Ռոբերտ Դալ
Ռոբերտ Ալան Դալ (անգլ.՝ Robert Alan Dahl; դեկտեմբերի 17, 1915[1][2][3][…], Ինվուդ, Լիոն շրջան, Այովա, ԱՄՆ[4] - փետրվարի 5, 2014[2][3][5][…], Համդեն, Նյու Հեյվեն շրջան, Կոնեկտիկուտ, ԱՄՆ), ամերիկացի հայտնի քաղաքագետ։ Համարվում է պլյուրալիստական դեմոկրատիայի տեսության նախահայրերից մեկը։ Եղել է Յեյլի համալսարանի պրոֆեսոր։ 1995 թվականին դարձել է Յուհան Շյուտեի անվան մրցանակի դափնեկիր։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մասնագիտական կրթությունը ստացել է Վաշինգտոնի համալսարանում (բակալավր, 1936 թվական) և Յեյլի համալսարանում (դոկտորանտուրա, 1940 թվական)։ Աշխատել է ամերիկյան կառավարական մի շարք համակարգերում։ 1944- 1945 թվականներին մասնակցել է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմին՝ ԱՄՆ զինված ուժերի կազմում։ Պարգևատրվել է «Բրոնզե Աստղ» շքանշանով։ 1946 թվականին վերադարձել է Յեյլի համալսարան, որտեղ դասավանդել է մինչ 1986 թվականը։ Հետագայում դարձել է Յեյլի համալսարանի ստերլինգյան պրոֆեսոր։ Այս կոչումը տրվում է այն անձանց, ովքեր հսկայական ներդրում են ունեցել իրենց ոլորտի գիտական զարգացման ընթացքում։ 1966 1967 թվականներին եղել է Քաղաքագիտության ամերիկյան ասոցիացիայի նախագահ։
Գիտական ներդրում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ռոբերտ Դալը ունեցել է մեծ ներդրում քաղաքագիտության զարգացման գործընթացում՝ տեղական ինքնակառավարման ոլորտում իր էմպիրիկ հետազոտությունների և տեսական կոնցեպցիաների վերաբերյալ, որոնք մեծապես կապված են դեմոկրատիայի և բազմակարծության հետ։ Նա առաջարկել է մինիմալ պահանջներ, որոնց պետք է բավարարի ժողովրդավարությունը՝
- Քաղաքական վերահսկողության կառավարական մարմինների կողմից ընդունված որոշումների վրա։ Սահմանադրությունը երաշխավորում է քաղաքական գործիչների դասակարգումը ըստ իրենց ընտրության։ Մարմինը գործում է համապատասխան ժամկետներում։
- Ընտրովի պաշտոնները զբաղեցվում են պարբերական և արդար ընտրությունների արդյունքում, որտեղ բռնությունը համարվում է անընդունելի։ Ընտրությունները պետք է լինեն բաց և թափանցիկ։
- Բոլոր չափահաս քաղաքացիները կարող են մասնակցել ընտրություններին։
- Գրեթե բոլոր քաղաքացիները ունեն իրենց թեկնածությունը դնելու և ընտրվելու իրավունք։
- Քաղաքացիները ունեն իրավունք խոսելու քաղաքական հարցերի վերաբերյալ՝ չվախենալով գաղափարական հետապնդումից։
- Քաղաքացիները ունեն իրավունք օգտվելու այլընտրանքային աղբյուրներից, որոնք գոյություն ունեն իրականում և գտնվում են օրենքի պաշտպանության տակ։
- Քաղաքացիները ունեն պետությունից անկախ միավորումներ, կազմակերպություններ ստեղծելու և անդամակցելու իրավունք, ներառյալ նաև քաղաքական կուսակցությունները և շահերի (լոբբիստական) խմբերը։
Աշխատություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ռոբերտ Դալի ամենահայտնի աշխատություններից են՝
- 1953 — Քաղաքականություն, տնտեսություն, զարգացում / Politics, Economics, and Welfare (Չարլզ Լինդբլոմի համահեղինակությամբ)
- 1956 — Ժողովրդավարության տեսության ներածություն / A Preface to Democratic Theory
- 1957 — Որոշումների կայացումը ժողովրդավարությունում.Գերագույն դատարանը որպես որոշումներ ընդունող մարմին/ Decision-Making in a Democracy: The Supreme Court as a National Policy-Maker
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Utter G. H. Dahl, Robert A. // American Political Scientists: A Dictionary — 2 — Greenwood Publishing Group, 2002. — ISBN 978-0-313-31957-0
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Encyclopædia Britannica
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Սոլոմոն Գուգենհայմի թանգարան — 1937.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Freebase Data Dumps — Google.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
- ↑ Dahl, Robert (1915-) // Encyclopedia of Political Theory (2010 ed.) — SAGE Publishing, 2010. — P. 113. — ISBN 978-1-4129-5865-3
- ↑ https://www.washingtonpost.com/national/robert-a-dahl-yale-professor-and-political-scientist-who-wrote-on-democracy-dies-at-98/2014/02/08/505b4140-9012-11e3-b46a-5a3d0d2130da_story.html
- ↑ http://www.nasonline.org/publications/biographical-memoirs/memoir-pdfs/dahl-robert.pdf
- ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 10,0 10,1 Mathematics Genealogy Project — 1997.
| ||||||||||||||||
- Դեկտեմբերի 17 ծնունդներ
- 1915 ծնունդներ
- ԱՄՆ-ում ծնվածներ
- Փետրվարի 5 մահեր
- 2014 մահեր
- Կոնեկտիկուտ նահանգում մահացածներ
- Եյլի համալսարանի շրջանավարտներ
- Գուգենհայմի կրթաթոշակառուներ
- Գիտնականներ այբբենական կարգով
- Անձինք այբբենական կարգով
- Ամերիկացի քաղաքագետներ
- ԱՄՆ-ի գիտությունների ազգային ակադեմիայի անդամներ
- Ամերիկացի սոցիոլոգներ
- Բրիտանական ակադեմիայի թղթակից-անդամներ