.9 | 76.3 | 68.6 | 71.0 | 72.7 | 73.0 | 73.1 | 79.6 | 84.3 | 88.5 | 89.1 | 79.0 |
| Միջին ամսական արևային ժամ | 55.7 | 70.9 | 130.6 | 184.4 | 243.4 | 255.3 | 255.6 | 248.4 | 168.1 | 117.1 | 55.9 | 42.0 | 1827,2 |
| Աղբյուր #1: Institute of Meteorology and Water Management[6][7][8][9][10][11][12][13] | |||||||||||||
| Աղբյուր #2: Meteomodel.pl (records, relative humidity 1991–2020)[14][15][16] | |||||||||||||
Քույր քաղաքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ուկրաինա, Օստրոգ
Իտալիա, Վոլտերա
Միացյալ Թագավորություն, Թրենթի Նյուարք[17]
Գերմանիա, Էմենդինգեն[17]
.svg){kind=small}
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
-
Հին քաղաքամասի տեսքը ձմռանը՝ թռչնաթռիչքի բարձրությունից -
Քաղաքապետարանը -
Շուկայի հրապարակը (Rynek) -
Արքայական ամրոցը -
Սուրբ Պողոս եկեղեցին -
Դոմինիկյան Սուրբ Հակոբ եկեղեցին, 13–14-րդ դարեր -
Տաճարը -
Տաճարի ներսը -
Յան Դլուգոշի տունը -
Գլխավոր հրապարակի պատմական ջրհորը -
Սուրբ Միքայել եկեղեցին -
Շուկայի հրապարակի պատմական կառույցները -
Եպիսկոպոսական պալատը -
Փոստը -
Շուկայի հրապարակի թի 31 շենքը -
Միջնադարյան աշտարակն ու Օպատով դարպասը
.jpg)
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ https://bdl.stat.gov.pl/api/v1/data/localities/by-unit/052615309011-0980926?var-id=1639616&format=jsonapi
- ↑ «Ludność. Stan i struktura oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2018 r. Stan w dniu 30 VI» (լեհերեն). Główny Urząd Statystyczny. 2018 թ․ հոկտեմբերի 12. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)(չաշխատող հղում) - ↑ «Sandomierz (świętokrzyskie)». Polska w liczbach (լեհերեն). Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 3-ին.
- ↑ «Featured Dominican Saints». // sistersofmary.org. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 30-ին.
- ↑ «Sandomierz climate: Average Temperature, weather by month, Sandomierz weather averages - Climate-Data.org». en.climate-data.org. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 13-ին.
- ↑ «Średnia dobowa temperatura powietrza». Normy klimatyczne 1991-2020 (լեհերեն). Institute of Meteorology and Water Management. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 28-ին.
- ↑ «Średnia minimalna temperatura powietrza». Normy klimatyczne 1991-2020 (լեհերեն). Institute of Meteorology and Water Management. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 15-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 28-ին.
- ↑ «Średnia maksymalna temperatura powietrza». Normy klimatyczne 1991-2020 (լեհերեն). Institute of Meteorology and Water Management. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 15-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 28-ին.
- ↑ «Miesięczna suma opadu». Normy klimatyczne 1991-2020 (լեհերեն). Institute of Meteorology and Water Management. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 9-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 28-ին.
- ↑ «Liczba dni z opadem >= 0,1 mm». Normy klimatyczne 1991-2020 (լեհերեն). Institute of Meteorology and Water Management. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 15-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 28-ին.
- ↑ «Średnia grubość pokrywy śnieżnej». Normy klimatyczne 1991-2020 (լեհերեն). Institute of Meteorology and Water Management. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 15-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 28-ին.
- ↑ «Liczba dni z pokrywą śnieżna > 0 cm». Normy klimatyczne 1991-2020 (լեհերեն). Institute of Meteorology and Water Management. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 15-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 28-ին.
- ↑ «Średnia suma usłonecznienia (h)». Normy klimatyczne 1991-2020 (լեհերեն). Institute of Meteorology and Water Management. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 15-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 28-ին.
- ↑ «Sandomierz Absolutna temperatura maksymalna» (լեհերեն). Meteomodel.pl. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 28-ին.
- ↑ «Sandomierz Absolutna temperatura minimalna» (լեհերեն). Meteomodel.pl. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 28-ին.
- ↑ «Sandomierz Średnia wilgotność» (լեհերեն). Meteomodel.pl. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 28-ին.
- ↑ 17,0 17,1 «Home». newarktwinning.co.uk. 2009. Վերցված է 2011 թ․ օգոստոսի 29-ին.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- City hall & façades of houses on the lower market square Արխիվացված 2018-06-29 Wayback Machine
- Panning: Gomulka's House, Kordegarda, Oleśnicki Family's House, rear façade of city hall, water well, Ciżemka Արխիվացված 2018-07-07 Wayback Machine
- Panorama Արխիվացված 2018-07-05 Wayback Machine
- Panning: City Hall, Main square and Opatowska Tower Արխիվացված 2018-07-05 Wayback Machine
- Sandomierz city council Արխիվացված 2017-04-22 Wayback Machine
- Sandomierz Forum - City life
- Tourist Web Site
- Tourist Guide Site
- Collegium Gostomianum [1]
- Secondary School in Sandomierz no 2 [2]
- Zespół Szkół Gastronomicznych i Hotelarskich Արխիվացված 2020-04-24 Wayback Machine
- https://web.archive.org/web/20140814213806/http://www.archiwumetnograficzne.edu.pl/downloads/sandomierz_angl.pdf
- "Some Glimpses at the Life of the Jewish Community of Sandomierz in the Years 1918-1939"
- Pozytywny Sandomierz
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սանդոմեժ» հոդվածին։ |
| ||||||||||
