Jump to content

Ռազմական դրությունը Ուկրաինայում

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ռազմական դրությունը Ուկրաինայում
օրենսդրական ակտ Խմբագրել Wikidata
ԵնթակատեգորիաՌազմական դրություն Խմբագրել Wikidata
ԵրկիրՈւկրաինա Խմբագրել Wikidata
Իրավասությունը տարածվում էՈւկրաինա Խմբագրել Wikidata
Հիմնարար տեքստConstitution of Ukraine Խմբագրել Wikidata
Լեզուուկրաիներեն Խմբագրել Wikidata
Հիմնական կարգավորիչ տեքստThe Law of Ukraine "On the Legal Regime of Martial Law" Խմբագրել Wikidata

Ուկրաինայում ռազմական դրություն մտցնելու իրավական հիմքը գտնվում է Ուկրաինայի Սահմանադրության, Ուկրաինայի «Ռազմական դրության իրավական կարգավիճակի մասին» օրենքի (թիվ 389-VIII, 2015 թվականի մայիսի 12-ի[1]) և ռազմական դրություն մտցնելու մասին նախագահի հրամանագրերի մեջ։ Ուկրաինայում ժամանակակից ռազմական դրությունը մտցվել է երկու անգամ՝ 2018 թվականին (30 օրով) և 2022 թվականի փետրվարի 24-ից։ Երկրորդը եղել է 2022 թվականի փետրվարի 24-ին սկսված Ռուսաստանի կողմից Ուկրաինա ներխուժման ժամանակ։

«Ռազմական դրության իրավական կարգավիճակի մասին» օրենքը

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նախորդ «Ռազմական դրության իրավական կարգավիճակի մասին» օրենքն ընդունվել է 2000 թվականին և ստորագրվել նախագահ Լեոնիդ Կուչմայի կողմից[2][3]։ Այն մի քանի անգամ փոփոխվել է՝ 2003, 2008, 2010, 2012 և 2014 թվականներին[3]։

2015 թվականին Պետրո Պորոշենկոն խորհրդարանին ներկայացրել է թիվ 2541 օրինագիծը։ Այն Ուկրաինայի Գլխավոր Ռադայի կողմից ընդունվել է մայիսի 12-ին, իսկ հունիսի 8-ին վերադարձվել է Ուկրաինայի նախագահի ստորագրությամբ[4][5]։ Նոր օրենքը կյանքի կոչելու նպատակով Ուկրաինայի Նախարարների կաբինետը հաստատել է Ուկրաինայում կամ դրա առանձին տարածքներում ռազմական դրության իրավական ռեժիմի ներդրման և միջոցառումների ապահովման տիպային պլանը[6]։ Երկարատև ռազմական միջամտությանը ի պատասխան՝ Ուկրաինայի գործադիր իշխանության կենտրոնական ստորաբաժանումները ստեղծել են համապատասխան ստորաբաժանումներ։ Սոցիալական քաղաքականության նախարարությունում գործում է ATO մասնակիցների և թոշակի անցած զինծառայողների սոցիալական ադապտացիայի բաժինը[7], իսկ Առողջապահության նախարարությունում՝ հակաահաբեկչական գործողությունների, արտակարգ իրավիճակների և ռազմական դրության ժամանակ բժշկական օգնության համակարգման և ապահովման բաժինը[8]։

Ռազմական դրության ժամանակ Ուկրաինայում պետական տոները դառնում են աշխատանքային օրեր, իսկ խաղաղ ժամանակ՝ ոչ աշխատանքային[9]։

Ընտրություններ և ռազմական դրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռազմական դրության ժամանակ Ուկրաինայի Սահմանադրությունը թույլ է տալիս որոշակի սահմանափակումներ մտցնել իրավունքների և ազատությունների վերաբերյալ։ Սահմանադրությունը ռազմական դրության մեջ գտնվող Գերագույն Ռադայի (Ուկրաինայի ազգային խորհրդարան) հնգամյա լիազորությունները հստակորեն երկարաձգում է մինչև Ուկրաինայի Գերագույն Ռադայի առաջին նիստի հաջորդ խորհրդարանական ժամկետը, որը կընտրվի ռազմական դրության չեղարկումից հետո։ Գիտնականները նշել են, որ Ուկրաինայի սահմանադրությունը չի նախատեսում ազգային ընտրություններ կազմակերպել ռազմական դրության մեջ գտնվելու ընթացքում[10]։ 2023 թվականի Ուկրաինայի խորհրդարանական ընտրությունները չեն անցկացվել, նույնը կրկնվել է նաև 2024 թվականի Ուկրաինայի նախագահական ընտրությունների ժամանակ[11][10]։

Պատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2015 թվականի մայիսի 28-ին «Պորոշենկոյի տարի» հաղորդման ժամանակ նախագահը հայտարարել է, որ Ուկրաինայում ռազմական դրություն մտցնելու մասին հրամանագիր կստորագրվի, եթե խախտվի հրադադարը և հարձակում իրականացվի Ուկրաինայի զինված ուժերի դիրքերի վրա[12]։

2018 թվականի ռազմական դրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ռազմական դրության գոտի 2018 թվականին։

Ռուսաստանի հետ լարվածության աճի ֆոնին Ուկրաինայի պաշտպանությունն ամրապնդելու նպատակով 2018 թվականի նոյեմբերի 26-ին Ուկրաինայի 10 շրջաններում[13][14]՝ տեղական ժամանակով ժամը 14:00-ից նախագահի հրամանագրով 30 օրյա ռազմական դրություն է հայտարարվել[15][16]։ Դա տեղի է ունեցել Կերչի նեղուցում տեղի ունեցած միջադեպից հետո[17][18]։ Ռազմական դրությունը վերացվել է 30 օր անց[19]։

Սկզբում նախագահ Պորոշենկոն ստորագրել է Ուկրաինայի ողջ տարածքում 60 օրով ռազմական դրություն մտցնելու հրամանագիր, սակայն 5 ժամ տևած քննարկումներից հետո Գերագույն ռադայի արտակարգ նիստում ստորագրվել է ավելի մեղմ տարբերակը[20]։

Ուկրաինան ռազմական դրության ընթացքում (և սկսած 2018 թվականի նոյեմբերի 30-ից) արգելել է 16-ից 60 տարեկան բոլոր ռուս տղամարդկանց մտնել երկիր, սակայն բացառություններ է կատարել, որոնք վերաբերել են մարդասիրական նպատակներով մուտք գործողներին[21]։ Ուկրաինան պնդել է, որ սա անվտանգության միջոցառում է, որը թույլ է տալիս Ռուսաստանին կանխել Ուկրաինայի տարածքում «մասնավոր» բանակների ստորաբաժանումների ձևավորումը[22]։ Ուկրաինայի պետական սահմանապահ ծառայության տվյալներով՝ 2018 թվականի նոյեմբերի 26-ից դեկտեմբերի 26-ը 1650 ռուս քաղաքացիների չեն թույլատրել մուտք գործել Ուկրաինա[23]։ 2018 թվականի դեկտեմբերի 27-ին Ուկրաինայի ազգային անվտանգության և պաշտպանության խորհուրդը հայտարարել է, որ երկարաձգել է «Ռուս տղամարդկանց Ուկրաինա մուտք գործելու վերաբերյալ պետական սահմանապահ ծառայության միջոցառումները»[24]։

Ռազմական դրության գոտիներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նշված տարածքները գտնվել են Ռուսաստան-Ուկրաինա սահմանի երկայնքով, Մոլդովա-Ուկրաինա սահմանի Մերձդնեստրի նահանգի երկայնքով (որտեղ գտնվում են ռուսական խաղաղապահ զորքերը), ինչպես նաև Սև և Ազովի ծովերի ափերին: Ազով-Կերչի ջրային տարածքի Ուկրաինայի ներքին ջրերը նույնպես ենթարկվում են ռազմական դրության:

Քննադատություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պորոշենկոյի որոշումը քննադատության է ենթարկվեկ, քանի որ այն տեղի է ունեցել 2019 թվականի Ուկրաինայի նախագահական ընտրությունների ժամանակ, որոնց վրա կարող են ազդել ռազմական դրության կողմից սահմանադրական սահմանափակումները (ռազմական դրության մասին հրամանագրի 3-րդ կետ)[25]։

Մյուս կողմից, այն բնութագրվել է որպես ուշացած, քանի որ Կերչի նեղուցի միջադեպից առաջ մի քանի զգալիորեն ավելի լուրջ ռազմական միջադեպեր են տեղի ունեցել (2014 թվականին Ուկրաինայում Ռուսաստանի ռազմական միջամտությունից ի վեր)[26]։ Քննադատները ժամանակը կապում են Պորոշենկոյի նախընտրական քաղաքական նկրտումների հետ, քանի որ նրա վարկանիշը 2019 թվականի Ուկրաինայի նախագահական ընտրություններում շատ ցածր է եղել[27]։ Մտահոգություն է հայտնվել նաև, որ ռազմական դրությունը կազդի միջազգային օգնության վճարումների վրա։

2022 թվականի ռազմական դրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2022 թվականի փետրվարի 24-ին Ուկրաինայի վրա Ռուսաստանի ներխուժմանը ի պատասխան՝ նախագահ Վոլոդիմիր Զելենսկին հայտարարել է ռազմական դրության մասին[28] (Գերագույն ռադայի հաստատմամբ)[29]։ Ժամը 7-ից կարճ ժամանակ առաջ ազգին ուղղված հեռուստատեսային ուղերձում նա պարզաբանել է, որ 18-60 տարեկան բոլոր աշխատունակ տղամարդկանց արգելվում է լքել երկիրը, քանի որ երկիրը բոլոր պահեստազորային ուժերի ընդհանուր զորահավաք է սկսել[30] Ուկրաինայի պետական սահմանապահ ծառայության Facebook-ի գրառման համաձայն՝ սահմանը հատելու այս արգելքը ուժի մեջ է մնում 2023 թվականի հուլիսի 19-ից[31]։

Փետրվարի 26-ին Կիևի քաղաքապետ Վիտալի Կլիչկոն պարետային ժամ է հայտարարել՝ ժամը 5-ից սկսած մինչև երեկոյան մինչև 8-ը (ռուս դիվերսանտներին բացահայտելու համար)[32]։ Ռուսական դիվերսանտների երկօրյա որոնումներից հետո՝ փետրվարի 28-ին վերացվել է պարետային ժամը[33]։

Մարտի 20-ին նախագահ Զելենսկին հրամանագիր է ստորագրել, որով ռազմական դրության պատճառով բոլոր ազգային հեռուստաալիքները միավորվել են մեկ հարթակում[34][35]։ Նույն օրը նա հրամանագիր է ստորագրել, որով կասեցվել է տասնմեկ ընդդիմադիր քաղաքական կուսակցությունների գործունեությունը ռազմական դրության ողջ ընթացքում՝ հղում անելով Ռուսաստանի կառավարության հետ կապերի մասին պնդումներին։ Կուսակցությունների թվում են եղել ռուսամետ «Ընդդիմադիր հարթակ՝ հանուն կյանքի» կուսակցությունը, որը Գերագույն ռադայի երկրորդ ամենամեծ կուսակցությունն է, ինչպես նաև այլ, ավելի փոքր կուսակցություններ[36][37][38]։ Մայիսի 22-ին Ուկրաինայի խորհրդարանը երկարաձգել է ռազմական դրությունը ևս 90 օրով և այդ պահից սկսած այն ավտոմատ կերպով երկարաձգվում է[39][40][41][42]։

2023 թվականին Եվրոպական հանձնաժողովը պարզել է, որ ռազմական դրությունը հանգեցրել է որոշակի հիմնարար իրավունքների սահմանափակման, սակայն սահմանափակումները ժամանակային են և համաչափ են իրավիճակին[43]։

2024 թվականի կեսերից մինչև վերջը Գերագույն Ռադան եռամսյակային քվեարկություններ է անցկացրել ռազմական դրության ժամկետը 90-օրյա ընդմիջումներով երկարաձգելու համար, որին հաջորդել է նախագահ Զելենսկու ստորագրությունը[44][45]։ Այս միտումը շարունակվել է նաև 2025 թվականին, երբ Գերագույն Ռադան հունվարի 15-ին կրկին քվեարկել է ռազմական դրությունը մինչև մայիսի 9-ը երկարաձգելու օգտին[46]։

Տես նաև

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ Закон України "Про правовий режим воєнного стану" [Law of Ukraine "On the legal status of martial law"] (ուկրաիներեն). Verkhovna Rada. 2015 թ․ մայիսի 12. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 30-ին.
  2. ↑ Sviatoslav Khomenko (2014 թ․ մարտի 2). Що таке воєнний стан? [What is a martial law?] (ուկրաիներեն). BBC News Ukrainian. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 30-ին.
  3. ↑ 3,0 3,1 Закон України «Про правовий режим воєнного стану» [Law of Ukraine "On the legal status of martial law"] (ուկրաիներեն). Verkhovna Rada. 2000 թ․ ապրիլի 6. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 30-ին.
  4. ↑ Закон про правовий режим воєнного стану підписаний [The law on the legal regime of martial law is signed] (ուկրաիներեն). UkrMedia. 2015 թ․ հունիսի 8. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 30-ին.
  5. ↑ Президент підписав закон про режим воєнного стану. 5 фактів [The President signed the law on the state of martial law. 5 facts] (ուկրաիներեն). tvoemisto.tv. 2015 թ․ հունիսի 9. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 30-ին.
  6. ↑ Про затвердження типового плану запровадження та забезпечення заходів правового режиму воєнного стану в Україні або в окремих її місцевостях [On approval of a model plan for the introduction and provision of measures for the legal regime of martial law in Ukraine or in its separate areas] (ուկրաիներեն). Cabinet of Ministers of Ukraine. 2015 թ․ հուլիսի 22. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 30-ին.
  7. ↑ Наказ Мінсоцполітики від 12 квітня 2018 року № 336 «Про затвердження структури апарату Міністерства соціальної політики України» [Order of the Ministry of Social Policy from April 12, 2018, No. 336 "On approval of the structure of the apparatus of the Ministry of Social Policy of Ukraine"] (ուկրաիներեն). Ministry of Social Policy. 2018 թ․ ապրիլի 12. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 30-ին.
  8. ↑ Anastasiia Chabanenko (2018 թ․ մարտի 31). «Declaration of the division of coordination and providing medical care during anti-terrorist operations, emergency and martial law specialist». National Agency for Prevention of Corruption. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 13-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 7-ին.
  9. ↑ «Public Holidays in Ukraine». Embassy of Ukraine in the Kingdom of Denmark (English). 2023 թ․ փետրվարի 25. Վերցված է 2024 թ․ մարտի 8-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) Olena Burceva (2024 թ․ մարտի 8). «From iPhone to the end of the war: what do women in Dnipro want on March 8th». Informator (Ukrainian). Վերցված է 2024 թ․ մարտի 8-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  10. ↑ 10,0 10,1 Yurii Kliuchkovskyi and Volodymyr Venher (2022 թ․ հուլիս). «Organisation and holding of elections in post-war Ukraine. Prerequisites and challenges». Council of Europe. «PACE President Tiny Kox: It is up to the Government, Parliament and the people of Ukraine to decide when and how to conduct elections». Council of Europe Office in Ukraine. 2023 թ․ մայիսի 17. Վերցված է 2023 թ․ հուլիսի 8-ին. «Ukraine legislature extends martial law and general mobilization through November». Jurist. 2023 թ․ հուլիսի 28.
  11. ↑ Deprez, Fabrice (2023 թ․ հոկտեմբերի 4). «Ukraine Is Already Working on Its Next Election. The challenges of holding a vote in wartime are both small and big—and often unexpected». Foreign Policy (ամերիկյան անգլերեն).
  12. ↑ Президент підписав закон про режим воєнного стану. 5 фактів [The President signed the law on the state of martial law. 5 facts] (ուկրաիներեն). tvoemisto.tv. 2015 թ․ հունիսի 9. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 30-ին.
  13. ↑ Martial law in Ukraine introduced from Nov 26, Turchynov clarifies // UNIAN, 26 November 2018
  14. ↑ Martial law in ten regions of Ukraine // Ośrodek Studiów Wschodnich im. Marka Karpia, 26 November 2018
  15. ↑ Presidential Decree of November 26, 2018 No. 393/2018 "On the Imposition of Martial Law in Ukraine" (Ukr.) // President of Ukraine, 26 November 2018
  16. ↑ The Law of Ukraine of November 26, 2018 No. 2630-VIII "On Approval of the Decree of the President of Ukraine 'On the Imposition of Martial Law in Ukraine'" (ukr.) // Supreme Council of Ukraine, 26 November 2018
  17. ↑ Martial law in Ukraine could be a death sentence for its democracy // The Washington Post, 26 November 2018
  18. ↑ In Standoff With Russia, What Does Ukraine's Martial Law Decree Mean? // The New York Times, 26 November 2018
  19. ↑ Martial laws comes to an end in Ukraine after 30 days, BBC News (26 December 2018)
  20. ↑ «Указ №393 про введення воєнного стану в Україні (текст)». 2018 թ․ նոյեմբերի 27. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 27-ին.
  21. ↑ «Ukraine bans entry to all male Russian nationals aged 16-60». UNIAN (անգլերեն). 2018 թ․ նոյեմբերի 30. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
  22. ↑ Roth, Andrew (2018 թ․ նոյեմբերի 30). «Ukraine bans entry to Russian men 'to prevent armies forming'». The Guardian. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
  23. ↑ Almost 1,650 Russian citizens refused entry into Ukraine amid martial law – Ukrainian Border Service, Interfax-Ukraine (December 26, 2018)
  24. ↑ Ukraine upholds entry restrictions for Russian men aged 16-60 years, Ukrinform (December 27, 2018)
  25. ↑ Ukraine's Martial Law Brings Unease After Russian Attack, by Renee Hickman, NBC News, December 7, 2018 (retrieved December 23, 2018)
  26. ↑ (uk) 30 days of war. What was the reason for the introduction of a state of war in Ukraine, Ukrayinska Pravda (27 November 2018)
  27. ↑ Ukraine imposes martial law as tensions with Russia flare, Al Jazeera, November 26, 2018 (retrieved November 28, 2018)
  28. ↑ «Про введення воєнного стану в Україні [On the Introduction of Martial Law in Ukraine]» (ուկրաիներեն). Verkhovna Rada. 2022 թ․ փետրվարի 24. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 17-ին.
  29. ↑ «Поіменне голосування про проект Закону про затвердження Указу Президента України "Про введення воєнного стану в Україні" (No. 7111) [Roll call vote on the draft Law on Approval of the Decree of the President of Ukraine "On the Introduction of Martial Law in Ukraine" (No. 7111)]» (ուկրաիներեն). Verkhovna Rada. 2022 թ․ փետրվարի 24. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 25-ին.
  30. ↑ «Reports: Ukraine bans all male citizens ages 18 to 60 from leaving the country». USA Today. 2022 թ․ փետրվարի 25. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 26-ին.
  31. ↑ «Конфліктних ситуацій при перетині кордону значно побільшало» (ուկրաիներեն). State Border Guard Service of Ukraine. 2023 թ․ հուլիսի 19 – via Facebook.
  32. ↑ Adrienne Vogt; Lauren Said-Moorhouse; Jeevan Ravindran; Peter Wilkinson; Jessie Yeung; Brad Lendon; Steve George; Meg Wagner; Amir Vera (2022 թ․ փետրվարի 26). «Kyiv mayor orders curfew starting Saturday evening». CNN (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 26-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 1-ին.
  33. ↑ Ryan Garza (2022 թ․ փետրվարի 28). «Ukraine curfew lifts after hunt for 'Russian saboteurs'». News Nation Now (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 28-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 1-ին.
  34. ↑ «Citing martial law, Ukraine president signs decree to combine national TV channels into one platform». Reuters (անգլերեն). 2022 թ․ մարտի 20. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 23-ին.
  35. ↑ «Ukraine President Zelenskyy signs decree creating unified national news source». www.jurist.org (ամերիկյան անգլերեն). 2022 թ․ մարտի 21. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 23-ին.
  36. ↑ Balevic, Katie (2022 թ․ մարտի 20). «Zelenskyy suspends Ukrainian opposition parties with 'ties' to Russia, warns of 'harsh response' if they don't comply with ban». Business Insider (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ մարտի 28-ին.
  37. ↑ Sauer, Pjotr (2022 թ․ մարտի 20). «Ukraine suspends 11 political parties with links to Russia». The Guardian (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ մարտի 28-ին.
  38. ↑ Ishchenko, Volodymyr (2022 թ․ մարտի 21). «Why did Ukraine suspend 11 'pro-Russia' parties?». Al Jazeera (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ մարտի 28-ին. «Other parties on Zelenskyy's suspension list were of left-wing orientation. Some of them played an important role in Ukrainian politics in the 1990-2000s, such as the Socialist and Progressive Socialist parties, but by now they are all completely marginalised. Indeed, there is no political party in Ukraine today with "left" or "socialist" in its name that could secure any considerable portion of the general vote now or for the foreseeable future. Ukraine had already suspended in 2015 all of the country's communist parties under the "decommunisation" law, which was strongly criticised by the Venice Commission.»
  39. ↑ «Ukraine extends martial law, general mobilisation until August». euronews (անգլերեն). 2022 թ․ մայիսի 22. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 19-ին.
  40. ↑ «Ukraine's parliament supports martial law extension for 90 days — lawmaker». TASS. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 19-ին.
  41. ↑ «Ukraine's parliament votes to extend martial law, mobilization». The Kyiv Independent. 2022 թ․ նոյեմբերի 16. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 26-ին.
  42. ↑ «Parliament extends martial law, general mobilization in Ukraine for another 90 days». Ukrinform. 2023 թ․ մայիսի 2. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 16-ին.
  43. ↑ «2023 Communication on EU Enlargement Policy» (PDF). European Commission. 2023 թ․ նոյեմբերի 8. Վերցված է 2024 թ․ հոկտեմբերի 26-ին.
  44. ↑ «Ukraine extends martial law and mobilisation until 7 February 2025». National Security and Defense Council of Ukraine. 2024 թ․ հոկտեմբերի 29. Վերցված է 2025 թ․ մարտի 5-ին.
  45. ↑ «Parliament supports extension of martial law and general mobilization for 90 days». The New Voice of Ukraine. 2024 թ․ հոկտեմբերի 29. Վերցված է 2025 թ․ մարտի 5-ին.
  46. ↑ Hodunova, Kateryna (2025 թ․ փետրվարի 5). «Ukraine extends martial law until May 9». The Kyiv Independent. Վերցված է 2025 թ․ մարտի 5-ին.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ռազմական_դրությունը_Ուկրաինայում&oldid=10417566» էջից