Ռազմական բյուջե
 |
| Աշխարհի յոթ հիմնական «ռազմական բյուջեները» 2011 թվականին. Գլխավր տեղեկատու՝ SIPRI Yearbook 2012. |
Ռազմական բյուջե կամ պաշտպանության բյուջե, պետության ծախսեր, որոնք նախատեսված են պետության զինված ուժերը պահպանելու և նորացնելու համար։
Նախկինում ռազմական բյուջեն ներառում էր կառավարության ծախսերը միայն ցամաքային ուժերի համար, իսկ նավատորմի համար նախատեսված էր ծովային բյուջեն։
Պետության ռազմական բյուջեն հաճախ արտացոլում է այն սպառնալիքների մակարդակը, որին, իրենց իշխանությունների կարծիքով, ենթարկվում է պետության անվտանգությունը։ Բյուջեի չափը բնութագրում է նաև պետության կողմից ռազմական գործողություններ ֆինանսավորելու կարողությունը, ինչն ուղղակիորեն կախված է պետության տնտեսության չափից, կառավարության և պետության բնակչության նախընտրությունից։ Սովորաբար, ռազմական բյուջեն չի ներառում վետերանների և իրավապահ մարմինների վերականգնման ծախսերը։
Ըստ Ստոկհոլմի Խաղաղության հետազոտությունների ինստիտուտի տվյալների՝ աշխարհում ռազմական ծախսերը 2024 թվականին կազմել են 2,718 մլրդ ԱՄՆ դոլար (համաշխարհային ՀՆԱ-ի մոտ 2,5%-ը)։[1]
Ռազմական բյուջեներ 2024[1]
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]| Տեղ | Պետություն | Ծախսեր | ՀՆԱ-ի մասնաբաժինը | Համաշխարհային մասնաբաժին |
|---|---|---|---|---|
| 1 |  ԱՄՆ
|
997,0 | 3,4 | 37,0 |
| 2 |  Չինաստան
|
314,0 | 1,7 | 12,0 |
| 3 |  Ռուսաստան
|
149,0 | 7,1 | 5,5 |
| 4 |  Գերմանիա
|
88,5 | 1,9 | 3,3 |
| 5 |  Հնդկաստան
|
86,1 | 2,3 | 3,2 |
| 6 | .svg){kind=small} Միացյալ Թագավորություն
|
81,8 | 2,3 | 3,0 |
| 7 |  Սաուդյան Արաբիա
|
80,3 | 7,3 | 3,0 |
| 8 |  Ուկրաինա
|
64,7 | 34,0 | 2,4 |
| 9 |  Ֆրանսիա
|
64,7 | 2,1 | 2,4 |
| 10 |  Ճապոնիա
|
55,3 | 1,4 | 2,0 |
Ռազմական բյուջեներ 2011, տեղեկատու՝ SIPRI
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]| Տեղ | Երկիր | Ռազմական բյուջե ($ մլրդ.) | Համաշխարհային մասնաբաժին |
| — | Ընդհանուր աշխարհւմ | 1 739 | 100% |
| 1 | ԱՄՆ
|
711 | 40,9 % |
| 2 | Չինաստան
|
138 | 7,9 % |
| 3 | Ռուսաստան
|
70,2 | 4,0 % |
| 5 | Ֆրանսիա
|
64,6 | 3,7 % |
| 6 | Ճապոնիա
|
60,8 | 3,5 % |
| 4 | .svg){kind=small} Մեծ Բրիտանիա
|
60,3 | 3,5 % |
| 7 | Հնդկաստան
|
49,6 | 2,9 % |
| 8 | Սաւդյան Արաբիա
|
48,5 | 2,8 % |
| 9 | Գերմանիա
|
48,1 | 2,8 % |
| 10 |  Բրազիլիա
|
36,9 | 2,1 % |
Պատմական տվյալներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1897
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]| 1897 թվականի ռազմական ծախսերի համեմատական աղյուսակ | ||
|---|---|---|
| Պետություն | Տարեկան ծախս ցամաքային զորքերի համար | Մեկ շնչի հաշվով |
| Ավստրո-Հունգարիա | 169 469 000 | 3,81 |
| Անգլիա | 229 515 000 | 5,76 |
| Գերմանիա | 290 955 000 | 5,57 |
| Ռուսաստան | 284 379 994 | 2,50 |
| Ֆրանսիա | 236 515 000 | 5,76 |
1898-ի փետրվար ամսվա «Saturday Review» ամսագրում պետությունների ռազմական բյուջեների վերաբերյալ ներկայացվել են հետևյալ տվյալները՝ կապված ամբողջ պետական բյուջեի հետ.
- ԱՄՆ։ 17%
- Ռուսական կայսրություն։ 21%
- Ֆրանսիա։ 27%
- Բրիտանական կայսրություն։ 39% (40 մլն ֆունտ կամ ՀՆԱ-ի 2.5%-ը)
- Գերմանական կայսրություն։ 43%
- Ճապնական կայսրություն։ 55% (132 մլն իեն)
2003
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ստոկհոլմի Խաղաղության հետազոտությունների ինստիտուտը 2004 թվականի ձեռնարկում նշել է, որ 2003 թվականին ՆԱՏՕ-ի անդամների կողմից ռազմական տեխնիկայի գնումները 2002 թվականի համեմատ աճել են 11%-ով։ Որոշ պետություններում ռազմական բյուջեները հասել են այն մակարդակի, որը նկատվում էր սառը պատերազմի տարիներին։ ԱՄՆ-ի ռազմական բյուջեն գլխավորում էր պետությունների այս ցուցակը և կազմում էր 2003 թվականին աշխարհի բոլոր ռազմական ծախսերի 47%-ը (415 միլիարդ դոլար)։ Իրաքի պատերազմի լրացուցիչ ֆինանսավորումը և դրա հետ կապված $ 83 միլիարդ դոլարը կազմում էին ռազմական բյուջեի աճի հիմնական մասը, իսկ այլ ծախսերը կազմում էին բյուջեի աճի ընդամենը 3.5%-ը[2]։
Մեծ Բրիտանիայի, Ֆրանսիայի, Գերմանիայի և Իտալիայի ռազմական բյուջեներին բաժին է ընկնում աշխարհում ամբողջ ռազմական ծախսերի 15%-ը։ Ֆրանսիան և Մեծ Բրիտանիան ավելացրել են զենքի և ռազմական տեխնիկայի գնումները ոչ միայն ԱՄՆ-ի ռազմական գործողություններին համապատասխան տեխնոլոգիական մակարդակով մասնակցելու, այլև իրենց սեփական ռազմական ռազմական արշավներն իրականացնելու համար (օրինակ՝ Լիբիայում)։
2003 թվականին ՆԱՏՕ-ի անդամ չհանդիսացող պետությունների շարքում Ճապոնիան ռազմական կարիքների համար ծախսել է 46,9 միլիարդ դոլար, Չինաստանը՝ 32,8 միլիարդ դոլար, Ռուսաստանը՝ 13 միլիարդ դոլար, ինչը կազմում է, համապատասխանաբար, համաշխարհային ռազմական ծախսերի 5, 4 և 1%-ը[3][4]։
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 Xiao Liang, Nan Tian, Diego Lopes da Silva, Lorenzo Scarazzato, Zubaida Karim and Jade Guiberteau Ricard. «TRENDS IN WORLD MILITARY EXPENDITURE, 2024» (PDF). sipri.org. Վերցված է 2025 թվականի մայիսի 19-ին-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) - ↑ SIPRI database, USA 2003 Արխիվացված 2012-05-03 Wayback Machine
- ↑ 10. Military expenditure — www.sipri.org
- ↑ «Архивированная копия» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ մայիսի 21-ին. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 1-ին.
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- «Хозяйство военное». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- SIPRI military expenditure database.
- Center for Arms Control and Non-Proliferation.
- MilitaryBudget.info. Information and news about the US defense budget.