Ջուջ

Ջուջ
Տեսակ	բնության հատուկ պահպանվող տարածք և Սենեգալի ագային պարկ
Երկիր	Սենեգալ
Վարչատարածք	Սեն Լուի
Հիմնվել է	ապրիլի 14, 1971
Մակերես	160 կմ²

Ջուջ^[1], ազգային պարկ Սենեգալի համանուն գետի գետաբերանում։ Ազգային պարկում տեղադրվել է ավելի քան տասը դիտման հարթակ` թռչունների ուսումնասիրության համար։ Տարեկան մոտ 5000 մարդ այցելում է ազգային պարկ^[2]։

Ջուջի ազգային պարկը հիմնադրվել է 1971 թվականին, խոշորացվել է 1975 թվականին։ Իսկ 1980 թվականին ագային պարկն ընդգրկվել է Ռամսարի կոնվենցիայով պահպանվող ջրա-ճահճային տարածքների ցանկում, 1981 թվականին ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտների ցանկում։ 2005 թվականին Սենեգալ գետի դելտայի վրա հիմնադրվել է կենսոլորտային արգելոց Դելտա-դյու-Ֆլյով-Սենեգալը՝ ներառելով Ջուջ թռչնաբանական արգելոցը Սենեգալում, Դիավալինգի ազգային պարկը, Չատ-Տ-Բուլ արգելավայրը՝ Մավրիտանիայում^[3]։

Ֆիզիկա-աշխարհագրական բնութագրերը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ջուջ լիճը տիեզերքից. ձախից՝ 1979 թվականի երաշտն է, աջից՝ 1999 թվականի ջրհեղեղը

Ջուջ ազգային պարկը տեղակայված է երկրի հյուսիսային հատվածում գտնվող Սենեգալ գետի դելտայի ցածրադիր հատվածում։ Ազգային պարկից 15 կմ հարավ գտնվում է Ռոս Բետիոն, իսկ 60 կմ հարավ-արևմուտքում՝ Սեն Լուին։ Պարկի բարձրությունը ծովի մակարդակից կազմում է մոտ 20 մետր^[2]։

Գետի Դելտան հալոմորֆային հողերի հսկայական ավազան է, որտեղ ձևավորվում են աղակալած հողեր։ Ջուջ ազգային պարկը գտնվում է ավազանի մի փոքր հատվածում, որը հեղեղվում է պատնեշների և ամբարտակների համակարգի պատճառով։ Ամբարտակների պատճառով այգու տարածքում ջուրը մնում է ավելի երկար, ինչը գրավում է ջրային թռչուններին։ Ջրի աղիությունը զգալիորեն փոխվում է՝ կախված դրա մակարդակից^[2]։

Այգում եղած կլիման բնորոշ է Սահելի շրջանի համար, որտեղ լինում են անձրևոտ և չոր եղանակներ։ Տեղումների տարեկան միջին ծավալը 300 մմ է, իսկ միջին ջերմաստիճանը՝ 27 °C^[2]:

Բուսական և կենդանական աշխարհ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մթնոլորտային քիչ տեղումները և անբերրի հողերը չէին կարող չարտացոլվել այգու բուսական աշխարհի վրա։ Այգում գերակշռում է սավաննան` փշոտ թփերով ակացիաներ, (արաբյան ակացիա, ոլորված ակացիա), կարմրանագիներ (սենեգալյան մոշենի) և բալանեթներ (բալանեթներ եգիպտական)։ Անձրևային սեզոններին մեծանում է սպիտակ ջրաշուշանի և կեռոնի պոպուլյացիան։ Հալոֆիտային բույսերը զբաղեցնում են մեծ տարածք, մանավորապես՝ բալախը^[2]։

Ջուջ ազգային պարկի թռչունները

Ջրագռավ	Հավալուսն	Խաչկտուց

Ազգային պարկի կենդանական աշխարհը ներառում է երեք միլիոն ջրային թռչունների, որոնք պարկի ստեղծման հիմնական պատճառն են հանդիսացել։ Պարկը թռչունների համար հանդիսանում է Սահարա անապատը հատելուց հետո թարմ ջրի առաջին աղբյուրը։ Չվող թռչունների մեջ կարելի է հանդիպել Ճքճքան մրտիմն (Anas querquedula), լայնակտուց բադ (Anas clypeata), կռվան կտցար (Philomachus pugnax), սև ճահճային կտցար (Limosa limosa): Պարկում բույն են դնում ֆլամինգոն (Phoenicopterus ruber) և վարդագույն հավալուսնը (Pelecanus onocrotalus), սպիտակափետուր բադը (Dendrocygna viduata), շիկակարմիր սուլող բադը (Dendrocygna bicolor), սովորական թևաբտիկ սագը (Plectropterus gambensis), շիկակարմիր տառեղը (Ardea purpurea), կվակվաը (Nycticorax nycticorax) և շատ այլ տեսակներ^[2]։

Ազգային պարկում կաթնասուններից հանդիպում է կոծիծավոր խոզ (Phacochoerus aethiopicus) և արևմտա-աֆրիկյան լամանտին (Trichechus senegalensis): Բացի այդ, գոյություն ունեն կոկորդիլոսներ և վիթեր^[2]։

Ջուջ ազգային պարկի այլ կենդանիներ

Կոկորդիլոս	Գոմշացուլ	Պիթոն

Տարածքի պահպանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այգին ունի տարածքի հսկողության համար նախատեսված հինգ դիտակետ։ Տարվա երեք ամիսներին այգին փակ է։ Այգու շուրջը և ներսում կառուցվել Է ամբարտակ և դամբ, որպեսզի ազգային պարկի ջրի մակարդակը կախված չլինի Սենեգալ գետի ընթացքից^[2]։

2000 թվականից մինչև 2006 թվականը այգին ներառված է եղել վտանգված օբյեկտների ցանկում^[4]։ 2000 թվականին ծովոսպ (salvinia molesta) բույսը փակել է Սենեգալ գետը և հեղեղել այգիները։ Կենսաբանական հսկողության առաջին փորձերը միջատների օգտագործմամբ, որոնք բույսեր էին ուտում, անհաջող էին^[5]։ 2006 թվականին կենսաբանական վերահսկողության մեթոդները բերել են արդյունքների, որոնք, բարելավված պարկերի կառավարման հետ միասին, կոմիտեին թույլ են տվել հեռացնել այն ոչնչացման վտանգի տակ գտնվող օբյեկտների ցանկից^[6]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Джудж // Григорьев — Динамика. — М. : Большая российская энциклопедия, 2007. — С. 683. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 8). — ISBN 978-5-85270-338-5.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 «Protected Areas Programme: Parc national des oiseaux de Djoudj» (անգլերեն). Protected Areas Programme. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ սեպտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 30-ին.
↑ «DELTA DU FLEUVE SENEGAL» (անգլերեն). Մարդը և կենսոլորտը. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 14-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 30-ին.
↑ «Djoudj National Bird Sanctuary» (անգլերեն). ЮНЕСКО. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 24-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 30-ին.
↑ «World Heritage Committee Adds Three Sites to the List of World Heritage in Danger» (անգլերեն). ЮНЕСКО. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 24-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 30-ին.
↑ «Cologne Cathedral (Germany), Djoudj Bird Sanctuary (Senegal), Ichkeul National Park (Tunisia), and Hampi (India) removed from List of World Heritage in Danger» (անգլերեն). ЮНЕСКО. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 27-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 30-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջուջ» հոդվածին։

[1] Джудж // Григорьев — Динамика. — М. : Большая российская энциклопедия, 2007. — С. 683. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 8). — ISBN 978-5-85270-338-5.

[0092p-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 «Protected Areas Programme: Parc national des oiseaux de Djoudj» (անգլերեն). Protected Areas Programme. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ սեպտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 30-ին.

[mab-3] «DELTA DU FLEUVE SENEGAL» (անգլերեն). Մարդը և կենսոլորտը. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 14-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 30-ին.

[u25-4] «Djoudj National Bird Sanctuary» (անգլերեն). ЮНЕСКО. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 24-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 30-ին.

[un167-5] «World Heritage Committee Adds Three Sites to the List of World Heritage in Danger» (անգլերեն). ЮНЕСКО. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 24-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 30-ին.

[un264-6] «Cologne Cathedral (Germany), Djoudj Bird Sanctuary (Senegal), Ichkeul National Park (Tunisia), and Hampi (India) removed from List of World Heritage in Danger» (անգլերեն). ЮНЕСКО. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 27-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 30-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]