Սալահ Ջադիդ
Սալահ Ջադիդ | |
![]() | |
Կուսակցություն՝ | Բաաս կուսակցություն (Սիրիա) |
---|---|
Կրթություն՝ | Հոմսի ռազմական ակադեմիա |
Մասնագիտություն՝ | քաղաքական գործիչ և ռազմական գործիչ |
Ծննդյան օր | 1926 |
Ծննդավայր | Dweir Baabda, Ալ-Կուտեյլիբիայի շրջան, Ջաբլեի գավառ, Լաթակիայի մարզ, Սիրիա |
Վախճանի օր | օգոստոսի 19, 1993[1] |
Վախճանի վայր | Մեզզեի բանտ, Դամասկոս, Սիրիա |
Քաղաքացիություն | ![]() |
Սալահ Ջադիդ (արաբ․՝ صلاح جديد, 1926, Dweir Baabda, Ալ-Կուտեյլիբիայի շրջան, Ջաբլեի գավառ, Լաթակիայի մարզ, Սիրիա - օգոստոսի 19, 1993[1], Մեզզեի բանտ, Դամասկոս, Սիրիա), սիրիացի զինվորական և քաղաքական գործիչ, Սիրիայի տարածաշրջանային արաբական սոցիալիստական Բաաս կուսակցության ծայրահեղ ձախ դաշինքի առաջնորդ և երկրի փաստացի առաջնորդ Սիրիայի դե ֆակտո առաջնորդ 1966-1970 թվականներին, երբ նա հեռացվեց Հաֆեզ ալ-Ասադի կազմակերպած ուղղիչ շարժման արդյունքում։
Վաղ կյանք և կարիերա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ջադիդը ծնվել է 1926 թվականին ծովափնյա Ջաբլե քաղաքի մոտ գտնվող Դուեյր Բաաբդա գյուղում[2]՝ Հադդադին ցեղի ալավիների ընտանիքում [3]։ Մեկ այլ զեկույցում նշվում է, որ նրա ծննդյան տարեթիվը 1924 թվականն է[4]։ Սովորել է Հոմսի ռազմական ակադեմիայում, իսկ 1946 թվականին ընդունվել է սիրիական բանակ[5]։ Ջադիդն ի սկզբանե եղել է Սիրիայի սոցիալիստական ազգայնական կուսակցության անդամ, սակայն ավելի ուշ դարձել է Արաբական սոցիալիստական Բաաս կուսակցության անդամ՝ Միշել Աֆլակի և Սալահ ալ-Դին ալ-Բիտարի գլխավորությամբ 1950-ականներին գործընկերոջ՝ Աքրամ ալ-Հաուրանիի միջոցով[2]։ Չնայած դրան, Ջադիդը մնաց մոտ նախկին կուսակցությանը. նրա եղբայրը՝ Ղասանը, նրա ամենահայտնի անդամներից մեկն էր Սիրիայում: Նա կրկին փոխեց հավատարմությունը 1950-ականներին, երբ դարձավ Գամալ Աբդել Նասերի գաղափարական համոզմունքներին աջակցող Արաբական ազգայնական շարժման անդամ: Ջադիդը աջակցում էր Սիրիայի միացմանը Արաբական Միացյալ Հանրապետությանը՝ միութենական հանրապետություն, որը բաղկացած է Եգիպտոսից և Սիրիայից[6]:
Միության ժամանակ Ջադիդը գտնվում էր Եգիպտոսի մայրաքաղաք Կահիրեում: Ջադիդը 1959 թվականին ստեղծեց Ռազմական կոմիտեն՝ այլ բաասականների հետ միասին: Ռազմական կոմիտեի գլխավոր նպատակն էր պաշտպանել Միության գոյությունը: Սկզբում Ռազմական կոմիտեի անդամներն ընդամենը չորսն էին, մյուսներն էին Հաֆեզ ալ-Ասադը, Աբդ ալ-Քարիմ ալ-Ջունդին և Մուհամմադ Ումրանը[6]: Ռազմական կոմիտեն փորձել է փրկել նաև սիրիական Բաաս շարժումը ոչնչացումից։ Կոմիտեի անդամները եղել են նրանցից, ովքեր Աֆլակին մեղադրում էին Միության տարիներին Բաաս կուսակցության ձախողման մեջ[7]: Կուսակցության Երրորդ Ազգային Կոնգրեսը 1959 թվականին պաշտպանեց Աֆլակի որոշումը՝ լուծարելու կուսակցությունը, սակայն 1960 թվականի Ազգային Կոնգրեսը, որտեղ Ջադիդը այն ժամանակ անհայտ ռազմական կոմիտեն ներկայացնող պատվիրակ էր, չեղյալ հայտարարեց որոշումը և կոչ արեց վերականգնել Բաաս կուսակցությունը։ Կոնգրեսը նաև որոշել է բարելավել հարաբերությունները Նասերի հետ՝ Միությունը ներսից ժողովրդավարացնելու միջոցով։ Կուսակցության ներսում գտնվող մի խմբակցություն՝ ալ-Հաուրանիի գլխավորությամբ, կոչ արեց Սիրիայի անջատումը[8]: Ռազմական կոմիտեն չհաջողվեց իր նպատակներին, և 1961 թվականի սեպտեմբերին Միությունը լուծարվեց։ Նազիմ ալ-Կուդսին, ով գլխավորում էր հետ Միության առաջին կառավարությունը, հետապնդում էր Ջադիդին և մյուսներին՝ նրանց նասերիական հավատարմության համար, և նրանք բոլորը ստիպված եղան հեռանալ սիրիական բանակից[6]:
1963 թվականին Ջադիդը փոխգնդապետից ստացել է գեներալ-մայորի կոչում և նշանակվել Սիրիայի զինված ուժերի շտաբի պետ[9]:
Անկում և մահ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1970 թվականին, երբ Պաղեստինի ազատագրման կազմակերպության (ՊԱԿ) և Հորդանանի բանակի միջև հակամարտություն սկսվեց, Ջադիդը Պաղեստինի ազատագրման բանակի սիրիական վերահսկողության տակ գտնվող պաղեստինյան զորքեր ուղարկեց Սիրիայում տեղակայված, Պաղեստինի կողմից վերահսկվող պաղեստինյան զորքերը Հորդանան: Այս որոշումը չաջակցեց Ասադի ավելի չափավոր Բաաս խմբակցությունը, և զորքերը նահանջեցին:
Գործողությունը օգնեց բուռն հակամարտություն առաջացնել Ջադիդ և Ասադ խմբակցությունների միջև՝ Բաաս կուսակցության և բանակի ներսում: Սիրիայի կոմունիստական կուսակցությունը միավորվեց Ջադիդի հետ՝ ստանալով նրան խորհրդային դեսպան Նուր ալ-Դին Մուխիտդինովի աջակցությունը։ Դրանից զայրացած Ասադը որոշեց վախեցնել խորհրդայիններին՝ ուղարկելով Մուստաֆա Թլասին Պեկին՝ զենք հայթայթելու[10]։ 1970 թվականի նոյեմբերին Ջադիդը փորձեց հեռացնել Ասադին և նրա կողմնակից Մուստաֆա Թլասին։ Ասադը պատասխանեց՝ նախաձեռնելով ներկուսակցական հեղաշրջում, որը կոչվում էր Ուղղիչ շարժում: Ջադիդը ձերբակալվեց 1970 թվականի նոյեմբերի 13-ին և մնաց Դամասկոսի Մեզզե բանտում մինչև 1993 թվականի օգոստոսի 19-ին սրտի կաթվածից մահը[11]։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Encyclopædia Britannica
- ↑ 2,0 2,1 Seale, 1990, էջ 63
- ↑ Tucker, Roberts, էջ 535
- ↑ Bulloch, John (23 August 1993). «Obituary: Salah Jadid». The Independent. Վերցված է 7 April 2013-ին.
- ↑ Moubayed, 2006, էջեր 259–260
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Moubayed, 2006, էջ 260
- ↑ Seale, 1990, էջեր 61–62
- ↑ Seale, 1990, էջ 66
- ↑ «Salah Jadid, 63, Leader of Syria Deposed and Imprisoned by Assad (Published 1993)». The New York Times (ամերիկյան անգլերեն). Associated Press. 1993-08-24. ISSN 0362-4331. Վերցված է 2021-02-23-ին.
- ↑ Robert Owen Freedman (1991). Moscow and the Middle East: Soviet policy since the invasion of Afghanistan. CUP Archive. էջ 40. ISBN 0-521-35976-7. Վերցված է 28 June 2010-ին.
- ↑ «Salah Jadid, 63, Leader of Syria Deposed and Imprisoned by Assad». The New York Times. 24 August 1993. Վերցված է 7 April 2013-ին.
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Moubayed, Sami M. (2006). Steel & Silk: Men and Women who shaped Syria 1900–2000. Cune Press. ISBN 978-1-885942-41-8.
- Seale, Patrick (1990). Asad of Syria: The Struggle for the Middle East. University of California Press. ISBN 978-0-520-06976-3.
- Tucker, Spencer; Roberts, Priscilla Mary (2008). The encyclopedia of the Arab–Israeli conflict: a Political, Social, and Military History: A–F. Vol. 1. ABC-CLIO. ISBN 978-1-85109-841-5.
![]() | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սալահ Ջադիդ» հոդվածին։ |
|