Ռոբերտ Քան

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ռոբերտ Քան
Դիմանկար
Ծնվել էդեկտեմբերի 23, 1938(1938-12-23)[1][2][3] (84 տարեկան)
ԾննդավայրՆյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ
ՔաղաքացիությունFlag of the United States.svg ԱՄՆ[4]
ԿրթությունՆյու Յորք քաղաքի քոլեջ (1960), Փրինսթոնի համալսարան (1962) և Փրինսթոնի համալսարան (1964)
Գիտական աստիճանաստվածաբանության դոկտոր
ԵրկերARPANET?[5], TCP[5] և TCP/IP[5]
Մասնագիտությունհամակարգչային գիտնական, գյուտարար, էլեկտրիկ-ինժեներ, գյուտարար և ճարտարագետ
ԱշխատավայրՄասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ
Զբաղեցրած պաշտոններուսուցիչ
Պարգևներ և
մրցանակներ
Ազատության նախագահական շքանշան

Թյուրինգի մրցանակ

[6][7]

Webby Lifetime Achievement Award?

Տեխնիկական և գիտական հետազոտությունների Աստուրիայի արքայադստեր մրցանակ

[8]

Հարոլդ Պենդերի մրցանակ

Համակարգչային տեխնիկայի պիոներ

Էլիզաբեթ թագուհու մրցանակ ճարտարագիտության ոլորտում

Չարլզ Ստարկ Դրեյպերի մրցանակ

Տեխնոլոգիայի և նորարարության ասպարեզի ազգային մեդալ

[9]

Ալեքսանդր Բելլի անվան ոսկե մեդալ

[10]

SIGCOMM Award?

Մարկոնիի մրցանակ

Ազգային գյուտարարների փառքի սրահ

Համացանցի փառքի սրահ

Համակարգչային պատմության թանգարանի համակրանք

Համակարգչային տեխնիկայի պիոներ

Բենջամին Ֆրանկլինի մեդալ

Ճապոնիայի մրցանակ

ACM-ի անդամ

[11]

Ցյուրիխի տեխնիկական բարձրագույն դպրոցի պատվավոր դոկտոր

[12]

Փրինսթոնի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

ACM ծրագրավորման մրցանակ

[13] Աստուրիայի արքայազնի պարգև և

IEEE Koji Kobayashi Computers and Communications Award?

ԱնդամությունԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա[14], Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Ճարտարագիտական ազգային ակադեմիա և Հաշվողական տեխնիկայի ասոցիացիա
Commons-logo.svg Robert E. Kahn Վիքիպահեստում

Ռոբերտ Քան կամ Բոբ Քան (անգլ.՝ Robert Elliot Kahn, դեկտեմբերի 23, 1938(1938-12-23)[1][2][3], Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ), համակարգչային գիտնական և էլեկտրիկ-ճարտարագետ, գյուտարար, ԱՄՆ ճարտարագիտության ազգային ակադեմիայի անդամ (1987), ԱՄՆ գիտությունների ազգային ակադեմիա անդամ (2015)։ Վինտ Սերֆի հետ միասին առաջին անգամ առաջարկել է փոխանցման կառավարման հաղորդակարգը՝ (անգլ.՝ Transmission Control Protocol, TCP) և այ-փի հասցեները (IP, անգլ.՝ Internet Protocol Address), որի համար նրանք արժանացել են Թյուրինգի մրցանակի (2004)[15]։

Ռոբերտ Քանը և Վինտ Սերֆը հայտնի են որպես ինտերնետի հայրեր[16]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռոբերտ Քանը ծնվել է Նյու Յորքի Բրուքլին թաղամասում, հրեաների ընտանիքում[17][18][19][20][21]։ Հայրը՝ Լորենս Քանը (1910-1999), ավագ դպրոցում մատակարարման կառավարիչ է աշխատել, իսկ մայրը` Բեատրիս Պաուլինը (1914-1994), տնային տնտեսուհի էր։

1960 թվականին Նյու Յորքի քաղաքային քոլեջում էլեկտրատեխնիկի մասնագիտություն ստանալուց հետո, կրթությունը շարունակել է Փրինսթոնի համալսարանում, որտեղ էլ ստացել է մագիստրոսական (1962) և դոկտորական աստիճանները (1964)։ Դոկտորական թեզը պաշտպանել է «Դիսկրետային և մոդուլային ազդանշանների ժամանակ առաջացած թերությունները» թեմայով[22]։ Դոկտորական կոչումը ստանալուց հետո աշխատել է Բոլտ Բերանեկ և Նյուման ընկերությունում (անգլ.՝ BBN Technologies)։ 1972 թվականին DARPA -ի[23] շրջանակներում սկսել է համագործակցել Տեղեկատվության մշակման տեխնիկական գործակալության (IPTO - Information Processing Techniques Office ) հետ ։ 1972 թվականի աշնանը Ռոբերտ Քանը Համակարգչային հաղորդակցության միջազգային խորհրդաժողովում 20 տարբեր համակարգիչներ միացնելով ցուցադրել է ARPANET (անգլ.՝ Advanced Research Projects Agency Network) համակարգչային ցանցը։ Ինչն էլ դառնալու էր «ջրբաժան իրադարձություն, որը ստիպեց մարդկանց հանկարծ գիտակցել, որ փաթեթային անցումը (անգլ.՝ packet switching) իրական տեխնոլոգիա է», և տեխնոլոգիական մեծ հեղաշրջման և ինտերնետի սկիզբ[24]։

Ռոբերտ Քանն այնուհետև օգնել է զարգացրել տարբեր համակարգիչները միացնելու TCP/IP հաղորդակարգը։ Տեղեկատվության մշակման տեխնոլոգիական գրասենյակի (IPTO անգլ.՝ Information Processing Techniques Office) տնօրեն դառնալուց հետո նա սկսել է Միացյալ Նահանգների կառավարության ռազմավարական նախաձեռնություն՝ համակարգչային հետազոտությունների և զարգացման միլիարդ դոլար ֆինանսավորում ունեցող՝ ԱՄՆ-ի դաշնային կառավարության կողմից երբևէ իրականացված համակարգչային հետազոտությունների և զարգացման ամենամեծ ծրագիրը։

DARPA-ում տասներեք տարի աշխատելուց հետո, Ռոբերտ Քանը 1986 թվականին հիմնադրել է Ազգային հետազոտական ​​նախաձեռնությունների գործակալությունը (CNRI - անգլ.՝ Corporation for National Research Initiatives), իսկ 2015 թվականից ստանձնել է գլխավոր գործադիր տնօրենի պաշտոնը[25]։

Համացանց[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

SATNET (անգլ.՝ Atlantic Packet Satellite Network) արբանյակային փաթեթային ցանցի նախագծի վրա աշխատելիս Ռոբերտ Քանն առաջին անգամ առաջ քաշեց ARPANET-ում օգտագործվող նախկին NCP (անգլ.՝ Network Control Program) ցանցային հաղորդակարգը TCP հաղորդակարգով փոխարինելու գաղափարը։ TCP- ն մեծ դերակատարում է ունեցել բաց ճարտարապետության ցանցերի հիմքի ձևավորման գործում, ինչը հնարավորություն է ստեղծել, որ աշխարհի համակարգիչներն ու ցանցերը տվյալներով փոխանակվեն միմյանց հետ, անկախ նրանից, թե յուրաքանչյուր ցանցի համակարգիչ ինչ սարքավորում կամ ծրագրային ապահովում է գործածում։ Այս նպատակին հասնելու համար նախագծվեց TCP, որն օժտված լիներ հետևյալ առանձնահատկություններով.

  • ամբողջ ցանցի ոչ մեծ ենթաբաժինները՝ համակարգիչները, հնարավորություն ունենան միմյանց հետ հաղորդակցվել մասնագիտացված համակարգչի միջոցով, որը միայն փաթեթների փոխանցում է կատարում (սկզբում կոչվում էր gateway, հետագայում՝ ռոտոր)
  • սարքերից ոչ մեկի վնասվելը չպետք է ազդի ամբողջ ցանցի վրա կամ ամբողջ ցանցը չի կարող ղեկավարել մեկ սարք
  • համացանցի միջոցով ուղարկված տեղեկատվության յուրաքանչյուր չափաբաժնի պետք է կարգաթիվ տրվի, որը կապահովի, որ վերջնական համակարգչին հասնելուց հետո տեղեկատվությունը ճիշտ հասկացվի և որ հայտնաբերվի տեղեկատվության փոխանցման ցանկացած կորուստ
  • աղբյուրից ընդունիչ ուղարկված ինֆորմացիան պետք է վերահսկել (ACK - անգլ.՝ Network packet) փաթեթի միջոցով, այսինքն՝ տեղեկատվություն ուղարկողը պետք է ինֆորմացիա ստանա փաթեթի տեղ հասնելու մասին (acknowledgement)
  • մի համակարգչից մյուս համակարգիչ ուղարկված ինֆորմացիայի կորստի դեպքում վերափոխանցում (Retransmission) կլինի, եթե կորուստը հայտնաբերվի սպասման ռեժիմով (timeout), որը կճանաչի, որ սպասվող հաստատումը չի ստացվել
  • ուղարկված տեղեկատվության յուրաքանչյուր կտոր պետք է ուղեկցվի checksum-ի միջոցով, որը հաշվարկվում է ուղարկողի կողմից և ստուգվում է վերջնական ստացողի կողմից, որպեսզի վստահություն լինի, որ այն որևէ կերպ ճանապարհին չի վնասվել։

1973 թվականի գարնանը Ռոբերտ Քանի հետ սկսել է համագործակցել Վինտ Սերֆը, և նրանք միասին ավարտել են TCP-ի սկզբնական տարբերակը։ Հետագայում պրոտոկոլը բաժանեցին երկու առանձին մասերի՝ TCP (անգլ.՝ Transmission Control Protocol) և IP (անգլ.՝ Internet Protocol Address), որն էլ հանդիսանում է ժամանակակից ինտերնետի հիմքի մի մասը[26]։

1992 թվականին Ռոբերտ Քանը և Վինտ Սերֆը հիմնադրեցին Ինտերնետային ընկերություն կազմակերպությունը։

Մրցանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պատվավոր աստիճաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռոբերտ Քանը ստացել է Փրինսթոնի համալսարանի, Պավիայի համալսարանի, Ցյուրիխի տեխնիկական բարձրագույն դպրոցի, Մերիլենդի համալսարանի, Ջորջ Մեյսոնի համալսարանի, Կենտրոնական Ֆլորիդայի համալսարանի և Պիզայի համալսարանների պատվավոր աստիճաններ, ինչպես նաև Լոնդոնի համալսարանական քոլեջի պատվավոր կրթաթոշակ։

2012 թվականին նա նաև ճանաչվել է Սանկտ Պետերբուրգի տեղեկատվական տեխնոլոգիաների, մեխանիկայի և օպտիկայի ազգային հետազոտական համալսարանի «Բարձրագույն կրթության դաշնային պետական ինստիտուտի» (անգլ.՝ ITMO: Information Technologies, Mechanics and Optics) պատվավոր բժիշկ[30]։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 http://ieeexplore.ieee.org/iel5/26/23883/01093722.pdf?arnumber=1093722
  2. ↑ 2,0 2,1 http://www.britannica.com/EBchecked/topic/932776/Robert-Elliot-Kahn
  3. ↑ 3,0 3,1 http://www.nndb.com/lists/503/000063314/
  4. ↑ http://www.nytimes.com/2012/05/25/opinion/keep-the-internet-open.html
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 http://www.computerhistory.org/collections/catalog/102657973
  6. ↑ https://amturing.acm.org/award_winners/kahn_4598637.cfm
  7. ↑ https://awards.acm.org/award_winners/kahn_4598637#140
  8. ↑ https://www.fpa.es/es/premios-princesa-de-asturias/premiados/2002-lawrence-roberts-robert-kahn-vinton-cerf-y-tim-berners-lee.html
  9. ↑ https://www.nationalmedals.org/laureates
  10. ↑ https://www.ieee.org/content/dam/ieee-org/ieee/web/org/about/awards/recipients/bell-rl.pdf
  11. ↑ https://awards.acm.org/award_winners/kahn_4598637#158
  12. ↑ https://inf.ethz.ch/de/departement/auszeichnungen-und-rankings/ehrendoktoren.html
  13. ↑ https://awards.acm.org/award_winners/kahn_4598637#149
  14. ↑ Notable Names Database — 2002.
  15. ↑ «Robert E Kahn - A.M. Turing Award Laureate»։ amturing.acm.org 
  16. ↑ CHM։ «Robert Kahn — CHM Fellow Award Winner»։ Արխիվացված է օրիգինալից April 3, 2015-ին։ Վերցված է March 30, 2015  [1] Archived 2015-04-03 at the Wayback Machine.
  17. ↑ «Archived copy»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2017-03-20-ին։ Վերցված է 2017-03-19 
  18. ↑ «Jew of the Week: Bob Kahn - Jew of the Week»։ www.jewoftheweek.net 
  19. ↑ Oral History of Robert KahnArchived July 7, 2010, at the Wayback Machine.
  20. ↑ Who's who in Frontiers of Science and Technology
  21. ↑ Paid Notice: Deaths KAHN, LAWRENCE - New York Times. Nytimes.com (1999-04-30). Retrieved on 2013-07-24.
  22. ↑ Kahn Robert E. (1964)։ Some problems in the sampling and modulation of signals (English) 
  23. ↑ DARPA - անգլ.՝ Defense Advanced Research Projects Agency, ներկայիս՝ ԱՄՆ Պաշտպանության նախարարության առաջադեմ հետազոտական ​​ծրագրերի գրասենյակ
  24. ↑ Kahn Robert E. (1990-04-24)։ «CBI oral history interview with Robert E. Kahn» 
  25. ↑ «CNRI Officers and Directors»։ CNRI։ Վերցված է 2009-02-25 
  26. ↑ Janet Abbate (1999)։ Inventing the Internet։ MIT Press։ էջ 130։ ISBN 0-262-01172-7 
  27. ↑ 2012 Inductees Archived 2012-12-13 at the Wayback Machine., Internet Hall of Fame website. Last accessed April 24, 2012
  28. ↑ Вручение диплома и мантии Почетного доктора НИУ ИТМО Роберту Кану
  29. ↑ "2013 Winners Announced" Archived 2017-01-02 at the Wayback Machine. Queen Elizabeth Prize for Engineering
  30. ↑ «Robert Kahn will receive a degree and a mantle of Honorary Doctor of Science in the University ITMO»։ en.ifmo.ru 

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիիքպահեստ
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Չափորոշչային վերահսկողություն
GND: 138331251 · ISNI: 0000 0000 7886 7377 · LCCN: n84137472 · NKC: js20081124002 · VIAF: 72798409 · WorldCat VIAF: 72798409
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ռոբերտ_Քան&oldid=8568275» էջից